Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật có ý nghĩa quan trọng đối với việc chấp hành pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội của bộ đội; qua đó, góp phần hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị của các cơ quan, đơn vị trong toàn quân. Trước yêu cầu mới của sự nghiệp xây dựng Quân đội, công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cần được tăng cường hơn nữa để đáp ứng sự phát triển của tình hình, nhiệm vụ.

Thượng tướng Nguyễn Thành Cung kiểm tra tủ sách pháp luật của Tiểu đoàn 2, Học viện Hậu cần. (Ảnh bqp.vn)

Mục tiêu của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) trong Quân đội là nhằm trang bị cho cán bộ, chiến sĩ (CB,CS), công nhân viên chức quốc phòng, người lao động kiến thức cơ bản về pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội và tạo sự chuyển biến tích cực về môi trường pháp lý, nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật, kỷ luật, xây dựng nền nếp chính quy trong toàn quân. Thông qua đó, làm cho các văn bản pháp luật được quán triệt sâu sắc, đi vào cuộc sống và mọi hoạt động của bộ đội; văn hóa pháp luật trở thành nếp sống đẹp trong các cơ quan, đơn vị. Đồng thời, nâng tầm nhận thức, trách nhiệm, hành vi, ứng xử của bộ đội trong các nhiệm vụ và các mối quan hệ công tác, góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của Quân đội, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Nhận thức rõ điều đó, thời gian qua, công tác PBGDPL trong Quân đội đã được cấp ủy, chỉ huy các cấp quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện chặt chẽ, nghiêm túc, có trọng tâm, trọng điểm với tính chất đặc thù của hoạt động quân sự, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị và đối tượng quản lý. Hội đồng Phối hợp PBGDPL các cấp thường xuyên được kiện toàn, củng cố cả về nhân sự, cơ cấu và chất lượng; tích cực, chủ động tham mưu cho cấp ủy, chỉ huy lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện đầy đủ, kịp thời, có chất lượng các đề án, chương trình PBGDPL¹. Đồng thời, tăng cường kiểm tra công tác PBGDPL và tình hình chấp hành pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội đối với các cơ quan, đơn vị trong toàn quân. Công tác bồi dưỡng, chuẩn hóa đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật được quan tâm đúng mức. Nội dung PBGDPL tập trung vào Hiến pháp năm 2013, Luật Biển Việt Nam, Luật Đất đai, pháp luật về quân sự, quốc phòng, bảo vệ an ninh biên giới quốc gia và các quy định liên quan đến lĩnh vực chuyên môn. Hình thức, cách thức tiến hành có nhiều đổi mới, bảo đảm phong phú, sinh động, sát yêu cầu thực tiễn, thu hút sự quan tâm, tham gia của đông đảo bộ đội và nhân dân.

Thông qua hoạt động PBGDPL ở các cơ quan, đơn vị đã xuất hiện nhiều mô hình, cách làm hay, hiệu quả, như: “Tổ tư vấn tâm lý, pháp lý quân nhân”; “Mỗi ngày một câu hỏi pháp luật”, “Mỗi tuần học một điều luật”; “Câu lạc bộ pháp luật chiến sĩ”; “Tổ công tác PBGDPL”; sân khấu hóa “Ngày Pháp luật”; lồng ghép PBGDPL với biểu diễn văn nghệ, thông tin trong buổi chào cờ; thi tìm hiểu pháp luật; phát hành tờ rơi, tờ gấp pháp luật, v.v. Ngoài ra, các đơn vị còn thực hiện PBGDPL thông qua các hình thức truyền thống, như: tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, truyền thanh nội bộ, pa-nô, nói chuyện pháp luật,... Việc xây dựng, khai thác tủ sách, ngăn sách pháp luật được thực hiện nền nếp, hiệu quả; tài liệu và sách về pháp luật phong phú, phù hợp với từng đối tượng. Hoạt động xét xử lưu động, ra thông báo kết quả xét xử được triển khai kịp thời, chính xác, góp phần giáo dục cho bộ đội và nâng cao hiệu quả công tác PBGDPL. Nhờ đó, lượng thông tin pháp luật đến với bộ đội ngày càng phong phú, đa dạng; nhận thức của CB,CS về pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội và các quy định của đơn vị được nâng lên; ý thức chấp hành pháp luật của bộ đội có chuyển biến tích cực; tình hình vi phạm kỷ luật có chiều hướng giảm. Đến nay, trong toàn quân, tỷ lệ vi phạm kỷ luật thông thường còn dưới 0,3%; trong đó, nhiều đơn vị dưới 0,1%.

