Những thành tựu trong thực hiện chính sách và phong trào đền ơn, đáp nghĩa góp phần khẳng định tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta; thể hiện sự quan tâm, tình cảm, trách nhiệm đối với người đã cống hiến, đóng góp, hy sinh cho Tổ quốc, cho dân tộc, tô đậm thêm truyền thống nhân văn, nét đẹp văn hóa của người Việt Nam. Đồng thời, những thành tựu đó góp phần củng cố niềm tin của nhân dân; tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, làm cơ sở cho giữ vững ổn định chính trị - xã hội để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc.

Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính gặp mặt, tri ân chiến sĩ Điện Biên, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến trực tiếp tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ. Ảnh: TTXVN

Phát huy truyền thống, đạo lý của dân tộc, chăm lo người có công với cách mạng

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Máu đào của các liệt sĩ đã làm cho lá cờ cách mạng thêm đỏ chói. Sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ đã chuẩn bị cho đất nước ta nở hoa độc lập, kết quả tự do. Nhân dân ta đời đời ghi nhớ công ơn các liệt sĩ và chúng ta phải luôn luôn học tập tinh thần dũng cảm của các liệt sĩ để vượt qua tất cả khó khăn, gian khổ, hoàn thành sự nghiệp cách mạng mà các liệt sĩ chuyển lại cho chúng ta⁽¹⁾. Trong suốt 77 năm qua, thấm nhuần lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, thực hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” được kết tinh thành nét đẹp văn hóa trong đời sống tinh thần của dân tộc Việt Nam, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách để tri ân, giáo dục các thế hệ người Việt Nam hiện nay và thế hệ mai sau, cả trong và ngoài nước, có ý thức trách nhiệm, phấn đấu vươn lên để cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc⁽²⁾; “Thực hiện tốt chính sách ưu đãi người có công; đẩy mạnh các hoạt động đền ơn đáp nghĩa. Tiếp tục cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho người có công; bảo đảm chế độ ưu đãi người và gia đình người có công phù hợp với xu hướng tăng trưởng kinh tế, tiến bộ và công bằng xã hội”⁽³⁾.

Các chính sách ưu đãi đối với thương binh, liệt sĩ, người có công với cách mạng được Nhà nước ban hành, bổ sung, sửa đổi và hoàn thiện để thể chế quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về ưu đãi người có công với cách mạng; chuẩn hóa điều kiện, tiêu chuẩn xem xét công nhận người có công với cách mạng; góp phần chăm lo, bảo đảm ngày càng tốt hơn đời sống vật chất, tinh thần của người có công⁽⁴⁾. Với việc ban hành và triển khai toàn diện các chính sách ưu đãi người có công với cách mạng, trong giai đoạn 2012 - 2022, ngân sách nhà nước được bố trí 357.373 tỷ đồng để thực hiện tăng mức chuẩn trợ cấp người có công bảo đảm không thấp hơn mức chuẩn hộ nghèo khu vực thành thị. Trong năm 2023, đã trợ cấp thường xuyên cho trên 1,13 triệu người có công với cách mạng, với kinh phí 29 nghìn tỷ đồng; gần 3,4 triệu đối tượng bảo trợ xã hội và gần 355 nghìn hộ gia đình, cá nhân được nhận chăm sóc, nuôi dưỡng hằng tháng... Trong quý I-2024, các địa phương trong cả nước đã thực hiện chi trả trợ cấp cho 1.054.953 người có công với cách mạng, với kinh phí khoảng hơn 8,05 nghìn tỷ đồng⁽⁵⁾. Mới đây nhất, Chính phủ ban hành Nghị định số 77/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 75/2021/NĐ-CP quy định mức hưởng trợ cấp, phụ cấp và các chế độ ưu đãi người có công với cách mạng từ 2,055 triệu đồng lên 2,789 triệu đồng nên kinh phí thực hiện trợ cấp, phụ cấp ưu đãi đối với người có công với cách mạng trong năm 2024 là 35.629 tỷ đồng. Để tặng quà nhân dịp kỷ niệm 77 năm Ngày thương binh, liệt sĩ (27/7/1947 – 27/7/2024), Chủ tịch nước đã ký Quyết định tặng quà cho 1.371.586 người, với tổng kinh phí để tặng quà cho người có công là 419.646 triệu đồng. Việc thực hiện nhanh chóng, kịp thời chính sách của Nhà nước đã góp phần nhanh chóng tạo ra sức mạnh tổng hợp về chính trị, kinh tế và xã hội; sự đồng thuận giữa Đảng, Nhà nước, nhân dân và bản thân người có công với cách mạng; tác động sâu sắc đến toàn xã hội, cùng với Nhà nước chăm lo người có công với cách mạng, phát huy truyền thống, đạo lý của dân tộc: “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa”. Đây là các chính sách đột phá, tác động tích cực đến đời sống của hàng triệu người có công, thân nhân của người có công với cách mạng.

