Quảng Nam là địa bàn chiến lược của Quân khu 5, điều kiện tự nhiên đa dạng, vừa có biển đảo, rừng núi, vừa có đồng bằng ven biển, nhưng hiện vẫn là tỉnh nghèo, nhất là các huyện biên giới*. Đây là đặc điểm chi phối rất lớn đến nhiệm vụ xây dựng khu vực phòng thủ của Tỉnh hiện nay.

Hỏa lực B41 của Đồn BP trong tình huống đánh ngăn chặn “địch” đổ bộ bằng đường biển, diễn tập KVPT tỉnh Quảng Nam, năm 2014 (Ảnh: Báo Biên phòng)

Xuất phát từ đặc thù của địa phương và trên cơ sở quán triệt sâu sắc Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa X), Nghị định 152/2007/NĐ-CP của Chính phủ về xây dựng khu vực phòng thủ (KVPT), những năm qua, Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân Tỉnh luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng Quảng Nam thành KVPT vững chắc, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, tạo điều kiện thuận lợi để đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH), nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân.

Những kết quả đạt được trong xây dựng KVPT thời gian qua, nhất là qua Diễn tập KVPT năm 2014 là rất quan trọng. Từ đó, Tỉnh rút ra được nhiều bài học kinh nghiệm quý cả thành công và hạn chế, bất cập trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện. Để làm rõ hơn về vấn đề này, trong quá trình nghiên cứu, tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương và là lực lượng nòng cốt tổ chức triển khai thực hiện, chúng tôi xin trao đổi, đề xuất một số vấn đề cụ thể, nhằm xây dựng KVPT của Tỉnh ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất.

Trước hết, về chủ trương và biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo. Ngay sau khi có Nghị quyết 28 của Bộ Chính trị, Tỉnh ủy Quảng Nam đã ban hành Chương trình hành động về xây dựng KVPT vững chắc và chỉ đạo tổ chức quán triệt đến tất cả các chi bộ, đảng bộ cơ sở; Ủy ban nhân dân Tỉnh ban hành Kế hoạch 4874/KH-UB chỉ đạo triển khai xây dựng các tiềm lực trong KVPT; trong đó, xây dựng tiềm lực chính trị, tinh thần được xem là yếu tố quan trọng hàng đầu. Theo đó, Tỉnh chỉ đạo các ngành, các cấp, các địa phương tăng cường giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự tôn dân tộc, ý chí trung dũng, kiên cường, bất khuất của quân và dân Quảng Nam trong chiến tranh giải phóng. Công tác bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh (QP&AN) cho các đối tượng, giáo dục QP&AN cho học sinh, sinh viên và phổ biến kiến thức QP&AN cho toàn dân được coi trọng và tiến hành theo phân cấp. Hằng năm, thực hiện chỉ tiêu trên giao, Tỉnh cử cán bộ đối tượng 1, 2 đi bồi dưỡng kiến thức QP&AN đúng thành phần, số lượng quy định; tổ chức hàng chục lớp bồi dưỡng cho cán bộ các đối tượng 3, 4, 5; đồng thời, mở rộng đối tượng bồi dưỡng kiến thức QP&AN là chức sắc, chức việc các tôn giáo, chủ các doanh nghiệp, tàu thuyền đánh cá, nhất là các tàu đánh bắt cá xa bờ, v.v. Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được vẫn còn một số hạn chế, bất cập. Đó là nhận thức, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ một số ngành, địa phương, doanh nghiệp về nhiệm vụ xây dựng KVPT chưa đầy đủ. Công tác tham mưu, phối hợp chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức thực hiện của các ban, ngành ở một số địa phương còn hạn chế; xử lý các tình huống về QP&AN trong diễn tập KVPT chưa sát thực tế, v.v. Vì vậy, trong thời gian tới, cấp ủy các cấp cần tiếp tục quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm của Đảng về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc, nhất là các nghị quyết của Tỉnh ủy, chỉ thị của Ủy ban nhân dân Tỉnh về nhiệm vụ QP&AN trong tình hình mới. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp và sự “vào cuộc” của cả hệ thống chính trị đối với nhiệm vụ xây dựng KVPT là hết sức cần thiết; trong đó, phát huy vai trò tham mưu, phối hợp của các sở, ban, ngành, đoàn thể nhất là vai trò nòng cốt của cơ quan Quân sự, Công an, Bộ đội Biên phòng.

Về xây dựng tiềm lực kinh tế. Tỉnh tập trung chỉ đạo huy động mọi nguồn lực, tranh thủ nguồn vốn đầu tư của các tập đoàn kinh tế, các doanh nghiệp để phát triển kinh tế theo hướng bền vững. Nhằm phát huy lợi thế của địa phương ven biển, Tỉnh chỉ đạo đẩy mạnh Chương trình hỗ trợ vốn, kỹ thuật giúp ngư dân nâng cấp, đóng mới tàu, thuyền công suất lớn để vươn ra các vùng biển xa, tăng sản lượng khai thác và bảo vệ ngư trường gắn với bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Cùng với đó, Tỉnh tập trung đầu tư xây dựng hệ thống đường giao thông, mở rộng các tuyến đường liên huyện, liên xã và giao thông nông thôn, phục vụ đắc lực cho nhiệm vụ phát triển KT-XH và cơ động lực lượng trong KVPT. Mặc dù đạt được những kết quả nhất định trong phát triển kinh tế, nhưng Quảng Nam vẫn chưa khai thác hết tiềm năng, thế mạnh về công nghiệp, dịch vụ, du lịch và kinh tế biển. Để phát huy thế mạnh về công nghiệp, du lịch ở các địa phương: phố cổ Hội An, Thánh địa Mỹ Sơn, khu kinh tế mở Chu Lai, khu công nghiệp Điện Nam, Điện Ngọc..., các cơ quan chức năng cần chủ động tham mưu cho Tỉnh trong quy hoạch phát triển KT-XH, quy hoạch ngành theo hướng đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, quy hoạch các khu dân cư, đô thị mới gắn với kết cấu hạ tầng; phát triển vùng ven biển, khu kinh tế mở, các khu, cụm công nghiệp gắn với việc điều chỉnh, nâng cao chất lượng xây dựng lực lượng và thế trận trong KVPT, nhằm phát triển kinh tế bền vững và tăng khả năng tích lũy cho QP&AN.

Trên cơ sở quy hoạch phát triển KT-XH, các sở, ban, ngành tiếp tục rà soát, điều chỉnh, thẩm định các dự án phát triển KT-XH gắn với tăng cường QP&AN, nhất là trên các địa bàn xung yếu, các khu vực địa hình có giá trị về quốc phòng. Quá trình xây dựng các khu công nghiệp, Tỉnh cần chú trọng phát triển ngành công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp nhẹ, công nghiệp chế biến để nâng cao tính lưỡng dụng, khi có chiến tranh có thể chuyển sang sản xuất phục vụ cho tác chiến phòng thủ; đưa vào quy định việc xây dựng nhà cao tầng phải có kết cấu tầng hầm để làm nơi trú ẩn cho nhân dân, các công trình cần có thiết kế theo mẫu thống nhất, vừa thuận tiện cho hoạt động thường xuyên, vừa bảo đảm sẵn sàng đáp ứng nhu cầu thời chiến. Tập trung xây dựng các công trình cơ sở hạ tầng, thực hiện dự án cầu Cửa Đại, đường ven biển, đường Nam Quảng Nam, cầu Giao Thủy, đường giao thông đến trung tâm các xã còn lại và kết nối các trục giao thông, tạo thế liên hoàn giữa các địa phương. Quản lý chặt chẽ các dự án kinh tế trên địa bàn Tỉnh, các dự án kinh tế trước khi triển khai đều phải được Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh tham mưu, thẩm định về QP&AN. Đối với các dự án xây dựng khu kinh tế - quốc phòng 207 tại Tây Giang, Nam Giang, Phước Sơn và Đề án vùng CT 229 (phát triển KT-XH các xã miền núi), Tỉnh cần tập trung quy hoạch gắn với việc bố trí dân cư, tạo việc làm và xóa đói giảm nghèo cho nhân dân.

Xây dựng thế trận quân sự của KVPT. Đến nay, Tỉnh đã hoàn thành Đề án quy hoạch thế trận quân sự và đang triển khai thực hiện xây dựng KVPT then chốt, các căn cứ chiến đấu, sở chỉ huy các cấp, các công trình phòng thủ, công trình mang tính lưỡng dụng vừa phục vụ nhu cầu dân sinh, vừa bảo đảm cho mục đích quốc phòng; khảo sát, cải tạo các hang động tự nhiên..., hình thành thế trận KVPT liên hoàn, có chiều sâu. Các đơn vị thực hiện nghiêm túc kế hoạch củng cố, xây dựng mới các công trình quốc phòng đã được phê duyệt; quản lý chặt chẽ nguồn kinh phí, vật tư trong quá trình triển khai, không để xảy ra tình trạng thất thoát, lãng phí. Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh triển khai xây dựng, hoàn thiện hệ thống văn kiện, kế hoạch tác chiến: kế hoạch chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu; kế hoạch chuyển địa phương từ thời bình sang thời chiến; kế hoạch huy động nhân lực, tàu thuyền của ngư dân tham gia bảo vệ chủ quyền biển, đảo khi có chiến tranh; kế hoạch phòng, chống lụt bão, tìm kiếm cứu nạn, phòng, chống cháy nổ, cháy rừng; kế hoạch ứng phó với động đất, sóng thần và sơ tán nhân dân vùng hạ du thủy điện Sông Tranh, v.v. Công tác quản lý đất quốc phòng được chú trọng, Tỉnh đã hoàn thành công trình trường bắn Phú Thọ (huyện Quế Sơn); triển khai xây dựng trường bắn Bình Minh (huyện Thăng Bình), thao trường huấn luyện tổng hợp và Trung tâm huấn luyện dự bị động viên ở Tiên Phong (huyện Tiên Phước); làm đường cơ động kết hợp với duy tu, bảo dưỡng và xây dựng các công trình chiến đấu trên đảo Cù lao Chàm.

