Công tác đảng, công tác chính trị trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn là hoạt động quan trọng trong công tác lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, một mặt công tác cơ bản của lãnh đạo, chỉ huy các cấp, nhằm phát huy vai trò nòng cốt của Quân đội trong ứng phó, khắc phục sự cố, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn, hoàn thành tốt “nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình”. Trước diễn biến phức tạp của tình tình thiên tai, dịch bệnh, việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đảng, công tác chính trị đối với nhiệm vụ này càng phải được chú trọng, với nội dung, biện pháp cụ thể, thiết thực.

Những năm gần đây, tình hình thiên tai, dịch bệnh ở nước ta diễn biến ngày càng phức tạp, thời tiết, khí hậu diễn biến cực đoan, bất thường và khó dự báo; tình trạng “bão chồng bão”, “lũ chồng lũ” xảy ra liên tiếp tại các vùng, miền trong cả nước, nhất là các tỉnh miền Trung, xâm nhập mặn ở các tỉnh phía Nam, gây tổn thất nặng nề về người và tài sản; cùng với đó, đại dịch Covid-19 đã tác động, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường, đời sống, sản xuất của nhân dân và sự phát triển bền vững của đất nước.

Là lực lượng nòng cốt trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn, cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam luôn nêu cao tinh thần vì nhân dân phục vụ, sẵn sàng vượt qua khó khăn, gian khổ, ngày đêm bám sát thực địa, các trận bão lũ để hỗ trợ đồng bào, cứu hộ người dân bị nạn. Nhiều cán bộ, chiến sĩ, trong đó có những cán bộ cao cấp đã hy sinh quên mình vì sự an toàn của nhân dân; nhiều nghĩa cử cao đẹp hỗ trợ, giúp đỡ nhân dân vùng bị ngập lụt khắc phục hậu quả, ổn định cuộc sống, góp phần giảm thiệt hại về người, tài sản của Nhà nước và Nhân dân. Riêng năm 2020, Quân đội đã huy động hàng nghìn lượt bộ đội, dân quân tự vệ và phương tiện thực hiện nhiệm vụ phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn; phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương, thực hiện tốt phương châm “4 tại chỗ”, tổ chức sơ tán nhân dân đến địa điểm an toàn; tích cực tìm kiếm người mất tích ở vùng bão, lũ, thảm họa môi trường, v.v.

Trong phòng, chống dịch Covid-19, toàn quân đã quán triệt, thực hiện nghiêm túc sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng; chủ động phối hợp chặt chẽ với các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương; tổ chức tốt cuộc diễn tập toàn quân về phòng, chống dịch Covid-19; duy trì các tổ, chốt kiểm soát chặt chẽ đường mòn, lối mở trên tuyến biên giới đất liền và trên hướng biển để ngăn ngừa nguy cơ dịch bệnh xâm nhập nội địa; sẵn sàng nhường doanh trại, nơi ăn ở, sinh hoạt để tổ chức các điểm cách ly y tế; tích cực tham gia xử lý môi trường nơi vùng dịch; kịp thời sản xuất bộ kit, test chẩn đoán nhanh virus SARS-CoV-2 và nghiên cứu thử nghiệm vaccine phòng dịch Covid-19, v.v. Với tinh thần “chống dịch như chống giặc”, cán bộ, chiến sĩ toàn quân luôn sẵn sàng làm nhiệm vụ trên tuyến đầu phòng, chống dịch, góp phần cùng với các lực lượng thực hiện mục tiêu kép: vừa bảo đảm phòng, chống dịch hiệu quả, bảo vệ an toàn sức khỏe cho nhân dân, vừa nỗ lực phục hồi, duy trì nhịp độ phát triển kinh tế - xã hội; hoàn thành tốt nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, xứng đáng là Quân đội của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, làm đẹp thêm phẩm chất, hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới.

