Để thực hiện thắng lợi các trận then chốt trong chiến dịch phản công, tư lệnh, cơ quan chiến dịch và các lực lượng tham gia phải giải quyết nhiều vấn đề trong tổ chức chuẩn bị và thực hành tác chiến. Trong đó, phối hợp tác chiến giữa lực lượng cơ động với lực lượng tại chỗ là vấn đề quan trọng, cần được nghiên cứu, bổ sung, phát triển cho phù hợp với điều kiện tác chiến mới trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc (nếu xảy ra).

Trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc (nếu xảy ra), chiến dịch phản công có thể được tổ chức ngay từ đầu hoặc trong quá trình chiến tranh với các quy mô khác nhau¹. Để giành thắng lợi, phải tiến hành tổng thể các hoạt động tác chiến, trong đó, đánh thắng các trận then chốt (then chốt quyết định) có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

Trước đối tượng tác chiến có ưu thế về hỏa lực, khả năng trinh sát hiện đại, cơ động cao, tác chiến điện tử và tác chiến không gian mạng rộng rãi, phản ứng nhanh, linh hoạt,… tác chiến sẽ diễn ra rất ác liệt, nhiều tình huống đột biến, phức tạp, khó lường. Vì vậy, phối hợp chặt chẽ giữa lực lượng cơ động (các sư đoàn, trung (lữ) đoàn chủ lực) và lực lượng tại chỗ (dân quân, tự vệ, bộ đội địa phương) trong tác chiến chiến dịch nói chung, các trận then chốt (then chốt quyết định) nói riêng, nhằm hình thành thế trận, sức mạnh tổng hợp, đánh bại mọi biện pháp tác chiến chiến dịch, thủ đoạn chiến đấu của địch là vấn đề có tính nguyên tắc, tất yếu khách quan.

Bộ đội Sư đoàn 320 tiêu diệt cứ điểm địch trong Chiến dịch Đường 9-Nam Lào 1971. Ảnh tư liệu/qdnd.vn

Trong tương lai, dù được tổ chức từ đầu hay trong quá trình tác chiến phòng thủ thì chiến dịch phản công đều tiến hành trên nền thế trận tác chiến phòng thủ quân khu, thế trận khu vực phòng thủ địa phương được chuẩn bị trước một phần từ thời bình và được điều chỉnh, bổ sung khi chiến tranh xảy ra. Đây là điều kiện thuận lợi để lập thế, tạo lực; trong đó, có sự phối hợp tác chiến giữa lực lượng chủ lực cơ động của chiến dịch với lực lượng tại chỗ, tạo sức mạnh tổng hợp tiến hành thắng lợi các trận then chốt chiến dịch.

Tùy theo quy mô chiến dịch phản công, đối tượng địch², đặc điểm địa bàn tác chiến, quy mô lực lượng cơ động đánh trận then chốt và khả năng lực lượng tại chỗ có thể khác nhau. Nhưng dù ở quy mô nào thì phối hợp giữa hai lực lượng đều phải thực hiện theo một kế hoạch phối hợp tác chiến thống nhất về thời gian, không gian, ý định và phương pháp tác chiến. Về phương pháp, hai lực lượng vận dụng linh hoạt phương pháp phối hợp tác chiến, nhưng thường vận dụng phương pháp phối hợp trực tiếp hoặc phối hợp bằng kế hoạch hiệp đồng tác chiến. Lực lượng cơ động vận dụng phương pháp phối hợp trực tiếp với lực lượng tại chỗ trong trường hợp chiến dịch được phối thuộc lực lượng bộ đội địa phương (lực lượng tại chỗ). Trường hợp chiến dịch không được phối thuộc bộ đội địa phương, lực lượng cơ động vận dụng phương pháp phối hợp với lực lượng tại chỗ bằng kế hoạch hiệp đồng tác chiến.

Hoạt động phối hợp tác chiến giữa lực lượng cơ động với lực lượng tại chỗ trong tổ chức chuẩn bị và thực hành đánh trận then chốt (then chốt quyết định) chiến dịch phản công gồm nhiều nội dung; trong đó, chú trọng một số vấn đề sau:

Một là, xây dựng kế hoạch phối hợp tác chiến giữa lực lượng cơ động với lực lượng tại chỗ đánh trận then chốt chặt chẽ, khoa học. Đây là nội dung mang tính nguyên tắc, cơ sở để tư lệnh, cơ quan chiến dịch chỉ huy, điều hành hoạt động phối hợp tác chiến giữa hai lực lượng; đồng thời, là căn cứ để hai lực lượng tiến hành giao nhiệm vụ, tổ chức hiệp đồng, phối hợp tác chiến chặt chẽ, nhịp nhàng theo đúng ý định của cấp trên, nhằm đạt mục đích, yêu cầu đề ra, nhanh chóng tiêu diệt mục tiêu chủ yếu của địch, giành thắng lợi trận then chốt trong điều kiện có lợi.