Hệ thống chính trị các cấp từ Trung ương đến cơ sở đã tích cực vận động các tầng lớp nhân dân thực hiện các phong trào “Toàn dân chăm sóc các gia đình thương binh, liệt sĩ và người có công với cách mạng”, “Phát huy phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ”, “Người chiến sĩ Công an nhân dân thực hiện tốt lời dạy của Bác Hồ”, thể hiện sâu sắc đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” chăm sóc gia đình liệt sĩ, thương binh, bệnh binh và người có công với cách mạng, qua nhiều hoạt động thiết thực, như “Tặng nhà tình nghĩa”, “Tặng sổ tiết kiệm”, “Phụng dưỡng Mẹ Việt Nam anh hùng”, “Chăm sóc vườn cây tình nghĩa”, “Đi tìm đồng đội”, “Quy tập hài cốt về nghĩa trang”, “Trồng cây xanh trong các khu mộ liệt sĩ”, “Thương binh tàn nhưng không phế”...  Các hoạt động “Đền ơn đáp nghĩa” ngày càng đi vào chiều sâu và xã hội hóa cao, thu hút sự tham gia của toàn xã hội. Các phong trào phát triển sâu rộng, được xã hội đồng tình, hưởng ứng; qua phong trào đã xuất hiện nhiều tổ chức và tấm gương tiêu biểu trong mọi tầng lớp nhân dân đóng góp các nguồn lực ủng hộ quỹ “Đền ơn đáp nghĩa”⁽⁶⁾. Đồng thời, cá nhân được hưởng chính sách cũng đã tự vượt lên theo tinh thần “tàn nhưng không phế”, không ỷ lại, đòi hỏi Nhà nước; tận tâm cống hiến sức lực còn lại để vươn lên ổn định cuộc sống. Việc xây dựng, nâng cấp, tu bổ phần mộ liệt sĩ, nghĩa trang liệt sĩ, công trình ghi công liệt sĩ được quan tâm đầu tư; công tác tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ được triển khai tích cực, hiệu quả, làm ấm lòng hương hồn các liệt sĩ và góp phần giảm bớt nỗi đau cho những người ở lại⁽⁷⁾. 

Một số định hướng, giải pháp cần tập trung thực hiện

Trong giai đoạn hiện nay, để việc tiếp tục thực hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” là trách nhiệm, tình cảm từ trái tim của các thế hệ người Việt Nam, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tạo sức mạnh tổng hợp để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, hệ thống chính trị các cấp cần tập trung thực hiện tốt các nội dung chủ yếu sau:

Một là, tăng cường công tác tuyên truyền sâu rộng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước nhằm nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm trong cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân đối với việc thực hiện chính sách thương binh, liệt sĩ và người có công; tích cực thực hiện phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”, coi đây là trách nhiệm, đạo lý để đền đáp sự hy sinh to lớn của thế hệ cha anh; là hành động thiết thực nhằm tiếp tục phát huy lòng bác ái, hiếu nghĩa, truyền thống yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong thời kỳ mới. Tăng cường công tác tuyên truyền, vận động tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ; mở rộng hợp tác quốc tế nhằm trao đổi, cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến bộ đội Việt Nam hy sinh, mất tích trong chiến tranh, phục vụ công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Đồng thời, thường xuyên quan tâm gần gũi, lắng nghe, chia sẻ, động viên, tạo mọi điều kiện để người có công tiếp tục phát huy ý chí tự lực, tự cường, phát triển sản xuất, cải thiện đời sống và tham gia các hoạt động xã hội, góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng quê hương, đất nước. 

