Đổi mới toàn diện công tác giáo dục, đào tạo là chủ trương chiến lược của Đảng, nhằm không ngừng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, kịp thời đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội tiến lên hiện đại. Vì thế, thời gian tới các học viện, nhà trường Quân đội cần “chủ động, quyết liệt và sáng tạo” trong tổ chức, triển khai thực hiện.

Quán triệt, thực hiện nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng về công tác giáo dục, đào tạo, trọng tâm là Nghị quyết số 29-NQ/TW (khóa XI) của Đảng về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”; Nghị quyết số 109-NQ/QUTW, ngày 11/02/2019 của Quân ủy Trung ương về xây dựng đội ngũ cán bộ Quân đội, nhất là cán bộ cấp chiến dịch, chiến lược đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới; “Chiến lược Phát triển giáo dục và đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2011 - 2020”,... thời gian qua, công tác giáo dục, đào tạo của các học viện, nhà trường Quân đội (sau đây gọi tắt là các nhà trường Quân đội) có nhiều đổi mới tích cực, đồng bộ, toàn diện, thu được một số thành tựu quan trọng, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Nổi bật là: hệ thống nhà trường Quân đội từng bước được quy hoạch, nâng cấp về mọi mặt; một số học viện, nhà trường được đầu tư xây dựng theo mô hình nhà trường thông minh, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư bước đầu đạt kết quả thiết thực. Đẩy mạnh áp dụng phương pháp dạy học tích cực, phát huy tính chủ động, tự giác, sáng tạo của người học, coi trọng rèn luyện kỹ năng thực hành, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, kỹ thuật mô phỏng vào dạy học. Nội dung, chương trình, quy trình đào tạo bảo đảm liên thông, từng bước phù hợp với đặc điểm hoạt động của Quân đội và hệ thống giáo dục quốc dân. Công tác nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng, tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận được đẩy mạnh. Tăng cường mua sắm trang thiết bị dạy học, đầu tư cơ sở vật chất, hiện đại hóa thao trường, bãi tập, bổ sung vũ khí, trang bị khí tài mới, hiện đại. Đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục bảo đảm đủ số lượng, chất lượng cao, trình độ chuyên môn quân sự, ngoại ngữ,... có nhiều chuyển biến tích cực.

Giờ học ngoại ngữ của học viên Học viện Hậu cần. Ảnh: qdnd.vn

Bên cạnh kết quả đạt được, công tác giáo dục, đào tạo trong các nhà trường Quân đội còn một số hạn chế nhất định. Việc đổi mới chương trình, nội dung đào tạo chậm, chưa theo kịp sự phát triển của khoa học công nghệ, vũ khí trang bị và yêu cầu, nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu. Công tác nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục so với mục tiêu đề ra chưa đáp ứng yêu cầu¹, nhất là ngoại ngữ, công nghệ thông tin. Cơ sở vật chất dạy học mặc dù đã đầu tư, bổ sung, song vẫn còn bất cập, thiếu đồng bộ, v.v.

Những năm tới, dự báo tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, cạnh tranh chiến lược, xung đột diễn ra dưới nhiều hình thức ngày càng gay gắt hơn. Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, đến năm 2025 cơ bản xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội hiện đại, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, đòi hỏi công tác nhà trường Quân đội và nhiệm vụ giáo dục, đào tạo trong Quân đội tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, toàn diện, “chủ động, quyết liệt và sáng tạo”, tạo sự chuyển biến cơ bản, vững chắc, nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, các cơ quan, đơn vị, nhà trường Quân đội cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung cơ bản sau:

Một là, đổi mới công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục theo hướng gắn kết chặt chẽ với định hướng xây dựng, phát triển Quân đội và nền giáo dục quốc dân. Đây là nội dung quan trọng hàng đầu, quá trình thực hiện sẽ gặp nhiều khó khăn, phức tạp, nên cần sự quyết tâm, nỗ lực cố gắng rất cao của cấp ủy, chỉ huy và cơ quan chức năng, các nhà trường Quân đội. Trước hết, cần quán triệt các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về công tác giáo dục, đào tạo. Trên sơ sở đó, các cơ quan chức năng, trực tiếp là Cục Nhà trường nghiên cứu, tham mưu với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng xây dựng, triển khai thực hiện có hiệu quả Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Đề án: “Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục trong Quân đội đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2020 - 2030”, v.v. Từ đó, nghiên cứu, triển khai đồng bộ các giải pháp bảo đảm tính khoa học, sát thực tế, hiệu quả trong việc thực hiện công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ năng lực chuyên môn, ngoại ngữ, công nghệ, nghiệp vụ sư phạm, quản lý, kinh nghiệm thực tiễn,... cho đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đạt chuẩn theo quy định. Đồng thời, nghiên cứu, vận dụng sáng tạo cơ chế, chính sách để thu hút nhân tài; sử dụng nhân lực đúng khả năng, sở trường, phát huy tối đa năng lực, trình độ của đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý; phấn đấu đạt các tiêu chí đề ra, nhất là nâng cao tỷ lệ cán bộ, giảng viên có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ, chức danh giáo sư, phó giáo sư, danh hiệu nhà giáo Nhân dân, nhà giáo Ưu tú và trình độ ngoại ngữ, tin học đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ về giáo dục, đào tạo tình hình mới.

