Cuối tháng 7/2025, Australia đã tổ chức cuộc tập trận Talisman Sabre 2025 tại khu vực Nam Thái Bình Dương. Đây là cuộc tập trận định kỳ giữa Australia với Mỹ, nhưng có quy mô lớn nhất từ trước đến nay, với sự tham gia của 19 quốc gia - một sự kiện quân sự đáng chú ý trong khu vực. Vậy, bối cảnh, mục tiêu của cuộc tập trận Talisman Sabre là gì và thông điệp từ cuộc tập trận Talisman Sabre 2025 ra sao sẽ được luận giải cụ thể sau đây.

Bối cảnh và mục tiêu của cuộc tập trận Talisman Sabre

Sau khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, quan hệ hợp tác về lĩnh vực quốc phòng, an ninh giữa Australia với Mỹ đã hình thành và phát triển, được khẳng định từng bước thông qua Hiệp ước phòng thủ tập thể giữa Australia, New Zealand và Mỹ (ký vào năm 1951) - Hiệp ước ANZUS. Để củng cố vững chắc hơn nữa quan hệ hợp tác quốc phòng, an ninh trong bối cảnh khu vực và thế giới có nhiều thay đổi, Australia và Mỹ đã thống nhất định kỳ hai năm tổ chức một cuộc tập trận quân sự với tên gọi Talisman Sabre.

Hệ thống Pháo phản lực cơ động cao của Quân đội Australia trong cuộc tập trận Talisman Sabre 2025. Nguồn: Bộ Quốc phòng Australia

Mục tiêu chính của cuộc tập trận Talisman Sabre nhằm tăng cường khả năng phối hợp tác chiến và củng cố mối quan hệ đồng minh chiến lược giữa Australia với Mỹ. Cuộc tập trận này được tổ chức lần đầu tiên vào năm 2005, dựa trên nhu cầu thực tế về việc tăng cường khả năng phối hợp giữa lực lượng vũ trang của hai nước trong các chiến dịch chung; được xây dựng dựa trên giả định trong tương lai sẽ xảy ra các cuộc xung đột hoặc chiến dịch nhân đạo, đòi hỏi lực lượng vũ trang hai nước phải hoạt động liên tục và hỗ trợ lẫn nhau một cách hiệu quả. Nhiều chuyên gia nghiên cứu cho rằng, việc định kỳ Australia và Mỹ tổ chức cuộc tập trận Talisman Sabre đã phản ánh sự phát triển mạnh mẽ và củng cố vững chắc quan hệ đồng minh chiến lược giữa hai nước.

Từ năm 2005 đến năm 2015, cuộc tập trận Talisman Sabre chủ yếu do Australia và Mỹ tổ chức, từ năm 2017 đến nay, nhiều quốc gia khác cũng được mời tham gia hoặc tham gia với tư cách quan sát viên, trong đó phải kể đến các quốc gia: Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada, Anh, Pháp, Đức, Indonesia, New Zealand và Philippines. Cuộc tập trận Talisman Sabre được thiết kế mô phỏng như một chiến tranh hiện đại, tập trung vào các nội dung: tác chiến liên hợp giữa lực lượng các binh chủng (hải quân, không quân, lục quân, thủy quân lục chiến); diễn tập hậu cần chiến lược; đổ bộ, phòng thủ lãnh thổ và nâng cao khả năng phản ứng trước các thách thức an ninh phi truyền thống; huấn luyện chiến đấu chung trong nhiều môi trường tác chiến (trên bộ, trên biển, trên không và không gian mạng); kiểm nghiệm khả năng triển khai nhanh các lực lượng và vũ khí công nghệ cao.

Australia là quốc gia được bao quanh bởi Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, nằm tách biệt với các châu lục khác, cách xa các trung tâm kinh tế, chính trị và các điểm nóng trên thế giới nên nước này hầu như không phải đối mặt với bất kỳ một mối đe dọa nào về quốc phòng, an ninh. Tuy nhiên, mọi hoạt động của Australia hướng ra khu vực, thế giới lại phụ thuộc hoàn toàn vào đường không và đường biển, nên Australia rất “nhạy cảm” với những chuyển động tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Những năm gần đây, trước sự cạnh tranh chiến lược quyết liệt giữa các nước lớn ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương và các thách thức an ninh phi truyền thống diễn biến phức tạp, khiến sự yên bình vốn có của Australia đang bị đe dọa, an ninh, lợi ích quốc gia cũng bị ảnh hưởng.

