Năm 2011, nhân loại đã chứng kiến những thiên tai, thảm họa khốc liệt ở nhiều nơi trên thế giới. Đối với nước ta, việc phòng, chống thiên tai, sự cố, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn là nhiệm vụ quan trọng thường xuyên của toàn Đảng, toàn dân; trong đó, Quân đội nhân dân là lực lượng chủ lực.

Diễn tập tìm kiếm cứu nạn trên biển (nguồn: qdnd.vn)

 Thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao, những năm qua, cục Cứu hộ - Cứu nạn (Văn phòng thường trực Ủy ban Quốc gia tìm kiếm, cứu nạn (TK,CN)), đã tham mưu giúp Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu ban hành nhiều văn bản chỉ đạo các đơn vị trong toàn quân thực hiện công tác phòng, chống, ứng phó, khắc phục thiên tai, sự cố và TK,CN; đề xuất xây dựng, quản lý và chỉ đạo về nghiệp vụ các lực lượng cứu hộ, cứu nạn trong toàn quân; chủ động theo dõi nắm chắc tình hình thời tiết, thiên tai, sự cố để tham mưu cho Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu triển khai ứng phó kịp thời theo đúng quy định của Chính phủ. Hằng năm, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã chủ động phối hợp, hiệp đồng với các địa phương, các lực lượng trên địa bàn triển khai đồng bộ từ khâu lập kế hoạch, dự kiến phương án đến chuẩn bị lực lượng, phương tiện sẵn sàng làm nhiệm vụ khi có lệnh. Công tác giáo dục, huấn luyện, diễn tập phòng, chống thiên tai, sự cố, TK,CN được các đơn vị thực hiện nghiêm túc, đúng chương trình, nội dung quy định. Phương châm “4 tại chỗ” và tư tưởng chỉ đạo “chủ động phòng tránh, ứng phó kịp thời, hiệu quả” được các đơn vị quán triệt và thực hiện tốt… Nhờ đó, công tác phòng, chống thiên tai, sự cố, thảm họa môi trường và TK,CN của toàn quân đã có bước chuyển biến rõ nét, đi vào chiều sâu, góp phần hạn chế thiệt hại về người và tài sản, ổn định đời sống, sinh hoạt của nhân dân. Năm 2011, toàn quân đã huy động gần 94.770 lượt cán bộ, chiến sĩ, dân quân, tự vệ, sử dụng 564 lượt tàu, xuồng, 2.724 lượt ô tô các loại,… tham gia ứng phó, khắc phục thiên tai, sự cố, cháy nổ, cháy rừng và TK,CN; phối hợp với các lực lượng, các địa phương thực hiện TK,CN 274 vụ, cứu được 1.853 người và 137 phương tiện; kêu gọi, thông báo đưa được gần 398.600 lượt tàu thuyền cùng 1.870.346 ngư dân về nơi tránh, trú an toàn; giúp các địa phương di dời gần 16.800 hộ dân với trên 77.100 nhân khẩu ra khỏi vùng bão, lũ; tham gia chữa cháy, bảo vệ được hơn 1.660 ha rừng… Những việc làm thiết thực, cụ thể đó đã tiếp tục khẳng định bản chất, truyền thống tốt đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ”, củng cố niềm tin yêu và tình cảm tốt đẹp của cấp ủy, chính quyền các địa phương và nhân dân đối với Quân đội.

Tuy nhiên, công tác phòng, chống thiên tai, sự cố, TK,CN trong Quân đội vẫn còn những khó khăn, hạn chế cả trong nhận thức, công tác chỉ đạo, chỉ huy và tổ chức biên chế lực lượng. Việc duy trì chế độ trực, chủ động nắm tình hình, báo cáo, đề xuất và công tác phối hợp, hiệp đồng với địa phương còn hạn chế; công tác thông tin tuyên truyền về Bộ đội ứng phó, khắc phục thiên tai, sự cố, TK,CN chưa kịp thời; lực lượng chuyên trách, kiêm nhiệm và trang bị chuyên dùng còn thiếu, yếu, chưa đáp ứng với yêu cầu thực tiễn.