Do đặc điểm Quảng Nam là tỉnh nghèo, cơ sở hạ tầng KT-XH chậm phát triển, nhất là các huyện miền núi: Tây Giang, Nam Giang, Đông Giang, Phước Sơn, mùa mưa, bão nhiều xã gần như bị cô lập, đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn nên trong quá trình xây dựng KVPT rất cần sự hỗ trợ của Trung ương, Quân khu và Tỉnh. Mặc dù cấp ủy, chính quyền và nhân dân các dân tộc trong Tỉnh đã rất cố gắng đầu tư xây dựng nhiều công trình KVPT nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu. Quá trình triển khai quy hoạch, cơ quan quân sự các cấp tiến hành thẩm định chặt chẽ đối với từng dự án kinh tế, đảm bảo kết hợp chặt chẽ giữa phát triển KT-XH với tăng cường QP&AN; đồng thời, khẩn trương hợp thức hóa việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất phục vụ nhiệm vụ QP&AN. Trong điều kiện ngân sách của địa phương có hạn, Tỉnh cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ tiến độ xây dựng các công trình phòng thủ, ưu tiên đối với các công trình trọng điểm; việc xây dựng các công trình chiến đấu, công trình phòng thủ phải đảm bảo chất lượng, kiên cố, vững chắc; có giải pháp tháo gỡ khó khăn trong công tác quản lý, bảo vệ các công trình đã triển khai; đồng thời, làm tốt công tác trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng, nhất là ở các khu vực có các công trình chiến đấu, công trình phòng thủ của Tỉnh.

Cùng với xây dựng tiềm lực quân sự, Tỉnh tập trung xây dựng lực lượng vũ trang địa phương vững mạnh toàn diện; trong đó, xây dựng bộ đội địa phương theo hướng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”, có chất lượng tổng hợp và trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu cao, kiên quyết đấu tranh chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong lực lượng vũ trang. Lực lượng dự bị động viên được đăng ký, quản lý chặt chẽ, biên chế vào các đơn vị đạt 98%; tỷ lệ đảng viên đạt 7,3%. Hằng năm, quân nhân dự bị được tập trung huấn luyện, kiểm tra sẵn sàng động viên đạt trên 95%. Lực lượng dân quân tự vệ được xây dựng có số lượng hợp lý, chất lượng và độ tin cậy từng bước được nâng lên, đạt 1,46% so với dân số. Hiện nay, một trong những khó khăn của lực lượng vũ trang Tỉnh là số cán bộ chưa qua đào tạo cơ bản còn nhiều, nhất là đội ngũ chính trị viên các cấp; chất lượng quân nhân chuyên nghiệp chưa đồng đều; quản lý quân nhân dự bị còn gặp nhiều khó khăn; lực lượng dân quân tự vệ mới chỉ tập trung ở những xã trọng điểm. Vì vậy, Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh đề nghị với cấp trên có kế hoạch cử đi đào tạo và tích cực xin bổ sung nguồn cán bộ ở các trường trong Quân đội. Các lực lượng phải được thường xuyên huấn luyện, nâng cao trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu; nâng cao chất lượng và độ tin cậy về chính trị, bảo đảm luôn nắm chắc tình hình, kịp thời tham mưu cho cấp ủy, chính quyền giải quyết có hiệu quả các tình huống theo phương châm “Xã giữ xã, huyện giữ huyện, tỉnh giữ tỉnh”; đồng thời, phối hợp chặt chẽ với lực lượng Công an, Bộ đội Biên phòng và các lực lượng thường xuyên kiểm tra, kiểm soát địa bàn, giữ vững chủ quyền an ninh biên giới, biển, đảo. Phấn đấu đến năm 2025, Tỉnh hoàn thành cơ bản các nội dung về xây dựng KVPT, góp phần bảo vệ vững chắc địa phương, cơ sở.

Đại tá PHẠM XUÂN THIỆN và Đại tá NGUYỄN HUY ĐỘNG
__________________________

* - Tỉnh Quảng Nam có 18 huyện, thành phố; trong số 06 huyện vùng cao có 02 huyện biên giới với 142 km đường biên giáp tỉnh Sê Kông thuộc Nam Lào, địa hình rừng núi hiểm trở, đi lại gặp nhiều khó khăn.