Bên cạnh kết quả đạt được, các cơ quan, đơn vị cần thấy rõ và nghiêm túc khắc phục những vấn đề còn tồn tại chi phối đến kết quả thực hiện công tác PBGDPL. Nổi lên là, một số cấp ủy, chỉ huy cơ quan, đơn vị cơ sở chưa thật chú ý mặt công tác quan trọng này, thiếu quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện, dẫn đến nhận thức, ý thức pháp luật của CB,CS chưa cao. Một số nơi chưa gắn công tác PBGDPL với xử lý các vi phạm và giải quyết khâu yếu, mặt yếu. Hội đồng Phối hợp PBGDPL của một số đơn vị chưa phát huy hết vai trò tham mưu, tư vấn trong chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện. Nội dung, hình thức PBGDPL đã được quan tâm đa dạng hóa, nhưng chưa có sức thuyết phục cao để thu hút sự tham gia của đông đảo quân nhân, công nhân viên chức quốc phòng và nhân dân. Công tác PBGDPL trên các phương tiện thông tin đại chúng chưa thật phong phú, chưa sát với nhu cầu pháp luật của bộ đội.

Những khuyết điểm, tồn tại trên ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả công tác PBGDPL. Các cơ quan, đơn vị trong toàn quân mà trước hết là cấp ủy, chỉ huy các cấp cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, sớm có biện pháp khắc phục.

Năm 2015 và những năm tiếp theo, tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Các thế lực thù địch đẩy mạnh chống phá ta về nhiều mặt bằng chiến lược “Diễn biến hòa bình”, tác động trực tiếp vào quá trình xây dựng, hoàn thiện và thực thi pháp luật ở Việt Nam. Nhiệm vụ đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo của quân và dân ta rất nặng nề, diễn ra gay gắt, trên nhiều phương diện. Tình hình vi phạm, tội phạm và mặt trái của xã hội tiếp tục ảnh hưởng đến tâm tư, tình cảm và nhận thức của CB,CS. Thực hiện chủ trương chuyển dịch chiến lược của Đảng, Nhà nước ta từ xây dựng, hoàn thiện pháp luật sang triển khai thi hành pháp luật đòi hỏi công tác PBGDPL phải được thực hiện với yêu cầu ngày càng cao và toàn diện hơn. Sự nghiệp xây dựng Quân đội, tăng cường quốc phòng đang đặt ra những vấn đề mới về ý thức, hành vi chấp hành pháp luật, kỷ luật và tinh thần sẵn sàng chiến đấu của bộ đội, v.v.

Tình hình trên chi phối trực tiếp đến công tác PBGDPL trong Quân đội thời gian tới, đòi hỏi phải có sự nỗ lực cao cả trong lãnh đạo, chỉ đạo, tham mưu, tư vấn và tổ chức thực hiện. Trước hết, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị, Hội đồng Phối hợp PBGDPL các cấp tiếp tục quán triệt, nhận thức sâu sắc hơn nữa vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác PBGDPL đối với sự nghiệp xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc. Hiện nay, Quân đội ta đang đẩy mạnh xây dựng theo hướng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”, một số lực lượng được đầu tư tiến thẳng lên hiện đại. Để đạt được yêu cầu trên, phải thực hiện đồng bộ nhiều nội dung, biện pháp nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị, tinh thần chiến đấu, văn hóa pháp luật và nếp sống chính quy của bộ đội; trong đó, thực hiện tốt công tác PBGDPL là một trong những biện pháp quan trọng cần được phát huy hơn nữa. Bởi vậy, các cơ quan, đơn vị cần tiếp tục quán triệt, nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò của công tác PBGDPL, nâng cao ý thức, điều chỉnh hành vi chấp hành pháp luật, xây dựng môi trường làm việc chính quy, khoa học, kỷ cương, kỷ luật, lễ tiết, tác phong quân nhân. Việc làm này phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, với những nội dung, biện pháp cụ thể, phù hợp với từng đối tượng và đúng thời điểm để mang lại hiệu quả thiết thực. Nội dung giáo dục phải toàn diện, trong đó chú trọng các văn bản pháp luật về lĩnh vực quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc và các quy định của Bộ Quốc phòng đã ban hành. Đồng thời, quán triệt cho CB,CS thấy rõ sự cần thiết cũng như yêu cầu của việc tăng cường công tác PBGDPL trong tình hình mới và những vấn đề đặt ra đối với việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác này trong các cơ quan, đơn vị. Quá trình thực hiện phải bám sát thực tiễn sinh động trong môi trường quân đội để bổ sung, làm phong phú thêm nội dung, hình thức, biện pháp tổ chức thực hiện cho phù hợp với nhu cầu pháp luật của CB,CS và tính chất, nhiệm vụ của từng đơn vị. Từ nhận thức đúng, đề cao ý thức, trách nhiệm của các tổ chức, lực lượng trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện; coi đó là nhiệm vụ trọng tâm của đơn vị, việc làm hằng ngày của CB,CS. Đồng thời, khắc phục nhận thức và hành động xem nhẹ công tác PBGDPL hoặc coi công tác này là trách nhiệm riêng của Hội đồng Phối hợp PBGDPL, cơ quan chuyên môn.

