Động viên chính trị - tinh thần là nội dung trung tâm trong động viên quốc phòng, bảo đảm cho tiềm lực chính trị - tinh thần được chuyển hóa thành sức mạnh vật chất. Trong bối cảnh chiến tranh thông tin, tâm lý ngày càng gia tăng, việc tiếp tục nghiên cứu, đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp tiến hành công tác này càng có ý nghĩa chiến lược, góp phần củng cố sức mạnh của nền quốc phòng toàn dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Động viên chính trị - tinh thần là một trong 05 nội dung cơ bản của công tác động viên quốc phòng¹, yếu tố giữ vai trò quan trọng trong việc xây dựng ý chí, tinh thần sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì Tổ quốc của toàn dân và lực lượng vũ trang.

Các khối diễu binh, diễu hành trùng trùng, điệp điệp tiến qua Quảng trường Ba Đình trong đại lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh.

Những năm qua, công tác động viên chính trị - tinh thần trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân được cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội các cấp quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện đồng bộ, hiệu quả và đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Đặc biệt, công tác giáo dục, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh được đẩy mạnh; các phong trào thi đua, các cuộc vận động, như: “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn”, xây dựng nông thôn mới, xóa đói, giảm nghèo,… phát triển sâu rộng, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ. Nhiều mô hình, cách làm sáng tạo động viên Nhân dân, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc được triển khai hiệu quả ở các địa phương, cơ sở, v.v. Các hoạt động này góp phần nâng cao ý chí, tinh thần yêu nước, trách nhiệm của mọi công dân, trở thành nguồn sức mạnh tinh thần to lớn trong sự nghiệp tăng cường quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc, củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và Quân đội.

Bên cạnh kết quả đạt được, nhận thức, trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, đảng viên và Nhân dân về vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác động viên chính trị - tinh thần vẫn chưa đầy đủ; nội dung, hình thức tuyên truyền, giáo dục có lúc, có nơi còn thiếu sinh động, chậm đổi mới, chưa phù hợp với từng nhóm đối tượng, nhất là thế hệ trẻ. Một số cấp ủy, chính quyền địa phương chưa thật sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt, dẫn đến việc triển khai còn hình thức, sự phối hợp giữa các lực lượng trong động viên chính trị - tinh thần chưa chặt chẽ, hiệu quả chưa cao. Cơ chế, chính sách về động viên chính trị - tinh thần chưa đồng bộ và chậm được rà soát, hoàn thiện kịp thời so với yêu cầu thực tiễn,… làm giảm hiệu quả, sức hấp dẫn và tác động xã hội của công tác động viên chính trị - tinh thần.

Hiện nay và thời gian tới, dự báo tình hình thế giới, khu vực diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn gia tăng, xung đột cục bộ và các hình thức chiến tranh phi truyền thống, như: thông tin, không gian mạng, tâm lý - nhận thức ngày càng tinh vi. Toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số tiếp tục tác động sâu rộng đến đời sống chính trị, kinh tế, xã hội, ảnh hưởng trực tiếp đến tư tưởng, niềm tin của Nhân dân. Trong bối cảnh đó, yêu cầu xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, hiện đại đặt ra đòi hỏi mới về chất lượng, hiệu quả công tác động viên quốc phòng; trong đó, động viên chính trị - tinh thần phải được coi là trọng tâm hàng đầu, là cơ sở để củng cố “thế trận lòng dân”, tăng cường ý chí, niềm tin và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.

Huấn luyện bắn súng cho sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Huế. Nguồn: qdnd.vn

Vì vậy, cần tiếp tục nghiên cứu các giải pháp, hoàn thiện cơ chế, chính sách và không ngừng đổi mới phương pháp tổ chức thực hiện để nâng cao hiệu quả động viên chính trị - tinh thần, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ quốc phòng trong tình hình mới, phạm vi bài viết đề xuất một số giải pháp cơ bản sau:

