Tinh gọn tổ chức bộ máy hệ thống chính trị là xu thế tất yếu, nhiệm vụ chiến lược đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa lịch sử đối với quá trình phát triển đất nước. Đây là một cuộc cách mạng, công việc hết sức hệ trọng, đòi hỏi phải tiến hành rất nghiêm túc, khẩn trương với quyết tâm chính trị cao; trong đó, công tác sàng lọc, tuyển chọn, sắp xếp cán bộ là nội dung then chốt, quyết định.

Quan điểm, chủ trương của Đảng và thực tiễn công tác sàng lọc, tuyển chọn cán bộ

Nhận thức rõ vị trí đặc biệt quan trọng của công tác sàng lọc, tuyển chọn cán bộ trong sự nghiệp đổi mới và phát triển đất nước, Đảng ta đã thường xuyên hoàn thiện hệ thống văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, từ nghị quyết đến các quy định cụ thể, nhằm siết chặt, nâng cao chất lượng công tác này. Năm 1997, Hội nghị Trung ương 3 (khóa VIII) đã ban hành Nghị quyết số 03-NQ/HNTW về Chiến lược cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, tiếp tục xây dựng Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong sạch, vững mạnh. Trong đó, nhấn mạnh yêu cầu: dân chủ, công khai, minh bạch trong tuyển chọn cán bộ; đồng thời, phải có quy trình chặt chẽ để lựa chọn đúng người, đúng việc.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu bế mạc Hội nghị. Ảnh: nhandan.vn

Tiếp nối tinh thần đó, trong Kết luận số 37-KL/TW, ngày 02/02/2009, Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương (khóa X) về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chiến lược cán bộ từ nay đến năm 2020 đã yêu cầu đẩy mạnh đổi mới công tác tuyển chọn, bố trí, sử dụng cán bộ; trong đó, chú trọng xây dựng và thực hiện tốt chế độ miễn nhiệm, từ chức, cho thôi việc, thay thế cán bộ kém phẩm chất và năng lực, không hoàn thành nhiệm vụ để phương châm “có lên, có xuống, có vào, có ra” được thực hiện bình thường trong bố trí, sử dụng cán bộ. Bên cạnh đó, Đảng ta đã đưa ra nhiều phương án đổi mới trong công tác lựa chọn, đề bạt cán bộ, như: giao quyền cho bí thư cấp ủy lựa chọn nhân sự thường vụ; cấp trưởng lựa chọn cấp phó; áp dụng chế độ tiến cử, tập sự lãnh đạo; yêu cầu cán bộ ứng cử trình bày đề án hành động để minh chứng năng lực và định hướng phát triển. Đến Đại hội XII, công tác tuyển chọn cán bộ tiếp tục được đặt vào vị trí trọng yếu với nhiều văn kiện quan trọng được ban hành¹.

Trong nhiệm kỳ Đại hội XIII, Đảng ta tiếp tục xác định nâng cao chất lượng công tác rà soát, tuyển chọn, đánh giá cán bộ; trong đó, nhấn mạnh việc đánh giá cán bộ phải được thực hiện thường xuyên, liên tục và xuyên suốt quá trình công tác, đảm bảo tính khách quan, toàn diện.​ Nội dung đánh giá bao gồm: phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, ý thức tổ chức kỷ luật, năng lực, kết quả công tác và sức khỏe của cán bộ. Phương pháp đánh giá được thực hiện theo hướng đa chiều, tổng hợp ý kiến từ cấp trên, cấp dưới, cấp ủy cùng cấp và tự đánh giá của bản thân cán bộ; đánh giá dựa trên sản phẩm cụ thể, có thể đo lường được và thực hiện công khai theo quy định. Đặc biệt, ngày 14/4/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 45-CT/TW về đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, đề ra 07 yêu cầu đối với công tác chuẩn bị và tiến hành đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025 - 2030; trong đó, nhấn mạnh: “Có cơ chế, tiêu chí sàng lọc hiệu quả để không bỏ “sót” những người thật sự có đức, có tài,...”. Có thể thấy, việc lựa chọn cán bộ đủ đức, đủ tài, đủ sức gánh vác sự nghiệp cách mạng luôn là một trong những ưu tiên hàng đầu của Đảng ta.