Thực tiễn tiến hành công tác PBGDPL trong thời gian qua chỉ ra rằng, ở đâu và khi nào có sự quan tâm đúng mức của cấp ủy, cán bộ chủ trì, thì ở đó và khi đó công tác PBGDPL đạt mục đích, yêu cầu đề ra. Vì thế, cần phải có sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên và người chỉ huy các cấp. Đó là yếu tố quyết định đảm bảo cho công tác PBGDPL đạt hiệu quả thiết thực. Nội dung này cần được đưa vào nghị quyết lãnh đạo của cấp ủy, chương trình, kế hoạch công tác của chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy và các tổ chức quần chúng để tổ chức thực hiện chặt chẽ, đồng bộ. Phát huy vai trò của cấp ủy viên phụ trách công tác PBGDPL trong chỉ đạo, theo dõi, bám nắm đơn vị, cơ sở và chịu trách nhiệm với trên về kết quả tổ chức thực hiện. Cấp ủy các cấp phải nghiên cứu, nắm vững các văn bản, chỉ thị về thực thi pháp luật; tình hình chấp hành pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội ở cơ quan, đơn vị mình để có chủ trương, biện pháp lãnh đạo phù hợp đặc điểm, nhiệm vụ và đối tượng. Nghị quyết lãnh đạo của cấp ủy phải thể hiện rõ yêu cầu, nội dung, giải pháp khắc phục khâu yếu, mặt yếu và kết quả đạt được đối với công tác PBGDPL; kết hợp lãnh đạo thực hiện các chương trình, đề án PBGDPL với xác định những vấn đề trọng tâm, trọng điểm, có tính đặc thù của từng đơn vị và trên từng lĩnh vực công tác. Trên cơ sở nghị quyết lãnh đạo của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy cụ thể hóa thành kế hoạch, chương trình thực hiện hằng tháng, quý, năm; xây dựng, hoàn thiện các quy chế, quy định trong thực hiện công tác PBGDPL. Đồng thời, tăng cường trao đổi, bàn bạc, thống nhất kế hoạch, chương trình, phối hợp tổ chức thực hiện theo đúng yêu cầu, hướng dẫn của trên; lồng ghép nội dung PBGDPL với công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, duy trì nền nếp, chế độ, xử lý kiên quyết mọi hành vi vi phạm pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội và quy định của đơn vị. Quá trình tiến hành phải bám sát kế hoạch, đảm bảo nền nếp, đúng tiến độ, hiệu quả gắn với công tác kiểm tra, đôn đốc, khen thưởng và xử lý vi phạm đối với các đơn vị thuộc quyền.

Phát huy hơn nữa vai trò của Hội đồng Phối hợp PBGDPL và cán bộ làm công tác PBGDPL là một giải pháp cơ bản để nâng cao hiệu quả đối với công tác này. Các cấp phải tập trung củng cố, kiện toàn Hội đồng Phối hợp PBGDPL cả về cơ cấu, nhân sự, thành phần, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, có chất lượng và hoàn thiện các quy chế, quy định hoạt động. Đồng thời, tiến hành rà soát, đánh giá chất lượng, chuẩn hóa đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật của đơn vị, làm cơ sở để xây dựng, bồi dưỡng, phát huy vai trò của đội ngũ này trong thực hiện nhiệm vụ. Do đội ngũ báo cáo viên pháp luật ở đơn vị là kiêm nhiệm, nên việc bồi dưỡng phải được tiến hành thường xuyên. Cán bộ làm công tác PBGDPL cần được lựa chọn, bồi dưỡng, đào tạo cơ bản về pháp luật, có kiến thức chuyên ngành và phải là người thực sự mẫu mực về đạo đức, lối sống, ý thức tổ chức kỷ luật để mọi người học tập, noi theo. Hội đồng Phối hợp PBGDPL các cấp cần tăng cường theo dõi, đôn đốc thực hiện chương trình, đề án PBGDPL đã được xác định; tiếp tục tham mưu, hướng dẫn cơ quan, đơn vị thực hiện “Ngày Pháp luật trong Quân đội” và “Ngày Pháp luật nước CHXHCN Việt Nam” (ngày 09-11) bằng nhiều nội dung, hình thức phong phú, sáng tạo, phù hợp với đặc thù Quân đội. Đồng thời, phát huy vai trò nòng cốt trong phối hợp với các cơ quan chức năng thực hiện công tác PBGDPL, bảo đảm tính toàn diện, nhưng có trọng tâm, trọng điểm; làm tốt công tác kiểm tra, chấn chỉnh khâu yếu, mặt yếu, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động.