Trên cơ sở quyết tâm tác chiến chiến dịch, nhiệm vụ, đối tượng tác chiến của từng trận then chốt để tư lệnh, cơ quan chiến dịch xây dựng kế hoạch phối hợp tác chiến giữa lực lượng cơ động và lực lượng tại chỗ đúng nguyên tắc; phân chia hoạt động phối hợp theo các giai đoạn cụ thể, phù hợp. Do khu vực phối hợp diệt địch của trận then chốt thường rộng, có nhiều mục tiêu đan xen, nên kế hoạch phối hợp phải phân công nhiệm vụ cụ thể, chặt chẽ, phù hợp với khả năng, sở trường của từng lực lượng. Lực lượng cơ động tập trung đánh vào hướng chủ yếu, hình thành các hướng (mũi) đánh chiếm, tiêu diệt mục tiêu chủ yếu, quan trọng của địch. Lực lượng tại chỗ bám trụ địa bàn, tổ chức đánh nhỏ lẻ, nghi binh, chia cắt, tạo thế, thời cơ và hỗ trợ lực lượng cơ động triển khai đội hình tiến công; có thể hình thành một mũi, trực tiếp phối hợp với lực lượng cơ động đánh chiếm mục tiêu chủ yếu, giành thắng lợi. Cùng với đó, quy định rõ các nội dung về tổ chức chỉ huy, hiệp đồng và thông tin liên lạc, như: sở chỉ huy trận then chốt; lực lượng, phương tiện, phương pháp liên lạc từ sở chỉ huy trận đánh đến các đơn vị; quy định về hiệp đồng, bảo đảm. Đồng thời, tổ chức phân chia hỏa lực chi viện cho trận then chốt, ưu tiên cho hướng, khu vực, mục tiêu chủ yếu, quan trọng. Dự kiến và phân công lực lượng cơ động và lực lượng tại chỗ chuẩn bị đầy đủ các loại vật chất, đảm bảo hai lực lượng phối hợp, hỗ trợ cho nhau trong suốt quá trình diễn ra trận then chốt, có thể thực hiện được nhiệm vụ tiếp theo.

Thực tiễn, trong Chiến dịch phản công đánh bại cuộc hành quân Gian-xơn Xi-ty năm 1967, Bộ Tư lệnh Miền đã xây dựng kế hoạch tác chiến phù hợp, sử dụng Sư đoàn bộ binh 9 và Trung đoàn bộ binh 16 làm lực lượng cơ động, phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với lực lượng tại chỗ là các đại đội, tiểu đoàn bộ đội địa phương, dân quân du kích (được tổ chức từ lực lượng của các cơ quan Trung ương cục và Bộ Tư lệnh Miền), thực hiện thắng lợi các trận then chốt, hoàn thành nhiệm vụ chiến dịch.

Hai là, phối hợp tổ chức tốt việc chuẩn bị đánh trận then chốt. Đây là nội dung quan trọng đảm bảo cả hai lực lượng đều chuẩn bị chu đáo mọi mặt cho trận then chốt chiến dịch theo nhiệm vụ được phân công. Trên cơ sở quyết tâm tác chiến chiến dịch, kế hoạch phối hợp đánh trận then chốt, lực lượng cơ động và lực lượng tại chỗ phối hợp thực hiện toàn diện công tác tổ chức chuẩn bị chiến dịch và từng trận then chốt. Với từng trận then chốt, hai lực lượng phối hợp chuẩn bị phương án và thế trận đánh địch. Tận dụng thế trận của khu vực phòng thủ địa phương đã được chuẩn bị trước một phần từ thời bình và thế trận của chiến dịch tạo ra, hai lực lượng chuẩn bị phương án phối hợp đánh địch từ xa đến gần và đánh địch trong khu vực dự kiến phối hợp đánh trận then chốt. Đồng thời, tích cực phối hợp chuẩn bị thế trận đánh địch, gồm: tổ chức, bố trí, triển khai lực lượng ở khu vực bố trí chiến đấu; khu vực tạm dừng cho các lực lượng (nếu có); xây dựng công sự trận địa, đường cơ động, vị trí triển khai cho tạo thế, nghi binh và khu vực dự kiến phản công theo phương án đánh địch, xử trí các tình huống của từng trận then chốt; tổ chức nghi binh, ngụy trang kín đáo. Khi đối tượng tác chiến trực tiếp của trận then chốt thực hành tiến công, hai lực lượng nắm chắc địch, nhanh chóng điều chỉnh phương án, bổ sung kế hoạch phối hợp, hiệp đồng, bảo đảm phù hợp. Trên cơ sở đó, tích cực phối hợp thực hiện các hoạt động đánh nhỏ lẻ, ngăn chặn, làm suy yếu địch; kết hợp với tổ chức nghi binh lừa dụ, buộc chúng phải triển khai lực lượng ở thế bất lợi trong khu vực phản công ta đã xác định, hoàn thành mọi công tác chuẩn bị, sẵn sàng cơ động đánh địch. Bên cạnh đó, hai lực lượng sẵn sàng điều chỉnh, bổ sung kế hoạch phối hợp, hiệp đồng đánh địch ngoài phương án dự kiến.

