Công tác thông tin đối ngoại là một bộ phận trong công tác đối ngoại, công tác tư tưởng, nhằm tuyên truyền chủ trương, quan điểm của Đảng, Nhà nước, quảng bá hình ảnh và thành tựu trên các lĩnh vực của đất nước trong cộng đồng quốc tế. Trong đó, công tác thông tin đối ngoại về quốc phòng có vai trò quan trọng, nhất là trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay.

Trung tướng Nguyễn Trọng Nghĩa phát biểu tại Hội nghị khảo sát công tác thông tin đối ngoại. (Ảnh: bienphong.com.vn)

Nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác thông tin đối ngoại, trong đó có thông tin đối ngoại về quốc phòng, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đẩy mạnh các hoạt động thông tin đối ngoại để tuyên truyền chủ trương, chính sách và những thành tựu trong công cuộc đổi mới của Việt Nam, cùng những đóng góp tích cực, có hiệu quả của Việt Nam đối với cộng đồng quốc tế. Qua đó, khẳng định Việt Nam là “thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế, góp phần vào sự nghiệp hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội trên thế giới”¹, giúp bạn bè quốc tế hiểu rõ hơn, đúng hơn về nước ta, đồng tình ủng hộ quan điểm của Việt Nam trong các vấn đề quốc tế. Việc quảng bá hình ảnh đất nước hòa bình, ổn định, đang phát triển năng động, là điểm đến an toàn và tin cậy của các nhà đầu tư cũng như về con người, lịch sử và nền văn hóa lâu đời, phong phú, giàu bản sắc dân tộc của Việt Nam được tiến hành thường xuyên thông qua nhiều kênh và bằng nhiều hình thức khác nhau. Đây cũng là một trong những cách để chúng ta cung cấp thông tin chính thống, có định hướng và chủ động đấu tranh hiệu quả với những luận điệu xuyên tạc về Việt Nam, nhất là những vấn đề về dân chủ, nhân quyền, tôn giáo, biên giới lãnh thổ.

Trong những năm qua, quán triệt quan điểm, đường lối đối ngoại của Đảng, nhất là Nghị quyết Đại hội XII, Nghị quyết 22-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) về hội nhập quốc tế và Nghị quyết 806-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, công tác đối ngoại quốc phòng nói chung, thông tin đối ngoại quốc phòng nói riêng đã được tăng cường, có bước phát triển mới, không những trực tiếp đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, mà còn góp phần giải quyết tốt các mối quan hệ với các nước, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, phát triển trong khu vực và trên thế giới. Trước những diễn biến phức tạp, đa chiều của quan hệ quốc tế, Việt Nam bày tỏ lập trường, thái độ rõ ràng mang tính xây dựng vì lợi ích của đất nước và của cộng đồng; đồng thời, không làm ảnh hưởng đến quan hệ giữa nước ta với các nước, đến tiến trình hội nhập quốc tế, được bạn bè và dư luận quốc tế hoan nghênh. Tuy công tác thông tin đối ngoại về quốc phòng trong thời gian qua đã đạt được những kết quả quan trọng, có nhiều đổi mới, nhưng vẫn chưa phát huy và khai thác hết tiềm năng, nội dung chưa thật phong phú, thiếu hấp dẫn, sức thuyết phục chưa cao.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, giao lưu quốc tế giữa các quốc gia là một quá trình vừa hợp tác, vừa đấu tranh; trong đó, cuộc đấu tranh về tư tưởng, quan điểm và văn hóa ngày càng nổi lên, thậm chí gay gắt. Tình hình thế giới, khu vực, nhất là trên Biển Đông tiếp tục diễn biến phức tạp, thay đổi nhanh chóng, khó lường, tác động trực tiếp đến tình hình chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh của nước ta. Trong khi đó, lợi dụng thành tựu của cuộc cách mạng khoa học - công nghệ và toàn cầu hóa thông tin đại chúng, nhất là sự phát triển của in-tơ-nét và các trang mạng xã hội, các thế lực thù địch xúc tiến mạnh mẽ việc liên kết các tổ chức, lực lượng phản động trong và ngoài nước thúc đẩy các hoạt động chống phá ta bằng mọi hình thức, thủ đoạn tinh vi, thâm độc, nguy hiểm. Họ đã thành lập hàng trăm trang website phản động nhằm vào Việt Nam và cộng đồng người Việt ở nước ngoài; trong đó, ra sức khai thác thông tin về mặt trái của đời sống kinh tế - xã hội nước ta để thổi phồng, xuyên tạc, hòng tạo dư luận trái chiều về Việt Nam, chống phá đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta, làm xấu hình ảnh Việt Nam trên thế giới.

Sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta trong tình hình mới rất nặng nề, đan xen cả thời cơ, thuận lợi và thách thức, khó khăn. Theo đó, đặt ra những yêu cầu mới cả thuận lợi và thách thức đối với công tác thông tin đối ngoại về quốc phòng; đòi hỏi cần phải chủ động, nhạy bén, linh hoạt và sâu rộng hơn nữa trong công tác quan trọng này. Đặc biệt, cần tích cực đổi mới nội dung, hình thức của các kênh thông tin tuyên truyền bằng nhiều ngôn ngữ, cách thức khác nhau, nhằm không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả, góp phần vào “mặt trận chung” công tác thông tin đối ngoại và hoạt động đối ngoại về quốc phòng của Đảng và Nhà nước. Để đạt được mục tiêu, yêu cầu đó, trong thời gian tới, công tác thông tin đối ngoại về quốc phòng cần thực hiện tốt một số vấn đề chủ yếu sau:

Một là, phải quán triệt, nắm vững đường lối, chính sách đối ngoại quốc phòng độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác, phát triển, rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế của Đảng và Nhà nước ta. Đây là vấn đề quan trọng hàng đầu đối với công tác thông tin đối ngoại về quốc phòng. Bởi lẽ, có nắm vững và quán triệt sâu quan điểm, chính sách đối ngoại quốc phòng của Đảng và Nhà nước thì công tác tuyên truyền đối ngoại mới đảm bảo đúng định hướng, đạt chất lượng, hiệu quả. Nếu không làm tốt điều đó, tất nhiên, sẽ có kết quả ngược lại; và như thế sẽ cực kỳ nguy hiểm, hậu quả sẽ khôn lường. Vì vậy, công tác thông tin đối ngoại phải tiếp tục quán triệt, thấu suốt đường lối đối ngoại về quốc phòng của Đảng, được thể hiện trong Nghị quyết Đại hội XII; Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, Nghị quyết 22-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) về “Hội nhập quốc tế”, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ X; Nghị quyết 806-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương về “Hội nhập quốc tế và Đối ngoại về quốc phòng đến năm 2020 và những năm tiếp theo” và mới đây là Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) “Về thực hiện hiệu quả tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, giữ vững ổn định chính trị - xã hội trong bối cảnh nước ta tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới”. Đồng thời phải nắm vững phương châm “Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy với tất cả các nước trong cộng đồng quốc tế”, trên cơ sở đó tuyên truyền sâu rộng trong cộng đồng quốc tế về quan điểm, chính sách quốc phòng mang tính chất hòa bình, tự vệ, thể hiện ở chủ trương không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong các quan hệ quốc tế, giải quyết mọi bất đồng và tranh chấp với các quốc gia khác bằng biện pháp hòa bình dựa trên những nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế.

Công tác thông tin đối ngoại còn phải chủ động tuyên truyền, định hướng dư luận thông qua việc giải quyết các vụ việc, những tình huống phức tạp nảy sinh, mối quan hệ giữa hợp tác và đấu tranh, tạo sự đồng thuận trong nước và tranh thủ sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế, tạo môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển, góp phần giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của đất nước. 

Hai là, phải thường xuyên bám sát các hoạt động đối ngoại về quốc phòng để thông tin, tuyên truyền kịp thời, chính xác, đầy đủ, hiệu quả. Đây là nhiệm vụ trọng tâm và cũng là yêu cầu không thể thiếu đối với công tác thông tin đối ngoại về quốc phòng. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, các quan hệ quốc tế, hợp tác quốc tế, trong đó có quan hệ hợp tác quốc tế về lĩnh vực quốc phòng diễn ra ngày càng sâu rộng với các quy mô khác nhau. Hơn nữa, uy tín, vị thế của nước ta trên trường quốc tế ngày càng cao, vai trò của Việt Nam với những đóng góp to lớn, quan trọng trong việc giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, phát triển ở khu vực và trên thế giới đã và đang được khẳng định. Điều đó tạo thuận lợi và cơ hội lớn cho công tác thông tin đối ngoại về lĩnh vực quốc phòng. Song cũng đòi hỏi công tác thông tin đối ngoại phải bám sát các hoạt động đối ngoại về quốc phòng để thông tin, tuyên truyền. Đặc biệt, phải bám sát các hoạt động hợp tác quốc phòng, an ninh trong cộng đồng ASEAN, diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) và các cơ chế hợp tác quốc phòng đa phương, song phương với các quốc gia trong và ngoài khu vực. Đồng thời, công tác thông tin đối ngoại về quốc phòng cần phải chủ động tuyên truyền các quan hệ quốc phòng của Việt Nam với các nước dưới các hình thức, như: về trao đổi đoàn quân sự; chia sẻ thông tin kinh nghiệm xây dựng quân đội; hợp tác huấn luyện, đào tạo; diễn tập chống khủng bố, cứu hộ cứu nạn; giải quyết các vấn đề nhân đạo, v.v.

