Công tác lãnh đạo, chỉ huy trong tác chiến không gian mạng giữ vai trò then chốt, là mắt xích trọng yếu bảo đảm sự gắn kết chặt chẽ giữa tư duy chiến lược với tổ chức, điều hành tác chiến hiệu quả. Do vậy, nâng cao năng lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ huy tác chiến không gian mạng là yêu cầu cấp thiết, nhằm phát huy sức mạnh chiến đấu, chủ động ứng phó với mọi tình huống, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên không gian mạng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ mới.

Lãnh đạo, chỉ huy hoạt động tác chiến không gian mạng có vai trò đặc biệt quan trọng, quyết định việc định hướng, tổ chức và huy động tổng thể các lực lượng, phương tiện, biện pháp nhằm chủ động phát hiện, ngăn chặn, vô hiệu hóa các nguy cơ và hành vi xâm phạm chủ quyền, lợi ích quốc gia trên không gian mạng. Công tác lãnh đạo, chỉ huy là yếu tố then chốt bảo đảm sự thống nhất về tư duy chiến lược, tư duy tác chiến và tổ chức hiệp đồng lực lượng tác chiến không gian mạng trong thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân. Đồng thời, là đòn bẩy thúc đẩy đổi mới tư duy tổ chức huấn luyện, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, từng bước xây dựng lực lượng tác chiến không gian mạng “tinh, gọn, mạnh”, có bản lĩnh chính trị vững vàng, trình độ chuyên môn kỹ thuật cao, khả năng thích ứng nhanh, xử lý hiệu quả các tình huống tác chiến phức tạp.

Bộ Tư lệnh 86 thực hành chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu trong diễn tập nâng cao năng lực tác chiến đối kháng không gian mạng. Nguồn: qdnd.vn

Với sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ, đặc biệt là tác động sâu rộng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và tiến trình chuyển đổi số trong lĩnh vực quân sự, quốc phòng làm cho không gian mạng trở thành môi trường tác chiến trọng yếu, phức tạp, tiềm ẩn nhiều nguy cơ, thách thức. Các thế lực thù địch liên tục điều chỉnh chiến lược, thủ đoạn hoạt động xâm phạm chủ quyền, lợi ích quốc gia trên không gian mạng với mức độ ngày càng tinh vi, khó lường. Thực tiễn đó đang đặt ra yêu cầu cấp thiết, đòi hỏi phải nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ huy tác chiến không gian mạng một cách toàn diện, kịp thời, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên không gian mạng trong thời đại số. Thực hiện vấn đề này, theo chúng tôi cần tập trung vào một số nội dung giải pháp chủ yếu sau.

Một là, phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, tổ chức đảng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, điều hành của đội ngũ chỉ huy các cấp. Cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn quân, nhất là lực lượng tác chiến không gian mạng cần quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng để có nhận thức đầy đủ, sâu sắc về vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng của nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ đó, triển khai tổ chức thực hiện toàn diện, khoa học, chặt chẽ quy trình công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành. Coi trọng công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết nhằm rút ra những bài học kinh nghiệm có giá trị lý luận, thực tiễn, phục vụ việc điều chỉnh, bổ sung, phát triển lý luận về tác chiến không gian mạng phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao năng lực, trình độ của lực lượng trinh sát không gian mạng, có đủ khả năng trinh sát, thu thập thông tin, dữ liệu, tài liệu số, phân tích, xử lý thông tin chính xác, kịp thời đưa ra những nhận định, đánh giá, dự báo từ sớm, từ xa tình hình trên không gian mạng và trên thực địa, nhất là trên các hướng chiến lược, làm cơ sở giúp Bộ Tổng Tham mưu, Bộ Quốc phòng tham mưu với Đảng, Nhà nước hoạch định đường lối, chủ trương, đối sách phù hợp, bảo đảm giữ vững chủ quyền, lợi ích quốc gia trên không gian mạng, phục vụ công tác chỉ đạo tác chiến ở các cấp, không để xảy ra bị động, bất ngờ trong mọi tình huống.

Hai là, nâng cao trình độ, năng lực, đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ huy tác chiến không gian mạng cho đội ngũ cán bộ. Trong điều kiện môi trường tác chiến không gian mạng tiềm ẩn nhiều phức tạp, rủi ro và biến động khó lường, cần thường xuyên xây dựng, củng cố bản lĩnh chính trị, lập trường tư tưởng kiên định, vững vàng cho đội ngũ cán bộ, đặc biệt là cán bộ lãnh đạo, chỉ huy, quản lý ở các cấp, làm cơ sở giáo dục, xây dựng nền tảng tư tưởng chính trị của toàn lực lượng tác chiến không gian mạng luôn kiên định, vững vàng; kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, lợi ích quốc gia - dân tộc trên không gian mạng.

Cùng với đó, không ngừng nâng cao trình độ, năng lực lãnh đạo, chỉ huy cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy và cơ quan chuyên trách tác chiến không gian mạng nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của tác chiến hiện đại. Theo đó, cần tiến hành rà soát toàn diện chất lượng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các cấp, xác định rõ những mặt còn thiếu, còn yếu để kịp thời tập huấn, bồi dưỡng, hoàn thiện; trọng tâm là cập nhật kiến thức mới về tổ chức, điều hành hoạt động tác chiến, quản lý lực lượng tác chiến không gian mạng; nâng cao năng lực chỉ huy, trình độ lý luận, nghệ thuật quân sự, nhất là những phát triển mới về nghệ thuật tác chiến, tổ chức chỉ huy, nghệ thuật vận dụng các biện pháp tác chiến, hình thức chiến thuật, rèn luyện bản lĩnh chiến đấu, tinh thần mưu trí, sáng tạo, linh hoạt trong chỉ huy tác chiến không gian mạng.

Cấp ủy, chỉ huy các cấp chú trọng đổi mới nội dung, phương pháp lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, đổi mới phương thức chỉ huy tác chiến không gian mạng theo hướng thông minh hóa, tự động hóa, hiện đại hóa, đáp ứng yêu cầu trong thời đại số. Để hiện thực hóa mục tiêu này, ngay từ thời bình, các cơ quan, đơn vị cần chủ động tiếp cận, nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng hiệu quả các công nghệ cốt lõi của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, như: trí tuệ nhân tạo (AI), phân tích dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây (Cloud Computing), công nghệ chuỗi khối (Blockchain), vạn vật kết nối (IoT), thực tế ảo,… nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ huy tác chiến không gian mạng theo hướng thông minh, chính xác, kịp thời và hiệu quả. Đồng thời, đổi mới quy trình, nghiệp vụ công tác chỉ huy, tham mưu; trong đó, tập trung vào những khâu, bước có thể tự động hóa, như: xử lý thông tin, phân tích dữ liệu, đánh giá, mô phỏng tình huống,… nhằm giảm tải nhân lực, nâng cao hiệu suất, chất lượng công tác tham mưu, chỉ huy tác chiến.

Ba là, xây dựng, hoàn thiện cơ chế lãnh đạo, chỉ huy tác chiến không gian mạng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu, rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, các chỉ thị, thông tư, hướng dẫn thi hành,... làm cơ sở nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng. Trong đó, đặc biệt chú trọng triển khai tổ chức thực hiện hiệu quả các nghị định của Chính phủ, như: Nghị định số 53/2022/NĐ-CP, ngày 15/8/2022 quy định chi tiết một số điều của Luật An ninh mạng; Nghị định số 01/2023/NĐ-CP, ngày 15/8/2023 quy định biện pháp thực hiện nhiệm vụ quốc phòng trên không gian mạng. Trên cơ sở kết quả sơ kết, tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 25/7/2018 của Bộ Chính trị về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng, cần thường xuyên cập nhật đánh giá toàn diện tình hình, nhận diện rõ những thách thức mới, xu hướng phát triển và yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn tới; từ đó, làm rõ các vấn đề lý luận, thực tiễn đặt ra đối với xây dựng, tổ chức lực lượng và nâng cao trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu của lực lượng tác chiến không gian mạng.