Hai là, tiếp tục rà soát, nghiên cứu, hoàn thiện và thực hiện tốt hơn nữa chính sách, pháp luật đối với người có công, bảo đảm người có công và gia đình có mức sống từ trung bình khá trở lên trong địa bàn với tinh thần không để người có công nào không được hưởng chính sách ưu đãi của Đảng và Nhà nước. Chỉ đạo thực hiện tốt công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, trọng tâm là địa bàn trong nước; tập trung rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ; xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về liệt sĩ; kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trên phạm vi toàn quốc; xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin bằng phương pháp thực chứng và giám định ADN. Tập trung tu bổ, sửa chữa nâng cấp nghĩa trang, đài tưởng niệm, bia tưởng niệm, công trình ghi công liệt sĩ. 

Ba là, nâng cao chất lượng Cuộc vận động “Toàn dân chăm sóc các gia đình thương binh, liệt sĩ và người có công với cách mạng”, phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”, phong trào “Cung cấp thông tin mộ liệt sĩ” trên phạm vi cả nước của đồng đội liệt sĩ, đồng bào đang làm ăn, sinh sống ở nước ngoài, hội cựu chiến binh các cấp; triệt để khai thác các nguồn thông tin lưu trữ; làm tốt công tác phối hợp, nâng cao hiệu quả xác định danh tính hài cốt liệt sĩ... Tích cực đổi mới phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” theo hướng phát triển mô hình hay, việc làm tốt, mang lại hiệu quả thiết thực, vận động tổ chức, doanh nghiệp và nhân dân cùng tham gia xây dựng Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” ở các cấp với nhiều hình thức phong phú phù hợp với khả năng, điều kiện thực tế, như “Xây Nhà tình nghĩa”, tặng “Sổ tiết kiệm tình nghĩa”, “Phụng dưỡng các Mẹ Việt Nam Anh hùng”... Tổ chức thăm hỏi, động viên đối tượng người có công tại các trung tâm nuôi dưỡng, điều dưỡng thương bệnh binh và gia đình chính sách tiêu biểu,... góp phần bù đắp thiệt thòi của người có công và gia đình có công với cách mạng. Đồng thời, thực hiện tốt việc sơ kết, tổng kết, biểu dương, khen thưởng, nhân rộng điển hình tiên tiến làm tốt phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” và đối tượng chính sách có nhiều cố gắng vươn lên trong sản xuất, kinh doanh, học tập, công tác... trên từng địa bàn và cả nước. 

Bốn là, chấn chỉnh, xử lý tập thể và cá nhân thiếu tinh thần trách nhiệm, vô cảm, tiêu cực, làm không đúng chế độ, chính sách đã ban hành. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chế độ, chính sách vì chế độ, chính sách này không chỉ mang tính nhân văn sâu sắc, mà còn thể hiện tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa. Kiên quyết xử lý nghiêm các vụ việc tiêu cực, giải quyết dứt điểm khiếu nại của các đối tượng chính sách, không để tích tụ, kéo dài./.