Giải pháp mang tính nguyên tắc, có ý nghĩa quyết định, bảo đảm công tác động viên chính trị - tinh thần được tiến hành thống nhất, đúng định hướng và hiệu quả là tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước. Bởi, khi vai trò lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước được phát huy đầy đủ, công tác động viên chính trị - tinh thần sẽ gắn kết chặt chẽ giữa chủ trương, chính sách với thực tiễn, củng cố niềm tin, ý chí và tinh thần đoàn kết của toàn dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Theo đó, cần nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp đối với hoạt động này, song phải bảo đảm tính khoa học, linh hoạt và phù hợp với tình hình thực tế từng địa phương, đơn vị. Thường xuyên phát huy vai trò quản lý, điều hành của chính quyền các cấp trong cụ thể hóa chủ trương, chính sách thành kế hoạch, chương trình hành động. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kịp thời chấn chỉnh hạn chế, khuyết điểm, nhân rộng điển hình tiên tiến, tạo sự thống nhất về nhận thức và trách nhiệm trong toàn hệ thống chính trị đối với công tác động viên chính trị - tinh thần của nền quốc phòng toàn dân.

Chú trọng nâng cao nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của động viên chính trị - tinh thần là giải pháp nền tảng, có vai trò rất quan trọng trong động viên quốc phòng. Thực tiễn cho thấy, khi nhận thức được nâng cao, công tác động viên chính trị - tinh thần sẽ trở thành nhu cầu tự thân, khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần trách nhiệm và ý chí quyết tâm bảo vệ Tổ quốc của mỗi cán bộ, đảng viên và Nhân dân - cơ sở vững chắc thúc đẩy các cấp, các ngành và toàn xã hội chủ động tham gia xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới.

Thực hiện giải pháp này, cấp ủy, chính quyền, đoàn thể chính trị - xã hội các cấp cần đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên và Nhân dân đối với công tác động viên chính trị - tinh thần; coi đây là nhiệm vụ trọng tâm, từ đó triển khai thực hiện chặt chẽ, hiệu quả. Nội dung tuyên truyền, giáo dục phải toàn diện, sâu rộng, song cần tập trung vào các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và văn bản, hướng dẫn của các cơ quan chức năng về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Đồng thời, gắn giáo dục ý thức quốc phòng với bồi dưỡng truyền thống yêu nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, tinh thần đoàn kết, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của Nhân dân. Quá trình thực hiện, cần tích cực đổi mới, đa dạng hóa hình thức, biện pháp, song phải phù hợp với từng đối tượng, như: học sinh, sinh viên, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang và Nhân dân, bảo đảm tính hấp dẫn, thiết thực và lan tỏa sâu rộng trong đời sống xã hội. Trong đó, chú trọng các hình thức sinh hoạt chính trị, hội nghị, tọa đàm, học tập chuyên đề,… theo hướng: tăng tính tương tác, giúp các đối tượng hiểu sâu, nhớ lâu và vận dụng hiệu quả trong thực tiễn. Bên cạnh đó, không ngừng đổi mới nội dung và hình thức động viên chính trị - tinh thần, nhằm khắc phục tính đơn điệu, hình thức, bảo đảm công tác động viên chính trị - tinh thần trở nên sinh động, hấp dẫn, phù hợp với tâm lý và nhu cầu của từng nhóm đối tượng, như: với cán bộ, đảng viên, chú trọng trách nhiệm nêu gương và tinh thần tiên phong; với người cao tuổi, nhấn mạnh giá trị truyền thống, lịch sử dân tộc; với thanh niên, tập trung vào những vấn đề thời sự, tấm gương anh hùng, khát vọng cống hiến, v.v.

Cùng với đó, tích cực ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông hiện đại trong công tác động viên, tuyên truyền; sử dụng hiệu quả các nền tảng số, như: mạng xã hội, video clip, phim tài liệu, infographic,… nhằm chuyển tải thông điệp nhanh, sâu và hấp dẫn; đồng thời, phát huy vai trò của các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, để vừa giáo dục chính trị, tinh thần, vừa nâng cao đời sống văn hóa, khơi dậy niềm tự hào, tự tôn dân tộc. Qua đó, làm cho công tác động viên chính trị - tinh thần tạo được sự đồng thuận xã hội, khơi dậy lòng yêu nước, củng cố niềm tin, ý chí, trách nhiệm của mỗi người dân đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Người dân vui vẻ nhận tiền quà nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Nguồn: dangcongsan.org.vn

Cơ chế, chính sách đúng đắn là hành lang pháp lý và công cụ điều hành. Vì vậy, thường xuyên rà soát, nghiên cứu hoàn thiện cơ chế, chính sách động viên chính trị - tinh thần là giải pháp quan trọng, bảo đảm công tác này được triển khai đồng bộ, thống nhất và hiệu quả trong toàn hệ thống chính trị, khuyến khích các tổ chức, cá nhân tích cực tham gia xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc. Để đạt hiệu quả, các cấp, ngành, lực lượng cần rà soát, bổ sung và hoàn thiện các cơ chế, chính sách về công tác động viên chính trị - tinh thần theo hướng đồng bộ, linh hoạt, sát thực tiễn. Trọng tâm là xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, ngành, tổ chức chính trị - xã hội, xác định rõ trách nhiệm và quyền hạn của từng cơ quan, đơn vị. Kịp thời ban hành và thực hiện chính sách động viên, khuyến khích, khen thưởng đối với tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong tuyên truyền, giáo dục, cổ vũ tinh thần yêu nước. Qua đó, tạo động lực mạnh mẽ, thúc đẩy toàn xã hội tham gia tích cực vào công tác động viên chính trị - tinh thần, tạo sức mạnh tổng hợp, khơi dậy tinh thần yêu nước, ý chí và trách nhiệm của hệ thống chính trị và Nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và củng cố nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới.

Nội dung, giải pháp vừa là mục tiêu, vừa là động lực củng cố sức mạnh chính trị - tinh thần của toàn dân tộc cần tiếp tục được nghiên cứu, vận dụng là phát huy vai trò tích cực của Nhân dân và các tổ chức chính trị - xã hội trong công tác động viên chính trị - tinh thần. Nhân dân là chủ thể của sức mạnh quốc phòng toàn dân, là trung tâm và lực lượng trực tiếp tham gia các hoạt động động viên. Khi Nhân dân tin tưởng, đồng thuận và tích cực hưởng ứng, công tác động viên sẽ lan tỏa sâu rộng, trở thành phong trào tự giác, bền vững. Sự tham gia của các tổ chức, như: Mặt trận Tổ quốc, tổ chức Công đoàn, Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh,… là yếu tố quan trọng để tập hợp, định hướng và phát huy tinh thần yêu nước, ý chí đoàn kết toàn dân.

Theo đó, cấp ủy, tổ chức đảng, tổ chức chính trị -  xã hội các cấp cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục, giúp Nhân dân nhận thức rõ ý nghĩa của công tác động viên chính trị - tinh thần, gắn với quyền và trách nhiệm công dân trong bảo vệ Tổ quốc. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cần đổi mới nội dung, hình thức hoạt động, gắn động viên tinh thần với các phong trào thi đua, các cuộc vận động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, v.v. Đồng thời, phải tăng cường phối hợp giữa các tổ chức quần chúng và lực lượng vũ trang trong tuyên truyền, tổ chức hoạt động văn hóa, nghệ thuật, diễn đàn, hội thi,… để lan tỏa tinh thần yêu nước, trách nhiệm xã hội, góp phần củng cố “thế trận lòng dân” - nền tảng của nền quốc phòng toàn dân trong thời kỳ mới.

Động viên chính trị - tinh thần trong động viên quốc phòng là vấn đề có ý nghĩa chiến lược, đóng vai trò then chốt để đảm bảo sức mạnh quốc phòng. Những nội dung, giải pháp nêu trên chỉ là một khía cạnh để các cơ quan, đơn vị nghiên cứu, tham khảo, góp phần nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác quan trọng này trong tình hình mới.

Đại tá, PGS, TS. NGUYỄN LONG, Học viện Quốc phòng
______________________       

1 - Gồm: động viên chính trị - tinh thần; động viên nhân lực; động viên cơ sở, vật chất, phương tiện, tài chính; động viên khoa học công nghệ; chuyển tổ chức, biên chế, hoạt động của các bộ, ngành, địa phương vào các trạng thái quốc phòng.