Nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược về quân sự, quốc phòng có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, đây là công việc khó khăn, phức tạp, đòi hỏi quá trình tư duy lý luận và nghiên cứu thực tiễn ở trình độ cao, phạm vi rộng cả ở trong nước, khu vực và thế giới, v.v. Điều đó đòi hỏi toàn quân nói chung, các cơ quan, đơn vị cấp chiến lược nói riêng tiếp tục triển khai toàn diện, đồng bộ các giải pháp, nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quan trọng này, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Nhận thức rõ vai trò, tầm quan trọng của công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược về quân sự, quốc phòng, những năm qua, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện đồng bộ, toàn diện các chủ trương, giải pháp nâng cao chất lượng công tác này, góp phần tham mưu với Đảng, Nhà nước hoạch định chủ trương, đường lối, đối sách, chiến lược bảo vệ Tổ quốc, xử lý kịp thời, hiệu quả các tình huống, không để bị động, bất ngờ; ngăn chặn, đẩy lùi, hóa giải các nguy cơ bất lợi cả ở bên trong và bên ngoài, bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, biên giới, biển đảo, tạo môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng, phát triển đất nước. Các cơ quan tham mưu chiến lược của Bộ đã phối hợp chặt chẽ với các ban, bộ, ngành Trung ương, địa phương, lĩnh vực liên quan để không ngừng nâng cao năng lực nghiên cứu, dự báo, tham mưu và chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện đồng bộ, thống nhất, hiệu quả nhiều chiến lược, nghị quyết, kết luận, đề án, văn bản pháp lý quan trọng về quân sự, quốc phòng¹, góp phần hoàn thiện, phát triển tư duy lý luận, đường lối, nghệ thuật quân sự Việt Nam, quản lý nhà nước về quốc phòng, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc cả trước mắt cũng như lâu dài.

Toàn quân đã tập trung nghiên cứu, đánh giá, dự báo tương đối tốt tình hình an ninh, chính trị thế giới, khu vực, trong nước; nhất là sự điều chỉnh và quan hệ, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn; phân tích thuận lợi, khó khăn, thời cơ, thách thức, tác động đến nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc; trên cơ sở đó, tham mưu cho Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đề xuất với Đảng, Nhà nước hoạch định, chỉ đạo thực hiện nhiều chủ trương, chiến lược, quyết sách bảo vệ Tổ quốc đúng đắn, hiệu quả. Chủ động triển khai các chủ trương, giải pháp trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân; nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của lực lượng vũ trang nhân dân, cũng như trong xử lý kịp thời, hiệu quả các tình huống quốc phòng, không để Tổ quốc bị động, bất ngờ về chiến lược.

Hiện nay và thời gian tới, tuy hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn của thời đại, song, tình hình thế giới, khu vực tiếp tục có chuyển biến nhanh, diễn biến phức tạp, khó dự báo. Các nước lớn chủ động điều chỉnh chiến lược vừa liên kết, hợp tác, thỏa hiệp, vừa đấu tranh, cạnh tranh, kiềm chế lẫn nhau và can dự vào nội bộ của quốc gia có độc lập, chủ quyền. Tình trạng xâm phạm chủ quyền, tranh chấp lãnh thổ, tài nguyên, xung đột vũ trang, chiến tranh cục bộ, can thiệp, lật đổ, khủng bố, ly khai,… diễn ra gay gắt ở nhiều khu vực. Vấn đề Biển Đông, tình hình vùng biển chiến lược Tây Nam,... tiềm ẩn nguy cơ mất ổn định; các vấn đề về an ninh phi truyền thống, đối tượng, đối tác chuyển hóa mau lẹ, phức tạp, v.v. Trong nước, các thế lực thù địch đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” nội bộ và mưu đồ “phi chính trị hóa” Quân đội. Tình hình đó đòi hỏi toàn quân cần tiếp tục nêu cao cảnh giác, đoàn kết, thống nhất, tập trung mọi nỗ lực trên các mặt công tác; trong đó, nâng cao hiệu quả công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược là một trọng tâm, với nhiều giải pháp đồng bộ, quyết liệt; tập trung vào một số nội dung cơ bản sau:

1. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, cấp ủy, chỉ huy các cấp, nhất là cấp chiến lược đối với công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược. Đây là giải pháp quan trọng hàng đầu bảo đảm cho công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược về quân sự, quốc phòng luôn được triển khai đúng quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và đạt mục tiêu chiến lược đề ra. Vì vậy, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan tham mưu chiến lược của Bộ Quốc phòng, nhất là Viện Chiến lược quốc phòng, Cục Tác chiến, Cục Đối ngoại, Tổng cục II,… cần nhận thức sâu sắc vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác này, từ đó tập trung lãnh đạo, chỉ đạo theo hướng: “chủ động nghiên cứu, nắm bắt, dự báo đúng tình hình, tuyệt đối không để bị động, bất ngờ. Kiên quyết, kiên trì bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc”². Chú trọng đưa vấn đề nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược thành nội dung quan trọng trong nghị quyết lãnh đạo, trong các chiến lược, kết luận, báo cáo công tác quân sự, quốc phòng tháng, quý, năm, nhiệm kỳ; cụ thể hóa thành các kế hoạch, chương trình,… bảo đảm phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị, lực lượng, đúng quan điểm, tư duy mới của Đảng, pháp luật Việt Nam, luật pháp quốc tế và triển khai thực hiện chặt chẽ, nghiêm túc, hiệu quả.

Thượng tướng Nguyễn Tân Cương phát biểu tại Hội nghị Sơ kết công tác tham mưu toàn quân 6 tháng đầu năm 2022

Để lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý hiệu quả công tác này, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị cấp chiến lược cần tiếp tục quán triệt, cụ thể hóa, triển khai thực hiện hiệu quả các nghị quyết, kết luận, chỉ thị, văn bản quy phạm pháp luật về công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược, như: Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII; Chiến lược Bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI; Nghị quyết số 347-NQ/TW, ngày 23/5/2015 của Quân ủy Trung ương về “Nâng cao chất lượng nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược quốc phòng đến năm 2020 và những năm tiếp theo”, v.v. Trên cơ sở đó, triển khai thực hiện chặt chẽ, đúng quy trình các khâu, các bước trong lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, chú trọng công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm, nhằm bổ sung, phát triển lý luận nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược về quân sự, quốc phòng; lấy chất lượng nghiên cứu, dự báo tình hình, tính khả thi trong tham mưu, hoạch định chủ trương, đường lối, đối sách quân sự, quốc phòng và hiệu quả đấu tranh quốc phòng làm tiêu chuẩn đánh giá chất lượng công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược của các cơ quan, đơn vị. Cùng với đó, cần tích cực nghiên cứu, xây dựng, bổ sung, hoàn thiện các quy chế, quy định, văn bản pháp luật tăng cường hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị cấp chiến lược đối với công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược. Tiếp tục nâng cao năng lực phân tích, nhận định, đánh giá tình hình, làm cơ sở tham mưu hoạch định chủ trương, đường lối, đối sách, giải pháp đấu tranh quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc.

2. Đẩy mạnh đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu, tuyệt đối không để bị động, bất ngờ về chiến lược. Nghiên cứu, dự báo chính xác, kịp thời tình hình nói chung, lĩnh vực quân sự, quốc phòng nói riêng là vấn đề quan trọng hàng đầu, quyết định đến chất lượng, hiệu quả tham mưu, hoạch định đường lối, quyết sách đúng đắn, phù hợp đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc và ngược lại. Vì vậy, các cơ quan nghiên cứu chuyên trách, đơn vị cấp chiến lược toàn quân cần đổi mới mạnh mẽ nội dung, hình thức, biện pháp nghiên cứu, dự báo; chủ động phối hợp chặt chẽ với các lực lượng liên quan nắm, nhận định, phân tích, đánh giá, dự báo chính xác tình hình thế giới, khu vực, trong nước. Nội dung nghiên cứu, dự báo phải toàn diện, nhưng có trọng tâm, trọng điểm. Theo đó, việc nghiên cứu, dự báo phải hướng vào tư duy, phân tích những biểu hiện, động thái mang tính “bất thường” của các nước có liên quan, nhất là những điều chỉnh về chiến lược an ninh, quốc phòng, đối ngoại và sự thay đổi bố trí lực lượng của các nước lớn; các tuyên bố, cam kết của các bên tại các diễn đàn quốc phòng, an ninh quốc tế, khu vực; thủ đoạn cấu kết hoạt động của các lực lượng phản động trong và ngoài nước; đánh giá về đối tác, đối tượng, sự chuyển hóa giữa chúng, cũng như phương thức, loại hình chiến tranh mới của đối phương; trong đó, chú trọng phát hiện những vấn đề mới, phán đoán xu hướng, hành động của các nước, dự kiến tình huống chiến lược an ninh, quốc phòng có thể xảy ra. Trên cơ sở đó, rút ra thuận lợi, khó khăn, thời cơ, thách thức; đánh giá mức độ tác động, ảnh hưởng theo cả hai chiều hướng tích cực, tiêu cực đến nền hòa bình, ổn định của khu vực, an ninh, chủ quyền, lãnh thổ đất nước để có kế sách, phương châm, phương hướng, giải pháp ngăn chặn, đấu tranh.