Thực tiễn công tác sàng lọc, tuyển chọn cán bộ thời gian qua được cả hệ thống chính trị triển khai với tinh thần quyết liệt: “vừa chạy, vừa xếp hàng”, “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, “Trung ương làm gương, địa phương hưởng ứng”, với lộ trình đồng bộ, bài bản. Các cấp ủy, chính quyền, cơ quan, đơn vị đã chú trọng đổi mới phương pháp; chủ động áp dụng hình thức tuyển chọn cạnh tranh, công khai, minh bạch, “lấy yêu cầu công việc làm tiêu chí đầu tiên để tuyển chọn, sàng lọc cán bộ”,…  và đạt được những kết quả tích cực.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, vẫn còn bộc lộ không ít hạn chế. Cơ chế đánh giá cán bộ chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn; tiêu chuẩn đánh giá còn thiếu tính định lượng, chưa gắn với từng vị trí việc làm cụ thể. Đáng chú ý, công tác sàng lọc, tuyển chọn cán bộ còn chịu tác động từ sự chống phá tinh vi của các thế lực thù địch, với những luận điệu xuyên tạc, bóp méo chủ trương, chính sách của Đảng, gây hoài nghi, chia rẽ nội bộ và làm suy giảm lòng tin của Nhân dân đối với Đảng.

Cán bộ là gốc của mọi việc - Giải pháp để chọn đúng người

“Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”². Lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn là kim chỉ nam cho mọi thời kỳ cách mạng. Thành công hay thất bại của mỗi chủ trương, chính sách, rộng hơn là sự vững mạnh của cả hệ thống chính trị đều bắt đầu từ việc chọn đúng người, giao đúng việc. Trong bối cảnh Đảng ta quyết liệt thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn hệ thống chính trị, việc sàng lọc, tuyển chọn cán bộ càng trở thành nhiệm vụ then chốt, cấp bách. Trước những khó khăn, thách thức và sự chống phá của các thế lực thù địch, câu hỏi lớn đặt ra là: Làm sao để lựa chọn được những cán bộ thực sự “đủ đức, đủ tài” và sàng lọc, loại bỏ cán bộ yếu kém, thoái hóa? Trả lời câu hỏi ấy không chỉ là giải pháp cho hiện tại, mà là “chìa khóa” mở ra tương lai phát triển bền vững của đất nước. Trong đó, cần tập trung thực hiện tốt một số giải pháp trọng tâm sau:

Một là, khẩn trương bổ sung, hoàn thiện cơ chế đánh giá cán bộ đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Đây là nội dung quan trọng hàng đầu, tạo cơ sở pháp lý để các cơ quan, tổ chức, địa phương triển khai đánh giá cán bộ bảo đảm đồng bộ, chặt chẽ, liên thông giữa các cấp. Việc xây dựng cơ chế đánh giá khoa học, khách quan sẽ góp phần nâng cao chất lượng công tác cán bộ, nhất là việc tuyển chọn, sàng lọc, sắp xếp, bố trí cán bộ “đúng người, đúng việc”, xây dựng hệ thống chính trị “tinh, gọn, mạnh”, hoạt động “hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”; tạo sự đoàn kết, thống nhất trong nội bộ, giữ vững ổn định chính trị và khơi dậy tinh thần trách nhiệm, nhiệt huyết cống hiến của cán bộ vì sự nghiệp chung. Thực hiện nội dung này, trước hết, cần tập trung nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện cơ chế tuyển chọn, sàng lọc đội ngũ cán bộ theo nguyên tắc cạnh tranh “có vào, có ra, có lên, có xuống” và 04 căn cứ³ để xác định vị trí việc làm tại các cơ quan, đơn vị. Qua đó, tạo cơ sở pháp lý vững chắc để khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Đồng thời, sàng lọc, thay thế kịp thời những cán bộ, công chức thiếu trách nhiệm, năng lực hạn chế, uy tín thấp; khắc phục tình trạng né tránh, đùn đẩy, chây ì và xóa bỏ tâm lý “không làm, không có khuyết điểm”, “đã vào Nhà nước là an toàn”, “công chức suốt đời”, v.v.

 Cùng với đó, cần thường xuyên rà soát, bổ sung, hoàn thiện bộ tiêu chuẩn đánh giá đối với các chức danh lãnh đạo, quản lý ở từng cấp, từng lĩnh vực đảm bảo phù hợp, khả thi. Trên cơ sở các quy định hiện hành, tiếp tục xây dựng, hướng dẫn thực hiện nội dung, phương thức đánh giá, xếp loại chất lượng công chức bằng các tiêu chí cụ thể gắn với tiến độ, số lượng, chất lượng, kết quả, sản phẩm theo vị trí việc làm được quy định trong Luật Cán bộ, công chức 2025, trong đó, lấy chất lượng, hiệu quả hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao làm thước đo chủ yếu để đánh giá cán bộ. Đặc biệt, cần quán triệt tinh thần: “lấy yêu cầu công việc làm tiêu chí đầu tiên để tuyển chọn, sàng lọc cán bộ”. Trong bối cảnh đất nước ta đang đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội với nhiều lĩnh vực mới, nhất là về khoa học, công nghệ và đổi mới, sáng tạo thì các tiêu chí đánh giá cán bộ, như: năng lực chuyển đổi số, tư duy đổi mới sáng tạo, khả năng điều hành trong môi trường phức tạp và hội nhập quốc tế cần được bổ sung vào khung đánh giá để tuyển chọn đúng người, đúng việc, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ngang tầm nhiệm vụ trong thời kỳ mới.

Hai là, kiên quyết sàng lọc, miễn nhiệm, thay thế cán bộ yếu kém, suy thoái, tạo bước đột phá, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng tinh gọn hệ thống chính trị. Một trong những điểm nghẽn lớn nhất trong công tác cán bộ hiện nay là tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm, dẫn đến việc chậm trễ sàng lọc, miễn nhiệm, thay thế những cán bộ không đủ phẩm chất, năng lực, thậm chí suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Nếu không kiên quyết xử lý dứt điểm tình trạng này, bộ máy sẽ hoạt động kém hiệu quả, làm chậm tiến trình đổi mới và suy giảm lòng tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước. Do đó, cần có những giải pháp mạnh mẽ, đột phá trong việc sàng lọc, thay thế cán bộ yếu kém, không đủ tiêu chuẩn. Trước hết, cần tiếp tục thực hiện hiệu quả Quy định số 114-QĐ/TW, ngày 11/7/2023 của Bộ Chính trị về “Kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ”, xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân sai phạm trong tổ chức thực hiện sắp xếp, bố trí cán bộ gắn với tinh gọn tổ chức bộ máy; không để cán bộ lạm quyền, lợi dụng quyền lực để vun vén cá nhân, thao túng tổ chức, hoặc bao che sai phạm. Việc giám sát cần được thực hiện thường xuyên, công khai, minh bạch và có sự tham gia của nhiều kênh, từ tổ chức đảng, cơ quan kiểm tra, thanh tra đến giám sát của Nhân dân và báo chí. Đặc biệt, cần xử lý công khai, minh bạch, có lý, có tình, nhưng kiên quyết và “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”; khắc phục biểu hiện “giữ ghế đến hết nhiệm kỳ”. Áp dụng nguyên tắc: cán bộ nào yếu kém, mất uy tín, vi phạm quy định thì bị miễn nhiệm, thay thế ngay, không chờ đến hết tuổi công tác hay hết nhiệm kỳ mới xử lý. Có như vậy, mới tạo được sự răn đe, giữ nghiêm kỷ luật, kỷ cương trong công tác cán bộ. Sàng lọc cán bộ là vấn đề phức tạp, nhạy cảm, một quá trình chính trị sâu sắc, cần sự dũng cảm, khách quan, bản lĩnh của tổ chức đảng các cấp. Chỉ khi nào loại bỏ được những “hạt sạn” trong đội ngũ cán bộ thì công cuộc tinh gọn hệ thống chính trị mới thực sự đi vào chiều sâu, đem lại hiệu quả bền vững.

Ba là, xây dựng đội ngũ làm công tác cán bộ đủ tâm, đủ tầm - nhân tố quyết định bảo đảm chất lượng quá trình tuyển chọn, sàng lọc cán bộ trong cuộc cách mạng tinh gọn hệ thống chính trị. Muốn tinh gọn bộ máy, tinh lọc cán bộ, điều cốt lõi là phải có đội ngũ làm công tác cán bộ thật sự vững vàng, bản lĩnh, trung thực và sắc sảo. Đây là lực lượng “chọn người”, giữ vai trò then chốt để bảo đảm sự công minh, khách quan, hiệu quả của toàn bộ quy trình đánh giá, tuyển chọn, sàng lọc cán bộ. Vì vậy, việc xây dựng đội ngũ này cần được đặc biệt coi trọng, gắn với tiêu chuẩn kép “vừa đủ tâm, vừa đủ tầm” trong công tác tham mưu tổ chức, nhân sự.

Trong bối cảnh hiện nay, khi việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy gắn liền với yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, càng cần chú trọng khâu tuyển chọn, bố trí cán bộ làm công tác cán bộ. Những người này không những phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định trước những tác động, lôi kéo hay áp lực từ bên ngoài, mà còn thực sự công tâm, khách quan, không vì lợi ích cá nhân hay cảm tính mà làm sai lệch nguyên tắc, quy trình công tác tổ chức cán bộ. Thực tế cho thấy, nếu để lọt vào bộ phận làm công tác cán bộ những người kém năng lực, thiếu bản lĩnh, dễ bị tác động bởi “quan hệ, tiền tệ, hậu duệ, đồ đệ”, thì không chỉ gây ra sai sót trong tuyển chọn nhân sự, mà còn tạo ra hệ lụy nghiêm trọng, làm mất niềm tin của cán bộ, đảng viên và Nhân dân. Do đó, cần có cơ chế kiểm soát quyền lực với đội ngũ này; đồng thời, tăng cường bồi dưỡng, rèn luyện nâng cao phẩm chất chính trị, trình độ chuyên môn, bản lĩnh nghề nghiệp cho cán bộ làm công tác tổ chức, nhân sự. Coi đây là “mắt xích quan trọng”, là “người gác cổng” của Đảng trong việc xây dựng, phát triển, bảo vệ đội ngũ cán bộ, nhất là trong bối cảnh cuộc cách mạng tinh gọn hệ thống chính trị đang được triển khai quyết liệt, đòi hỏi sự minh bạch, công tâm và hiệu quả ở mức cao nhất.

Bốn là, chủ động đấu tranh, phản bác các luận điệu xuyên tạc công tác tuyển chọn, sàng lọc cán bộ. Quá trình thực hiện tinh gọn bộ máy, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, các thế lực thù địch liên tục tung ra những luận điệu xuyên tạc, bịa đặt nhằm phá hoại công cuộc đổi mới của Đảng, Nhà nước ta. Chúng rêu rao: việc tuyển chọn, sàng lọc cán bộ là “thiếu dân chủ, minh bạch”, “con ông, cháu cha”, v.v. Thủ đoạn phổ biến là lợi dụng các vụ việc cá biệt để quy chụp toàn diện, xuyên tạc, bóp méo sự thật với mục tiêu làm suy giảm niềm tin của cán bộ, đảng viên và Nhân dân đối với Đảng, chia rẽ nội bộ, kích động tư tưởng hoài nghi, bất mãn trong xã hội. Tuy nhiên, thực tế đã minh chứng ngược lại. Đảng, Nhà nước ta đã và đang không ngừng hoàn thiện thể chế, cơ chế kiểm soát quyền lực nhằm nâng cao tính công khai, minh bạch trong công tác đánh giá, tuyển chọn cán bộ. Đáng chú ý là, ngày 24/6/2025, Quốc hội đã ban hành Luật Cán bộ, công chức và Chính phủ ban hành 04 nghị định⁴; trong đó quy định, điều chỉnh, bổ sung nhiều điều, khoản ưu việt, như: quản lý cán bộ, công chức theo vị trí việc làm, lấy vị trí việc làm làm trung tâm⁵; ưu tiên tuyển dụng người có tài năng, người có công với nước, người dân tộc thiểu số; bảo đảm công khai, minh bạch, khách quan, đúng pháp luật trong tuyển dụng; thực hiện bình đẳng giới trong tuyển dụng, bổ nhiệm và thực hiện chế độ, chính sách đối với người dân tộc thiểu số, v.v. Đây là minh chứng cụ thể cho tinh thần đổi mới, khách quan và chống đặc quyền, đặc lợi trong công tác nhân sự; đồng thời, là câu trả lời đanh thép cho những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch.

Cùng với đó, cần đổi mới mạnh mẽ công tác tuyên truyền, bảo đảm truyền tải thông tin chính thống, minh bạch, kịp thời đến cán bộ, đảng viên và Nhân dân. Việc công khai quy trình tuyển chọn, lý do xử lý các trường hợp vi phạm, cùng với thông tin chính xác thành quả trong công tác cán bộ sẽ giúp thu hẹp khoảng trống thông tin – “mảnh đất” mà các thế lực thù địch thường khai thác. Các cơ quan báo chí, truyền thông cần phát huy vai trò định hướng dư luận, tăng cường phản bác thông tin sai lệch, tạo dựng niềm tin xã hội bằng việc lan tỏa các thông tin tích cực, điển hình tiên tiến. Mặt khác, cần kiên quyết xử lý nghiêm minh những hành vi lợi dụng không gian mạng để xuyên tạc, vu khống công tác cán bộ của Đảng.

Sàng lọc, tuyển chọn cán bộ đủ đức, đủ tài là yếu tố then chốt trong quá trình tinh gọn hệ thống chính trị. Vì vậy,  thực hiện đồng bộ các giải pháp từ đổi mới, tuyển chọn, nâng cao tiêu chuẩn, kiểm soát quyền lực, phát huy trách nhiệm nêu gương, ứng dụng công nghệ đến tăng cường giám sát của Nhân dân, chắc chắn bộ máy Nhà nước sẽ ngày càng “tinh, gọn, mạnh”, “hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”. Đây là nhiệm vụ cấp bách, là thời cơ để Đảng, Nhà nước ta xây dựng được đội ngũ cán bộ thực sự “đủ đức, đủ tài”, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc./.

Trung tá NGUYỄN BÁ PHÚ - Trung tá DƯƠNG ĐỨC XIÊM
_______________________

1 - Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 19/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương về “Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”; Quy định số 205-QĐ/TW, ngày 23/9/2019 của Bộ Chính trị về việc “kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức, chạy quyền”, v.v.

2 - Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 636.

3 - Gồm: 1. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của cơ quan, tổ chức, đơn vị; 2. Mức độ phức tạp, tính chất, đặc điểm, quy mô hoạt động; phạm vi, đối tượng phục vụ; quy trình quản lý chuyên môn, nghiệp vụ theo quy định của pháp luật chuyên ngành; 3. Mức độ hiện đại hóa công sở, trang thiết bị, phương tiện làm việc, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số; 4. Ngoài quy định trên, các cơ quan, tổ chức ở địa phương căn cứ vào vị trí địa lý; tính chất, quy mô, cơ cấu dân số; tốc độ phát triển kinh tế và đô thị hóa; chiến lược phát triển kinh tế - xã hội; tình hình an ninh - trật tự của địa phương.

4 - Ngày 30/6/2025, Chính phủ đã ban hành: Nghị định số 170/2025/NĐ-CP, Nghị định số 171/2025/NĐ-CP, Nghị định số 172/2025/NĐ-CP và Nghị định số 173/2025/NĐ-CP.

5 - Hiện nay, tỉnh Khánh Hòa đang áp dụng Bộ công cụ đo lường, đánh giá kết quả, hiệu quả công việc (KPI) để đánh giá kết quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao của cán bộ, công chức, viên chức trong hệ thống chính trị Tỉnh. Đầu tháng 7/2025, Ban Chính sách, chiến lược Trung ương đã tổ chức hội nghị công bố Quy định về khung tiêu chí đánh giá hiệu suất công tác cá nhân và đơn vị tại đây.