Để ứng phó hiệu quả với sự thay đổi nhanh chóng của môi trường chiến lược, Australia đã có những điều chỉnh về chiến lược quốc phòng, an ninh; đẩy mạnh hợp tác quốc phòng với các đồng minh và đối tác trên các lĩnh vực: quân sự, khoa học, công nghệ và công nghiệp quốc phòng…; tăng cường củng cố các liên kết ba bên (AUKUS), bốn bên (QUAD); tích cực tham gia các cuộc tập trận chung với đồng minh và đối tác cũng như các cơ chế đối thoại, hợp tác an ninh trong khu vực, nhằm thúc đẩy một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và mở. Đặc biệt, Australia xác định liên minh với Hoa Kỳ là nền tảng cốt lõi của chính sách quốc phòng, an ninh, nên cuộc tập trận Talisman Sabre chung với Mỹ ngày càng được được xem là biểu tượng cho cam kết quốc phòng, an ninh chung giữa hai nước ngày càng được mở rộng.

Thông điệp từ cuộc tập trận Talisman Sabre 2025

So với các lần tập trận trước đây, cuộc tập trận Talisman Sabre 2025 được mở rộng cả về phạm vi và quy mô, với sự tham gia của nhiều binh sĩ và khí tài, phương tiện chiến đấu hiện đại của nhiều quốc gia trên thế giới. Nếu như cuộc tập trận Talisman Sabre hồi tháng 8/2021 có sự tham gia của hơn 17.000 binh sĩ; cuộc tập trận năm 2023 có quy mô hơn 30.000 binh sĩ, thì cuộc tập trận năm 2025 (diễn ra từ ngày 13/7 đến ngày 04/8/2025) đã có sự tham gia của gần 40.000 binh sĩ đến từ 19 quốc gia, gồm: Australia, Mỹ, Anh, Canada, Fiji, Pháp, Đức, Ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản, Hà Lan, New Zealand, Na Uy, Papua New Guinea, Philippines, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan, Tonga. Việt Nam và Malaysia là hai quốc gia tham gia với tư cách quan sát viên. Theo Trung tướng Joel B. Vowell, Phó Tư lệnh Lục quân Hoa Kỳ ở Thái Bình Dương, sự gia tăng và mức độ tham gia là tín hiệu cho thấy sự ổn định và an ninh khu vực quan trọng với tất cả mọi người. Ông cũng cho rằng, khả năng sẵn sàng tập thể của chúng ta, tín hiệu về những gì chúng ta đang làm ở phía trước, tạo ra điều mà người ta phải suy luận và diễn giải như một tác động răn đe; số lượng người tham gia cho thấy quyết tâm của chúng ta trong khu vực nhằm hợp tác cùng nhau.

Cuộc tập trận Talisman Sabre 2025 là cuộc tập trận có quy mô lớn nhất từ trước đến nay, diễn ra trên cả lãnh thổ của Australia và Papua New Guinea, đánh dấu lần đầu tiên các hoạt động trong khuôn khổ Talisman Sabre được tổ chức bên ngoài Australia. Tại cuộc tập trận Talisman Sabre lần này, lực lượng vũ trang các nước tham gia đã tiến hành bắn đạn thật, huấn luyện thực địa, kết hợp các hoạt động chuẩn bị lực lượng, đổ bộ đường biển, diễn tập lục quân, không chiến và hải chiến. Trong cuộc tập trận này, Australia giới thiệu một loạt năng lực mới về quốc phòng, nổi bật là việc sử dụng trực thăng UH-60M Black Hawk và bắn hệ thống pháo phản lực cơ động cao M142 (M142 High Mobility Artillery Rocket System - HIMARS), sử dụng tên lửa tấn công chính xác Precision Strike (PrSM); bắn thử hệ thống tên lửa tầm trung (MRC) từ đất liền nhằm vào các mục tiêu trên biển.

Bên cạnh Australia, Mỹ cũng đưa tên lửa siêu thanh Dark Eagle, còn được gọi là vũ khí siêu thanh tầm xa (Long - Range Hypersonic Weapon - LRHW) có tốc độ trên Mach 5 và tầm bắn gần 3.000 km tham gia tập trận, đánh dấu lần đầu tiên tên lửa Dark Eagle được triển khai ra nước ngoài. Mặc dù không có thông tin xác nhận rằng Dark Eagle đã được bắn thử trong cuộc tập trận, nhưng việc đưa loại tên lửa này tham gia cuộc tập trận đã chứng minh khả năng của Quân đội Mỹ trong việc di chuyển nhanh chóng, thiết lập và điều khiển hệ thống vũ khí tiên tiến trong môi trường tác chiến xa. Đây cũng là lời cảnh báo rõ ràng, một thông điệp “sắc lạnh” gửi tới các đối thủ tiềm tàng của Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Ngoài ra, cuộc tập trận Talisman Sabre 2025 lần đầu tiên có sự tham gia của Nhóm tác chiến tàu sân bay Vương quốc Anh; lực lượng Phòng vệ mặt đất Nhật Bản (JGSDF) phối hợp với lực lượng phòng vệ Australia bắn đạn thật với tên lửa đối hạm Type 12.

Tàu sân bay HMS Prince of Wales của Hải quân Hoàng gia Vương quốc Anh trong khuôn khổ cuộc tập trận Talisman Sabre năm 2025. Nguồn: Bộ Quốc phòng Australia

Theo các nhà nghiên cứu quân sự thế giới, Talisman Sabre 2025 không chỉ là một cuộc tập trận quân sự đơn thuần mà còn là nền tảng quan trọng để tăng cường khả năng phòng thủ, nâng cao khả năng sẵn sàng chiến đấu, cải thiện khả năng tương tác, hoạt động chung của lực lượng vũ trang các nước đối với các kịch bản an ninh tiềm tàng; đồng thời, củng cố quan hệ đồng minh và thể hiện cam kết chung về an ninh và ổn định trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Việc luyện tập cùng nhau sẽ giúp lực lượng vũ trang các nước tham gia hiểu rõ hơn về hệ thống, quy trình và học thuyết tác chiến của nhau, từ đó nâng cao khả năng phối hợp và tác chiến hiệu quả trong các hoạt động thực tế. Bên cạnh đó, cuộc tập trận Talisman Sabre 2025 có một giai đoạn diễn tập ở Papua New Guinea, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quan hệ quốc phòng giữa Australia, Mỹ với các đối tác ở khu vực Thái Bình Dương

Cũng theo các chuyên gia, thành công của cuộc tập trận Talisman Sabre 2025 đã gửi đi một thông điệp rõ ràng, rằng: các quốc gia đồng minh và đối tác có khả năng tập hợp và triển khai lực lượng nhanh, phối hợp và xử lý có hiệu quả với các tình huống. Với các hoạt động bắn đạn thật, đổ bộ và diễn tập trong nhiều môi trường tác chiến (trên không, bộ, biển, vũ trụ và không gian mạng) mà cuộc tập trận đã thể hiện cho thấy, các lực lượng không chỉ có ý chí mà còn có khả năng thực tế để phối hợp các hoạt động quân sự phức tạp trong một kịch bản xung đột trên phạm vi rộng lớn. Theo phát biểu của Đô đốc Justin Jones - người đứng đầu cuộc tập trận, cuộc tập trận Talisman Sabre 2025 là minh chứng mạnh mẽ cho cam kết bền bỉ của Australia trong việc củng cố quan hệ giữa các đồng minh và đối tác tin cậy, nhằm thúc đẩy khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương hòa bình, ổn định và có chủ quyền. Người đứng đầu lực lượng Hải quân Hoa Kỳ, Carlos Del Toro thì cho rằng, thông điệp quan trọng nhất mà các đối thủ tiềm tàng trong khu vực có thể nhận được từ cuộc tập trận này là: “các quốc gia sẵn sàng hành động cùng nhau để bảo vệ lợi ích an ninh quốc gia và bảo vệ các giá trị cốt lõi mà tất cả chúng tôi chia sẻ”. Còn Đại tá Yohei Ito của Lực lượng Phòng vệ mặt đất Nhật Bản khẳng định: nhìn vào tình hình hiện nay của thế giới, chúng ta có thể thấy môi trường an ninh vừa phức tạp vừa nghiêm trọng. Không một quốc gia nào, kể cả chúng tôi, có thể đơn phương thiết lập hòa bình và ổn định. Ông cũng nói thêm rằng, các cuộc tập trận như Talisman Sabre sẽ trở nên quan trọng hơn trong cách chúng ta hợp tác với các đồng minh và đối tác để hoàn thành nhiệm vụ của mình. Lãnh đạo một số nước tham gia đều có chung nhận xét, cuộc tập trận này đã đạt được những cột mốc đáng chú ý: tinh chỉnh khả năng tác chiến liên hợp, tích hợp các công nghệ tiên tiến và nâng cao năng lực thực hiện các chiến dịch trên bộ, trên không, đổ bộ và trên biển một cách liền mạch.

Cuộc tập trận Talisman Sabre 2025, ngoài việc đánh dấu 20 năm củng cố mối quan hệ hợp tác trên lĩnh vực quốc phòng giữa Australia và Mỹ, nó còn thể hiện sự chuẩn bị chiến lược gắn kết đa quốc gia, khả năng công nghệ và chiến thuật vượt trội của các nước trong khu vực; đảm bảo cam kết vững chắc của Australia, Mỹ và các đối tác khác trong việc duy trì sự ổn định của một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Đồng thời, cuộc tập trận cũng gửi đi tín hiệu răn đe mạnh mẽ tới bất kỳ đối thủ nào có ý định gây bất ổn cho an ninh, hòa bình của khu vực và thế giới. Giới quân sự một số quốc gia hy vọng, trong tương lai, với sự mở rộng quy mô và thành phần tham gia, Talisman Sabre được kỳ vọng sẽ tiếp tục là một phần không thể thiếu trong cấu trúc an ninh khu vực đang có sự thay đổi nhanh chóng.

ThS. LƯU VĂN VINH