Tiếp tục hoàn thiện, vận hành cơ chế lãnh đạo, chỉ huy, điều hành và phối hợp các hoạt động tác chiến không gian mạng, nhất là các cơ chế phối hợp liên ngành, phát huy vai trò trung tâm, nòng cốt của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an trong tổ chức điều hành, xử trí các tình huống trên không gian mạng. Thường xuyên hoàn thiện cơ chế chỉ huy, hiệp đồng trong nội bộ lực lượng tác chiến không gian mạng và phối hợp hiệu quả với các lực lượng có liên quan, bảo đảm thống nhất, thông suốt, linh hoạt trong tổ chức chỉ huy, điều hành các hoạt động tác chiến không gian mạng. Đồng thời, bảo đảm toàn diện các giải pháp hỗ trợ kỹ thuật cho Ban Chỉ đạo 35 Quân ủy Trung ương, nhất là trong tổ chức các cuộc diễn tập cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo lực lượng 47 phát huy sức mạnh tổng hợp trong đấu tranh phản bác thông tin xấu độc, tạo thế trận thông tin rộng khắp, giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trên không gian mạng.

Trong tình huống chiến tranh, phải nhanh chóng tổ chức, kiện toàn hệ thống lãnh đạo, chỉ huy tác chiến không gian mạng phù hợp với các trạng thái sẵn sàng chiến đấu. Trên cơ sở lực lượng thời bình, cần nhanh chóng chuyển hóa sang tác chiến thời chiến một cách linh hoạt, hiệu quả; bảo đảm bộ máy lãnh đạo, chỉ huy được tổ chức khoa học, thống nhất, chặt chẽ, có cơ chế điều hành linh hoạt, tập trung, thông suốt từ trên xuống dưới; phân công, phân cấp trách nhiệm cho từng thành phần, lực lượng tham gia tác chiến không gian mạng bảo đảm cụ thể, rõ ràng.

Bốn là, phát huy vai trò của cơ quan tham mưu các cấp thuộc Bộ Tư lệnh 86. Cơ quan tham mưu các cấp có vai trò đặc biệt quan trọng đối với việc nâng cao hiệu quả lãnh đạo, chỉ huy trong tác chiến không gian mạng, là trung tâm phối hợp, hiệp đồng với các cơ quan, đơn vị để tổ chức chỉ huy các lực lượng tác chiến không gian mạng thuộc quyền và chỉ đạo thực hiện các mặt công tác của toàn đơn vị. Cơ quan tham mưu có trách nhiệm chủ trì nghiên cứu, tham mưu, đề xuất với cấp ủy, chỉ huy đơn vị các chủ trương, biện pháp tổ chức lực lượng, xây dựng kế hoạch, phương án tác chiến không gian mạng phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ và tình hình thực tiễn; nắm, tổng hợp, phân tích thông tin, báo cáo, đề xuất với người chỉ huy ra quyết định; soạn thảo các chỉ thị, mệnh lệnh tác chiến; chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện trong toàn đơn vị, bảo đảm thống nhất, đồng bộ giữa các lực lượng; hiệp đồng chặt chẽ với cơ quan cấp trên, đơn vị cấp dưới, nội bộ lực lượng tác chiến không gian mạng và các cơ quan, đơn vị có liên quan, bảo đảm các mặt cho tác chiến không gian mạng giành thắng lợi.

Để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của cơ quan tham mưu tác chiến không gian mạng chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ, sĩ quan tham mưu có bản lĩnh chính trị vững vàng, ý chí quyết tâm, tinh thần trách nhiệm cao và khả năng thích ứng linh hoạt với môi trường có tính đặc thù, phức tạp, biến động nhanh. Đội ngũ sĩ quan tham mưu cần được bồi dưỡng toàn diện về trình độ chuyên môn, kỹ năng phân tích, dự báo tình hình, khả năng tham mưu kịp thời, chính xác cho người chỉ huy xử trí các tình huống tác chiến không gian mạng hiệu quả; rèn luyện phương pháp, tác phong công tác khoa học, chính quy, cụ thể, chặt chẽ; đồng thời, linh hoạt, sáng tạo, chủ động nắm chắc tình hình, sẵn sàng ứng phó nhanh với mọi tình huống, đáp ứng các yêu cầu của người chỉ huy đơn vị. Tổ chức hiệu quả cơ chế hiệp đồng giữa cơ quan tham mưu tác chiến không gian mạng với các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng, các đơn vị cấp dưới và lực lượng liên quan, bảo đảm chỉ đạo thống nhất, triển khai đồng bộ và hỗ trợ lẫn nhau hiệu quả.

Năm là, đẩy mạnh ứng dụng thành tựu của khoa học công nghệ để xây dựng hệ thống chỉ huy tác chiến không gian mạng hiện đại, đáp ứng yêu cầu chỉ huy bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên không gian mạng trong mọi tình huống. Trước sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ, đặc biệt là các thành tựu về AI, Big Data, Blockchain, Cloud Computing, IoT,... các cơ quan, đơn vị chủ động nghiên cứu, lựa chọn, ứng dụng có trọng điểm những công nghệ phù hợp để hiện đại hóa năng lực chỉ huy, điều hành tác chiến không gian mạng, bảo đảm theo kịp xu thế phát triển và đáp ứng yêu cầu, đặc điểm riêng của nhiệm vụ quân sự, quốc phòng.

Trong bối cảnh các thế lực thù địch đẩy mạnh chiến lược "diễn biến hòa bình", "bạo loạn lật đổ", kết hợp chiến tranh thông tin, chiến tranh mạng với các phương thức tác chiến mới, âm mưu, thủ đoạn ngày càng tinh vi, khó lường đòi hỏi phải xây dựng hệ thống chỉ huy tác chiến không gian mạng có khả năng nắm, đánh giá, phản ứng nhanh, chính xác, linh hoạt, hiệu quả. Từng bước hình thành mạng lưới liên kết dữ liệu đồng bộ giữa các lực lượng tác chiến trên từng địa bàn chiến trường, kết nối từ cấp chiến lược, chiến dịch đến chiến thuật, xây dựng hệ thống các tình huống trên không gian mạng đa cấp, đa lớp; bảo đảm thông tin thông suốt, liên hoàn trong mọi tình huống. Tổ chức hạ tầng công nghệ thông tin đồng bộ, mở rộng và bảo mật, kết hợp giữa cơ sở dữ liệu tập trung và phân tán, tăng cường năng lực tổ chức, lưu trữ, phân tích và kết xuất thông tin dữ liệu một cách toàn diện, nhanh chóng.

Mặt khác, tích hợp các ứng dụng, nền tảng số chuyên dụng cho quản lý, điều hành hoạt động tác chiến không gian mạng trong thời bình và thời chiến theo hướng tự động hóa, thông minh hóa quy trình chỉ huy tham mưu tác chiến. Nghiên cứu, phát triển ứng dụng các công nghệ AI, Big Data vào phân tích, dự báo tình huống, phát hiện sớm dấu hiệu các hoạt động tiến công mạng; xây dựng các ứng dụng tích hợp AI có khả năng tự học, suy luận và đưa ra khuyến nghị chiến thuật, chiến dịch, chiến lược hỗ trợ người chỉ huy ra quyết định nhanh, chính xác, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên không gian mạng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới./.

Đại tá, ThS. NGUYỄN TIỀN GIANG¹ - Đại tá, TS. HOÀNG VĂN VIỆT²
________________________

1 - Phó Tư lệnh kiêm Tham mưu trưởng, Bộ Tư lệnh 86.

2 - Chỉ huy trưởng Trung tâm 186, Bộ Tư lệnh 86.