Trong những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng về bảo đảm quyền con người; đồng thời, đóng góp tích cực vào việc thực thi sứ mệnh quyền con người của Liên hợp quốc. Những thành tựu đó là minh chứng thuyết phục, khẳng định chủ trương, đường lối đúng đắn của Đảng, nỗ lực, quyết tâm của cả hệ thống chính trị, bác bỏ mọi luận điệu xuyên tạc về tình hình nhân quyền ở Việt Nam hiện nay. 

Đoàn công tác Việt Nam tham dự cuộc bỏ phiếu bầu Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2026 - 2028. Ảnh: nhandan.vn

Trong Báo cáo thế giới (World Report) năm 2025, Tổ chức Theo dõi nhân quyền (Human Rights Watch) đã đưa ra những luận điệu xuyên tạc về bảo đảm quyền con người ở Việt Nam. Tổ chức này đã xuyên tạc một cách vô căn cứ rằng “chính quyền Việt Nam đã đàn áp các nhà hoạt động vì quyền con người”, “đè nén các quyền tự do cơ bản của người dân”, như: tự do biểu đạt, tự do lập hội, tự do hội họp hòa bình, tự do đi lại, tự do tôn giáo. Tổ chức này còn lớn tiếng bênh vực những người mà họ cho là “các nhà bảo vệ nhân quyền” - thực chất đây là những kẻ chống phá Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Họ xuyên tạc cho rằng, các tòa án Việt Nam đã “xét xử không công bằng” với các cáo buộc ngụy tạo, phản đối điều kiện “giam giữ khắc nghiệt” với những người này. Tổ chức này còn công kích việc Việt Nam bác bỏ các khuyến nghị theo cơ chế rà soát định kỳ phổ quát (UPR) và từ chối sửa đổi luật pháp trong nước, v.v.

Những luận điệu xuyên tạc trên được đưa ra không ngoài mục đích hạ thấp uy tín của Đảng, Nhà nước Việt Nam, phủ nhận những thành tựu về quyền con người mà Việt Nam đã đạt được trong suốt thời gian qua; gây nhiễu loạn dư luận và kích động chống phá,… từ đó tiến tới xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng đối với sự nghiệp cách mạng. Song, thực tiễn chứng minh: Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng trong bảo đảm quyền con người, được cộng đồng quốc tế ghi nhận và đánh giá cao. Bằng chứng rõ nét nhất là ngày 14/10/2025 (giờ New York), tại Trụ sở Liên hợp quốc, Việt Nam tái đắc cử thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2026 - 2028, với số phiếu ủng hộ là 180, cao nhất Nhóm châu Á - Thái Bình Dương.

1. Thành tựu không thể phủ nhận trong bảo đảm quyền con người

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, trong những năm qua, Việt Nam đã vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, đạt được những thành tựu to lớn về bảo đảm và bảo vệ quyền con người. Những kết quả này phản ánh nỗ lực, quyết tâm của cả hệ thống chính trị nhằm hướng tới mục tiêu phát triển, lấy con người làm trung tâm, hướng tới “một Việt Nam không còn đói nghèo”, nơi quyền con người được công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm thực hiện một cách tối ưu, mọi người đều có cơ hội phát triển toàn diện và đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước. Những thành tựu đó thể hiện trên các phương diện chủ yếu sau:

Thứ nhất, Việt Nam luôn xác định bảo đảm quyền con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của phát triển. Nhận thức đó được thể hiện đầy đủ trong Hiến pháp, pháp luật và được triển khai hiệu quả trong thực tiễn. Hiến pháp năm 2013 dành 21 điều quy định về quyền con người, 15 điều quy định về quyền công dân. Trong đó, Khoản 1, Điều 14 xác định: “Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật”. Việc quy định cụ thể về quyền con người được thể hiện trên các bình diện: quyền bình đẳng trước pháp luật (Khoản 1, Điều 16), quyền không bị phân biệt đối xử (Khoản 2, Điều 16), quyền của người Việt Nam định cư ở nước ngoài (Điều 18), quyền sống, tính mạng được pháp luật bảo hộ (Điều 19); quyền bất khả xâm phạm về thân thể (Khoản 1, Điều 20), quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín (Điều 21),… đều được quy định minh bạch, thể hiện rõ cam kết của Nhà nước trong bảo vệ và thúc đẩy quyền con người trên mọi lĩnh vực.

