Đẩy mạnh đổi mới công tác giáo dục và đào tạo trong Quân đội là quá trình quán triệt sâu sắc và hiện thực hóa các quan điểm của Đảng, Nghị quyết của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về giáo dục và đào tạo, mà trực tiếp là Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW. Theo đó, các đơn vị trong toàn quân mà nòng cốt là các nhà trường Quân đội cần triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các chủ trương, giải pháp, tạo đột phá về chất lượng giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới.

Thực hiện chủ trương chiến lược của Đảng về đổi mới, phát triển giáo dục và đào tạo, những năm qua, công tác giáo dục và đào tạo trong Quân đội có bước phát triển mạnh mẽ, đạt nhiều thành tích nổi bật. Toàn quân đã quán triệt, thực hiện nghiêm túc Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI), các nghị quyết, chỉ thị, đề án, kế hoạch, chương trình hành động của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về giáo dục và đào tạo. Hệ thống nhà trường Quân đội được quy hoạch, đầu tư nâng cấp về mọi mặt, từng bước hòa nhập với hệ thống giáo dục quốc gia và hội nhập quốc tế. Việc đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo được triển khai thực hiện quyết liệt theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa. Quy trình, chương trình, nội dung thường xuyên được đổi mới, bám sát thực tiễn xây dựng Quân đội, tăng cường quốc phòng, an ninh và bảo vệ Tổ quốc. Đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục được quan tâm xây dựng, có sự phát triển toàn diện, chất lượng ngày càng nâng cao¹. Các đơn vị, nhà trường Quân đội đã tích cực đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng thành tựu khoa học, công nghệ, sử dụng phương tiện, thiết bị hiện đại trong giảng dạy. Công tác kiểm tra, thanh tra, khảo thí và bảo đảm chất lượng giáo dục và đào tạo phát huy tốt hiệu quả. Uy tín của các nhà trường Quân đội ngày càng được khẳng định, v.v. Những kết quả đó đã góp phần quan trọng vào phát triển nguồn nhân lực, nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của Quân đội.

Bên cạnh kết quả đạt được, công tác giáo dục và đào tạo trong Quân đội vẫn tồn tại một số hạn chế, có mặt chưa theo kịp xu thế phát triển và yêu cầu, nhiệm vụ. Quy trình, chương trình đào tạo của một số đối tượng chưa phù hợp; việc đổi mới phương pháp dạy học có lúc, có nơi còn chậm, thiếu đồng bộ. Năng lực, trình độ của một số nhà giáo, cán bộ quản lý chưa đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đặt ra, v.v. Những hạn chế trên không chỉ trực tiếp ảnh hưởng đến kết quả giáo dục và đào tạo, mà còn ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ cán bộ Quân đội trong tương lai. Bởi vậy, các vấn đề trên cần phải được xem xét một cách nghiêm túc, thấu đáo, xác định rõ nguyên nhân để có biện pháp khắc phục kịp thời.

Thủ trưởng Bộ Tổng Tham mưu thăm và làm việc tại Trường Cao đẳng Kỹ thuật Mật mã. Ảnh: qdnd.vn

Những năm tới, dự báo tình hình thế giới, khu vực tiếp tục có nhiều biến động nhanh, phức tạp. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là công nghệ số phát triển vượt bậc, tạo những bước tiến mới có tính đột phá trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có giáo dục và đào tạo. Toàn quân đang triển khai Nghị quyết số 05-NQ/TW của Bộ Chính trị về tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030 và những năm tiếp theo, với mục tiêu đến năm 2025 cơ bản xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Vì thế, để đẩy mạnh đổi mới công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới cần tập trung vào một số nội dung, giải pháp chủ yếu sau:

1. Cấp ủy, chỉ huy các cấp tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, tạo đột phá trong đổi mới giáo dục và đào tạo

Cấp ủy, chỉ huy các đơn vị, nhà trường Quân đội quán triệt sâu sắc Nghị quyết số 05-NQ/TW của Bộ Chính trị, các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, nhất là Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW, ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương về đổi mới công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới, xem đó là yêu cầu bức thiết, nhiệm vụ chính trị quan trọng nhằm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ mục tiêu xây dựng Quân đội tiến lên hiện đại. Trên cơ sở đó, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tiếp tục làm tốt việc quán triệt nhiệm vụ, xây dựng động cơ, trách nhiệm cho các đối tượng. Khẩn trương rà soát, điều chỉnh, bổ sung, xây dựng, ban hành kế hoạch, chương trình hành động, tạo được sự nhảy vọt về chất trong giáo dục và đào tạo.