Thượng tướng Đỗ Căn phát biểu tại Hội nghị trực tuyến sơ kết công tác đảng, công tác chính trị trong phòng, chống dịch Covid-19 toàn quân (tháng 3/2021). Ảnh qdnd.vn

Có được kết quả trên do nhiều nguyên nhân cả khách quan và chủ quan, song, nguyên nhân quan trọng là đã phát huy được vai trò, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn. Cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp đã quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm các nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu, Tổng cục Chính trị và các cơ quan chức năng về phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn, xác định chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo phù hợp với thực tiễn cơ quan, đơn vị. Trong đó, đã làm tốt công tác giáo dục chính trị, quán triệt nhiệm vụ, lãnh đạo tư tưởng, động viên tinh thần cán bộ, chiến sĩ và các lực lượng trên tuyến đầu phòng, chống thiên tai, dịch bệnh; chú trọng tổ chức lực lượng làm nhiệm vụ ở những nơi xung yếu, phức tạp, vận dụng linh hoạt, đảm bảo có đủ lực lượng tham gia phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn. Tập trung xây dựng cơ quan và lực lượng cứu hộ, cứu nạn, nâng cao năng lực tham mưu, chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức thực hiện; phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội vận động, hướng dẫn nhân dân chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các quy định, hướng dẫn của địa phương về phòng, chống thiên tai, dịch bệnh. Đồng thời, quan tâm bảo đảm kịp thời, đúng quy định về chế độ, chính sách và đời sống vật chất, tinh thần của bộ đội; phát huy tốt vai trò xung kích, sáng tạo của các tổ chức quần chúng trong thực hiện nhiệm vụ.

Thời gian tới, dự báo “Thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu, nước biển dâng, xâm nhập mặn ngày càng nhanh với cường độ mạnh, khó lường, đặc biệt là ảnh hưởng tiêu cực của đại dịch Covid-19 có thể kéo dài…”¹, trực tiếp tác động đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Điều đó đòi hỏi công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn phải được chú trọng, nâng cao; phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội nhằm giảm thiểu thiệt hại, phát triển bền vững đất nước. Để Quân đội luôn phát huy vai trò nòng cốt, hoàn thành tốt nhiệm vụ phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn, cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp cần tiến hành đồng bộ các giải pháp, nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả hoạt động công tác đảng, công tác chính trị; trong đó, thực hiện tốt một số nội dung biện pháp chủ yếu sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy và cơ quan chính trị các cấp đối với công tác phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn. Trước hết, cấp ủy, chỉ huy các cấp cần tiếp tục quán triệt, tổ chức thực hiện tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu, Tổng cục Chính trị và các cơ quan chức năng Bộ Quốc phòng về phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn. Trọng tâm là: Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 24/3/2020 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa XII) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai”; Luật Phòng, chống thiên tai; Nghị định số 30/2017/NĐ-CP, ngày 21/3/2017 của Chính phủ Quy định tổ chức, hoạt động ứng phó sự cố, thiên tai và tìm kiếm cứu nạn; Nghị định số 02/2019/NĐ-CP, ngày 02/01/2019 của Chính phủ về phòng thủ dân sự; Quyết định số 379/QĐ-TTg, ngày 17/3/2021 của Thủ tướng Chính phủ “Phê duyệt Chiến lược Quốc gia phòng, chống thiên tai đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050”; điện của Ban Bí thư, chỉ thị của Thủ tướng chính phủ về phòng, chống dịch Covid-19; Kết luận số 1330-KL/QUTW, ngày 16/12/2019 của Quân ủy Trung ương về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 689-NQ/QUTW, ngày 10/10/2014 của Quân ủy Trung ương về “Phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, cứu hộ, cứu nạn đến năm 2020 và những năm tiếp theo”; các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về phòng, chống dịch Covid-19; Hướng dẫn số 2469/HD-CT, ngày 25/12/2020 của Tổng cục Chính trị về công tác đảng, công tác chính trị trong phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn năm 2021, v.v. Đồng thời, bám sát tình hình diễn biến của thiên tai, dịch bệnh, yêu cầu, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị để xây dựng nghị quyết chuyên đề, xác định chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo sát, đúng; gắn với triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Chuẩn bị sẵn sàng các phương án công tác đảng, công tác chính trị, nhất là trong tình huống khẩn cấp về thiên tai, dịch bệnh và các thách thức an ninh phi truyền thống. Đề cao trách nhiệm của cấp ủy, cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ trì, chủ chốt; phân công, phân cấp, xác định rõ trách nhiệm; tăng cường kiểm tra, giám sát, động viên, đôn đốc, với tinh thần chủ động, tích cực, quyết tâm chính trị cao.

Lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan, đơn vị phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức chính trị, xã hội ở Trung ương và địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân đồng thuận, tin tưởng, chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các quy định, khuyến cáo của các ngành về công tác phòng, chống dịch. Thường xuyên nắm chắc tình hình, kịp thời báo cáo, đề xuất phương án xử lý, không để dịch lây lan vào cơ quan, đơn vị và chủ động phối hợp, hỗ trợ, giúp đỡ nhân dân khôi phục sản xuất, ổn định đời sống.