Cùng với đó, công tác thông tin đối ngoại về quốc phòng cần tuyên truyền những thành tựu mà Việt Nam đạt được trong 30 năm đổi mới và hội nhập, trong đó có thành tựu trên lĩnh vực quốc phòng; đồng thời, tích cực tuyên truyền, quảng bá văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, tinh thần độc lập, tự chủ, ý chí quật cường vươn lên, sự hòa hiếu, thủy chung của con người Việt Nam đến với bạn bè thế giới. Công tác thông tin đối ngoại quốc phòng phải góp phần vào tăng cường hoạt động đối ngoại, hợp tác quốc phòng giữa Việt Nam với các nước, vào nhiệm vụ đối ngoại chung của Đảng, Nhà nước và đối ngoại nhân dân. Trong đó, phải phát huy được nội lực, tăng cường sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị, tranh thủ được sức mạnh của quốc tế và thời đại, nhằm tạo nên sức mạnh tổng hợp của lực lượng và thế trận đối ngoại - quốc phòng - an ninh cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Ba là, chú trọng phối hợp chặt chẽ các tổ chức, lực lượng trong hoạt động thông tin đối ngoại về quốc phòng. Thông tin, tuyên truyền về đối ngoại quốc phòng là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn dân, trong đó, Quân đội nhân dân giữ vai trò nòng cốt. Để thực hiện tốt công tác này, cần phải có sự phối hợp chặt chẽ của các tổ chức, lực lượng và toàn dân nhằm tạo sức mạnh tổng hợp trong hoạt động thông tin, tuyên truyền đối ngoại. Đặc biệt, cơ quan tuyên huấn, đối ngoại, báo chí trong Quân đội² phải nắm vững chức năng, nhiệm vụ, đề cao trách nhiệm, phối hợp chặt chẽ với nhau và với các cơ quan có cùng chức năng ngoài Quân đội để nâng cao chất lượng các hoạt động thông tin, tuyên truyền đối ngoại về quốc phòng. Việc phối hợp giữa các cơ quan, trước hết là cơ quan truyền thông trong và ngoài Quân đội phải thường xuyên, chặt chẽ, nhất là khi tổ chức các đợt, các chiến dịch thông tin đối ngoại quan trọng nhân các sự kiện lớn ở trong nước và quốc tế. Các cơ quan chủ quản và cơ quan chức năng thuộc Bộ Quốc phòng cần tiếp tục rà soát, bổ sung hoàn thiện cơ chế quản lý hoạt động báo chí, trong đó có cơ chế phối hợp, quy chế phát ngôn, cung cấp thông tin cho báo chí. Qua đó, một mặt, nhằm tăng cường công tác quản lý hoạt động báo chí; mặt khác, tạo thuận lợi cho việc đẩy mạnh các hoạt động phối hợp giữa các cơ quan báo chí trong công tác tuyên truyền về quốc phòng, quân sự nói chung và đối ngoại quốc phòng nói riêng. Quá trình phối hợp hoạt động thông tin đối ngoại về quốc phòng, cần bám sát định hướng tuyên truyền của Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, các quy định, quy chế của Bộ Quốc phòng, trực tiếp là Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam. Cùng với việc phát huy vai trò và phối hợp của các tổ chức, lực lượng, cơ quan truyền thông ở trong nước cần phát huy vai trò của các đại sứ quán, các tổ chức và cộng đồng người Việt Nam yêu nước ở nước ngoài để tạo sức mạnh tổng hợp trong hoạt động thông tin, tuyên truyền đối ngoại về quốc phòng.

Bốn là, tích cực và chủ động tham gia cuộc đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch, góp phần giữ vững “trận địa” thông tin trong cả hoạt động đối nội và đối ngoại, nhất là đối với những thông tin quan trọng, phức tạp, nhạy cảm. Các thế lực thù địch luôn tìm cách chống phá công cuộc đổi mới do Đảng ta lãnh đạo, với thủ đoạn ngày càng đa dạng, tinh vi và thâm độc. Chúng lợi dụng quá trình hội nhập quốc tế của nước ta để thâm nhập, can thiệp nhằm gây mất ổn định an ninh, chính trị, kinh tế - xã hội, xóa bỏ sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Do đó, công tác thông tin đối ngoại phải luôn cảnh giác, nhạy bén, chủ động tuyên truyền, góp phần đấu tranh làm thất bại chiến lược “Diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch; cung cấp thông tin một cách kịp thời, thường xuyên, chính xác, đầy đủ nhằm phản bác có hiệu quả đối với những luận điệu xuyên tạc, chống phá của chúng và đây cũng là cơ sở quan trọng để đẩy mạnh thế “tấn công” trên lĩnh vực thông tin đối ngoại. Đồng thời, tích cực chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ ta, chống âm mưu “phi chính trị hóa” Quân đội nhân dân và Công an nhân dân.