Các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng, nhất là Cục Nhà trường chủ động bám sát thực tiễn, tham mưu cho Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu và chỉ đạo, hướng dẫn các đơn vị, nhà trường thực hiện thắng lợi mục tiêu đổi mới. Trước mắt, cần tập trung lãnh đạo xây dựng và triển khai thực hiện tốt nghị quyết chuyên đề, kế hoạch, chương trình hành động và Kế hoạch số 450/KH-BQP, ngày 20/02/2023 của Bộ Quốc phòng. Các đơn vị, nhà trường tập trung lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt và có giải pháp tối ưu, sát với chức năng, nhiệm vụ được giao, tiếp tục thực hiện tốt phương châm “Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị”; kết hợp chặt chẽ giữa “xây” và “chống”, chủ động đấu tranh với tư tưởng bảo thủ, trì trệ, thỏa mãn dừng lại; bệnh thành tích, bệnh hình thức trong quá trình đổi mới.

2. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ quy trình, chương trình, nội dung đào tạo và phương pháp dạy học

Đây là một trong những nội dung cốt lõi, quyết định đổi mới giáo dục, đào tạo và chất lượng đào tạo của các nhà trường Quân đội. Thời gian qua, mặc dù chúng ta đã đạt được kết quả quan trọng, nhưng so với yêu cầu phát triển Quân đội cùng với sự phát triển của thực tiễn bảo vệ Tổ quốc vẫn bộc lộ những hạn chế, bất cập. Vì vậy, các cơ quan, đơn vị, nhà trường cần nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện, tạo sự đột phá về đổi mới quy trình, chương trình, nội dung đào tạo và phương pháp dạy học. Các nhà trường bám sát nội dung Đề án “Đổi mới quy trình, chương trình đào tạo cán bộ các cấp trong Quân đội đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới” tập trung xây dựng, chuẩn hóa chương trình đào tạo, chuẩn đầu ra cho các đối tượng theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo. Tiến hành rà soát, chắt lọc, tinh chỉnh nội dung, chương trình đào tạo, đề cương môn học, học phần theo chuẩn đầu ra sát với thực tế đơn vị; bám sát sự phát triển của vũ khí, trang bị, khoa học, nghệ thuật quân sự, mục tiêu xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh tiến lên hiện đại và những yêu cầu mới đặt ra trong thời đại số. Chú trọng cập nhật những phát triển mới về lĩnh vực quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc vào nội dung, chương trình đào tạo.

Tiếp tục đẩy mạnh đổi mới hình thức, phương pháp dạy học theo hướng hiện đại; coi trọng tổ chức tốt việc tập huấn, bồi dưỡng, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về phương pháp dạy, học và các hoạt động ngoại khóa, hội thao, hội thi, qua đó nâng cao phương pháp tổ chức và kỹ năng cho giảng viên, giáo viên, học viên. Đặc biệt, đẩy mạnh thực hiện Dự án “Xây dựng hệ thống công nghệ thông tin phục vụ chuyển đổi số trong công tác giáo dục và đào tạo”. Nghiên cứu và triển khai các biện pháp tối ưu hóa quá trình dạy - học, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, mô phỏng, chuyển đổi số. Kết hợp chặt chẽ giữa đổi mới phương pháp dạy với đổi mới phương pháp học của học viên, chuyển hóa quá trình đào tạo trở thành quá trình tự đào tạo. Tiếp tục đổi mới hình thức, phương pháp thi, kiểm tra, đánh giá kết quả, bảo đảm “dạy thực chất, học thực chất, đánh giá kết quả thực chất”, kiên quyết chống bệnh thành tích, tiêu cực trong giáo dục và đào tạo.

3. Đẩy mạnh kiện toàn hệ thống nhà trường gắn với xây dựng, phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ

Đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục là nhân tố có ý nghĩa quyết định đến chất lượng giáo dục, đào tạo. Vì vậy, hơn lúc nào hết các nhà trường cần kiện toàn, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, độ tuổi, chuyên ngành, chuẩn hóa về chất lượng và có lượng dự trữ phù hợp. Để làm được điều đó, toàn quân phải bám sát định hướng của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đẩy mạnh kiện toàn hệ thống nhà trường đảm bảo tinh, gọn, hiệu quả, phù hợp với yêu cầu xây dựng Quân đội trong tình hình mới. Trước mắt, xây dựng và triển khai thực hiện tốt các đề án sáp nhập, giải thể, nâng cấp một số trường theo Kế hoạch số 1228/KH-BQP, ngày 25/4/2022 của Bộ Quốc phòng về thực hiện Nghị quyết số 230-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương về tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030 và những năm tiếp theo².