Yêu cầu nghiên cứu, dự báo phải đi từ biểu hiện bề ngoài đến bản chất bên trong, bảo đảm chính xác, kịp thời, “có căn cứ, cơ sở khoa học”. Cách thức nghiên cứu, dự báo phải kết hợp nghiên cứu lý luận với hoạt động thực tiễn; giữa phân tích chuyên sâu với khái quát, xâu chuỗi, tổng hợp; chú trọng làm tốt công tác tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận về nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược. Quá trình nghiên cứu, dự báo phải đa dạng các hình thức, biện pháp, mở rộng phạm vi (thế giới, khu vực, trong nước), bao phủ môi trường (không, bộ, biển, điện từ, không gian mạng, vũ trụ) và nhiều lĩnh vực liên quan (chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, đối ngoại,…); chú trọng chắt lọc, sàng lọc, đối chiếu, bảo mật thông tin, tránh thông tin giả, thủ đoạn nghi binh, gây nhiễu.

Cùng với công tác nghiên cứu, dự báo, cần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tham mưu chiến lược. Trong bối cảnh thế giới, khu vực diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường hiện nay, cùng với tham mưu về xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân,... các cơ quan, đơn vị cấp chiến lược cần đẩy mạnh tham mưu về xử lý các tình huống quốc phòng, đấu tranh quốc phòng; vấn đề đối tác, đối tượng; các chủ trương, giải pháp quan hệ quốc tế, đối ngoại về quốc phòng, nhằm nâng cao uy tín, vị thế của đất nước, Quân đội. Đồng thời, chú trọng tham mưu các biện pháp đấu tranh làm thất bại chiến lược “Diễn biến hòa bình”, âm mưu bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, kiên quyết giữ ổn định đất nước.

3. Phối hợp chặt chẽ với các lực lượng liên quan, tạo sức mạnh tổng hợp hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược về quân sự, quốc phòng. Nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược lĩnh vực quân sự, quốc phòng là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa quyết định tính đúng đắn, khả thi trong chủ trương, đường lối, đối sách của Đảng, Nhà nước đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, nên đòi hỏi tầm bao quát rộng, tính tổng hợp cao, liên quan đến nhiều cấp, ngành, lĩnh vực, v.v. Vì vậy, Quân đội nói chung, các cơ quan chuyên trách, đơn vị cấp chiến lược toàn quân nói riêng cần phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng của Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, các lực lượng liên quan trong nước và quốc tế, tổ chức nắm bắt, thu thập, cung cấp, trao đổi, chắt lọc, đối chiếu thông tin đảm bảo các thông tin phải chính xác, tin cậy, bảo mật cao; thống nhất nhận định tình hình quốc tế, khu vực, trong nước; thống nhất dự báo, phán đoán xu hướng, hành động của các thế lực thù địch (đối tượng), làm cơ sở để Quân ủy Trung ương xác định phương thức đấu tranh quốc phòng, xác định quyết tâm, phương án xử trí các tình huống chiến lược bảo vệ Tổ quốc theo chức năng, nhiệm vụ được giao. Đồng thời, cần phối hợp với các lực lượng liên quan thống nhất nội dung, phương thức, biện pháp tham mưu cho Đảng, Nhà nước có căn cứ khoa học, xác đáng để hoạch định chủ trương, đường lối, đối sách, triển khai các chính sách quốc phòng, an ninh, đối ngoại, bảo vệ Tổ quốc cho cả hệ thống chính trị các cấp, ngành, địa phương, đặc biệt là lực lượng Công an, Ngoại giao,… thực hiện, bảo đảm phù hợp với thực tiễn đất nước, diễn biến an ninh, chính trị thế giới, khu vực trong giai đoạn cách mạng hiện nay.

