Bảo đảm đường cơ động trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc là nhiệm vụ quan trọng, nặng nề, phức tạp. Vì thế, các lực lượng tham gia phải nắm vững nguyên tắc, làm cơ sở để vận dụng linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với thực tiễn từng chiến dịch, từng trận đánh.

Xuất phát từ đường lối chiến tranh nhân dân của Đảng, trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Bộ đội Công binh làm nòng cốt cùng với lực lượng vũ trang nhân dân 3 thứ quân và nhân dân các địa phương đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mở đường, giữ đường và bảo đảm vượt sông, phục vụ chiến đấu, góp phần quan trọng vào thắng lợi của cách mạng Việt Nam.

Trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc (BVTQ), công tác bảo đảm đường cơ động (BĐĐCĐ) có sự phát triển mới với những đặc điểm nổi bật là: trong thời bình đường cơ động đã được chuẩn bị trước một phần theo kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và phương án, kế hoạch tác chiến của khu vực phòng thủ (KVPT). Tuy nhiên, do tính chất biến động mau lẹ, phức tạp và ác liệt của chiến tranh BVTQ, đối tượng tác chiến sử dụng vũ khí công nghệ cao, trang bị, khí tài trinh sát hiện đại là chủ yếu, nên khối lượng công việc BĐĐCĐ còn rất lớn. Trong khi đó, yêu cầu công tác BĐĐCĐ phải thực hiện liên tục trong suốt quá trình tác chiến, có những nhiệm vụ đòi hỏi hết sức khẩn trương, như: bảo đảm cho các lực lượng phát triển chiến đấu, chiến dịch, đánh địch đổ bộ đường không, địch tạm dừng, v.v..

Bảo đảm vượt sông trong luyện tập hiệp đồng chiến đấu.

Qua thực tiễn các hoạt động BĐĐCĐ trong hai cuộc kháng chiến đã qua và các cuộc diễn tập hiệp đồng quân chủng, binh chủng, diễn tập KVPT, cũng như từ lý luận về nghệ thuật tác chiến chiến lược, chiến dịch, chiến thuật trong chiến tranh BVTQ, có thể rút ra một số nguyên tắc, cũng là tư tưởng chỉ đạo, làm cơ sở để vận dụng vào công tác BĐĐCĐ trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc như sau:

Một là, BĐĐCĐ phải đáp ứng kịp thời yêu cầu tác chiến của binh chủng hợp thành. Đây là nguyên tắc cơ bản, hàng đầu; bởi lẽ, có bảo đảm thông đường đúng thời gian mới có thể đưa lực lượng, vũ khí, trang bị, phương tiện vào vị trí bố trí theo kế hoạch tác chiến đúng thời cơ, đúng ý định tác chiến, đúng kế hoạch hiệp đồng giữa các lực lượng, giữa các chiến trường, các hướng, mũi. Trong đó, lực lượng Công binh cùng các lực lượng phải bảo đảm đường kịp thời, thông suốt cho nhiều lực lượng khác nhau, như: bộ binh, xe tăng, thiết giáp, pháo binh… cơ động triển khai đội hình, vận chuyển vật chất hậu cần, kỹ thuật. Cùng với đó, công tác BĐĐCĐ còn phải đáp ứng kịp thời cho các lực lượng cơ động rời khỏi trận đánh, về vị trí mới sau khi hoàn thành nhiệm vụ hoặc chuyển sang hướng khác làm nhiệm vụ tiếp theo.

Để đáp ứng kịp thời yêu cầu tác chiến, trong mọi trường hợp, người chỉ huy phải hiểu rõ nhiệm vụ, nắm chắc tình hình các mặt liên quan (địch, ta, địa hình, thời tiết, khả năng tận dụng, huy động lực lượng, phương tiện, vật liệu tại chỗ…); từ đó, xây dựng kế hoạch BĐĐCĐ cụ thể, chính xác, bảo đảm kịp thời, liên tục, an toàn và vững chắc. Những bài học thành công và không thành công về bảo đảm công binh trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ đã khẳng định một vấn đề có tính nguyên tắc là: khi tổ chức BĐĐCĐ, trước hết phải nắm chắc nhiệm vụ, tình hình có liên quan, nhất là tình hình địch. Trong điều kiện mới của chiến tranh BVTQ, địch có ưu thế về khả năng trinh sát, hoả lực (không quân, pháo binh, tên lửa), để đáp ứng kịp thời yêu cầu tác chiến của binh chủng hợp thành, tránh bị tổn thất lực lượng trong quá trình BĐĐCĐ, các lực lượng còn phải giữ bí mật về lực lượng, phương tiện, về thời điểm, tổ chức đội hình bảo đảm đường. Nội dung, biện pháp ngụy trang, nghi binh trong từng hình thức chiến thuật và với mỗi lực lượng có khác nhau, nhưng giữ bí mật luôn là một nguyên tắc trong BĐĐCĐ. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, các đơn vị công binh phải trinh sát, theo dõi nắm chắc quy luật hoạt động, các loại bom, đạn địch sử dụng đánh phá vào khu vực đường cơ động để có biện pháp đối phó phù hợp, đạt hiệu quả cao nhất. Về địa hình: cần nắm chắc tất cả các yếu tố ảnh hưởng đến nhiệm vụ BĐĐCĐ, như địa thế, chất đất... Về ta: phải nắm chắc tình hình dân cư, khả năng tận dụng, huy động lực lượng, phương tiện, vật chất của địa phương, hoạt động của các đơn vị khác trong khu vực. Trên cơ sở đó, chỉ huy và cơ quan khẩn trương xây dựng kế hoạch BĐĐCĐ đáp ứng yêu cầu: thông suốt, kịp thời, liên tục, an toàn và vững chắc.