Các nữ chiến sĩ Bệnh viện dã chiến cấp 2 (số 3) lên đường đi làm nhiệm vụ gìn giữ hòa bình ở Nam Sudan. Ảnh: thanhnien.vn

Trong tiến trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo Nghị quyết số 27-NQ/TW, ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới; tiếp tục cụ thể hóa, thực hiện tốt cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và Nhân dân làm chủ” và phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”¹. Bên cạnh đó, hệ thống pháp luật về quyền con người tiếp tục được hoàn thiện với nhiều đạo luật chuyên biệt, bao trùm nhiều lĩnh vực và các nhóm chủ thể, tạo lập khung khổ pháp lý thống nhất, đồng bộ và khả thi trong việc bảo đảm các quyền dân sự, chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thụ hưởng các quyền con người của mọi người dân. Điều đó cho thấy, quyền con người và quyền công dân ngày càng được đặt ở vị trí ưu tiên hàng đầu của bộ máy nhà nước, thể hiện rõ cam kết của Đảng và Nhà nước ta trong bảo đảm quyền làm chủ của Nhân dân và thúc đẩy sự tiến bộ xã hội.

Đặc biệt, năm 2025, dấu ấn quan trọng trong hoạt động lập pháp là việc sửa đổi Bộ luật Hình sự, ghi nhận chính sách nhân đạo lớn của Đảng và Nhà nước khi đã bỏ hình phạt tử hình với 08 tội danh, chuyển hình phạt từ tử hình thành chung thân cho người bị kết án tử hình trước ngày 01/7/2025 nhưng chưa thi hành án. Đây là minh chứng rõ nét cho nỗ lực của Đảng và Nhà nước ta trong bảo đảm quyền con người, phù hợp với điều kiện Việt Nam và xu thế tiến bộ chung của thế giới.       

Thứ hai, hệ thống các chính sách xã hội có tính đồng bộ, khả thi, bổ trợ lẫn nhau, thúc đẩy các quyền con người của mỗi người dân, đặc biệt là các nhóm yếu thế, dễ bị tổn thương. Các chính sách xã hội cơ bản được xây dựng khoa học, có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, vừa phát huy vai trò độc lập trong từng lĩnh vực, vừa hỗ trợ cho các lĩnh vực khác, như: chính sách xóa đói giảm nghèo, chính sách việc làm, chính sách nhà ở, chính sách an sinh xã hội, chính sách với người có công, chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, chính sách về tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, v.v. Các chính sách xã hội cũng dành nhiều ưu tiên cho các nhóm yếu thế như phụ nữ, trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật, người nghèo, v.v. Là một quốc gia đa dân tộc, đa tôn giáo và tín ngưỡng, thông qua các chính sách xã hội, Nhà nước Việt Nam cũng dành sự quan tâm đặc biệt cho các dân tộc thiểu số cũng như bảo đảm cho hơn 27 triệu tín đồ tôn giáo thực hiện các quyền con người cơ bản trong khung khổ luật pháp quốc gia và phù hợp với những chuẩn mực quốc tế về quyền con người.

 Việc tiến hành đồng bộ các chính sách xã hội đã góp phần tạo thuận lợi cho việc hiện thực hóa các quyền con người cơ bản, nâng cao mức sống và cải thiện chất lượng sống của mỗi người dân. Hiệu quả của các chính sách xã hội không chỉ phản ánh chủ trương, đường lối đúng đắn của Đảng về bảo đảm quyền con người, mà còn cho thấy nỗ lực lớn của Đảng và Nhà nước ta trong việc thực hiện các cam kết quốc tế về quyền con người. Mục tiêu của việc xây dựng và thi hành các chính sách xã hội đều hướng tới thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhưng xét đến cùng cũng nhằm thúc đẩy nhân quyền hơn nữa, như Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định: “Nhân quyền lớn nhất của Việt Nam là làm sao để hơn 100 triệu người dân được sống trong tự do, ấm no và hạnh phúc, an ninh, an toàn, an dân”².

Thứ ba, những thành tích ấn tượng trên hầu hết các lĩnh vực cơ bản của đời sống xã hội. Nhờ thực thi hệ thống pháp luật và chính sách tiến bộ về quyền con người, Việt Nam đã đạt được những kết quả tích cực về bảo đảm quyền con người trên thực tế. Việt Nam có quy mô nền kinh tế năm 2024 đã đạt trên 470 tỉ USD, đứng thứ 32 thế giới và nằm trong nhóm 20 nền kinh tế hàng đầu về thương mại và thu hút đầu tư nước ngoài. Đời sống của người dân được cải thiện rõ rệt³.  Đặc biệt, Việt Nam đã đạt những thành tích rất ấn tượng, được đánh giá là một trong số các quốc gia có tốc độ giảm nghèo nhanh nhất thế giới và hoàn thành sớm Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ của Liên hợp quốc về xóa đói giảm nghèo. Từ hơn 70% dân số sống dưới ngưỡng nghèo vào thập niên 1980 và hơn 58% hộ nghèo vào đầu thập niên 1990, đến nay, tỷ lệ hộ nghèo (theo chuẩn nghèo đa chiều) chỉ còn 1,93%. Thu nhập bình quân đầu người năm 2025 dự kiến đạt khoảng 5.000 USD, gấp 47 lần so với năm 1986.

Rạng rỡ nụ cười quân dân trong cuộc tổng hợp luyện kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 ở Ba Đình (Hà Nội).

Không chỉ có thành tựu về kinh tế, trên các lĩnh vực khác như giáo dục, y tế, lao động - việc làm,... cũng chứng kiến những bước tiến đáng ghi nhận. Tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế ở nước ta hiện ở mức trên 95,5%, vượt mục tiêu đề ra về bao phủ bảo hiểm y tế quốc gia. Việt Nam đã hoàn thành phổ cập giáo dục trung học cơ sở và tỷ lệ người biết chữ trong độ tuổi từ 15 - 60 hiện ở mức khoảng 98%, cao hơn đáng kể so với tỷ lệ biết chữ trung bình trên toàn cầu. Tuổi thọ trung bình của người dân hiện đạt 74,5 tuổi, cao hơn mức trung bình của thế giới. Tỷ lệ thất nghiệp ở Việt Nam ở mức khoảng 02%, thuộc nhóm các nước có tỷ lệ thất nghiệp thấp. Chỉ số phát triển con người (HDI) của Việt Nam (năm 2023) ở mức 0,766, xếp hạng 93/193 quốc gia trên thế giới, thuộc nhóm các nước có chỉ số HDI cao.

Những chỉ số tích cực trên cho thấy quyền con người của người dân Việt Nam đã được bảo đảm đầy đủ trên các lĩnh vực cơ bản của đời sống xã hội, là bằng chứng không thể chối cãi, bác bỏ mọi luận điệu xuyên tạc, sai trái về quyền con người ở Việt Nam. Cùng với những thành tích ấn tượng trên, Việt Nam cũng là một điểm đến an toàn, hấp dẫn với du khách nước ngoài, xây dựng và truyền tải hình ảnh một đất nước yêu chuộng hòa bình và công lý, lan tỏa giá trị quyền con người ngày càng sâu rộng hơn đến cộng đồng quốc tế.

2. Đóng góp quốc tế cho việc thúc đẩy và bảo vệ quyền con người

Bên cạnh những thành tựu nổi bật về bảo đảm quyền con người ở trong nước, Việt Nam đã có những dấu ấn nổi bật trong các hoạt động quốc tế về quyền con người, tham gia tích cực vào các diễn đàn quốc tế, các cơ chế nhân quyền của Liên hợp quốc. Trong những năm qua, với những thành tích ấn tượng về thực hiện quyền con người, Việt Nam luôn nhận được sự tín nhiệm cao của các nước trên thế giới, được bầu vào nhiều thiết chế quốc tế quan trọng. Năm 2022, Việt Nam được bầu làm Phó Chủ tịch Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 77, đại diện cho khu vực châu Á - Thái Bình Dương (nhiệm kỳ một năm). Năm 2023, Việt Nam giữ chức Phó Chủ tịch Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO). Năm 2024, Hội đồng Kinh tế và Xã hội Liên hợp quốc đã bầu Việt Nam vào Hội đồng Chấp hành cơ quan Liên hợp quốc về bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ (UN Women) nhiệm kỳ 2025 - 2027. Năm 2025, Việt Nam đã tái đắc cử vào Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2026 - 2028 với số phiếu cao nhất nhóm châu Á - Thái Bình Dương. Việc lần thứ ba trở thành thành viên của Hội đồng Nhân quyền - cơ quan chuyên trách quan trọng nhất của Liên hợp quốc về quyền con người, cho thấy sự tin cậy và mức độ tín nhiệm cao của cộng đồng quốc tế dành cho Việt Nam, khẳng định uy tín và vị thế đang lên của Việt Nam trên chính trường thế giới. Đó là sự thật mà không thế lực thù địch nào có thể phủ nhận và xuyên tạc.        