Để phối hợp làm tốt công tác tổ chức chuẩn bị đánh địch, hai lực lượng cần nắm chắc quyết tâm tác chiến chiến dịch, kế hoạch phối hợp đánh trận then chốt của tư lệnh và cơ quan chiến dịch, tập trung chuẩn bị các khu vực đánh địch từ xa đến gần; phân chia rõ khu vực, mục tiêu cần bao vây, kiềm chế, thu hút, khu vực tập trung phối hợp tiêu diệt mục tiêu chủ yếu của địch. Khi địch triển khai tiến công, hai lực lượng phối hợp điều chỉnh lực lượng, phương tiện, xác định đường, hướng cơ động, tuyến (vị trí) triển khai phối hợp đánh trận then chốt phù hợp với tình hình, sẵn sàng cơ động, triển khai đánh địch đúng thời cơ. Đồng thời, tiếp tục tiến hành các hoạt động nghi binh thu hút hỏa lực địch về hướng, khu vực khác, hạn chế thương vong, tổn thất.

Ba là, phối hợp tác chiến chặt chẽ trong thực hành đánh trận then chốt. Đây là giai đoạn có ý nghĩa quyết định, kết tinh mọi nỗ lực, cố gắng trong tổ chức chuẩn bị chiến dịch, chuẩn bị đánh trận then chốt. Vì vậy, phối hợp tác chiến giữa lực lượng cơ động với lực lượng tại chỗ đóng vai trò rất quan trọng, tạo sức mạnh tổng hợp đánh thắng các trận then chốt, góp phần thực hiện thắng lợi mục đích, nhiệm vụ chiến dịch.

Tận dụng thế trận trong giai đoạn tổ chức chuẩn bị tác chiến, hai lực lượng tích cực phối hợp trong tạo thế, nghi binh, cơ động lực lượng, triển khai đội hình tiến công; tiến hành hỏa lực chuẩn bị ngắn; thực hành xung phong đánh chiếm mục tiêu. Do lúc này hoạt động của hai lực lượng nằm trong tầm khống chế của hỏa lực địch nên lực lượng tại chỗ được phối thuộc, trực tiếp phối hợp với lực lượng cơ động; các lực lượng tại chỗ còn lại phối hợp với lực lượng tại chỗ theo kế hoạch phối hợp, hiệp đồng đã xác định và theo mệnh lệnh, chỉ thị trực tiếp của tư lệnh chiến dịch. Trường hợp phương án phối hợp tác chiến có nhiều thay đổi, lực lượng cơ động phải vận dụng linh hoạt các phương pháp cơ động, tận dụng lực lượng tại chỗ để chỉ dẫn đường, nhất là qua các trọng điểm giao thông, đảm bảo yếu tố bí mật, an toàn, kịp thời triển khai đội hình, tạo ưu thế hơn địch và thời cơ có lợi, phát huy được sức mạnh tổng hợp đánh chắc thắng trận then chốt.

Nắm chắc thời cơ, hai lực lượng sử dụng hỏa lực trong biên chế và được phối thuộc tham gia hỏa lực chuẩn bị ngắn. Hỏa lực chiến dịch chế áp trận địa hỏa lực, sở chỉ huy các cấp và quân địch có liên quan. Lực lượng tại chỗ tích cực đánh nhỏ lẻ, rộng khắp trên toàn địa bàn, thu hút, ngăn chặn, chia cắt địch ở các khu vực khác, không cho chúng cơ động ứng cứu giải tỏa cho nhau. Lực lượng cơ động tận dụng kết quả chiến đấu tạo thế, thời cơ của lực lượng tại chỗ tạo ra; tận dụng kết quả hỏa lực chuẩn bị ngắn, phối hợp chặt chẽ với một bộ phận của lực lượng tại chỗ, bằng tác chiến hiệp đồng quân chủng, binh chủng, hình thành nhiều hướng, mũi, bất ngờ xung phong đánh chiếm từng cụm mục tiêu, tiến tới tiêu diệt toàn bộ quân địch; xử trí hiệu quả các tình huống, kết thúc trận then chốt trong điều kiện có lợi; quyết định thắng lợi chiến dịch hoặc tạo điều kiện thuận lợi cho chiến dịch phát triển.

Phối hợp tác chiến giữa lực lượng cơ động với lực lượng tại chỗ đánh trận then chốt trong chiến dịch phản công là vấn đề thuộc nghệ thuật quân sự, luôn vận động, phát triển. Vì vậy, cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện lý luận về vấn đề này, phù hợp với chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới.

Thượng tá, ThS. NGUYỄN TRUNG HIỀN
______________________       

1 - Quy mô nhỏ, vừa và lớn.

2 - Địch tiến công đường bộ; đổ bộ đường không hoặc quân địch co cụm (rút chạy).