Hai là, phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng tham gia BĐĐCĐ. Chuẩn bị mạng đường cơ động trong các chiến dịch, trận đánh phải thực hiện khối lượng rất lớn, thời gian gấp, tình huống khẩn trương; vì thế, phải huy động được cao nhất khả năng của các lực lượng tham gia BĐĐCĐ mới có thể hoàn thành nhiệm vụ được giao. Trên cơ sở nhiệm vụ, người chỉ huy và cơ quan công binh phải xây dựng kế hoạch, có sự phân công, phân cấp cụ thể giữa các lực lượng mở đường, làm cầu mới hoặc sửa chữa khôi phục cầu, đường cũ; có các phương án phát huy các yếu tố thuận lợi, hạn chế những tác động bất lợi do địch, thiên nhiên gây ra; tổ chức, sử dụng lực lượng thi công phù hợp, thực hiện đúng tiến độ về thời gian và khối lượng công việc.

Trong chiến tranh BVTQ, ta có điều kiện xây dựng tiềm lực công binh từ thời bình; kế hoạch bảo đảm công binh được thể hiện trong kế hoạch xây dựng KVPT tỉnh (huyện), có điều kiện huy động nhiều lực lượng tham gia do Bộ đội Công binh làm nòng cốt. Để nâng cao năng suất thi công, khi có điều kiện, các đơn vị công binh cần phát huy năng lực của các phương tiện cơ giới. Cùng với đó, phải huy động nhiều lực lượng tham gia; bởi lẽ, trong nhiều trường hợp, mở đường bằng nhân lực vẫn có ý nghĩa quan trọng, thậm chí quyết định. Vì thế, người chỉ huy phải vận dụng linh hoạt việc tổ chức, sử dụng lực lượng; kết hợp chặt chẽ giữa cơ giới, nhân lực và thuốc nổ để bảo đảm thông đường, thông tuyến kịp thời, bí mật, an toàn.

Do nhiệm vụ BĐĐCĐ nặng nề, phức tạp, nên để hoàn thành tốt nhiệm vụ, công tác chuẩn bị phải toàn diện, chu đáo: về con người (bản lĩnh chính trị, ý chí quyết tâm vượt qua khó khăn, gian khổ, trình độ, năng lực của bộ đội...); về phương án, kế hoạch; về vật chất, trang bị, phương tiện kỹ thuật. Người chỉ huy và cơ quan công binh cần dự kiến, chuẩn bị nhiều phương án, tình huống, nắm vững diễn biến tình hình, thời cơ tiến hành trinh sát, làm công tác chuẩn bị và thực hành BĐĐCĐ. Các đơn vị công binh còn phải phối hợp chặt chẽ với các lực lượng khác, như: phòng không, hóa học... để bảo đảm phòng không, bảo đảm ngụy trang, nghi trang cho các đơn vị hành quân cơ động. Từ thực tế kinh nghiệm trong các cuộc chiến tranh trước đây cho thấy, các đơn vị nên tổ chức cơ động vào ban đêm để nâng cao yếu tố bí mật, hạn chế tổn thất do hoả lực không quân, pháo binh của địch gây ra.

Ba là, vận dụng linh hoạt các phương pháp và biện pháp thi công mở đường. Trong thời bình, chúng ta có điều kiện chuẩn bị trước một phần hệ thống đường cơ động thông qua sự kết hợp giữa phát triển kinh tế – xã hội với tăng cường quốc phòng – an ninh của đất nước theo phương án, kế hoạch xây dựng KVPT. Trong đó, hệ thống mạng đường đã được quy hoạch theo phương án tác chiến cơ bản; đồng thời, đã chuẩn bị sẵn một số công trình quân sự trên các trục đường quan trọng để phục vụ cho mục đích quân sự, quốc phòng khi cần thiết. Vì thế, lực lượng công binh trên các hướng chiến lược cần thường xuyên nắm chắc khả năng bảo đảm cơ động trên các trục đường để sẵn sàng các phương án BĐĐCĐ phù hợp với thực tế từng chiến dịch, từng trận đánh.

