Dưới sự lãnh đạo của Đảng, cùng với thực hiện tốt chức năng của một “đội quân chiến đấu, đội quân công tác”, Quân đội ta luôn tích cực, chủ động thực hiện chức năng của “đội quân lao động sản xuất” bằng nhiều hình thức, biện pháp sáng tạo, phù hợp, đảm bảo kết hợp chặt chẽ giữa sản xuất, xây dựng kinh tế (SX,XDKT) với quốc phòng - an ninh (QP-AN) và thu được những kết quả quan trọng, góp phần đáng kể vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc (BVTQ).

Tổng công ty xây dựng Trường Sơn thi công đập chính thuỷ điện Buôn Kốp trên địa bàn Tây Nguyên.(Nguồn: internet/qdnd.vn)

Trong thời kỳ đổi mới, nhất là từ khi có Nghị quyết số 71-NQ/ĐUQSTW, ngày 25-4-2002 của Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương) về “Nhiệm vụ SX,XDKT của Quân đội trong thời kỳ mới - tiếp tục sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp quân đội”, nhiệm vụ SX,XDKT kết hợp với quốc phòng của Quân đội được lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, tổ chức ngày càng khoa học, hoạt động đúng định hướng, đạt hiệu quả thiết thực, toàn diện. Nổi bật là, Quân đội đã phát huy tốt vai trò là lực lượng xung kích, nòng cốt trong tham gia xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) gắn với xây dựng tiềm lực và thế trận quốc phòng toàn dân trên các địa bàn chiến lược, vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển đảo. Trong đó, trọng tâm là việc triển khai xây dựng các khu kinh tế - quốc phòng (KT-QP), hình thành thế bố trí chiến lược mới trên các địa bàn chiến lược, trọng yếu về QP-AN. Các khu KT-QP đã và đang phát huy hiệu quả to lớn cả về KT-XH và QP-AN, được Đảng, Nhà nước, cấp ủy, chính quyền các địa phương và nhân dân đánh giá cao, thực sự trở thành nhân tố không thể thiếu trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, phát triển KT-XH gắn với tăng cường QP-AN của đất nước.

Các doanh nghiệp quân đội (DNQĐ) - lực lượng chủ yếu trong thực hiện nhiệm vụ SX,XDKT của Quân đội ta - từng bước được sắp xếp, đổi mới, phát triển, phù hợp với chiến lược phát triển KT-XH của đất nước và yêu cầu nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Trong điều kiện cạnh tranh gay gắt của nền kinh tế thị trường, các DNQĐ vẫn đứng vững, tổ chức sản xuất, kinh doanh (SX,KD) theo đúng pháp luật của Nhà nước, quy định của Bộ Quốc phòng; năng lực và hiệu quả kết hợp giữa nhiệm vụ SX,KD với nhiệm vụ quốc phòng ngày càng chặt chẽ. Hầu hết các DNQĐ hoạt động có hiệu quả, góp phần quan trọng vào ổn định, phát triển kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội. Đặc biệt, có những doanh nghiệp đã xây dựng được thương hiệu mạnh, hoạt động ở một số lĩnh vực mà Quân đội có tiềm năng, như: viễn thông, dịch vụ cảng biển, đóng tàu, xây dựng, khai khoáng, ngân hàng… Không chỉ chiếm lĩnh thị trường trong nước, một số DNQĐ đã chủ động đầu tư ra nước ngoài và thu được những kết quả bước đầu đáng khích lệ, trở thành đối tác có uy tín, góp phần tích cực cho công tác đối ngoại quốc phòng và thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế.

Các đơn vị bộ đội thường trực đã nêu cao tinh thần “tự lực tự cường”, phát huy tiềm năng, lợi thế, đẩy mạnh tăng gia sản xuất, trọng tâm là tổ chức trồng trọt, chăn nuôi, đánh bắt hải sản và làm một số dịch vụ theo quy định. Nhờ đó, đã tạo được nguồn thực phẩm tại chỗ vững chắc, giúp ổn định, cải thiện đời sống của cán bộ, chiến sĩ và tạo nguồn thu bổ sung cho hoạt động của đơn vị. Các đơn vị sự nghiệp công lập, nhất là các cơ sở nghiên cứu, nhà trường, bệnh viện quân đội… đã phát huy thế mạnh, tận dụng năng lực dôi dư, kết hợp hoạt động dịch vụ gắn với nhiệm vụ chuyên môn theo đúng quy định, vừa tham gia có hiệu quả vào việc phát triển KT-XH, vừa tạo nguồn thu cho đơn vị và ngân sách.

