Chiến lược phát triển giáo dục, đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2011 - 2020 đã triển khai thực hiện được 2/3 chặng đường và đạt kết quả quan trọng bước đầu. Trên cơ sở đó, toàn quân tiếp tục phấn đấu hoàn thành tốt các mục tiêu mà Chiến lược đã đề ra, góp phần xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Sau 7 năm thực hiện Chiến lược phát triển giáo dục, đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2011 - 2020, công tác giáo dục, đào tạo đã có nhiều đổi mới, tạo chuyển biến tích cực về chất lượng, từng bước hòa nhập với hệ thống giáo dục, đào tạo quốc gia. Hệ thống nhà trường Quân đội được quy hoạch theo hướng tinh, gọn, ổn định về tổ chức biên chế, nhiệm vụ. Đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý tiếp tục được kiện toàn, cơ bản đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, bảo đảm chất lượng theo hướng chuẩn hóa. Công tác bồi dưỡng giảng viên, giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục được triển khai tích cực, sát với yêu cầu, chức năng, nhiệm vụ. Chương trình, nội dung, phương pháp dạy học từng bước được đổi mới theo hướng hiện đại, khoa học, sát với thực tế, yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo, nhất là hệ thống thao trường, bãi tập tiếp tục được đầu tư nâng cấp, góp phần nâng cao chất lượng dạy học. Công tác xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật được quan tâm, duy trì chặt chẽ thành nền nếp. Các học viện, nhà trường đã tích cực triển khai nhiều biện pháp, khích lệ các nhà giáo, cán bộ quản lý, học viên, sinh viên tích cực tham gia nghiên cứu khoa học. Các đề tài nghiên cứu có tính khả thi cao, sát với thực tiễn, phục vụ trực tiếp công tác giáo dục, đào tạo, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và các hoạt động của đơn vị.

Tuy nhiên, so với yêu cầu, mục tiêu của Chiến lược, việc thực hiện còn những hạn chế, bất cập. Một số chương trình, nội dung đào tạo chưa cập nhật, bổ sung kịp thời những phát triển mới về phương thức, thủ đoạn tác chiến, vũ khí trang bị. Phương pháp giảng dạy của một số nhà trường chậm được đổi mới, hiện đại hóa, chưa phát huy tinh thần tự học và tư duy sáng tạo của người học. Một số giáo viên chưa đáp ứng trình độ học vấn, kinh nghiệm thực tiễn, nghiệp vụ sư phạm, nhất là kiến thức về ngoại ngữ. Công tác rèn luyện, nâng cao thể lực, sức bền, khả năng thích ứng với thực tiễn trong điều kiện khó khăn, khắc nghiệt của chiến tranh còn hạn chế, v.v.

Trung tướng Phạm Hồng Hương phát biểu tại Lễ khai giảng năm học 2016-2017 của Học viện Hậu cần. (Ảnh: qdnd.vn)

Trong giai đoạn 2016 - 2020, Bộ Quốc phòng xác định mục tiêu, yêu cầu phát triển giáo dục, đào tạo trong Quân đội là: đổi mới toàn diện, tạo sự chuyển biến cơ bản, vững chắc về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học. Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, nhân viên chuyên môn kỹ thuật có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân; có tư duy sáng tạo, có trình độ, kiến thức quân sự, chính trị, khoa học, chuyên môn kỹ thuật, đáp ứng yêu cầu tác chiến trong điều kiện chiến tranh công nghệ cao. Hoàn thành Đề án đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục; phấn đấu đến năm 2020 có 100% giảng viên các học viện, trường sĩ quan, trường đại học có trình độ đại học, trong đó trên 60% có trình độ sau đại học (có 25% trở lên là tiến sĩ), 100% giảng viên giảng dạy đại học có trình độ sau đại học; 90% giáo viên các trường cao đẳng, trung cấp, trường quân sự quân khu, quân đoàn có trình độ đại học, trong đó có 25% sau đại học. Tăng cường liên kết hợp tác đào tạo và nghiên cứu khoa học với các nhà trường trong nước và hợp tác quốc tế. Áp dụng một số chương trình đào tạo, giáo trình tiên tiến, hiện đại thuộc các ngành khoa học tự nhiên, kỹ thuật, công nghệ phù hợp với yêu cầu phát triển của Quân đội. Tập trung đào tạo theo chức vụ có trình độ học vấn tương ứng; trong đó, đào tạo cán bộ cấp phân đội có trình độ đại học là cơ bản, kết hợp với đào tạo các trình độ khác để đáp ứng cán bộ tại chỗ theo vùng miền, bảo đảm đủ số lượng, cơ cấu hợp lý về cán bộ, hạ sĩ quan, nhân viên chuyên môn kỹ thuật, nhu cầu về tổ chức, biên chế của Quân đội trong những năm tới.

Để hoàn thành các mục tiêu đó, nhằm tạo bước đổi mới cơ bản, toàn diện công tác giáo dục, đào tạo, các nhà trường Quân đội cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung cơ bản sau:

1. Tiếp tục quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác giáo dục, đào tạo; trọng tâm là Nghị quyết 29-NQ/TW, ngày 04-11-2013 của Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ X. Đặc biệt là, phải thường xuyên quán triệt đầy đủ quan điểm, chủ trương, mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ của Chiến lược phát triển giáo dục, đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2011-2020; rà soát lại các chỉ tiêu, nội dung cần tập trung thực hiện trong thời gian tới, như: quy hoạch hệ thống nhà trường Quân đội; xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý; đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục, đào tạo, v.v. Đồng thời, chấp hành nghiêm chủ trương của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ đào tạo của học viện, nhà trường Quân đội, tập trung đào tạo cho sự nghiệp xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

2. Đẩy mạnh hoàn thiện quy hoạch hệ thống nhà trường Quân đội theo hướng gọn, mạnh, hợp lý, đáp ứng yêu cầu chuẩn hóa, hiện đại hóa. Trước hết, cần xác định và bảo đảm ổn định về tổ chức, biên chế, chức năng, nhiệm vụ, quy mô, ngành nghề, bậc học, trình độ đào tạo của từng trường, phù hợp với nhiệm vụ, đối tượng giáo dục, đào tạo. Căn cứ vào nhu cầu thực tế của các quân chủng, binh chủng, ngành để xác định lưu lượng đào tạo phù hợp, cân đối về địa lý vùng, miền; đồng thời, bảo đảm tính đặc thù quân sự, phù hợp với yêu cầu xây dựng Quân đội cả trong thời bình và thời chiến. Ưu tiên đầu tư cho các trường trọng điểm đạt chuẩn quốc gia, khu vực và quốc tế. Các trường quân sự quân khu, quân đoàn điều chỉnh về nhiệm vụ trên cơ sở hợp nhất các cơ sở đào tạo thuộc đơn vị quản lý. Điều chỉnh, tổ chức lại các trường trung cấp theo hướng gọn, phân bố phù hợp ở cả hai miền Bắc-Nam.

3. Nâng cao chất lượng, thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Trước hết, cần hoàn thành việc xây dựng và ban hành thống nhất các chuẩn giáo viên, tiêu chuẩn cán bộ quản lý trong các nhà trường. Tập trung rà soát, đánh giá thực trạng số lượng, chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục; trên cơ sở đó xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, cả trong nước và ở nước ngoài; kết hợp giữa gửi đi các cơ sở đào tạo với tự đào tạo, bồi dưỡng tại trường; giữa bồi dưỡng, đào tạo tập trung ở nhà trường với khuyến khích tự nghiên cứu, học tập rèn luyện, nâng cao trình độ chuyên môn; tăng cường đưa giảng viên, giáo viên đi thực tế tại đơn vị với chức danh phù hợp với cấp đào tạo và chức vụ tương ứng. Cùng với đó, phải chú trọng xây dựng chương trình, triển khai bồi dưỡng giáo viên giảng dạy ngoại ngữ chuyên ngành và giảng dạy chuyên ngành bằng ngoại ngữ.

4. Tiếp tục đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục, đào tạo theo hướng “chuẩn hóa, hiện đại hóa”. Việc xây dựng chương trình đào tạo phải bảo đảm tính kế thừa, hướng đến tích hợp, liên thông giữa các trình độ đào tạo, không để trùng lặp nội dung, chương trình giữa các bậc học. Trước hết, phải tập trung giáo dục, xây dựng cho học viên có bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, tuyệt đối trung thành với mục tiêu, lý tưởng của Đảng; sẵn sàng chiến đấu, hy sinh bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong mọi tình huống. Ưu tiên thích đáng đến khối lượng kiến thức chuyên ngành, phù hợp với đặc thù của từng ngành, binh chủng, tổ chức biên chế, vũ khí, trang bị và nghệ thuật quân sự Việt Nam. Đồng thời, coi trọng kiến thức chung về quản lý nhà nước, về pháp luật, v.v. Đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng vận dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm phát huy tính tự giác, chủ động, sáng tạo của người học; biến quá trình đào tạo thành tự đào tạo; tăng thời gian thực hành, diễn tập sát với yêu cầu của chiến tranh bảo Tổ quốc trong tình hình mới.

5. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế về đào tạo, tăng cường liên kết đào tạo giữa các nhà trường trong và ngoài Quân đội. Trên cơ sở các quan điểm đối ngoại của Đảng, sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ Quốc phòng, thực hiện có hiệu quả các chương trình hợp tác về đào tạo với các nhà trường trong nước và nước ngoài. Nghiên cứu một số mô hình giáo dục tiên tiến trên thế giới, vận dụng phù hợp vào các nhà trường trong Quân đội, nhất là đối với các nhà trường đào tạo chuyên sâu, như: quân y, kỹ thuật, ngoại ngữ. Trong đó, khuyến khích ứng dụng các tiêu chuẩn quốc tế (ở một số môn học) trong quá trình xây dựng, đổi mới chương trình và tổ chức đào tạo, nghiên cứu khoa học. Ứng dụng các chương trình tiên tiến về sử dụng tiếng Anh trong bồi dưỡng giáo viên theo lộ trình để đạt chuẩn ngoại ngữ, đáp ứng yêu cầu giảng dạy và nghiên cứu khoa học trong giai đoạn mới. Tiếp tục hợp tác đào tạo nhân lực cho quân đội các nước có quan hệ truyền thống, các nước trong khối ASEAN và một số nước khác.

6. Chuẩn hóa, hiện đại hóa cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giảng dạy, nghiên cứu khoa học ở các nhà trường. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, ưu tiên thích đáng đối với các trường được xác định là trọng điểm quốc gia và trọng điểm của Quân đội. Tập trung đầu tư chiều sâu và ứng dụng công nghệ mô phỏng vũ khí, trang bị kỹ thuật thế hệ mới cho các nhà trường; nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ trực tiếp công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học, như: trung tâm huấn luyện, trung tâm mô phỏng, thao trường bãi tập, phòng học chuyên ngành, các phòng thí nghiệm,… góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học của các nhà trường. Bên cạnh đó, phải coi trọng phát triển hệ thống hạ tầng và thiết bị công nghệ thông tin theo hướng đồng bộ, hiện đại, đáp ứng công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành ở các cơ quan quản lý giáo dục, đào tạo, nhà trường và công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học.

7. Kết hợp chặt chẽ giữa nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo với đẩy mạnh nghiên cứu khoa học. Thu hút, động viên, khuyến khích đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục, học viên ở các nhà trường tích cực tham gia nghiên cứu khoa học; trước hết là cập nhật tri thức mới, hiện đại hóa nội dung, giáo trình phục vụ giảng dạy và nghiên cứu khoa học ở các chuyên ngành. Tăng cường kinh phí đầu tư cho công tác nghiên cứu khoa học, cải tiến, hiện đại hóa mô hình, học cụ, đồ dùng dạy học và quản lý điều hành huấn luyện, nhất là đối với các nhà trường trọng điểm quốc gia, trọng điểm Quân đội. Đẩy mạnh công tác kiểm định chất lượng giáo dục, đào tạo và thực hiện công khai, minh bạch kết quả kiểm định. Tích cực đổi mới phương pháp thi, kiểm tra, phúc tra, bảo đảm chất lượng đào tạo; xây dựng chuẩn đầu ra cho các đối tượng học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trình độ đại học và tiêu chí đánh giá chương trình đào tạo, bảo đảm học viên ra trường đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ theo cương vị, chức trách được giao.

Trung tướng PHẠM HỒNG HƯƠNG, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam