Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và Quốc khánh 02/9 là hai sự kiện vĩ đại, tiếp nối tự nhiên, tất yếu, thể hiện sức mạnh phi thường của khối đại đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam và lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh. Thế nhưng, các thế lực thù địch, phản động luôn cho rằng, đó là sự “ăn may của lịch sử”. Đây là luận điệu hết sức sai trái, cần kiên quyết đấu tranh bác bỏ.

Ảnh minh họa. Nguồn: dangcongsan.org.vn

Tưởng chừng sự thật lịch sử đã rất rõ ràng, nhưng càng gần đến ngày Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945) thì các thế lực thù địch, phản động lại ra sức xuyên tạc, suy diễn, quy chụp bằng những quan điểm, luận điệu cũ rích, sai trái rằng: “Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là ăn may” do hoàn cảnh khách quan đem lại, do “khoảng trống quyền lực” mà phát xít Nhật đầu hàng để lại, nên cách mạng nổ ra là giành thắng lợi, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh chẳng có đóng góp gì (!); cách mạng diễn ra trong thời gian ngắn, ứng biến tự phát của một bộ phận Nhân dân, “Đảng chẳng có kế hoạch gì” (!). Thậm chí có ý kiến xét lại, vô ơn cho rằng: Cách mạng Tháng Tám và sự lựa chọn đi lên chủ nghĩa xã hội là sai lầm, chẳng có gì đáng tự hào vì nó dẫn đến thảm họa chiến tranh, gây hậu quả nặng nề, kéo lùi sự phát triển đất nước (!) và nực cười, ngây thơ, ấu trĩ hơn nữa, khi có quan điểm cho rằng không cần tiến hành Cách mạng Tháng Tám, chỉ bằng đàm phán hoà bình, xin “chính quốc”, thì Việt Nam vẫn có độc lập và tránh được chiến tranh, đi theo con đường tư bản để tới phồn vinh (!), v.v.

Những luận điệu sai trái, xuyên tạc lịch sử nêu trên của những kẻ vong ơn, bội nghĩa đưa ra nhằm mục đích phủ nhận, bội nhọ thành quả Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 02/9, hạ thấp vai trò, uy tín của Đảng ta và lãnh tụ Hồ Chí Minh; phủ nhận sạch trơn công sức, xương máu của quần chúng Nhân dân; đi ngược lại lợi ích của đất nước. Vì vậy, nhận diện, đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái trên là yêu cầu cấp thiết, trực tiếp góp phần khẳng định, tôn vinh giá trị, ý nghĩa, tầm vóc của hai sự kiện vĩ đại này; qua đó, củng cố niềm tin, thống nhất nhận thức, tư tưởng của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân vào con đường phát triển trong kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam.

Trước hết, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và Quốc khánh 02/9 là hai sự kiện liên tục, tiếp nối nhau, đúng quy luật phát triển của con đường cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Cách mạng Tháng Tám thành công phản ánh đúng quy luật, khẳng định sự đúng đắn của con đường cứu nước, độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội mà lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Chủ tịch Hồ Chí Minh xác định. Lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin đã chỉ rõ, chính quyền là vấn đề cơ bản của mọi cuộc cách mạng xã hội. Đối với một nước thuộc địa, nửa phong kiến như Việt Nam, tùy theo hoàn cảnh lịch sử, nhiệm vụ cụ thể của cách mạng có thể khác nhau, nhưng nhiệm vụ giải phóng dân tộc, giành chính quyền về tay Nhân dân phải là nhiệm vụ hàng đầu. Trong chặng đường 15 năm đấu tranh cách mạng, Đảng luôn kiên định, nhất quán, linh hoạt trong thực hiện phương hướng, mục tiêu chiến lược đã vạch ra từ Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng (tháng 02/1930) là “chủ trương làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản”¹. Khi thời cơ cách mạng xuất hiện, Đảng đã phát động toàn dân đứng lên tổng khởi nghĩa, giành chính quyền trên phạm vi cả nước.

