Thanh niên có vị trí đặc biệt quan trọng trong tiến trình dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Ngày nay, trước yêu cầu mới của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng, phát huy truyền thống của thế hệ trẻ Việt Nam qua các giai đoạn cách mạng, thanh niên tiếp tục “rèn đức, luyện tài”, thực sự là lực lượng xung kích, sáng tạo trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

Tuổi trẻ Bình Dương lên đường bảo vệ Tổ quốc (Ảnh: baobinhduong.vn)

Ngay từ khi đất nước còn chìm đắm trong đêm trường nô lệ, được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh - thức tỉnh, giác ngộ, thanh niên Việt Nam đã tin tưởng, đi theo Đảng, cùng với nhân dân cả nước lập nên những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Đỉnh cao là thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa - Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á; các cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc (BVTQ); công cuộc đổi mới, vững bước đi lên CNXH. Để có được thành quả vĩ đại đó, Đảng và nhân dân ta đã phải đổ bao xương máu, gánh chịu biết bao hy sinh; trong đó, có hàng triệu đoàn viên, thanh niên.

Ngày nay, tiếp nối truyền thống của các thế hệ cha anh, đại bộ phận thanh niên luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng; trung thành, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH; nêu cao tinh thần yêu nước, sẵn sàng hy sinh vì độc lập dân tộc, vì hạnh phúc của nhân dân. Thanh niên có khát vọng, ý chí vươn lên, đoàn kết, chia sẻ, tương thân, tương ái, vì cộng đồng và lợi ích quốc gia. Họ luôn có mặt ở những nơi khó khăn, gian khổ, xung kích hoàn thành mọi nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao. Những hoạt động và việc làm của thanh niên được thể hiện rõ nhất ở các phong trào, chương trình hành động, tiêu biểu, như: “Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác” theo Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) với nhiều nội dung, hình thức phong phú, sáng tạo, hiệu quả. Cuộc vận động “Nghĩa tình biên giới hải đảo”, với các hoạt động, như: “Hành trình tuổi trẻ vì biển đảo quê hương”, “Đồng hành cùng ngư dân trẻ ra khơi”, “Góp đá xây Trường Sa”,… đã để lại những dấu ấn sâu đậm trong lòng thế hệ trẻ và nhân dân cả nước. Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức chính trị, niềm tin của thanh niên đối với sự lãnh đạo của Đảng, chế độ XHCN và tương lai tươi sáng của đất nước. Các hoạt động trên thu hút nhiều đoàn viên, thanh niên có trình độ học vấn cao, tạo động lực cho họ gia nhập Quân đội, góp phần xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ BVTQ trong tình hình mới.