Hai là, thường xuyên làm tốt công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng, quán triệt nhiệm vụ, thông tin, tuyên truyền, nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, chiến sĩ toàn quân và dân quân tự vệ về nhiệm vụ phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn. Công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng phải đi trước một bước, với nội dung, hình thức, biện pháp phù hợp; gắn giáo dục cơ bản với giáo dục thường xuyên, giáo dục pháp luật với phổ biến các quy định, hướng dẫn của trên về phòng, chống thiên tai, dịch bệnh; nắm và giải quyết kịp thời tình hình tư tưởng. Thông qua giáo dục, làm cho cán bộ, chiến sĩ, dân quân tự vệ nhận thức rõ việc phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, thường xuyên của cả nước và là “nhiệm vụ chiến đấu của Quân đội trong thời bình”. Từ đó, chấp hành nghiêm các quy định về phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn; xác định rõ động cơ, thái độ, trách nhiệm, quyết tâm trong tổ chức thực hiện; đảm bảo dù tình huống nào, Quân đội cũng luôn đi đầu, chỗ dựa tin cậy, vững chắc của Đảng, Nhà nước và Nhân dân; luôn phát huy truyền thống vẻ vang của dân tộc và phẩm chất tốt đẹp “Bộ đội Cụ Hồ”, tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái của dân tộc, vì nhân dân chiến đấu, vì nhân dân phục vụ, vượt qua khó khăn, gian khổ, hy sinh, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Phát huy vai trò, phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan thông tấn, báo chí Quân đội với các cơ quan báo, đài Trung ương, địa phương làm tốt công tác thông tin, tuyên truyền, dự báo, cảnh báo, thông báo về diễn biến tình hình thiên tai, dịch bệnh; phổ biến kinh nghiệm, hướng dẫn kỹ năng xử lý tình huống cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân. Kịp thời phản ánh kết quả hoạt động khắc phục hậu quả, cứu hộ, cứu nạn, phòng, chống dịch bệnh; những tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến, “người tốt, việc tốt”, những tấm gương dũng cảm trong thực hiện nhiệm vụ. Đồng thời, cần phê phán, xử lý nghiêm khắc những biểu hiện làm việc cầm chừng, thiếu trách nhiệm, vô cảm trước khó khăn của đất nước và nhân dân; tích cực, chủ động đấu tranh phản bác với những luận điệu sai trái, xuyên tạc, lợi dụng khó khăn, thiệt hại do thiên tai, thảm họa, dịch bệnh gây ra để lôi kéo, kích động chống phá Đảng, Nhà nước, Quân đội.

Ba là, không ngừng nâng cao trình độ, năng lực của các lực lượng tham gia phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn. Cấp ủy, chỉ huy các cấp thường xuyên kiện toàn, bổ sung nhiệm vụ, phát huy vai trò của Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn; Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch; cơ quan cứu hộ, cứu nạn các cấp phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ và tổ chức lực lượng Quân đội theo hướng tinh, gọn, mạnh, hiệu quả. Nâng cao năng lực nghiên cứu, dự báo, theo dõi, nắm tình hình thiên tai, thảm họa, dịch bệnh; rà soát, bổ sung, hoàn chỉnh các kế hoạch, phương án; tổ chức tập huấn, bồi dưỡng, huấn luyện, diễn tập nâng cao trình độ tổ chức chỉ huy, hiệp đồng, khả năng cơ động, huy động lực lượng, phương tiện, phối hợp xử lý các tình huống cho bộ đội địa phương, dân quân tự vệ, các đơn vị bộ đội chủ lực ở địa bàn trọng điểm, các lực lượng: Bộ đội Biên phòng, Hải quân, Không quân, Cảnh sát biển, Công binh, Quân y, Hóa học, Thông tin, v.v. Quan tâm đầu tư, mua sắm phương tiện, trang thiết bị đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Duy trì nghiêm nền nếp, chế độ và nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan chức năng trong tham mưu, đề xuất với cấp ủy, người chỉ huy các cấp lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ. Trong tình hình diễn biến phức tạp của dịch bệnh hiện nay, toàn quân cần bám sát sự chỉ đạo, hướng dẫn của trên, chấp hành nghiêm các quy định về phòng, chống dịch; tăng cường phối hợp, hiệp đồng, nêu cao trách nhiệm trong việc chốt chặn đường mòn, lối mở trên biên giới, hướng biển để ngăn người nhập cảnh trái phép; bố trí hợp lý nơi ăn ở của bộ đội để dành doanh trại phục vụ cho việc cách ly các đối tượng đến từ vùng dịch; đồng thời, làm tốt việc vệ sinh, khử khuẩn nơi dịch bệnh bùng phát nhằm ngăn ngừa sự lây lan trong cộng đồng.