Nhằm khắc phục sự khô cứng, nhàm chán trong công tác PBGDPL, các cơ quan, đơn vị phải tích cực đổi mới nội dung, hình thức hoạt động. Việc làm này, xuất phát từ yêu cầu nhiệm vụ, đặc điểm đối tượng giáo dục và mục đích, yêu cầu mà công tác PBGDPL đề ra. Theo đó, công tác PBGDPL phải được thực hiện theo hướng: tiếp tục phát huy hiệu quả và nhân rộng các mô hình, cách làm đã được khẳng định trong thực tiễn kết hợp với xây dựng các hình thức mới phù hợp với yêu cầu đặt ra trong tình hình mới. Hội đồng Phối hợp PBGDPL, cơ quan chính trị các cấp phải năng động, sáng tạo, nhạy bén hơn nữa trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ, bám sát thực tiễn, làm cơ sở để tham mưu, hướng dẫn việc đổi mới hình thức tiến hành. Đồng thời, coi trọng công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, xác định mặt làm được, chưa làm được, tìm cách làm hay, nhân tố mới để xây dựng, nhân rộng. Các đơn vị cần phát huy vai trò của tủ sách, ngăn sách pháp luật, thường xuyên cập nhật nội dung mới, có tính giáo dục cao. Bên cạnh chương trình, đề án giáo dục chung, các đơn vị cần tăng cường giáo dục bổ trợ pháp luật và các hoạt động giao lưu, văn hóa, văn nghệ, thi tìm hiểu pháp luật,... bằng nhiều cách làm sáng tạo, đa dạng, thu hút đông đảo CB,CS và nhân dân tham gia.

Trước yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, hiệu quả của công tác PBGDPL, các cơ quan, đơn vị cần phát huy sức mạnh tổng hợp trong tổ chức thực hiện. Trong quá trình hoạt động, cần có sự tham gia và phối hợp chặt chẽ của các tổ chức, lực lượng có liên quan, đảm bảo cho công tác PBGDPL đạt được mục tiêu yêu cầu đề ra. Cùng với công tác PBGDPL tại các đơn vị, cần nâng cao chất lượng dạy, học môn Nhà nước và pháp luật trong các nhà trường quân đội; phối hợp với địa phương nơi đóng quân, gia đình để PBGDPL cho CB,CS và nhân dân. Các cơ quan báo chí trong Quân đội đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, duy trì chuyên trang, chuyên mục, tăng dung lượng, thời lượng để tuyên truyền, phổ biến pháp luật; tăng cường thông tin về hoạt động xây dựng và thực hiện pháp luật, các điển hình tiên tiến, gương “người tốt, việc tốt” trong chấp hành pháp luật của các đơn vị, cá nhân. Đồng thời, nâng cao năng lực thực thi pháp luật, duy trì nền nếp chính quy; giải quyết hài hòa các mối quan hệ; tạo điều kiện về kinh phí, vật chất, phương tiện hoạt động; chăm lo bảo đảm tốt đời sống vật chất, tinh thần, động viên CB,CS tự giác phấn đấu, rèn luyện theo đúng các chuẩn mực pháp luật đề ra.

Các cơ quan, đơn vị cần quán triệt và thực hiện nghiêm túc, đồng bộ các nội dung, biện pháp trên để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác PBGDPL, qua đó góp phần xây dựng Quân đội chính quy, kỷ cương, kỷ luật, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Thượng tướng NGUYỄN THÀNH CUNG, Ủy viên BCHTƯ Đảng, Ủy viên Thường vụ QUTƯ

Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Chủ tịch Hội đồng Phối hợp PBGDPL Bộ Quốc phòng
____________________________

1 - Năm 2014, toàn quân đã triển khai thực hiện các đề án: “Nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, PBGDPL trong nhà trường giai đoạn 2013 - 2016”; “Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về phòng, chống tham nhũng, Công ước của Liên hợp quốc về chống tham nhũng trong cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân từ năm 2012 - 2016”; “Củng cố, kiện toàn và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong công tác tuyên truyền, PBGDPL đáp ứng yêu cầu đổi mới, phát triển đất nước giai đoạn 2013 - 2016”; “Tăng cường tuyên truyền, PBGDPL cho cán bộ, nhân dân vùng biên giới, hải đảo giai đoạn 2013 - 2016”; “Tuyên truyền, PBGDPL cho người dân nông thôn và đồng bào dân tộc thiểu số”; “Tăng cường công tác tuyên truyền, PBGDPL nhằm nâng cao ý thức pháp luật cho thanh, thiếu niên”.