Pháo binh - tên lửa là thành phần lực lượng chiến đấu quan trọng, hỏa lực mặt đất chủ yếu trong tác chiến. Vì vậy, để đáp ứng yêu cầu hỏa lực chi viện phản công chiến lược đòi hỏi người chỉ huy, cơ quan chủ nhiệm pháo binh chiến trường phải tiến hành đồng bộ các nội dung, biện pháp cả về con người, kỹ thuật, chiến thuật, nghệ thuật tác chiến, v.v. Trong đó, chuyển hóa thế trận từ phòng thủ chiến lược sang phản công chiến lược có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, cần nghiên cứu thấu đáo để tổ chức thực hiện đạt hiệu quả cao nhất.

Lữ đoàn Tên lửa 490, Binh chủng Pháo binh luyện tập sẵn sàng chiến đấu.

Chiến tranh bảo vệ Tổ quốc (nếu xảy ra), khi thực hành tác chiến phòng thủ chiến lược có hiệu quả, làm cho địch tổn thất một phần lực lượng, sức mạnh tiến công suy giảm, nắm vững thời cơ, ta chuyển sang phản công chiến lược để tiêu diệt lớn bộ phận địch, làm thay đổi cục diện chiến trường, góp phần nhanh chóng kết thúc chiến tranh. Tác chiến phản công chiến lược thường do các binh đoàn chủ lực cơ động, lực lượng của các quân chủng, binh chủng chiến đấu làm nòng cốt tiến hành, dựa trên tác chiến phòng thủ quân khu và các khu vực phòng thủ. Trong đó, pháo binh - tên lửa là thành phần lực lượng quan trọng. Để chuyển trạng thái tác chiến từ phòng thủ sang phản công đòi hỏi chiến trường và các lực lượng tham gia phải tiến hành tổng thể các nội dung, giải pháp, từ nghi binh, tạo thế, bổ sung nhiệm vụ, điều chỉnh quyết tâm đến hiệp đồng bảo đảm,..; trong đó, chuyển hóa thế trận linh hoạt, kịp thời có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Với vai trò là hỏa lực mặt đất chủ yếu, trong giai đoạn này lực lượng pháo binh - tên lửa vừa phải chi viện hỏa lực cho chiến trường chuyển hóa thế trận, vừa phải trực tiếp điều chỉnh, chuyển hóa thế trận bảo đảm cho tác chiến phản công chiến lược trong điều kiện rất khẩn trương. Đây là vấn đề phức tạp, đòi hỏi người chỉ huy và cơ quan chủ nhiệm pháo binh - tên lửa phải hết sức nhạy bén, linh hoạt trong nắm bắt thời cơ, chỉ huy, chỉ đạo, hiệp đồng. Phạm vi bài viết đề cập một số nội dung chủ yếu trong chuyển hóa thế trận pháo binh - tên lửa tác chiến phòng thủ chiến lược sang phản công chiến lược để cùng trao đổi, luận bàn.

Trước hết, cần nhanh chóng điều chỉnh tổ chức, sử dụng lực lượng pháo binh - tên lửa đáp ứng yêu cầu chi viện hỏa lực trong tác chiến phản công chiến lược. Đây là nội dung rất quan trọng khi sử dụng lực lượng pháo binh - tên lửa chuyển sang tác chiến phản công chiến lược. Bởi lẽ, trong tác chiến phản công chiến lược ta chủ yếu vận dụng loại hình chiến dịch tiến công, phản công, các trận đánh địch đang ở trạng thái tiến công; nhu cầu hỏa lực pháo binh - tên lửa cao hơn. Thực hiện vấn đề này, cơ quan chủ nhiệm pháo binh - tên lửa phải căn cứ quyết tâm tác chiến của tư lệnh chiến trường để điều chỉnh phương án, quy mô, hình thức tổ chức phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ và điều kiện tác chiến mới. Theo đó, cần điều chỉnh tổ chức, sử dụng lực lượng bằng cách điều chuyển lực lượng pháo binh - tên lửa từ những khu vực, hướng tác chiến thứ yếu đến khu vực, hướng tác chiến chủ yếu; sử dụng một phần lực lượng dự bị bước vào tác chiến; ngoài ra, có thể huy động lực lượng dự bị động viên để bổ sung quân số, vũ khí trang bị cho các đơn vị pháo binh, tên lửa bị tổn thất trong tác chiến phòng thủ chiến lược. Bảo đảm sau điều chỉnh, lực lượng pháo binh - tên lửa trên từng hướng phản công có từ một đến một số lữ đoàn. Bên cạnh đó, tùy thuộc tình hình, diễn biến trên chiến trường người chỉ huy có thể tổ chức các đơn vị pháo binh chuyên trách, có quy mô cấp tiểu đoàn, tổ chức thành các đội, mỗi đội khoảng một đại đội; sử dụng lực lượng này luồn sâu đánh hiểm, đánh cài xen kẽ trong đội hình địch.