Lực lượng thông tin đối ngoại của Quân đội và Công an cần phát huy vai trò, trách nhiệm mà Quân ủy Trung ương, Đảng ủy Công an Trung ương giao là nòng cốt trong đấu tranh chống “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Cùng với đó, tăng cường giáo dục, nâng cao nhận thức của cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn quân về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng; nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ, năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại quốc phòng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình mới.

Năm là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước đối với hoạt động thông tin đối ngoại về quốc phòng. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, công tác thông tin đối ngoại nói chung, đặc biệt là thông tin đối ngoại về quốc phòng có vai trò hết sức quan trọng, nhưng cũng rất nhạy cảm, phức tạp. Nếu để xảy ra sơ hở, sai sót trong hoạt động thông tin, tuyên truyền sẽ ảnh hưởng xấu đến hình ảnh đất nước, thậm chí làm tổn hại đến lợi ích quốc gia - dân tộc. Vì thế, cần phải tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với mọi hoạt động thông tin đối ngoại về quốc phòng. Đây là vấn đề nguyên tắc, đảm bảo cho hoạt động thông tin đối ngoại về quốc phòng đúng định hướng, đạt chất lượng, hiệu quả thiết thực. Theo đó, cần tổ chức lực lượng nòng cốt và chuyên trách trong hoạt động thông tin đối ngoại về quốc phòng. Lực lượng này cần được thường xuyên trau dồi kiến thức, nâng cao trình độ lý luận, chuyên môn, bồi dưỡng nghiệp vụ, trước hết là trang bị đầy đủ, vững chắc lý luận chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nắm vững đường lối, quan điểm của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Cùng với đó, cần đổi mới, đa dạng hóa hình thức, phương thức thông tin, tranh thủ tối đa các lực lượng thông tin truyền thông, các thành tựu khoa học - công nghệ trong hoạt động thông tin đối ngoại. Để giảm thiểu những tác động tiêu cực của mạng xã hội và giành thắng lợi trong đấu tranh, tuyên truyền trên không gian mạng với các thế lực thù địch, cần phải tăng cường vai trò quản lý của Nhà nước trong phân định rõ báo điện tử và trang tin điện tử, chấn chỉnh tình trạng các trang thông tin điện tử hoạt động như một tờ báo điện tử; kiên quyết khắc phục hoạt động dịch vụ in-tơ-nét trái phép, ngăn chặn các trang điện tử phản động, xấu độc.

Trong thời gian tới, Bộ Quốc phòng tiếp tục phối hợp với các ban, bộ, ngành và các cơ quan, đơn vị liên quan thường xuyên trao đổi, đánh giá tình hình quốc tế, khu vực, đẩy mạnh hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, tăng cường thông tin đối ngoại về quốc phòng theo tinh thần Đại hội XII của Đảng, Nghị quyết Đại hội X Đảng bộ Quân đội, các chỉ thị, nghị quyết của Quân ủy Trung ương với mục tiêu xuyên suốt là bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước, góp phần vào sự ổn định, hợp tác, phát triển trong khu vực và trên thế giới.

Trung tướng NGUYỄN TRỌNG NGHĨA, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng
Ủy viên Quân ủy Trung ương, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam
________________

1 - ĐCSVN - Văn kiện Đại hội Đảng thời kỳ đổi mới và hội nhập (đại hội VI, VII, VIII, IX, X, XI), Nxb CTQG, H. 2013, tr. 742.

2 - Trong Quân đội, cùng với báo in, còn có 10 báo điện tử được Cục Quản lý Phát thanh - Truyền hình và Thông tin điện tử, Bộ Thông tin và Truyền thông cấp phép hoạt động: 1. Báo Quân đội nhân dân điện tử; 2. Báo điện tử Quốc phòng; 3. Báo Biên phòng điện tử; 4. Tạp chí Văn nghệ Quân đội điện tử; 5. Tạp chí điện tử Quốc phòng toàn dân; 6. Báo Quân khu 7 điện tử; 7. Báo Quân khu 3 điện tử; 8. Báo Quân khu 2 điện tử; 9. Báo Phòng không - Không quân điện tử; 10. Báo Hải quân Việt Nam điện tử và 88 trang tin điện tử trên in-tơ-nét.