Cùng với đó, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và Quốc khánh 02/9 đáp ứng yêu cầu cấp thiết, nguyện vọng chính đáng của toàn thể dân tộc Việt Nam. Từ cuối thế kỷ XIX, sau khi bị thực dân Pháp xâm lược, Việt Nam trở thành một nước thuộc địa nửa phong kiến, “trước ngày Cách mạng Tháng Tám, dân tộc ta đã phải trải qua gần một thế kỷ vô cùng tủi nhục. Trên địa đồ thế giới, tên nước ta đã bị xóa nhòa dưới bốn chữ “Đông Dương thuộc Pháp”. Thực dân Pháp gọi đồng bào ta là lũ Annamít dơ bẩn. Thiên hạ gọi chúng ta là vong quốc nô”². Khi phát xít Nhật xâm lược Ðông Dương, Nhân dân ta phải chịu ba tầng áp bức: phát xít Nhật, thực dân Pháp và chế độ phong kiến tay sai. Mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc với đế quốc, phát xít đã đến cực điểm. Do vậy, Việt Nam trở thành quốc gia độc lập, tự do, có chủ quyền, bình đẳng với các dân tộc khác trên thế giới, người dân làm chủ vận mệnh của mình, là mục tiêu, yêu cầu của quá trình phát triển đất nước, nguyện vọng chính đáng, khát vọng lớn nhất của Nhân dân ta. Nhiệm vụ này không thể cầu xin “chính quốc rủ lòng thương, tự nguyện trao trả”, mà tất yếu phải thông qua một cuộc cách mạng, “đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”.

Quốc khánh 2/9 cũng không phải “món quà từ trên trời rơi xuống” do thắng lợi của lực lượng Đồng minh chống phát xít đem lại, hay do “chính quốc trao trả độc lập cho Việt Nam”, mà là kết quả trực tiếp của Cách mạng Tháng Tám. Từ đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới lần thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc. Tại khu vực Đông Dương, Nhật tiến hành đảo chính Pháp để độc chiếm Đông Dương (đêm 09/3/1945). Ngay trong đêm đó, Ban Thường vụ Trung ương Đảng mở rộng đã họp ra Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, xác định phải nhanh chóng phát động cao trào kháng Nhật, cứu nước; đồng thời, thực hiện khởi nghĩa từng phần, giành chính quyền từng bộ phận, chuẩn bị mọi điều kiện để tiến tới tổng khởi nghĩa. Từ tháng 4/1945 trở đi, cao trào kháng Nhật cứu nước diễn ra mạnh mẽ. Sang đầu tháng 8/1945, tình thế, thời cơ cách mạng đã xuất hiện, cách mạng Việt Nam đứng trước bước ngoặt lịch sử. Không để lỡ thời cơ, ngày 13/8, Hội nghị toàn quốc của Đảng họp, xác định chủ trương phát động toàn dân tổng khởi nghĩa giành chính quyền trước khi quân Đồng minh vào nước ta giải giáp quân Nhật; Ủy ban khởi nghĩa được thành lập, ra Quân lệnh số 1 phát Lệnh Tổng khởi nghĩa. Ngày 16/8, Đại hội quốc dân họp, nhất trí với chủ trương tổng khởi nghĩa, cử ra Ủy ban dân tộc giải phóng Việt Nam (tức Chính phủ lâm thời toàn quốc) do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Ngay sau Đại hội, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi Nhân dân cả nước: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”³. Đáp lời kêu gọi của Đảng và lãnh tụ Hồ Chí Minh, dưới ngọn cờ Việt Minh, trong vòng 15 ngày cuối tháng 8/1945, cuộc Tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi hoàn toàn, chính quyền trong cả nước về tay Nhân dân. Sự thật lịch sử đó là không thể phủ nhận, thành công của Cách mạng Tháng Tám là kết quả tất yếu từ sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng cùng tinh thần quật khởi của quần chúng Nhân dân vì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tuyệt nhiên không thể là sự “ăn may” như các thế lực thù địch xuyên tạc.

Hai là, diễn biến và thành công của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 với thành quả là sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào ngày 02/9 là tất yếu, hội tụ đầy đủ điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan đã chín muồi. Điều kiện khách quan, thuận lợi cho Cách mạng Tháng Tám nổ ra là có, nhưng sự tấn công của Liên Xô và quân Đồng minh chỉ làm cho quân Nhật suy yếu, tạo điều kiện khách quan thuận lợi cho cách mạng Việt Nam, chứ không có sự “ăn may”, “chẳng cần cách mạng thì nước ta vẫn giành được độc lập”. Sự thật lịch sử là: không có một “khoảng trống quyền lực” nào cả. Khi Cách mạng Tháng Tám nổ ra, quân Nhật vẫn rất mạnh, thiện chiến, trang bị đầy đủ, còn bộ máy chính quyền tay sai với lực lượng bảo an binh, cảnh sát đang cố gắng duy trì quyền lực và vội vã tìm “ông chủ” mới. Tổng khởi nghĩa diễn ra, quân Nhật vẫn chống cự rất quyết liệt, không có chuyện buông súng bàn giao chính quyền cho Nhân dân Việt Nam. Cách mạng Tháng Tám không tự nhiên thành công, mà khởi nguồn trước hết là do Đảng ta, đứng đầu là lãnh tụ vĩ đại Hồ Chí Minh đã tìm ra con đường cứu nước đúng đắn, chấm dứt sự khủng hoảng đường lối giải phóng dân tộc. Tiếp đó là sự chuẩn bị chu đáo về mọi mặt của Đảng ta, từ chủ trương, đường lối, tổ chức thực hiện đến xây dựng lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang, căn cứ địa cách mạng,... trong suốt 15 năm đấu tranh giải phóng dân tộc vô cùng gian khổ, hy sinh, với ba cao trào cách mạng: Cao trào cách mạng 1930 - 1931, với đỉnh cao là Xô viết Nghệ - Tĩnh; Cao trào cách mạng đòi dân sinh, dân chủ (1936 - 1939) và Cao trào cách mạng giải phóng dân tộc (1939 - 1945).

Sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong những nhân tố quyết định cho Cách mạng Tháng Tám nổ ra đúng thời cơ và thắng lợi triệt để. Vào thời điểm lịch sử năm 1945, tưởng như số phận Việt Nam đã an bài trên bàn cờ quốc tế. Nhưng khi thời cơ cách mạng xuất hiện và tồn tại trong thời gian ngắn (Nhật đầu hàng quân Đồng minh (14/8/1945) đến khi quân Đồng minh (Anh, Pháp, Tưởng) vào giải giáp quân đội Nhật (05/9/1945)), Đảng và Nhân dân ta đứng trước cuộc “chạy đua” lịch sử, phải tổ chức cách mạng thành công, giành được chính quyền, trước khi lực lượng Đồng minh vào nước ta. Nếu tổng khởi nghĩa diễn ra sớm hơn hoặc chậm hơn thời gian này, thì cơ hội để giành độc lập dân tộc là rất ít. Vì nếu diễn ra trước ngày 15/8/1945, lúc này quân Nhật còn rất mạnh, ý chí chiến đấu chưa bị đè bẹp. Còn sau ngày 05/9/1945, quân Đồng minh sẽ vào Đông Dương để giải giáp quân Nhật, nhưng họ đều có mưu đồ muốn áp đặt sự thống trị đối với đất nước ta, thì lúc đó tình hình sẽ diễn biến rất khó khăn, phức tạp. Cho nên, nếu chúng ta không hành động, không dốc toàn lực để giành chính quyền, thì thời cơ cách mạng sẽ không còn, và đương nhiên, cũng không thể có thành công của Cách mạng Tháng Tám và sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ngày 02/9/1945.

