Giáo dục quốc phòng và an ninh cho sinh viên là chủ trương chiến lược của Đảng và Nhà nước ta, nhằm bồi dưỡng lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội; nuôi dưỡng niềm tự hào, tự tôn dân tộc; trang bị cho sinh viên kiến thức cơ bản về quốc phòng, an ninh và kỹ năng quân sự cần thiết, giúp họ nhận thức sâu sắc hơn quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Nhận thức rõ ý nghĩa, tầm quan trọng đó, những năm qua, Hội đồng, Đảng ủy, Ban Giám đốc Đại học Bách khoa Hà Nội luôn quan tâm tổ chức thực hiện hiệu quả môn học Giáo dục quốc phòng và an ninh, coi đây là nhiệm vụ quan trọng trong chiến lược giáo dục toàn diện, góp phần xây dựng nguồn nhân lực về khoa học kỹ thuật và công nghệ “vừa hồng, vừa chuyên”, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đặc biệt, từ năm 2022, Nhà trường đã xây dựng và được phê duyệt triển khai Đề án “Tự chủ tổ chức môn học Giáo dục quốc phòng và an ninh”; trong đó, xác định rõ mục tiêu, lộ trình và chủ trương, giải pháp thực hiện; phân công trách nhiệm cho từng cơ quan, đơn vị, bảo đảm đồng bộ, khả thi, phù hợp với điều kiện thực tiễn.

Tập huấn nâng cao trình độ cho đội ngũ giảng viên.

Thực hiện mục tiêu Đề án, cùng với tái cơ cấu tổ chức các đầu mối trực thuộc, Đại học tập trung đổi mới công tác quản lý, điều hành, tổ chức thực hiện môn học Giáo dục quốc phòng và an ninh phù hợp với mô hình tự chủ, coi đây là giải pháp nền tảng, quyết định chất lượng, hiệu quả môn học. Trên cơ sở các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng, Bộ Giáo dục và Đào tạo về công tác giáo dục quốc phòng và an ninh, Đại học đã rà soát, bổ sung, hoàn thiện quy chế quản lý, điều hành theo hướng khoa học, minh bạch, hiệu lực, hiệu quả; phân cấp, phân quyền chặt chẽ, rõ ràng về trách nhiệm, bảo đảm sự thống nhất trong chỉ huy, điều hành, phát huy tính chủ động, sáng tạo của từng đơn vị, nhất là Khoa Giáo dục quốc phòng và an ninh - lực lượng nòng cốt, trung tâm trong công tác tham mưu, tổ chức và quản lý hoạt động giảng dạy môn học.

Trong điều kiện đội ngũ giảng viên là sĩ quan biệt phái thường xuyên có sự thay đổi, Đại học đặc biệt quan tâm kiện toàn tổ chức, nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý của đội ngũ cán bộ Khoa Giáo dục quốc phòng và an ninh; chú trọng xây dựng cơ chế phối hợp giữa Khoa với các phòng, ban, đơn vị chức năng, bảo đảm sự gắn kết hài hòa giữa thực hiện kế hoạch giảng dạy môn học với nhiệm vụ giáo dục, đào tạo chung của Đại học. Phát huy lợi thế là cơ sở giáo dục hàng đầu về kỹ thuật - công nghệ, Đại học đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác quản lý, điều hành hoạt động giáo dục, đào tạo; trong đó, hệ thống kế hoạch đào tạo, quản lý hoạt động dạy - học, cơ sở vật chất, trang thiết bị, học liệu điện tử, hồ sơ giảng viên, sinh viên, kết quả học tập,… được tích hợp đồng bộ trên hệ thống quản lý đào tạo, giúp công tác tổ chức, điều hành bảo đảm minh bạch, chính xác, kịp thời và hiệu quả. Cùng với đó, thực hiện nghiêm túc công tác kiểm tra, sơ kết, tổng kết; duy trì thường xuyên việc tiếp nhận phản ánh của sinh viên qua mã QR. Qua đó, các đơn vị kịp thời điều chỉnh, bổ sung biện pháp phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và năng lực tự chủ.

Cùng với đổi mới công tác quản lý, điều hành, Đại học tập trung xây dựng đội ngũ giảng viên đủ về số lượng, chuẩn hóa về chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn, tiêu chí thực hiện tự chủ môn học. Hiện nay, đội ngũ giảng viên của Khoa Giáo dục quốc phòng và an ninh chủ yếu từ hai nguồn: sĩ quan biệt phái của Quân chủng Phòng không - Không quân và giảng viên hợp đồng thỉnh giảng. Theo đó, để xây dựng đội ngũ giảng viên đủ về số lượng, cân đối về cơ cấu, chuyên môn giảng dạy, Đại học chủ động phối hợp với Học viện Phòng không - Không quân trong công tác lựa chọn cán bộ biệt phái có phẩm chất chính trị, năng lực tốt, nhiều kinh nghiệm giảng dạy, huấn luyện, quản lý sinh viên; đồng thời, tuyển dụng bổ sung giảng viên cơ hữu kết hợp với hợp đồng giảng viên thỉnh giảng phù hợp quy mô đào tạo trong từng giai đoạn. Đặc biệt, để đáp ứng quy mô phát triển lâu dài, Đại học đã hoàn thành định biên, xây dựng kế hoạch phát triển nguồn nhân sự giảng viên với lộ trình rút dần sĩ quan biệt phái theo chủ trương của Bộ Quốc phòng, Bộ Giáo dục và Đào tạo, đảm bảo đến năm 2030 chỉ còn 05 giảng viên là sĩ quan biệt phái làm nòng cốt.

Giờ huấn luyện lý thuyết cho sinh viên.

Đi đôi với kiện toàn lực lượng, Đại học chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên thông qua nhiều hình thức đào tạo, bồi dưỡng, từng bước “chuẩn hóa” về trình độ, nghiệp vụ. Cùng với cử cán bộ, giảng viên đi học tập, đào tạo chuyên sâu, tham gia các khóa tập huấn, hội thảo khoa học do Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Quốc phòng và các học viện, nhà trường trong Quân đội, Công an tổ chức, Đại học tích cực tổ chức tập huấn tại chức, duy trì nền nếp hoạt động phương pháp, thông qua giáo án, giảng thử, giảng mẫu, thi giảng viên dạy giỏi,… nhằm nâng cao kỹ năng, phương pháp sư phạm và trau dồi chuyên môn, cập nhật kiến thức. Quan tâm xây dựng môi trường làm việc dân chủ, đoàn kết, kỷ luật, kỷ cương; bảo đảm tốt chính sách, chế độ đãi ngộ nhằm thu hút nguồn cán bộ giảng viên có chất lượng cao, tạo động lực để cán bộ, giảng viên, nhân viên tích cực tự học, tự nghiên cứu, nâng cao trình độ, yên tâm công tác. Nhờ đó, đến nay, 100% giảng viên của Khoa có trình độ thạc sĩ trở lên, đạt chuẩn về nghiệp vụ sư phạm và đã trải qua thực tiễn tại đơn vị cơ sở.

Trước yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nói chung, môn học Giáo dục quốc phòng và an ninh nói riêng, Đại học đẩy mạnh đổi mới nội dung, phương pháp dạy - học phù hợp với đặc thù đào tạo sinh viên đa ngành về kỹ thuật, công nghệ. Với quan điểm lấy người học làm trung tâm, Khoa Giáo dục quốc phòng và an ninh chủ động rà soát, điều chỉnh, cập nhật nội dung bảo đảm thống nhất với chương trình khung của Bộ Giáo dục và Đào tạo¹; đồng thời, linh hoạt vận dụng để phù hợp với trình độ, chuyên ngành và năng lực tư duy của sinh viên các nhóm ngành kỹ thuật và nhóm ngành sinh viên có chất lượng cao. Theo đó, các chuyên đề về đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về quốc phòng, an ninh được xây dựng theo hướng tinh gọn, dễ hiểu, có sự liên hệ chặt chẽ với thực tiễn phát triển khoa học - công nghệ; tăng cường cập nhật nội dung về chiến tranh công nghệ cao, an ninh mạng, tác chiến không gian mạng, ứng dụng công nghệ trong huấn luyện, đào tạo, nhằm giúp sinh viên tiếp cận kiến thức quốc phòng hiện đại, gắn học với hành, lý luận với thực tiễn theo từng chuyên ngành đào tạo của sinh viên.

Cùng với cập nhật nội dung, Đại học tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng phát huy tính chủ động, sáng tạo, tư duy phản biện và năng lực vận dụng của người học; khuyến khích giảng viên sử dụng các phương pháp học tập trải nghiệm, mô phỏng tình huống, thảo luận nhóm, giảng dạy tích hợp công nghệ thông tin, v.v. Với các khoa mục thực hành, Nhà trường thực hiện đúng nguyên tắc từ đơn giản đến phức tạp, sử dụng linh hoạt các mô hình học cụ, video động tác mẫu, hình ảnh mẫu, kết hợp trình chiếu minh họa với động tác lên lớp của giảng viên, bảo đảm sinh viên nắm chắc yếu lĩnh, động tác cơ bản trước khi bước vào thực hành luyện tập hiệp đồng tiểu đội, trung đội. Trong tổ chức luyện tập, giảng viên luôn sâu sát duy trì nghiêm kỷ luật thao trường, nắm chắc chất lượng, năng lực của từng sinh viên để hướng dẫn cụ thể, điều chỉnh phương pháp huấn luyện phù hợp; đặc biệt, với các nội dung điều lệnh đội ngũ, kỹ thuật chiến đấu bộ binh, ném lựu đạn, bắn súng, thực hiện phương châm chia nhỏ, tập nhiều kết hợp kiểm tra, hướng dẫn, chỉnh sửa sai sót, uốn nắn từng động tác, bảo đảm tất cả sinh viên đều đạt chuẩn yêu cầu đề ra.