Các phong trào: “Xung kích phát triển kinh tế - xã hội và BVTQ”, “Sáng tạo trẻ”, “Thanh niên chung tay xây dựng nông thôn mới”,… đã cổ vũ đoàn viên, thanh niên phát huy sáng kiến, tích cực nghiên cứu khoa học, tăng năng suất lao động với nhiều mô hình, cách làm mới, hiệu quả cao, thiết thực góp phần giải quyết những vấn đề bức xúc của cộng đồng, thực hiện các chương trình, mục tiêu quốc gia và xây dựng tiềm lực quốc phòng - an ninh của từng địa phương, đơn vị vững mạnh. Các chương trình: “Khi tôi 18”, “Học làm người có ích”, “Học kỳ trong Quân đội”,… với hoạt động xung kích, tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng, “Đền ơn đáp nghĩa”, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội tiếp tục được mở rộng về quy mô, nội dung, hình thức, ngày càng đi vào chiều sâu, mang lại hiệu quả xã hội thiết thực, hướng thanh, thiếu niên đến giá trị chân - thiện - mỹ. Cùng với tuổi trẻ cả nước, vai trò xung kích của thanh niên trong lực lượng vũ trang ngày càng được phát huy. Phong trào: “Thanh niên quân đội thi đua rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, “Thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”,… phát triển mạnh mẽ, động viên tuổi trẻ quân đội tích cực học tập, rèn luyện, đoàn kết, khắc phục khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Đặc biệt, hiện nay tuổi trẻ quân đội đang triển khai chương trình hành động thực hiện Cuộc vận động: “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” do Thường vụ Quân ủy Trung ương phát động. Đây là cơ hội để tuổi trẻ quân đội thi đua vững vàng nơi tuyến đầu BVTQ, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ, góp phần tô thắm thêm truyền thống, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, xứng đáng với niềm tin yêu của Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Có được thành quả trên, trước hết, là do Đảng Cộng sản Việt Nam và Bác Hồ kính yêu luôn quan tâm, đánh giá đúng vai trò quan trọng của thanh niên đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc; đồng thời, có nhiều chủ trương, chính sách nhằm tập hợp, vận động thanh niên, giáo dục, rèn luyện để họ trở thành lực lượng to lớn của cách mạng. Thứ hai, cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành luôn đặt niềm tin sâu sắc, động viên khích lệ, phát huy vai trò và tiềm năng to lớn của thanh niên để họ thực hiện sứ mệnh đi đầu đến những nơi khó khăn, gian khổ nhất của đất nước, góp sức mình vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng CNXH và BVTQ. Thứ ba, các cấp bộ Đoàn đã có nhiều chương trình hành động, phong trào thi đua thu hút, tập hợp đoàn viên, thanh niên tham gia; thực hiện tốt chức năng trường học XHCN và là lực lượng dự bị tin cậy của Đảng; luôn nêu cao tinh thần xung phong, tình nguyện, xung kích, “Đâu cần thanh niên có; Việc gì khó có thanh niên”, v.v.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác thanh niên và phong trào cách mạng của tuổi trẻ cũng còn những hạn chế, đó là: không ít thanh, thiếu niên có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức; lối sống “lệch chuẩn”, thực dụng, chạy theo giá trị vật chất tầm thường, thiếu ý chí vươn lên, v.v. Nguyên nhân của tình trạng trên, một mặt, là do sự tác động từ mặt trái của nền kinh tế thị trường; sự chống phá quyết liệt với những thủ đoạn tinh vi trong chiến lược “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Mặt khác, rất quan trọng là: ý thức tự tu dưỡng, học tập, rèn luyện của thanh niên chưa thường xuyên; một số cấp ủy đảng, chính quyền có thời điểm chưa nhận thức đúng về vai trò của thanh niên và công tác thanh niên; chưa quan tâm giáo dục, rèn luyện, phát huy vai trò của họ; công tác giáo dục của Đoàn đối với một bộ phận thanh, thiếu niên đạt hiệu quả chưa cao, v.v.

Để phát huy vai trò xung kích của thanh niên đối với sự nghiệp xây dựng và BVTQ trong tình hình mới, cấp ủy, chính quyền và cấp bộ Đoàn các cấp cần thực hiện tốt những vấn đề chủ yếu sau:

Một là, tăng cường giáo dục, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của thanh niên đối với sự nghiệp xây dựng và BVTQ Việt Nam XHCN trong tình hình mới. Đây là vấn đề quan trọng hàng đầu, đòi hỏi các cấp bộ Đoàn phải tiến hành thường xuyên, liên tục, thiết thực, hiệu quả, để đoàn viên, thanh niên thấm nhuần lời dạy của Bác: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh niên”¹. Qua đó, xây dựng thanh niên Việt Nam: giàu lòng yêu nước, yêu CNXH; có bản lĩnh chính trị, ý thức chấp hành pháp luật; đạo đức cách mạng và lối sống đẹp; có ước mơ, hoài bão, khát vọng đưa đất nước vươn lên; có tri thức, sức khỏe, kỹ năng xã hội, năng lực chuyên môn, làm chủ khoa học - công nghệ hiện đại. Để đạt được mục tiêu, yêu cầu đó, đòi hỏi các tổ chức đoàn, hội ở từng cơ quan, đơn vị phải đổi mới nội dung, hình thức hoạt động nhằm tập hợp, thu hút đoàn viên, thanh niên tham gia. Trong đó, đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh theo Chỉ thị 03 của Bộ Chính trị (khóa XI); lấy gương “người tốt, việc tốt” để giáo dục; tổ chức cho đoàn viên tích cực tham gia xây dựng Đảng; đấu tranh kiên quyết bài trừ những tiêu cực, tệ nạn xã hội, những quan điểm sai trái, phản động của các thế lực thù địch, là những nội dung, giải pháp cần được thực hiện thường xuyên.