Năm 2012, theo dự báo của Trung tâm Khí tượng Thủy văn Trung ương, tình hình khí hậu, thời tiết tiếp tục có những diễn biến phức tạp. Xuất phát từ đặc điểm địa lý, nước ta là một trong những quốc gia chịu tác động mạnh của biến đổi khí hậu toàn cầu; lại đang phát triển về KT-XH nên nguy cơ tiềm ẩn về thiên tai, thiệt hại là lớn và khó lường. Do đó, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác phòng, chống thiên tai, sự cố, TK,CN là nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết đối với toàn quân. Trong thời gian tới, để hoàn thành tốt nhiệm vụ này, cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung sau.

1. Quán triệt và triển khai thực hiện có hiệu quả các chỉ thị, thông tư, hướng dẫn của Chính phủ, của Bộ Quốc phòng về phòng, chống, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai, sự cố và TK,CN. Theo đó, các đơn vị tập trung kiện toàn hệ thống tổ chức làm công tác phòng, chống thiên tai, sự cố và TK,CN theo tinh thần Quyết định số 76/2009/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Quyết định số 2894/QĐ-TM, ngày 29-12-2011 của Tổng Tham mưu trưởng về kiện toàn hệ thống tổ chức, bố trí trợ lý cứu hộ – cứu nạn trong Quân đội; chú trọng việc kiện toàn ban chỉ đạo, ban chỉ huy ở tất cả các cấp trong toàn quân, bảo đảm sự chỉ đạo, chỉ huy thống nhất trong mọi tình huống. Trong quá trình kiện toàn hệ thống tổ chức, cần coi trọng củng cố, xây dựng lực lượng chuyên trách TK,CN theo hướng tinh, gọn, vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức, có sức cơ động cao, phù hợp với đặc thù của nhiệm vụ. Cơ quan quân sự các cấp cần quan tâm xây dựng các tổ, đội thường trực, nòng cốt trong dân quân, tự vệ và dự bị động viên đối với nhiệm vụ phòng, chống, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai, tai nạn, sự cố để kịp thời xử lý hiệu quả khi có tình huống xảy ra ngay tại địa bàn. Cùng với đó, cơ quan chức năng tiếp tục rà soát, bổ sung hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về phòng, chống thiên tai, sự cố, TK,CN trong Quân đội, bảo đảm phù hợp với quy định của Nhà nước, đặc thù của Quân đội, để làm cơ sở cho việc tổ chức thực hiện.

2. Đẩy mạnh giáo dục, tuyên truyền, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, chiến sĩ trong phòng, chống thiên tai, sự cố, TK,CN. Yêu cầu của giáo dục, tuyên truyền phải làm cho mọi người nhận thức đầy đủ ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác phòng, chống giảm nhẹ thiên tai, sự cố, TK,CN. Cần thấy rõ: đây là “nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình” của Quân đội; từ đó, nâng cao quyết tâm, trách nhiệm của cán bộ, chiến sĩ khi thực hiện nhiệm vụ. Để thực hiện tốt yêu cầu đó, các đơn vị cần chú trọng đẩy mạnh công tác đảng, công tác chính trị bằng nhiều nội dung, hình thức phong phú, bảo đảm thiết thực, hiệu quả; gắn việc thực hiện nhiệm vụ khắc phục sự cố, TK,CN với phong trào Thi đua Quyết thắng; đồng thời, coi đó là một trong những tiêu chí đánh giá việc hoàn thành nhiệm vụ của từng quân nhân và đơn vị. Hằng năm, cơ quan chuyên ngành các cấp cần hướng dẫn, chỉ đạo đơn vị tổ chức tốt việc phát động phong trào thi đua đột kích trước mùa mưa bão, hanh khô, nhất là ở các đơn vị chuyên trách, trên khu vực trọng điểm; trong đó, cần coi trọng phát huy vai trò của các tổ chức đảng, tổ chức quần chúng, sự gương mẫu của cán bộ, đảng viên…; đồng thời, làm tốt công tác tổng kết, biểu dương các điển hình tiên tiến ở từng đơn vị.