Ba là, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám là thắng lợi của lòng dân, của sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Cách mạng Tháng Tám nổ ra nhanh, thành công triệt để, ít đổ máu, không phải do “ăn may”, do kẻ thù buông súng, mà cốt lõi là do sức mạnh áp đảo của tinh thần yêu nước, đoàn kết, ý chí, khát vọng không chịu sống mãi kiếp nô lệ của Nhân dân ta, một lòng đi theo Đảng và được Đảng lãnh đạo, động viên, bồi dưỡng, tập hợp, đã quyết vùng lên giành độc lập cho dân tộc. Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 02/9 không chỉ là kết quả của 15 ngày Tổng khởi nghĩa, mà là kết quả của sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc trong gần một thế kỷ của Nhân dân ta. Thời cơ cách mạng đến, toàn thể dân tộc Việt Nam, không phân biệt giai cấp, dân tộc, tôn giáo với ý chí triệu người như một đã nhất tề vùng dậy giành chính quyền theo lời kêu gọi của Đảng và lãnh tụ Hồ Chí Minh.

Thực tế lịch sử cho thấy, cùng thời điểm năm 1945, không phải bất cứ nước thuộc địa nào, nhất là những nước chịu sự thống trị của phát xít Nhật, cách mạng cũng nổ ra và thành công. Chỉ có quốc gia nào có sự chuẩn bị chu đáo, kỹ lưỡng, có đường lối cách mạng đúng đắn, chớp được thời cơ và tập hợp được sức mạnh của toàn dân tộc, mới giành được thắng lợi. Nếu không có sự ủng hộ, tham gia, sáng tạo của Nhân dân, sức mạnh của toàn dân tộc, thì làm sao có thể lý giải được một Đảng mới 15 tuổi với khoảng 5.000 đảng viên, trong thời gian ngắn, điều kiện thông tin còn khó khăn, lại tiến hành lãnh đạo khởi nghĩa từng phần, tiến tới Tổng khởi nghĩa gần như đồng thời thành công trong cả nước.

Bốn là, không thể xem nhẹ, xuyên tạc giá trị lịch sử, ý nghĩa thời đại của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và Quốc khánh 02/9. Thực tiễn lịch sử 80 năm qua đã chứng minh: Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công là thắng lợi vĩ đại đầu tiên của Nhân dân ta từ khi có Đảng lãnh đạo, tạo nên một bước ngoặt lịch sử, làm “đổi đời”, thay đổi vận mệnh của dân tộc. Cách mạng thành công đã lật đổ ách thống trị gần 100 năm của thực dân Pháp, đánh đuổi phát xít Nhật, xóa bỏ hoàn toàn chế độ phong kiến tồn tại hàng nghìn năm; giành quyền độc lập dân tộc, thành lập Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á, đưa Nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ lên vị trí làm chủ đất nước, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào, mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng: Lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc”⁴. Cũng từ đây, toàn dân tộc bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập, tự do, dân chủ, tiến lên chủ nghĩa xã hội, mở đầu cho những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử của đất nước. Vì vậy, luận điệu cho rằng, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 để lại tàn dư, hậu quả nặng nề, kéo dài cho đất nước trong các giai đoạn sau là hết sức sai trái, bất chấp sự thật, bôi nhọ lịch sử.

Như vậy, từ Cách mạng Tháng Tám đến Quốc khánh 02/9 là một dòng chảy tất yếu, chính nghĩa, không thể đảo ngược. Cho dù các thế lực thù địch dùng mọi thủ đoạn xuyên tạc, phủ nhận, song thành quả, tầm vóc và tinh thần Cách mạng Tháng Tám luôn bất diệt, mãi mãi là niềm tự hào, là nguồn động lực to lớn khơi dậy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay. Tiếp bước con đường của Cách mạng Tháng Tám, chúng ta cần tiếp tục phát huy ý chí tự lực, tự cường, khơi dậy khát vọng phát triển, tận dụng tốt nhất cơ hội, quyết tâm đẩy lùi nguy cơ, dưới sự lãnh đạo của Đảng, toàn dân, toàn quân đoàn kết một lòng, viết tiếp những trang sử vẻ vang, đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên phát triển phồn vinh, hạnh phúc, thịnh vượng và hùng cường.

TS. NGUYỄN XUÂN ĐẠI
____________________       

1 - Hồ Chí Minh – Toàn tập, Tập 3, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 1.

2 - Sđd, Tập 14, tr. 621.

3 - Sđd, Tập 3, tr. 596.

4 - Sđd, Tập 7, tr. 25.