Hai là, phát huy vai trò xung kích của tuổi trẻ tham gia phát triển kinh tế - xã hội. Cấp ủy đảng các cấp cần quan tâm, phát động, vận động thanh niên thi đua học tập, nghiên cứu khoa học, lao động, sản xuất, tạo nên sức bật mới, động lực mới, đỉnh cao mới của tuổi trẻ cả nước. Ở từng nơi, tổ chức đoàn phải cụ thể hóa các phong trào: “Tuổi trẻ chung tay xây dựng nông thôn mới”, “Tuổi trẻ tham gia xây dựng văn minh đô thị” cho phù hợp với đối tượng, đặc điểm của địa phương và có tính khả thi cao. Đồng thời, chủ động, tích cực vận động thanh niên phát huy vai trò của tuổi trẻ xung kích tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng. Các cấp bộ Đoàn cần tiếp tục chỉ đạo phát triển, đa dạng hóa các loại hình hoạt động tình nguyện cả về chất lượng và quy mô; chú trọng đẩy mạnh hoạt động tình nguyện tại chỗ kết hợp với tổ chức các chiến dịch thanh niên tình nguyện theo mùa và từng nhiệm vụ. Thanh niên trong lực lượng vũ trang, tùy theo chức năng, nhiệm vụ được giao, cần chủ động phối hợp chặt chẽ với tuổi trẻ địa phương, tích cực tham gia xóa mù chữ, xóa đói giảm nghèo, xây dựng địa bàn đóng quân giàu mạnh, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tôn giáo - nơi còn nhiều khó khăn. Đồng thời, các cấp bộ Đoàn cần chú ý kết nối, hỗ trợ và định hướng các đội tình nguyện tự phát trong thanh niên hoạt động đúng hướng, hiệu quả. Qua đó, tạo điều kiện để tuổi trẻ trực tiếp tham gia giải quyết những vấn đề xã hội quan tâm, như: đảm bảo an sinh xã hội, phát triển y tế, giáo dục ở cơ sở; mạnh dạn đảm nhận thực hiện những công trình, chương trình, đề án trong các lĩnh vực xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới, biển, đảo của Tổ quốc, v.v.

Ba là, thường xuyên quan tâm, phát huy vai trò xung kích, tình nguyện của tuổi trẻ tham gia BVTQ, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Đây là nội dung có ý nghĩa rất quan trọng, trực tiếp xây dựng, rèn luyện bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống cho thanh niên. Vì thế, các cấp bộ Đoàn cần tăng cường giáo dục cho thanh niên về trách nhiệm và nghĩa vụ BVTQ, ý thức cảnh giác cách mạng, tích cực tham gia xây dựng nền quốc phòng toàn dân và phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Cần đẩy mạnh hoạt động các mô hình tổ, đội, nhóm, câu lạc bộ thanh niên xung kích tham gia phòng, chống tội phạm và tệ nạn xã hội, giữ gìn an ninh trật tự, an toàn giao thông. Đồng thời, tiếp tục thực hiện Cuộc vận động “Nghĩa tình biên giới, hải đảo”, Chương trình “Góp đá xây Trường Sa”, “Hành trình tuổi trẻ vì biển đảo quê hương”,… với nhiều nội dung, hình thức phong phú, thiết thực. Làm theo lời Bác, tuổi trẻ trong lực lượng vũ trang phải tích cực học tập, nghiên cứu làm chủ vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện đại, huấn luyện giỏi, sẵn sàng chiến đấu cao; chủ động tham gia phòng, chống khắc phục hậu quả thiên tai; phấn đấu rèn luyện, gương mẫu, đi đầu trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ XHCN; giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, tạo môi trường hòa bình để phát triển đất nước.