Khi tiến hành mở đường mới, người chỉ huy và cán bộ, chiến sĩ đơn vị thi công cần nắm vững các yêu cầu về kỹ thuật, chiến thuật mở đường; tổ chức, sử dụng và bố trí lực lượng hợp lý để bảo đảm năng suất thi công cao nhất. Cần tận dụng tối đa hệ thống đường có sẵn; việc mở đường mới rất hạn chế, chủ yếu trong trường hợp phải mở đường vòng tránh qua khu vực trọng điểm đánh phá của địch hoặc mở đường vào trận địa hoả lực, sở chỉ huy, kho, trạm hậu cần – kỹ thuật. Trong quá trình thi công, phải vận dụng linh hoạt các phương pháp mở đường, như: thi công đồng loạt (rải quân trên toàn tuyến, phân từng đoạn, giao tuyến); thi công theo kiểu cuốn chiếu (có thể hoàn thành từng đoạn, hoặc thi công theo kiểu nhảy cóc, đưa lực lượng vào thi công những đoạn có thể làm được ngay, giữ bí mật tuyến đường, vào thời điểm sắp sửa giao tuyến thì tập trung lực lượng đồng loạt thi công nối các đoạn đường vào thành tuyến). Các biện pháp thi công chủ yếu là: bằng nhân lực; bằng nhân lực kết hợp với thuốc nổ, hoặc bằng nhân lực kết hợp với cơ giới; biện pháp tổng hợp là thi công bằng nhân lực kết hợp với cơ giới và thuốc nổ.

Bốn là, chuẩn bị chu đáo, chỉ huy kiên quyết và linh hoạt. Trong thời bình, chuẩn bị chu đáo trong công tác BĐĐCĐ thể hiện ở các phương án, kế hoạch BĐĐCĐ trong kế hoạch xây dựng KVPT và thực tiễn triển khai tổ chức thực hiện ở địa phương. Tuy nhiên, trong chiến tranh có thể nảy sinh nhiều tình huống mới, yêu cầu của chiến dịch, trận đánh có thể phải mở một tuyến đường mới, khối lượng lớn, địa hình, thời tiết không thuận lợi, bị địch thường xuyên trinh sát; trong khi đó, thời gian thi công gấp, yêu cầu rất khẩn trương... Vì thế, người chỉ huy phải tổ chức chuẩn bị chu đáo về lực lượng, phương tiện, trang bị, vật chất; thường xuyên theo dõi, nắm chắc các quy luật hoạt động đánh phá của địch; đồng thời, dự kiến các tình huống, phương án cứu kéo, sửa chữa xe máy, cứu chữa vận chuyển thương binh, v.v..

Trong quá trình BĐĐCĐ, thường diễn ra nhiều tình huống phức tạp, ác liệt, đòi hỏi phải tổ chức đội hình phù hợp, vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, phương pháp BĐĐCĐ trong từng trường hợp cụ thể để hạn chế tổn thất, thương vong do địch đánh phá. Phương tiện, trang bị là yếu tố quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả BĐĐCĐ. Trong điều kiện lực lượng, trang bị, phương tiện của ta còn có hạn, có thể bị địch đánh phá gây tổn thất, hư hỏng. Do đó, để BĐĐCĐ thắng lợi, nhất thiết phải tổ chức lực lượng, phương tiện, khí tài dự bị, để sẵn sàng thay thế, bổ sung, kịp thời khắc phục hậu quả do địch gây ra và xử trí các tình huống khác, duy trì bảo đảm đường luôn thông suốt. Các đơn vị công binh cần chủ động, tích cực bảo quản, bảo dưỡng, sửa chữa và phục hồi các trang bị, phương tiện hư hỏng, nhằm duy trì, nâng cao khả năng BĐĐCĐ.

Trong điều kiện mới của chiến tranh BVTQ, dù vũ khí, trang bị, phương thức tác chiến, nghệ thuật quân sự có phát triển thì vấn đề BĐĐCĐ vẫn là nội dung quan trọng trong chỉ đạo chiến lược, chiến dịch hay chỉ huy các trận đánh. Do vậy, người chỉ huy, cơ quan tham mưu binh chủng hợp thành, nhất là người chỉ huy và cơ quan công binh các cấp phải nắm vững các yếu tố có liên quan, vận dụng linh hoạt các nguyên tắc trong tổ chức chuẩn bị cũng như thực hành BĐĐCĐ; từ đó, có biện pháp chỉ huy, chỉ đạo, tổ chức thực hiện phù hợp, đạt hiệu quả cao nhất, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ BVTQ trong mọi tình huống.

Thiếu tướng, TS. PHẠM QUANG XUÂN

Tư lệnh Binh chủng Công binh