Hai là, đẩy mạnh đổi mới nội dung, chương trình đào tạo, phương pháp dạy học theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, sát thực tiễn, mục tiêu xây dựng Quân đội hiện đại. Để đáp ứng yêu cầu xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ xây dựng Quân đội hiện đại từ năm 2030 theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XI Đảng bộ Quân đội, trên cơ sở bám sát phương châm: “Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị”, các nhà trường Quân đội tiến hành đổi mới mạnh mẽ nội dung, chương trình giáo dục, đào tạo, theo hướng: xây dựng đội ngũ cán bộ, nhân viên chuyên môn kỹ thuật trong Quân đội có bản lĩnh chính trị vững vàng, tư duy sáng tạo, trình độ, kiến thức quân sự, chính trị, khoa học, ngoại ngữ, tin học đáp ứng với hội nhập, chiến tranh công nghệ cao; phương pháp làm việc khoa học, phong cách, tác phong dân chủ, chính quy, đoàn kết; đạo đức, lối sống lành mạnh, sức khỏe tốt. Các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng cùng các nhà trường Quân đội kế thừa, phát huy truyền thống Quân đội, nghệ thuật quân sự Việt Nam, nắm chắc tổ chức, biên chế Quân đội, đòi hỏi từ thực tiễn và các chương trình, phương pháp đào tạo tiên tiến trên thế giới; trên cơ sở đó, chủ động có những bước đi thích hợp, bám sát tiêu chí chuẩn hóa, hiện đại hóa, tiếp cận, ứng dụng thành tựu cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Các chương trình đào tạo cần bảo đảm tính lôgic, liên thông từ thấp đến cao, rút ngắn thời gian đào tạo một cách hợp lý, đồng thời bám sát mục tiêu, chuẩn đầu ra của từng đối tượng đào tạo; cập nhật sự phát triển của khoa học và thực tiễn. Trước mắt, cần tập trung nghiên cứu, xây dựng hoàn thiện Đề án đổi mới quy trình, chương trình đào tạo cán bộ các cấp trong Quân đội đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới; trong đó, tập trung rà soát, điều chỉnh, bổ sung kịp thời các chương trình đào tạo, bảo đảm phù hợp với sự phát triển của vũ khí, trang bị mới; chú trọng xây dựng một số chương trình đào tạo các chuyên ngành đặc thù, lĩnh vực mũi nhọn, chất lượng cao để làm chủ vũ khí, trang bị, xây dựng nền công nghiệp quốc phòng hiện đại, lưỡng dụng. Đặc biệt, cần đổi mới chương trình, nội dung đào tạo ngoại ngữ, tin học, lấy chất lượng làm tiêu chí hàng đầu; kết hợp với mở rộng hợp tác về dạy học ngoại ngữ ở cả trong, ngoài nước và chương trình bồi dưỡng ngoại ngữ, tin học tại chỗ, bảo đảm phù hợp với nhận thức, trình độ người học, v.v.

Cùng với đổi mới nội dung, chương trình đào tạo, cần tiếp tục đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy học theo hướng lấy chất lượng đào tạo đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội tiến lên hiện đại làm mục tiêu thực hiện. Theo đó, các nhà trường Quân đội cần lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt việc ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin, kỹ thuật mô phỏng vào công tác giảng dạy; sáng tạo trong áp dụng phương pháp dạy học tích cực để phát huy tính chủ động, tự giác, sáng tạo của học viên; đồng thời, coi trọng việc hướng dẫn, rèn luyện kỹ năng thực hành cho người học, nhất là kỹ năng chỉ huy, làm chủ vũ khí, trang bị mới, hiện đại và khả năng tự nghiên cứu, vận dụng linh hoạt, sáng tạo khi thực tiễn có sự thay đổi, phát triển. Đẩy mạnh hoạt động phương pháp, nâng cao chất lượng giảng dạy, kết hợp chặt chẽ giữa trang bị kiến thức mới với truyền thụ kinh nghiệm chiến đấu.