Quá trình điều chỉnh cần tuân thủ các nguyên tắc, yêu cầu trong tổ chức, sử dụng lực lượng và cân đối phù hợp tính năng kỹ, chiến thuật của từng loại pháo; trong đó, chú ý điều chỉnh lực lượng pháo binh - tên lửa chủ yếu tổ chức ở quy mô nhỏ, bố trí phân tán trong tác chiến phòng thủ sang tổ chức ra các đơn vị pháo binh, tên lửa có quy mô tác chiến lớn hơn, sử dụng tập trung hơn để phát huy tối đa sức mạnh hỏa lực, chi viện trong tác chiến phản công.

Bộ đội Pháo binh thực hành huấn luyện cơ động đường dài.

Hai là, điều chỉnh thế bố trí lực lượng pháo binh - tên lửa bảo đảm bí mật, bất ngờ, đáp ứng yêu cầu chi viện hỏa lực cho tác chiến phản công chiến lược. Đây là nội dung cơ bản nhất của nghệ thuật chuyển hóa thế trận pháo binh - tên lửa từ tác chiến phòng thủ chiến lược sang tác chiến phản công chiến lược; là cơ sở để lực lượng pháo binh - tên lửa có thể chế áp, tiêu diệt các mục tiêu địch từ xa đến gần, trên nhiều tầm, nhiều hướng linh hoạt, chi viện hiệu quả cho bộ đội binh chủng hợp thành đánh địch. Ngoài ra, việc điều chỉnh thế bố trí còn nhằm tập trung lực lượng, hỏa lực vào hướng, khu vực phản công chủ yếu, các trận đánh then chốt, then chốt quyết định trong các chiến dịch, nhất là các chiến dịch - chiến lược. Để điều chỉnh thế bố trí, phải tổ chức cơ động lực lượng và bố trí lại đội hình chiến đấu phù hợp với yêu cầu tác chiến phản công chiến lược. Do đó, người chỉ huy, cơ quan chủ nhiệm pháo binh chiến trường cần kiên quyết, linh hoạt, sáng tạo trong chỉ huy, chỉ đạo các đơn vị pháo binh, tên lửa cơ động nhanh chóng, an toàn để kịp thời triển khai tác chiến; bố trí đội hình chiến đấu phải dựa vào thế có lợi của địa hình, có khoảng cách từ trận địa đến khu vực mục tiêu trong tầm bắn hiệu quả, thực hiện “hỏa khí phân tán, hỏa lực tập trung” để hạn chế khả năng trinh sát, đánh phá của địch.

Khi điều chỉnh thế bố trí cần tính toán, tiến hành toàn diện từ hệ thống đài quan sát, sở chỉ huy, trận địa bắn chính và các trận địa lâm thời, dự bị trên các hướng, khu vực tác chiến khác nhau. Tại mỗi trận địa bắn cần chuẩn bị vị trí bắn chính và các vị trí trận địa dịch chuyển sau mỗi đợt bắn hoặc thời gian nhất định để hạn chế địch phản pháo. Chuyển hóa thế trận pháo binh - tên lửa từ tác chiến phòng thủ chiến lược sang tác chiến phản công chiến lược cần tạo nên thế trận ban đầu liên hoàn, vững chắc, linh hoạt; đồng thời, phải tạo điều kiện thuận lợi để tiếp tục chuyển hóa, giữ thế trận có lợi trong suốt quá trình tác chiến. Bên cạnh đó, khi chuyển hóa thế trận, cần hiệp đồng, phối hợp chặt chẽ với hỏa lực phòng không, không quân, hải quân, xe tăng, thiết giáp, bộ binh để hỗ trợ bảo vệ trận địa bắn và đội hình trên đường cơ động. Do đó, ngay từ thời bình, người chỉ huy và cơ quan pháo binh các cấp cần chuẩn bị thế đứng chân các đơn vị pháo binh, tên lửa hợp lý để thuận lợi triển khai theo các phương án tác chiến; trong đó, chú trọng dự kiến sử dụng lực lượng pháo binh - tên lửa khi chuyển sang tác chiến phản công chiến lược trên từng chiến trường. Trên cơ sở đó, Bộ Tư lệnh Binh chủng Pháo binh, cơ quan pháo binh các cấp, các đơn vị pháo binh, tên lửa chuẩn bị trước một phần các công trình chiến đấu, các kho trạm bảo đảm hậu cần, kỹ thuật, các trục đường cơ động triển khai chiến đấu, tổ chức cấy dày mốc khống chế pháo binh trên các địa bàn dự kiến triển khai theo các phương án tác chiến.

Ba là, điều chỉnh công tác bảo đảm đáp ứng thế trận pháo binh - tên lửa tác chiến phản công chiến lược. Pháo binh - tên lửa có tầm bắn xa, cơ động linh hoạt về hỏa khí, hỏa lực, tác chiến mang tính hiệp đồng cao, yêu cầu bảo đảm lớn. Vì vậy, để chuyển hóa thế trận pháo binh - tên lửa có lợi trong tác chiến phản công chiến lược, cùng với việc tổ chức sử dụng, bố trí lực lượng hợp lý, cần thực hiện tốt việc điều chỉnh công tác bảo đảm đáp ứng thế trận mới. Thực hiện vấn đề này, người chỉ huy, cơ quan, đơn vị pháo binh, tên lửa phải hiệp đồng bảo đảm toàn diện, kịp thời. Trong đó, bảo đảm về trinh sát, chỉ thị mục tiêu, xác định phần tử bắn; tổ chức thông tin liên lạc; tổ chức ngụy trang, nghi trang; bảo đảm cơ động; bảo đảm hậu cần, kỹ thuật là những nội dung rất quan trọng.