Củng cố, nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị dạy - học, kiến tạo môi trường sư phạm quân sự chính quy là tiêu chí quan trọng, cơ sở nền tảng để nâng cao năng lực tự chủ công tác giáo dục quốc phòng và an ninh. Nhận thức rõ điều đó, Đại học tích cực huy động, sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư, hiện đại hóa hệ thống cơ sở hạ tầng, phương tiện, trang thiết bị phục vụ giảng dạy, huấn luyện theo hướng đồng bộ, toàn diện, có trọng điểm, ưu tiên những hạng mục thiết yếu, như: giảng đường, phòng học chuyên dùng, thao trường, bãi tập và mô hình, học cụ². Đến nay, Nhà trường đã hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng, trang thiết bị dạy - học hiện đại, đạt chuẩn theo quy định. Trong đó, hệ thống thao trường, bãi tập, khu huấn luyện được quy hoạch khoa học, sát thực tế huấn luyện, phù hợp với điều kiện thành phố; các phòng học được trang bị hệ thống máy tính, thiết bị trình chiếu; quy hoạch khu nội trú riêng, bảo đảm đầy đủ điều kiện sinh hoạt, học tập cho 750 sinh viên trong mỗi đợt học.

Cùng với đó, Đại học chú trọng xây dựng môi trường sư phạm quân sự chính quy, mẫu mực, phù hợp đặc thù của một trường đại học kỹ thuật - công nghệ. Bám sát quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Quốc phòng, Nhà trường đã ban hành quy chế hoạt động, nội quy học tập, rèn luyện, quy định rõ trách nhiệm của cán bộ, giảng viên và sinh viên, xây dựng môi trường kỷ luật, kỷ cương, tạo sự thống nhất trong toàn bộ quá trình tổ chức môn học. Về xây dựng chính quy, Khoa Giáo dục quốc phòng và an ninh phối hợp chặt chẽ với Ban Đào tạo và đơn vị chức năng để thống nhất nhóm ngành, lưu lượng sinh viên từng đợt học; biên chế sinh viên từ tiểu đội đến cấp đại đội; duy trì chế độ học tập, sinh hoạt theo môi trường quân sự. Đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý nêu gương về tác phong, lối sống, phương pháp làm việc, trở thành tấm gương mẫu mực cho sinh viên noi theo. Đặc biệt, để hỗ trợ sinh viên nhanh chóng thích nghi và thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ, Đại học thành lập Ban Hỗ trợ giáo dục quốc phòng và an ninh, ứng dụng mã QR code giúp sinh viên dễ dàng tra cứu thông tin, phản hồi ý kiến và nhận hỗ trợ kịp thời. Tích cực tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, hội thao quốc phòng - an ninh,… tạo môi trường học tập tích cực, tăng cường sự gắn kết giữa cá nhân với tập thể, tinh thần đoàn kết, sẻ chia, thúc đẩy sinh viên tự giác rèn luyện, chấp hành kỷ luật, thực hiện nghiêm nội quy, quy định hoàn thành tốt khóa học.

Nhờ triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp, Đại học Bách khoa Hà Nội đã hoàn thành tốt mục tiêu, nhiệm vụ và không ngừng nâng cao năng lực tự chủ trong giảng dạy môn học Giáo dục quốc phòng và an ninh. Từ năm 2022 đến nay, Đại học đã tổ chức giảng dạy và cấp chứng chỉ cho hơn 30 nghìn sinh viên, với trên 99,85% hoàn thành môn học ngay trong đợt học; trong đó, trên 65% đạt loại khá và giỏi. Những kết quả đó góp phần quan trọng vào việc thực hiện thắng lợi mục tiêu “đột phá, phát triển giáo dục, đào tạo” của Đại học trong kỷ nguyên phát triển mới.

Đại tá NGUYỄN VĂN HOẠT, Trưởng Khoa Giáo dục quốc phòng và an ninh
______________________        

1 - Thông tư số 05/2020/TT-BGDĐT, ngày 18/3/2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban hành Chương trình giáo dục quốc phòng và an ninh trong trường trung cấp sư phạm, cao đẳng sư phạm và cơ sở giáo dục đại học.

2 - Năm 2024, đã bổ sung thêm 01 bộ máy bắn tập, 31 mô hình súng tập tiểu liên AK, cùng nhiều trang bị khác phục vụ cho huấn luyện.