Bốn là, phát huy và đề cao vai trò xung kích của thanh niên lao động sáng tạo, làm chủ khoa học - công nghệ, có nhiều sản phẩm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh. Thực hiện phương châm: “ở đâu có đoàn viên, thanh niên và hoạt động Đoàn, ở đó có hoạt động sáng tạo”, cán bộ Đoàn cần định hướng, cổ vũ đoàn viên, thanh niên đẩy mạnh phong trào “Sáng tạo trẻ” trong từng lĩnh vực, từng đối tượng; cổ vũ họ nghiên cứu khoa học, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ vào sản xuất và sinh hoạt, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Theo đó, cấp bộ Đoàn các cấp cần chủ động tham mưu với cấp ủy đảng, chính quyền, với Đảng, Nhà nước xây dựng, ban hành chính sách bồi dưỡng, sử dụng, phát huy nguồn nhân lực trẻ, tài năng, nhằm phát hiện, thu hút, tập hợp và tạo môi trường thuận lợi để họ cống hiến, đóng góp tích cực cho sự nghiệp CNH,HĐH, xây dựng và BVTQ.

Năm là, chăm lo xây dựng Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh vững mạnh; đề cao vai trò tự học, tự rèn của thanh niên. Đây là yêu cầu của công tác thanh niên, là nội dung quan trọng của công tác xây dựng Đảng; đồng thời, cũng là mục tiêu, động lực bảo đảm cho sự ổn định và phát triển vững bền của đất nước;. Do đó, cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành phải quán triệt tư tưởng “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau” và lời dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Phải củng cố tổ chức Đoàn. Phải đoàn kết nội bộ thật chặt chẽ, và phải đoàn kết rộng rãi các tầng lớp thanh niên”², coi việc xây dựng tổ chức đoàn vững mạnh là hạt nhân đoàn kết, tập hợp, vận động các tầng lớp thanh niên; là nhiệm vụ chính trị có tầm chiến lược, liên quan đến thành bại của cách mạng. Thực tế cho thấy, đây là nội dung quan trọng trong vận động quần chúng cũng như xây dựng Đảng ta vững mạnh. Từ đó, cấp ủy các cấp cần thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác thanh niên, trọng tâm là chăm lo bồi dưỡng, giáo dục thanh niên để họ trở thành những người “vừa hồng, vừa chuyên”. Đồng thời, cấp bộ Đoàn các cấp phải thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, xây dựng tổ chức vững mạnh toàn diện, thực sự là trường học XHCN của thanh niên. Qua đó, phát huy tinh thần tự giác học tập, rèn luyện, nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, sứ mệnh của mình đối với vận mệnh dân tộc, đất nước, thực sự là thế hệ thanh niên thời đại Hồ Chí Minh có “Tâm trong - Trí sáng - Hoài bão lớn”.

“Một năm khởi đầu từ mùa Xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội”³. Với tinh thần đó, Thanh niên Việt Nam hãy tiếp tục ra sức phấn đấu, rèn luyện, thực sự là lực lượng xung kích, sáng tạo, vượt qua khó khăn, thử thách, để cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và BVTQ Việt Nam XHCN trong tình hình mới.

PGS,TS. NGUYỄN ĐẮC VINH, Ủy viên dự khuyết BCHTƯ Đảng
Bí thư thứ nhất BCHTƯ Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
_____________

1 - Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 216.

2 - Sđd, Tập 10, tr. 439.

3 - Sđd, Tập 4, tr.194.