Khi chiến trường chuyển từ tác chiến phòng thủ chiến lược sang tác chiến phản công chiến lược, lúc này địch vẫn đang ở trạng thái tiến công nên các mục tiêu có tính động; vì vậy, cơ quan, chủ nhiệm pháo binh - tên lửa cần chỉ đạo các đơn vị thực hiện tốt việc trinh sát, chỉ thị mục tiêu, bảo đảm nhanh, đúng và luôn theo dõi được các hoạt động của mục tiêu để chỉ huy bắn chính xác, kịp thời. Nhằm nâng cao khả năng trinh sát, chỉ thị mục tiêu, cần phát huy cao độ các loại khí tài trang bị trong biên chế, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các lực lượng trên chiến trường để trao đổi, cung cấp thông tin về đối tượng tác chiến, v.v.

Bảo đảm hậu cần, kỹ thuật cho lực lượng pháo binh - tên lửa tác chiến phản công chiến lược có vai trò rất quan trọng, bởi nhu cầu sử dụng vật chất lớn, vũ khí pháo binh, tên lửa dễ bị hư hỏng, tổn thất trong quá trình tác chiến. Để đạt hiệu quả, các đơn vị tập trung điều chỉnh thế bố trí và bổ sung các kho trạm hậu cần, kỹ thuật mới đáp ứng yêu cầu tác chiến phản công chiến lược; đồng thời, cần có kế hoạch chuẩn bị kỹ thuật pháo, đạn tốt; dự trữ nhiều vật tư, phụ tùng thay thế. Đặc biệt, ngành hậu cần - kỹ thuật cần chú trọng công tác bảo đảm đạn liên tục trong quá trình chuyển hóa thế trận để lực lượng pháo binh - tên lửa đánh địch hiệu quả.

Tổ chức bảo đảm thông tin liên lạc chỉ huy pháo binh - tên lửa trong điều kiện mới của tác chiến phản công chiến lược rất khó khăn, phức tạp, bởi địch có khả năng tác chiến điện tử mạnh; bên cạnh đó, các đơn vị pháo binh, tên lửa phải thực hiện “bắn và di, dịch chuyển” để bảo toàn lực lượng. Do đó, các đơn vị phải chuẩn bị nhiều phương án, đẩy mạnh thực hiện các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thông tin vô tuyến điện, hữu tuyến điện trong chiến đấu; đồng thời, chú trọng tận dụng hệ thống thông tin liên lạc của khu vực phòng thủ và các đơn vị bạn. Cùng với đó, việc bảo đảm cơ động là nội dung quyết định đến tính kịp thời, hiệu quả của thế trận pháo binh - tên lửa khi chuyển từ tác chiến phòng thủ chiến lược sang phản công chiến lược. Để bảo đảm cơ động tốt, cơ quan, đơn vị pháo binh, tên lửa cần lập kế hoạch chu đáo; tổ chức chỉ huy, hiệp đồng chặt chẽ, cơ động đúng thời cơ, bí mật an toàn, luôn sẵn sàng chiến đấu. Quá trình cơ động, tổ chức phòng, chống địch trinh sát, đánh phá bằng cách cơ động phân tán, ngụy trang kín đáo và tăng cường các biện pháp phòng, chống không quân, pháo binh và phương tiện bay không người lái của địch. Trong chiến tranh hiện đại, địch có khả năng trinh sát, tiến công đánh phá nhanh, chính xác vào lực lượng pháo binh - tên lửa của ta khi cơ động, triển khai đội hình chiến đấu. Do đó, để duy trì thế đánh địch có lợi và cũng là biện pháp để bảo toàn lực lượng, yêu cầu thế trận tác chiến pháo binh - tên lửa phải liên hoàn, vững chắc, chuyển hóa linh hoạt. Nhận thức rõ những vấn đề trên, ngay từ thời bình, trong quá trình huấn luyện, lực lượng pháo binh - tên lửa phải tích cực luyện tập các tình huống điều chỉnh tổ chức lực lượng, cơ động, di chuyển đội hình chiến đấu, nâng cao tốc độ triển khai trận địa; tổ chức bắn nhanh, chính xác và thu hồi rời khỏi chiến đấu nhanh nhằm bảo toàn lực lượng, đáp ứng tốt yêu cầu trong mọi tình huống.

Chuyển hóa thế trận pháo binh - tên lửa phòng thủ chiến lược sang phản công chiến lược trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc là nội dung có ý nghĩa quan trọng. Vấn đề này không mới nhưng thuộc về nghệ thuật quân sự, luôn có sự vận động, phát triển, cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện cả về lý luận và thực tiễn.

Đại tá, TS. KIỀU HỮU KIÊN, Hiệu trưởng Trường Sĩ quan Pháo binh