ĐỖ VĂN CHIẾN, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

________________

(1) Xem: Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 12, tr. 401

(2) Trong giai đoạn hiện nay, thực hiện Nghị quyết của Đảng qua các kỳ đại hội và các chỉ thị của Đảng, như Chỉ thị số 24-CT/TW ngày 15-5-2013, của Bộ Chính trị, “Về việc tiếp tục đẩy mạnh công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ”; Chỉ thị số 14-CT/TW, ngày 19-7-2017, của Ban Bí thư Trung ương Đảng, “Về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác người có công với cách mạng”..., Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Pháp lệnh số 02/2020/UBTVQH14, ngày 9-12-2020, “Ưu đãi người có công với cách mạng”. Thể chế hóa Pháp lệnh số 02, Chính phủ ban hành Nghị định số 131/2021/NĐ-CP, ngày 30-12-2021, “Quy định chi tiết và biện pháp thi hành Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng”; Nghị định số 75/2021/NĐ-CP, ngày 24-7-2021, “Quy định mức hưởng trợ cấp, phụ cấp và các chế độ ưu đãi người có công với cách mạng”; Nghị định số 55/2023/NĐ-CP, ngày 21-7-2023, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 75/2021/NĐ-CP; Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1515/QĐ-TTg, ngày 14-9-2021, “Kế hoạch tìm kiếm hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin đến năm 2030 và những năm tiếp theo”... 

(3) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 270

(4) Theo Báo cáo của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, tính đến tháng 7-2022, toàn quốc đã xác nhận được hơn 9,2 triệu người có công, bao gồm người hoạt động cách mạng trước ngày 1-1-1945 với gần 9.000 người; người hoạt động cách mạng từ ngày 1-1-1945 đến trước Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 với 16.500 người; liệt sĩ với gần 1,2 triệu người; thân nhân liệt sĩ với gần 500.000 người; Bà mẹ Việt Nam Anh hùng với hơn 139.000 người; Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Anh hùng Lao động với gần 1.300 người; thương binh và người hưởng chính sách như thương binh với khoảng gần 600.000 người; bệnh binh với khoảng 185.000 người; người hoạt động kháng chiến và con đẻ của họ bị nhiễm chất độc hóa học với gần 320.000 người; người hoạt động cách mạng, hoạt động kháng chiến bị địch bắt tù, đày với khoảng 111.000 người; người có công giúp đỡ cách mạng với 1.897.000 người; người hoạt động kháng chiến giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và làm nghĩa vụ quốc tế với gần 4,1 triệu người. Hiện nay, cả nước có 9.637 công trình ghi công liệt sĩ (trong đó, 1.750 đài tưởng niệm liệt sĩ, 4.810 nhà bia ghi tên liệt sĩ, 3.077 nghĩa trang liệt sĩ).

(5) Báo cáo đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2023; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2024 của Chính phủ
(6) Theo thống kê năm 2023 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, 99% xã, phường làm tốt công tác thương binh, liệt sĩ và bệnh binh, giúp đời sống vật chất và tinh thần của gia đình chính sách được nâng cao; 99% hộ người có công có mức sống bằng hoặc cao hơn mức sống trung bình của người dân nơi cư trú; 100% Bà mẹ Việt Nam anh hùng được các địa phương, đơn vị nhận phụng dưỡng.
(7) Từ năm 2016 đến nay, Bộ Quốc phòng và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã tham mưu Thủ tướng Chính phủ cấp Bằng Tổ quốc ghi công đối với 513 trường hợp; ra quyết định cấp giấy chứng nhận thương binh, bệnh binh đối với 7.453 trường hợp; rà soát, hoàn thiện hơn 900.000 hồ sơ liệt sĩ phục vụ công tác xác minh, kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập; tham gia xác lập hồ sơ, đề nghị phong tặng, truy tặng trên 83.000 Bà mẹ Việt Nam anh hùng. Các đơn vị, địa phương đang tiếp tục đẩy nhanh tiến độ thẩm tra, xác minh, kết luận, giải quyết các trường hợp tồn sót về thương binh, liệt sĩ theo quy định của Chính phủ. Các đội chuyên trách đã tổ chức tìm kiếm, cất bốc, quy tập được trên 13.000 hài cốt liệt sĩ (trong nước gần 6.000 hài cốt; ở Lào hơn 2.000 hài cốt, Cam-pu-chia hơn 5.000 hài cốt).

Nguồn: tapchicongsan.org.vn