Tiếp tục nghiên cứu, phát triển, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, quy chế phối hợp trong nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược tổng thể giữa quốc phòng, an ninh, đối ngoại,… theo tư duy mới về bảo vệ Tổ quốc của Đảng. Phân cấp phối hợp và đa dạng hóa các hình thức, biện pháp phối hợp. Duy trì chặt chẽ, nền nếp, hiệu quả công tác nghiên cứu, phân tích, đánh giá tình hình; chế độ trao đổi, cung cấp, đối chiếu thông tin; thống nhất nhận định, dự đoán, dự báo. Các cơ quan, đơn vị trong toàn quân chủ động phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương và lực lượng liên quan, nhất là lực lượng Công an, thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh quốc gia và bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên từng địa bàn và cả nước.

4. Chú trọng xây dựng cơ quan chuyên trách tham mưu chiến lược toàn quân theo hướng tinh, gọn, mạnh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Để công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược ngày càng đi vào chiều sâu, chất lượng, hiệu quả, đáp ứng đầy đủ, kịp thời yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, các cơ quan chuyên trách tham mưu chiến lược toàn quân cần được xây dựng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ, không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao. Kết hợp chặt chẽ giữa kiện toàn tổ chức, biên chế theo hướng tinh, gọn, mạnh với xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao; xây dựng hệ thống tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy vững mạnh, đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”. Hoàn thiện, vận dụng hiệu quả cơ chế thu hút nhân tài, quy hoạch, đào tạo, sử dụng, luân chuyển, phát triển cán bộ đi đôi với thực hiện tốt các chính sách đãi ngộ; chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực toàn diện cho đội ngũ cán bộ tham mưu chiến lược, bảo đảm đội ngũ này có tư duy sắc sảo, khả năng nhạy bén trong nắm bắt tình hình, trình độ khái quát, tổng hợp cao, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Do đặc điểm nhiệm vụ liên quan nhiều đến hoạt động quốc tế, đòi hỏi đội ngũ cán bộ phải được đào tạo bài bản, chuyên sâu về kiến thức quân sự, quốc phòng, đối ngoại cả ở trong nước và quốc tế, có kinh nghiệm thực tiễn, trách nhiệm, say mê công việc; có phẩm chất trung thành, mưu lược, sáng tạo, bản lĩnh chính trị kiên định; có tư duy chiến lược về quân sự, quốc phòng, ngoại giao, hội tụ đầy đủ các yếu tố “tâm, tầm, tài, đức”, không chỉ hoàn thành tốt nhiệm vụ nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược, mà còn có năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành nhiệm vụ chuyên môn.

Cùng với xây dựng tổ chức, con người, các cơ quan tham mưu chuyên trách cần kết hợp nâng cấp với đầu tư mua sắm bảo đảm cơ sở vật chất, trang bị, phương tiện phục vụ công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế, khai thác, tận dụng tối đa thành tựu khoa học công nghệ hiện đại vào quá trình nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược, thực hiện những bước đi tắt, đón đầu, nhằm rút ngắn thời gian nhưng vẫn đạt được mục tiêu đề ra, góp phần hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược về quân sự, quốc phòng, xử lý kịp thời, hiệu quả các tình huống chiến lược, không để bị động, bất ngờ, bảo vệ vững chắc Tổ quốc.

Trung tướng HUỲNH CHIẾN THẮNG, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam
_________________

1 - Chiến lược Bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược Quân sự Việt Nam, Chiến lược Bảo vệ biên giới quốc gia, Chiến lược Bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng, Luật Quốc phòng 2018, Quốc phòng Việt Nam 2019, Luật Cảnh sát biển Việt Nam, Luật Dân quân tự vệ (sửa đổi), Luật Lực lượng Dự bị động viên, Luật Biên phòng Việt Nam, v.v.

2 - ĐCSVN – Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập I, Nxb CTQGST, H. 2021, tr. 29.