Những kết quả trên đây một lần nữa cho thấy, Quân đội không chỉ thực hiện tốt vai trò nòng cốt trong BVTQ, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển KT-XH, xây dựng đất nước, mà còn tham gia tích cực, có hiệu quả vào công cuộc đó; đồng thời, khẳng định hướng đi đúng đắn, cũng như ý thức, trách nhiệm chính trị cao của Quân đội trong việc quán triệt và thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng gắn với SX,XDKT, kết hợp giữa BVTQ với xây dựng đất nước.

Tuy nhiên, hoạt động SX,XDKT kết hợp với quốc phòng của Quân đội vẫn còn những mặt hạn chế, nhất là trong công tác quy hoạch, xây dựng và tổ chức hoạt động của các khu KT-QP; trong tham gia xây dựng kinh tế biển; thực hiện sắp xếp, đổi mới, phát triển DNQĐ; bảo đảm nguồn lực cho nhiệm vụ SX,XDKT cũng như công tác quản lý kinh tế và hoạt động kinh tế đối ngoại… Đây là những vấn đề mà các cơ quan, đơn vị, DNQĐ cần nghiêm túc xem xét và có giải pháp khắc phục.

Trong những năm tới, tình hình thế giới, khu vực sẽ còn diễn biến phức tạp. Đất nước ta tiếp tục đẩy mạnh CNH,HĐH, hội nhập quốc tế sâu rộng, với nhiều thuận lợi và cơ hội to lớn, song cũng đứng trước không ít khó khăn, thách thức trong thực hiện các mục tiêu phát triển KT-XH và nhiệm vụ BVTQ. Tình hình đó đặt ra yêu cầu cao và tác động trực tiếp tới nhiệm vụ SX,XDKT kết hợp với quốc phòng của Quân đội. Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước, nhân dân giao phó, cùng với tập trung nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, toàn quân cần tiếp tục đẩy mạnh và thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ SX,XDKT; trong đó, tập trung thực hiện tốt một số nội dung sau:

1. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với nhiệm vụ SX,XDKT. Trước hết, cấp ủy, chỉ huy các đơn vị cần quán triệt sâu sắc Nghị quyết số 520-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương; trên cơ sở đó, chủ động xây dựng nghị quyết chuyên đề, kế hoạch, chương trình hành động thực hiện Nghị quyết bằng các biện pháp thiết thực, sát với đặc điểm, nhiệm vụ của từng đơn vị, DNQĐ. Đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, tạo sự chuyển biến sâu sắc về nhận thức, trách nhiệm của bộ đội đối với nhiệm vụ này. Trong đó, chú trọng làm cho mọi cán bộ, chiến sĩ thấy rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của nhiệm vụ SX,XDKT kết hợp với quốc phòng trong giai đoạn hiện nay, cũng như vai trò của Quân đội trong việc tham gia phát triển KT-XH, xóa đói giảm nghèo, tăng cường QP-AN, nhất là trên các địa bàn chiến lược, vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển, đảo. Về nhận thức, toàn quân phải xác định rõ đây là một nhiệm vụ chính trị quan trọng, có ý nghĩa chiến lược, lâu dài, thể hiện bản chất, truyền thống của Quân đội ta. Từ đó, đề cao trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện.

Các đơn vị, DNQĐ tiếp tục phát huy nội lực, khai thác mọi tiềm năng, đưa hoạt động SX,XDKT kết hợp với quốc phòng đi vào chiều sâu. Trong quá trình thực hiện, cần quán triệt và vận dụng sáng tạo quan điểm của Đảng về kết hợp kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế; chấp hành nghiêm các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, quy định của Bộ Quốc phòng; lấy phát triển KT-XH, giữ vững ổn định chính trị, tăng cường QP-AN là mục tiêu hàng đầu của các hoạt động SX,XDKT; kết hợp chặt chẽ hoạt động SX,KD với thực hiện nhiệm vụ QP-AN; coi trọng bảo vệ tài nguyên, môi trường, thực hiện phát triển bền vững và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế. Các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng, trước hết là Cục Kinh tế, thường xuyên bám sát chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, thực hiện tốt chức năng tham mưu, đề xuất với Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng bổ sung, hoàn thiện các cơ chế, quy chế, chính sách liên quan đến hoạt động SX,XDKT của Quân đội, đảm bảo phù hợp với chủ trương phát triển KT-XH và tăng cường QP-AN trong giai đoạn mới.