Trong bối cảnh mới, các nhà trường cần khẩn trương triển khai thực hiện Đề án “Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục trong Quân đội giai đoạn 2023 - 2030”. Quá trình thực hiện, chú trọng làm tốt công tác quy hoạch, tạo nguồn, kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo, bồi dưỡng với đề bạt, bổ nhiệm, bố trí sử dụng kết hợp chăm lo nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, bảo đảm tốt các chế độ, chính sách đãi ngộ đối với đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục. Chăm lo xây dựng, phát triển đội ngũ nhà giáo có trình độ chuyên môn cao, có chức danh khoa học, giáo viên dạy giỏi, nhà giáo ưu tú, nhà giáo nhân dân. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao kỹ năng, phương pháp sư phạm, trình độ ngoại ngữ, công nghệ thông tin cho các nhà giáo; từng năm học, khóa học tổ chức tốt các cuộc diễn tập chỉ huy, cơ quan gắn với đối tượng đào tạo, giúp đội ngũ cán bộ, giảng viên gắn lý luận với thực tiễn. Xây dựng và thực hiện tốt kế hoạch luân chuyển giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục giữ cương vị quản lý, chỉ huy ở các đơn vị để rèn luyện, tích lũy kinh nghiệm thực tiễn. Mỗi giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục thường xuyên tự giác tu dưỡng, rèn luyện, trở thành tấm gương sáng về đạo đức, trí tuệ, phương pháp, phong cách và tác phong công tác.

4. Tăng cường công tác quản lý giáo dục, quản trị nhà trường; tích cực huy động các nguồn lực đầu tư chuẩn hóa, hiện đại hóa cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học

Các nhà trường tiếp tục nâng cao chất lượng xây dựng chính quy, quản lý kỷ luật, xây dựng môi trường văn hóa quân sự, môi trường sư phạm lành mạnh, chuẩn mực, thực hiện nhà trường đi trước và làm gương cho đơn vị. Trọng tâm hướng vào thực hiện tốt việc xây dựng nhà trường, cơ quan, khoa giáo viên, đơn vị quản lý học viên vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu”. Các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng thường xuyên nắm chắc tình hình, chủ động tham mưu, đề xuất sửa đổi, bổ sung một số văn bản quy phạm pháp luật trong giáo dục, đào tạo và công tác nhà trường Quân đội, bảo đảm thống nhất, phù hợp với đặc điểm, tình hình, chức năng nhiệm vụ của Quân đội trong tình hình mới và yêu cầu đổi mới, phát triển giáo dục, đào tạo. Ưu tiên nghiên cứu hoàn thiện cơ chế quản lý, xây dựng các nhà trường Quân đội theo mô hình “ Nhà trường thông minh, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” gắn với phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số trong Bộ Quốc phòng.

Trước hết, cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng một số học viện, trường sĩ quan thành trường trọng điểm trong Quân đội, ngang tầm với các trường trọng điểm quốc gia và khu vực. Huy động các nguồn lực đầu tư nâng cấp, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, trang thiết bị dạy học cho các nhà trường. Trong điều kiện nguồn lực có hạn, để phát huy hiệu quả, cần cân đối đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, tập trung hiện đại hóa thao trường, bãi tập tương thích với vũ khí, trang bị hiện đại. Chú trọng ưu tiên hiện đại hóa hạ tầng công nghệ thông tin, xây dựng các trung tâm điều hành huấn luyện, trung tâm huấn luyện mô phỏng, phòng học đa năng, phòng học thực hành, thí nghiệm, thư viện số, thư viện điện tử. Từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng các nhà trường Quân đội theo Đề án “Nhà trường thông minh, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”.

Giáo dục và đào tạo trong Quân đội là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm, quan trọng hàng đầu của cấp ủy, chỉ huy các cấp. Vì thế, đẩy mạnh đổi mới giáo dục và đào tạo trở thành vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, nhằm chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Theo đó, các cơ quan, đơn vị, nhà trường cần tăng cường quán triệt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, trực tiếp là các nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và sự phát triển của thực tiễn, tiếp tục đổi mới, tạo chuyển biến căn bản, toàn diện chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục và đào tạo trong Quân đội, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ có phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực tốt, “dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, dám hành động vì lợi ích chung”, thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng Quân đội “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trung tướng NGUYỄN DOÃN ANH, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam
__________________

1 - Đến nay, 98,09% nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục có trình độ đại học trở lên, trong đó có 47,05% trình độ sau đại học; riêng đội ngũ nhà giáo có 60,97% trình độ thạc sĩ, tiến sĩ.

2 - Các đề án: Phát triển Học viện Lục quân, Học viện Quân y, Trường Sĩ quan Lục quân 1 đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Đề án thành lập Trường Cao đẳng Kỹ thuật công binh, Trường Cao đẳng Kỹ thuật quân sự 2 trên cơ sở giải thể Trường Sĩ quan Kỹ thuật quân sự và Trường Trung cấp Kỹ thuật miền Trung.