Bốn là, phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương, các lực lượng, thực hiện tốt phương châm “4 tại chỗ”² trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn. Đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành nghiêm chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các quy định về phòng, chống thiên tai, dịch bệnh; nâng cao nhận thức, năng lực, tính chủ động về phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn theo nguyên tắc: “Chủ động trong phòng ngừa; kịp thời, hiệu quả trong ứng phó; khắc phục khẩn trương, khôi phục, tái thiết bền vững và xây dựng lại tốt hơn”³. Xây dựng quy chế phối hợp; cơ chế chỉ huy, điều hành giữa cấp ủy, chính quyền địa phương với các lực lượng; cơ chế, chính sách huy động, sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực của địa phương; phối hợp xây dựng và tổ chức luyện tập, diễn tập các tình huống, phương án nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn. Đồng thời, phối hợp, phát huy sức mạnh tổng hợp, huy động có hiệu quả các nguồn lực xây dựng lực lượng dự bị động viên hùng hậu, dân quân tự vệ vững mạnh, rộng khắp, phát huy vai trò là lực lượng tại chỗ trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn.

Năm là, kết hợp có hiệu quả các nội dung, hình thức, phương pháp tiến hành công tác đảng, công tác chính trị. Căn cứ vào tình hình cụ thể, lãnh đạo, chỉ huy các cấp xác định nội dung, hình thức, phương pháp tiến hành công tác đảng, công tác chính trị cho phù hợp với từng tình huống, nhiệm vụ; chủ động tiến hành tốt công tác tư tưởng, kết hợp chặt chẽ giữa công tác tư tưởng với công tác tổ chức và chính sách. Đẩy mạnh Phong trào thi đua Quyết thắng, phát động các đợt thi đua cao điểm, gắn với thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị (khóa XII) về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Chỉ thị số 855-CT/QUTW, ngày 12/8/2019 của Thường vụ Quân ủy Trung ương về Cuộc vận động Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới. Quan tâm bảo đảm kịp thời chế độ, chính sách, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ nói chung, lực lượng trực tiếp tham gia phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn nói riêng; có biện pháp hiệu quả để đảm bảo an toàn cho cán bộ, chiến sĩ tham gia phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn. Tiếp tục nghiên cứu, đề xuất với Đảng, Nhà nước ban hành, hoàn thiện chế độ, chính sách, nhất là chế độ, chính sách đặc thù đối với lực lượng Quân đội trực tiếp tham

gia phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn dài ngày, bị thương, hy sinh; có sản phẩm khoa học, sáng kiến trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh,… góp phần tạo động lực tinh thần, đề cao trách nhiệm trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn. Thực hiện tốt việc sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn sau từng đợt và kết thúc nhiệm vụ; kịp thời biểu dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích; khắc phục những hạn chế, khuyết điểm; xác định quyết tâm, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn.

Trong suốt quá trình xây dựng, chiến đấu, trưởng thành của Quân đội ta, công tác đảng, công tác chính trị luôn là “linh hồn, mạch sống”, đảm bảo cho Quân đội luôn vững mạnh về chính trị, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống. Ngày nay, trước diễn biến phức tạp của thách thức an ninh phi truyền thống, nhất là tình hình thiên tai, dịch bệnh, đòi hỏi phải không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đảng, công tác chính trị, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, làm sáng đẹp phẩm chất, hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới.

Thượng tướng ĐỖ CĂN, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam
________________

1 - ĐCSVN – Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập II, Nxb CTQGST, H. 2021, tr. 92.

2 - Chỉ huy tại chỗ; lực lượng tại chỗ; phương tiện, vật tư tại chỗ; hậu cần tại chỗ.

3 - Quyết định số 379/QĐ-TTg, ngày 17/3/2021 của Thủ tướng Chính phủ “Phê duyệt Chiến lược Quốc gia phòng, chống thiên tai đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050”, Điều 1 (phần II, điểm 1).