3. Tăng cường công tác huấn luyện nâng cao trình độ tổ chức, chỉ huy, điều hành và năng lực ứng phó cho các lực lượng. Thực tiễn cho thấy, thiên tai, sự cố và các thảm họa thường xảy ra bất ngờ, diễn biến phức tạp. Trong nhiều sự cố, mặc dù lực lượng đã được huy động, nhưng do trình độ, kỹ năng và phương tiện có hạn nên hiệu quả khắc phục, TK,CN không cao. Thời gian tới, trên cơ sở quán triệt Chỉ lệnh huấn luyện chiến đấu của Tổng Tham mưu trưởng, các đơn vị cần cụ thể hóa và thực hiện nghiêm túc chương trình, nội dung huấn luyện về cứu hộ, cứu nạn cho các lực lượng. Trong đó, tập trung bồi dưỡng nâng cao trình độ tổ chức, chỉ huy, điều hành, phối hợp hiệp đồng giữa các lực lượng cho cán bộ các cấp để vận dụng vào ứng phó khắc phục sự cố, TK,CN trên các địa bàn, nhất là trên các vùng biển, đảo và khu vực trọng điểm về thiên tai; đồng thời, chú trọng huấn luyện kỹ năng thực hành ứng phó, khắc phục cho bộ đội, nhất là lực lượng chuyên trách. Cần kết hợp chặt chẽ giữa huấn luyện cho bộ đội sử dụng thành thạo phương tiện, trang bị mới, hiện đại với sử dụng phương tiện thô sơ, tự tạo (thuyền chèo tay, thuyền máy, bè mảng); gắn huấn luyện thường xuyên với luyện tập, diễn tập theo phương án, kế hoạch đã được phê duyệt; thông qua đó, kịp thời bổ sung, hoàn thiện các phương án phòng, chống thiên tai, sự cố, TK,CN trên từng địa bàn. Bên cạnh đó, cơ quan chuyên môn tiếp tục xây dựng, hoàn chỉnh hệ thống giáo trình, tài liệu huấn luyện về TK,CN, bảo đảm tính chuyên sâu, phù hợp với từng đối tượng, làm cơ sở để đưa vào giảng dạy chính khóa trong các nhà trường quân đội, tạo chuyển biến về chất đối với công tác phòng, chống thiên tai, sự cố, TK,CN trong toàn quân.

4. Tăng cường đầu tư mua sắm các trang, thiết bị chuyên dụng và mở rộng hợp tác quốc tế về phòng, chống thiên tai, sự cố và TK,CN. Trên cơ sở quán triệt và thực hiện nghiêm túc Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về điều chỉnh, bổ sung một số nội dung trong Đề án Quy hoạch tổng thể lĩnh vực TK,CN đến năm 2015, tầm nhìn 2020 của Chính phủ, các đơn vị cần xác định hướng đầu tư, mua sắm trang, thiết bị chuyên dụng TK,CN cho phù hợp với thực tiễn yêu cầu nhiệm vụ. Trước hết, tập trung đầu tư hoàn thành các dự án nâng cao năng lực phòng, chống thiên tai, thảm họa, TK,CN đã được Chính phủ phê duyệt. Đồng thời, trên cơ sở dự báo tình hình và yêu cầu nhiệm vụ, có kế hoạch mua sắm một số trang, thiết bị hiện đại, chuyên dụng cho các lực lượng để nâng cao năng lực ứng phó, khắc phục hậu quả trong mọi tình huống. Cùng với đó, cần đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong lĩnh vực này, nhất là với các nước trong khu vực và các nước có trình độ công nghệ tiên tiến về dự báo, quản lý, ngăn ngừa và khắc phục sự cố, thảm họa, TK,CN nhằm cung cấp thông tin, trao đổi kinh nghiệm, hợp tác đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật và chuyển giao công nghệ,… để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác phòng, chống, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai, sự cố và TK,CN của Quân đội trong tình hình mới.

Đại tá PHẠM VĂN TỴ

Phó Cục trưởng cục Cứu hộ - Cứu nạn