2. Tập trung nguồn lực, đẩy nhanh tiến độ xây dựng và nâng cao hiệu quả hoạt động của các khu KT-QP. Các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng, các quân khu và Quân chủng Hải quân cần tích cực tham mưu cho Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng về huy động, tập trung các nguồn lực bảo đảm cho xây dựng các khu KT-QP; đồng thời, chỉ đạo các đoàn KT-QP đẩy mạnh thực hiện Quy hoạch tổng thể xây dựng và phát triển các khu KT-QP đến năm 2020, định hướng đến năm 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đảm bảo đúng lộ trình; coi trọng xây dựng các khu KT-QP trên hướng biển, đảo xa bờ; xây dựng một số mô hình điểm tại 23 khu KT-QP đã xây dựng để rút kinh nghiệm. Các đoàn KT-QP phải luôn bám sát mục tiêu xây dựng khu KT-QP để đảm bảo hoạt động đúng hướng; chủ động phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương và các lực lượng có liên quan, tạo sự đồng thuận cao trong thực hiện. Đồng thời, làm tốt công tác quy hoạch xây dựng dự án; huy động, quản lý, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, đầu tư theo thứ tự ưu tiên, thực hiện đồng bộ việc xây dựng cơ sở hạ tầng kết hợp với bố trí lại dân cư, hỗ trợ, giúp đỡ đồng bào phát triển sản xuất, ổn định cuộc sống; coi trọng kết hợp chặt chẽ giữa phát triển KT-XH với tăng cường QP-AN trong vùng dự án; tiếp tục tham gia toàn diện vào các chương trình mục tiêu quốc gia, xây dựng nông thôn mới… bằng các biện pháp phù hợp. Cùng với đó, cần đẩy mạnh kiện toàn tổ chức, biên chế các đoàn KT-QP đáp ứng yêu cầu phát triển; chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, tuyển dụng cán bộ kỹ thuật, cán bộ là người dân tộc ở địa phương; tiếp tục triển khai thực hiện tốt Dự án đưa trí thức trẻ tình nguyện lên xây dựng các khu KT-QP, v.v.

3. Tích cực tham gia phát triển kinh tế biển, gắn với nâng cao khả năng quản lý, bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Hoạt động KT-QP trên biển của Quân đội là một bộ phận không thể tách rời của Chiến lược Biển Việt Nam. Những năm qua, Quân đội ta đã có nhiều cố gắng tham gia phát triển kinh tế biển, nhưng kết quả chưa tương xứng với tiềm năng và yêu cầu đòi hỏi. Thời gian tới, chúng ta cần đẩy mạnh tham gia phát triển kinh tế biển cả về quy mô và hình thức, nhằm góp phần thực hiện mục tiêu đưa nước ta trở thành quốc gia mạnh về biển, làm giàu từ biển, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên biển, đảo. Theo đó, các lực lượng quân đội theo nhiệm vụ được phân công, cần chủ động xây dựng kế hoạch tham gia xây dựng, phát triển kinh tế biển, tập trung chủ yếu vào một số ngành nghề có hiệu quả, mang tính lưỡng dụng, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Quân đội, gắn với đảm bảo QP-AN trên biển và ven biển. Trước mắt, các doanh nghiệp thuộc Quân chủng Hải quân cần phát huy vai trò nòng cốt, triển khai thực hiện tốt các dự án khai thác, nuôi trồng thủy sản ở các vùng biển, đảo xa bờ, tổ chức dịch vụ hậu cần nghề cá, cứu hộ, cứu nạn trên biển… làm chỗ dựa cho ngư dân và các ngành kinh tế biển hoạt động, phát triển; đồng thời, tạo cơ sở xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân trên biển, đảo ngày càng vững mạnh.