Là thành viên tích cực của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc, Việt Nam đã thể hiện tiếng nói có sức ảnh hưởng trong việc thúc đẩy và bảo vệ quyền con người trên phạm vi toàn cầu, thông qua những sáng kiến quốc gia nổi bật. Nhiều sáng kiến do Việt Nam đề xuất đã được Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc đồng thuận thông qua, như: sáng kiến soạn thảo Nghị quyết về việc kỷ niệm 75 năm Tuyên ngôn phổ quát về quyền con người và 30 năm Tuyên bố và Chương trình hành động Vienna⁴, dự thảo Nghị quyết về thúc đẩy sinh kế trong biến đổi khí hậu năm 2023, Nghị quyết về biến đổi khí hậu và quyền con người với chủ đề chuyển đổi công bằng năm 2024, v.v. Những sáng kiến này cho thấy sự tham gia tích cực và có trách nhiệm của Việt Nam trong tham gia giải quyết những vấn đề và thách thức toàn cầu liên quan đến quyền con người, cùng đóng góp vào việc thực thi sứ mệnh quyền con người của Liên hợp quốc.

Bên cạnh đó, là thành viên của 7/9 công ước quốc tế cơ bản về quyền con người và gia nhập 25 công ước của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) về quyền lao động, Việt Nam còn tích cực tham gia các cơ chế nhân quyền của Liên hợp quốc, như: cơ chế rà soát định kỳ phổ quát toàn cầu (UPR) của Hội đồng Nhân quyền, các cơ chế dựa trên công ước của các ủy ban giám sát công ước và các diễn đàn quốc tế khác về quyền con người. Cho đến nay, Việt Nam đã tham gia đầy đủ cả 04 chu kỳ UPR cũng như bảo vệ báo cáo quốc gia về tình hình thực thi các công ước cơ bản, như: Công ước quốc tế về các quyền dân sự, chính trị (ICCPR), Công ước về quyền trẻ em, Công ước chống tra tấn, v.v. Thông qua các cơ chế nhân quyền quốc tế này, Việt Nam đã giới thiệu những thành tựu về quyền con người đến với các nước thành viên của Liên hợp quốc, được cộng đồng quốc tế ghi nhận và đánh giá là hình mẫu, truyền cảm hứng và động lực cho các quốc gia khác trên thế giới, nhất là trong công tác giảm nghèo.

Những thành tựu nổi bật nêu trên có được là nhờ sự lãnh đạo toàn diện của Đảng với những chủ trương, đường lối đúng đắn về bảo đảm quyền con người; đồng thời, là những nỗ lực và quyết tâm của cả hệ thống chính trị trong việc hiện thực hóa các quyền con người cơ bản trên các lĩnh vực dân sự, chính trị, kinh tế, xã hội và văn hóa. Những đóng góp đó một mặt cho thấy dấu ấn tích cực của Việt Nam trên bản đồ nhân quyền thế giới, mặt khác là cơ sở thực tiễn quan trọng bác bỏ những luận điệu sai trái, xuyên tạc về tình hình quyền con người ở Việt Nam.

Thực tiễn về bảo đảm quyền con người ở Việt Nam đã khẳng định sức mạnh, bản lĩnh, trí tuệ và trách nhiệm của Việt Nam, cùng với các nước trên thế giới trong việc giải quyết những thách thức toàn cầu, vì hòa bình, phát triển và hạnh phúc của toàn nhân loại. Đó là sự thật không thể bác bỏ./.

TS. LÊ XUÂN TÙNG, Viện Quyền con người, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
__________________

1 - ĐCSVN – Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập I, Nxb CTQGST, H. 2021, tr. 192.

2 - Nguồn: https://congluan.vn/nhan-quyen-lon-nhat-cua-viet-nam-la-nguoi-dan-duoc-song-trong-tu-do-am-no-va-hanh-phuc-an-ninh-an-toan-an-dan-10275295.html.

3 - Tổng Bí thư Tô Lâm – Rạng rỡ Việt Nam, Báo Quân đội nhân dân Online, ngày 02/02/2025.

4 - Tuyên bố và Chương trình hành động Vienna (VDPA) được các nước thành viên Liên hợp quốc thông qua năm 1993, tại Hội nghị quốc tế về nhân quyền được tổ chức tại Viên (Cộng hòa Áo).