Ba là, đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo; đầu tư hiện đại hóa cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học một cách hiệu quả. Đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo thực chất là yêu cầu rất quan trọng, là biện pháp và đồng thời cũng là động lực để thúc đẩy các hoạt động giáo dục đạt chất lượng đúng theo quy định; bảo đảm khách quan, trung thực, đúng trình độ, năng lực của người dạy và người học, khắc phục tình trạng chạy theo thành tích. Để đạt hiệu quả, lãnh đạo, chỉ huy các nhà trường Quân đội cùng các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, phúc tra, kiểm định chất lượng quá trình đào tạo từ quy trình, chương trình, nội dung đến chất lượng dạy - học, tình hình khai thác, sử dụng thiết bị dạy học, v.v. Đẩy mạnh đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp thi, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học viên, trọng tâm là nâng cao chất lượng đề thi, kiểm tra; thực hiện đa dạng các hình thức thi, kiểm tra đánh giá kết quả, phù hợp với từng môn học, đối tượng đào tạo. Thường xuyên tổ chức khảo sát, lấy ý kiến phản hồi của người học, các đơn vị trong toàn quân về chương trình, nội dung đào tạo, phương pháp giảng dạy, quản lý, điều hành huấn luyện,... kịp thời rút kinh nghiệm, điều chỉnh, bổ sung vào quy trình giáo dục, đào tạo.

Đối với cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học cần trang bị tương xứng với nhiệm vụ giáo dục, đào tạo thời kỳ mới. Các cơ quan chức năng cần nghiên cứu kỹ mục tiêu, yêu cầu xây dựng Quân đội, đặc điểm cụ thể từng nhà trường, tiến hành khảo sát, đánh giá đúng thực trạng, tham mưu với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về đầu tư cơ sở vật chất cho hệ thống nhà trường Quân đội bảo đảm đúng hướng, khoa học. Tập trung hoàn thiện quy hoạch, xây dựng các học viện, nhà trường Quân đội theo mô hình nhà trường thông minh gắn với chương trình chuyển đổi số quốc gia trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo và xây dựng Chính phủ điện tử trong Bộ Quốc phòng. Việc đầu tư cơ sở, vật chất phải phù hợp với điều kiện kinh tế của đất nước, khả năng của Quân đội, đảm bảo thứ tự ưu tiên, nhất là đối với một số trường trọng điểm, ngành đào tạo mũi nhọn. Hệ thống giảng đường, phòng thí nghiệm, thư viện, thao trường, bãi tập,... của các nhà trường Quân đội cần tiếp tục được rà soát, quy hoạch, đầu tư, bảo đảm đồng bộ, thống nhất, chuẩn hóa, hiện đại hóa. Trong đó, công tác đầu tư xây dựng, mua sắm cơ sở vật chất, phương tiện dạy học phải tiếp cận công nghệ mới, có trọng tâm, trọng điểm, thiết thực, hiệu quả, bảo đảm tính kế thừa, chống đầu tư dàn trải, lãng phí, thất thoát, tiêu cực.

Bốn là, tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế trong giáo dục, đào tạo. Đây là định hướng chiến lược của Đảng và Nhà nước, góp phần quan trọng vào nâng cao hiệu quả việc hội nhập quốc tế và công tác đối ngoại quốc phòng; trong đó, hợp tác quốc tế về đào tạo là giải pháp cần thiết, điều kiện thuận lợi để đào tạo ra đội ngũ cán bộ có đủ trình độ, năng lực làm việc trong môi trường quốc tế cũng như vận dụng tri thức, kiến thức về khoa học hiện đại phù hợp với nhiệm vụ xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc. Các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng và các học viện, nhà trường trong Quân đội cần chủ động bám sát chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về đối ngoại quốc phòng, cụ thể hóa thành các chương trình, đề án hợp tác quốc tế về đào tạo, nhất là đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, các ngành mũi nhọn. Trong đó, tập trung nghiên cứu một số mô hình giáo dục tiên tiến trên thế giới để vận dụng phù hợp vào điều kiện thực tiễn công tác giáo dục, đào tạo của Quân đội, tập trung đào tạo chuyên sâu các lĩnh vực: khoa học công nghệ, kỹ thuật quân sự, quân y, ngoại ngữ. Tiếp tục hợp tác, trao đổi về bồi dưỡng, đào tạo nhân lực với quân đội các nước ASEAN và các đối tác truyền thống, bảo đảm chất lượng, đúng quan điểm chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, góp phần không ngừng củng cố, tăng cường, thúc đẩy mạnh mẽ công tác đối ngoại quốc phòng của Đảng.

Đổi mới nâng cao chất lượng công tác giáo dục, đào tạo là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, liên tục. Bởi vậy, các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng cùng hệ thống các học viện, nhà trường Quân đội cần đầu tư một cách cơ bản cho việc nghiên cứu, vận dụng vào điều kiện cụ thể, không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo cơ sở, nền tảng quan trọng để xây dựng Quân đội tiến lên hiện đại.

Trung tướng NGÔ MINH TIẾN, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam
_________________

1 - Mục tiêu đến năm 2020: tỷ lệ nhà giáo có trình độ tiến sĩ của các học viện, trường sĩ quan là 25% (hiện nay mới được 17,34%). Nhà giáo có trình độ đại học trở lên của các trường cao đẳng, trung cấp là 90% (hiện nay là 75,47%); trường quân sự quân khu, quân đoàn, Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội là 90% (hiện nay mới có 80,92%).