4. Đẩy mạnh sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả SX,KD của các DNQĐ gắn với giữ gìn, phát triển năng lực sản xuất quốc phòng. Trong quá trình thực hiện, cần triển khai đồng bộ, vững chắc với lộ trình thích hợp, theo đúng chủ trương của Đảng, Nhà nước và quy định, hướng dẫn của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, tránh chạy theo quy mô, hình thức đơn thuần; đảm bảo sau khi sắp xếp lại, các DNQĐ tổ chức SX,KD có hiệu quả hơn, năng lực cạnh tranh cao hơn, có điều kiện phát huy đầy đủ quyền, nghĩa vụ theo luật định. Bộ Quốc phòng tiếp tục chỉ đạo hạn chế việc thành lập mới các công ty; cắt giảm tối đa ngành, nghề phụ, tập trung đầu tư phát triển một số lĩnh vực, ngành nghề mà Quân đội có thế mạnh; phát triển các doanh nghiệp công nghiệp quốc phòng theo tinh thần Nghị quyết số 06-NQ/TW của Bộ Chính trị... Các DNQĐ cần chủ động rà soát, xây dựng chiến lược phát triển, chiến lược SX,KD phù hợp với mô hình hoạt động, quyết tâm giữ vững thương hiệu DNQĐ, coi trọng gắn hiệu quả SX,KD với nâng cao năng lực thực hiện nhiệm vụ QP-AN; tập trung ưu tiên phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; đẩy mạnh nghiên cứu, cải tiến, đổi mới công nghệ; tăng cường hoạt động kinh tế đối ngoại, mở rộng thị trường, đồng thời tích cực tham gia vào hoạt động đối ngoại quốc phòng. Mặt khác, cần đẩy mạnh đổi mới quản trị doanh nghiệp, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, giám sát tài chính, thực hành tiết kiệm… nhằm nâng cao hiệu quả SX,KD, bảo đảm tốt đời sống cho người lao động và tăng thu nộp ngân sách. Bên cạnh đó, các DNQĐ cần đặc biệt quan tâm kiện toàn tổ chức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp, đảm bảo giữ vững sự lãnh đạo của Đảng trong doanh nghiệp.

5. Chú trọng tổ chức và quản lý chặt chẽ hoạt động sản xuất, làm kinh tế của các đơn vị thường trực và đơn vị sự nghiệp công lập. Cùng với đặt trọng tâm vào hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị trung tâm, các đơn vị thường trực và đơn vị sự nghiệp công lập cần phát huy thế mạnh tại chỗ và tận dụng năng lực dôi dư để tổ chức sản xuất, làm kinh tế phù hợp với điều kiện cụ thể, đảm bảo đúng quy định của Nhà nước và Bộ Quốc phòng. Trong đó, chú trọng đẩy mạnh sản xuất theo hướng tập trung, bền vững; tích cực áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật, công nghệ để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, dịch vụ; tổ chức sản xuất gắn với phát triển KT-XH của địa phương, nhất là trên các địa bàn chiến lược, vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển, đảo; tích cực triển khai thực hiện xã hội hóa một số mặt công tác có điều kiện phù hợp với cơ chế thị trường… Cấp ủy, chỉ huy các đơn vị cần coi trọng và phát huy vai trò của các cơ quan chức năng, nhất là cơ quan hậu cần, tài chính, trong việc tham mưu, kiểm tra, giám sát hoạt động sản xuất, dịch vụ của đơn vị, trong quản lý, sử dụng các nguồn thu từ hoạt động này.

6. Tăng cường hoạt động kinh tế đối ngoại, xúc tiến thương mại và đầu tư, đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế, tập trung vào những lĩnh vực mà DNQĐ có thế mạnh. Các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng cần rà soát, nghiên cứu, hoàn thiện các cơ chế, chính sách chỉ đạo, định hướng hoạt động kinh tế đối ngoại của các DNQĐ; đồng thời, chủ động mở rộng quan hệ thương mại quân sự, xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch kết hợp hoạt động đối ngoại quốc phòng với hoạt động kinh tế đối ngoại theo định hướng của Đảng, Nhà nước. Các DNQĐ cần lựa chọn đối tác phù hợp, tích cực hợp tác, mở rộng liên doanh, liên kết với các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế trong và ngoài nước; coi trọng các hoạt động ma-két-ting, quảng bá thương hiệu, phát triển thị trường… nhằm nâng cao hiệu quả SX,KD và đáp ứng tốt hơn cho nhiệm vụ QP-AN. Trong quá trình thực hiện, phải tuân thủ đúng pháp luật của Nhà nước, quy định của Bộ Quốc phòng, giữ vững nguyên tắc bảo đảm an ninh chính trị nội bộ, an ninh quốc gia, bảo vệ lợi ích của dân tộc.

Nắm vững phương hướng, mục tiêu, quan điểm của Đảng và phát huy những kết quả, kinh nghiệm đạt được, toàn quân tiếp tục phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ SX,XDKT kết hợp với quốc phòng, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và BVTQ.

Thượng tướng, TS. LÊ HỮU ĐỨC

Ủy viên BCHTƯ Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng