Đoàn Nghi lễ Quân đội vinh dự được thực hiện nhiệm vụ phục vụ nghi lễ của Đảng, Nhà nước, Quân đội. Trải qua 80 năm xây dựng, phục vụ, chiến đấu và trưởng thành, Đơn vị luôn khắc ghi lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu: “Trống năng rèn, kèn năng thổi”¹, không ngừng rèn luyện, phấn đấu hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Đoàn Nghi lễ Quân đội thuộc Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam, tiền thân là “Ban Âm nhạc giải phóng quân” và “Đội Danh dự bảo vệ Trung ương Đảng và Bác Hồ” được thành lập ngày 20/8/1945.

Quang cảnh buổi đón Chủ tịch Hồ Chí Minh ở sân bay Gia Lâm, Hà Nội sau 2 tuần Người đi thăm Ấn Độ và Myanmar, ngày 17/2/1958. Ảnh tư liệu

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, dù đất nước còn khó khăn, chiến tranh ác liệt, kẻ thù luôn rình rập, song những chiến sĩ cận vệ luôn một lòng theo Đảng, theo Bác, kiên trung, mưu trí, dũng cảm, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ an toàn tuyệt đối cho Trung ương Đảng và Bác Hồ tại Việt Bắc. Trong giai đoạn này, lực lượng Quân nhạc tuy còn non trẻ nhưng đã xuất hiện trong các sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước, như: Lễ Tuyên ngôn Độc lập, kỳ họp đầu tiên của Quốc hội khóa I, mừng chiến thắng Điện Biên Phủ,... để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng cán bộ, chiến sĩ và Nhân dân cả nước.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, các chiến sĩ Quân nhạc và Danh dự lại tiếp tục lên đường chiến đấu, sẵn sàng hy sinh vì độc lập, thống nhất Tổ quốc. Đặc biệt, “Chiến thắng âm thanh” bên cầu Hiền Lương (tháng 7/1964), khi tiếng nhạc cách mạng vang lên át tiếng loa tuyên truyền của địch là minh chứng cho bản lĩnh, tinh thần quyết thắng của quân và dân ta. Những bài ca, giai điệu hào hùng từ hậu phương đến tiền tuyến đã cổ vũ, khích lệ quân, dân hai miền vững bước tiến lên chiến đấu, giành thắng lợi cuối cùng. Sau ngày đất nước thống nhất, ngoài nhiệm vụ nghi lễ phục vụ lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quân đội, Đoàn còn tích cực phối hợp với các lực lượng bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn Thủ đô; hỗ trợ quân đội Lào và Campuchia tổ chức nhiều đại lễ trọng thể, góp phần vun đắp tình đoàn kết giữa ba nước Đông Dương.

Bước vào thời kỳ đổi mới đất nước, Đoàn Nghi lễ Quân đội chủ động nghiên cứu, tham mưu đổi mới phương pháp tổ chức, nâng cao chất lượng nghi thức nghi lễ quân sự. Đoàn trực tiếp tham gia hàng nghìn lễ kỷ niệm lớn của đất nước, lễ đón, tang lễ cấp cao,... bảo đảm trang nghiêm, trọng thị, góp phần lan tỏa hình ảnh đất nước, con người Việt Nam thân thiện, mến khách trong mắt bạn bè quốc tế. Trong giai đoạn hiện nay, khi vị thế, uy tín quốc tế của đất nước không ngừng được nâng cao thì nhiệm vụ nghi lễ phục vụ lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quân đội đòi hỏi sự chính xác, chuẩn mực, tính chuyên nghiệp, tinh thần phục vụ ngày càng cao. Từ lễ đón chính thức các nguyên thủ quốc gia, các đoàn Quân sự cấp cao của các nước, các kỳ Đại hội Đảng toàn quốc, kỳ họp Quốc hội, lễ diễu binh, diễu hành cấp Nhà nước dịp kỷ niệm các ngày lễ lớn của đất nước đến lễ tang các đồng chí lãnh đạo cấp cao từ trần, các hội nghị quốc tế, các chương trình giao lưu hữu nghị quốc phòng²,... đều được Đoàn thực hiện bảo đảm tuyệt đối an toàn, trang nghiêm, chính xác, trọng thị theo đúng điều lệnh, điều lệ của Quân đội, góp phần khẳng định uy tín, vị thế của Đảng, Nhà nước; tôn vinh hình ảnh Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Ghi nhận những thành tích xuất sắc đó, Đoàn Nghi lễ Quân đội đã vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ đổi mới cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith duyệt Đội danh dự Quân đội nhân dân Việt Nam, ngày 18/8/2024.

Để có được kết quả đó, Đảng ủy, chỉ huy Đoàn đã quán triệt sâu sắc các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, trực tiếp là sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam, triển khai thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp; trong đó, đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là giải pháp quan trọng hàng đầu, tạo động lực cho cán bộ, chiến sĩ phấn đấu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Xuất phát từ đặc thù nhiệm vụ và để thực hiện tốt phương châm “Trọng thị, trang nghiêm khi đón khách, tận tình, chu đáo trong lễ tang”, vừa thực hiện nhiệm vụ nghi lễ, vừa là lực lượng cận vệ trung thành, trực tiếp, sẵn sàng hy sinh bảo vệ các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và nguyên thủ các nước sang thăm Việt Nam, trước hết, Đoàn chú trọng làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, xây dựng bản lĩnh chính trị, ý chí, quyết tâm cao trong thực hiện nhiệm vụ cho cán bộ, chiến sĩ. Theo đó, Đoàn tích cực đổi mới nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng; tập trung quán triệt, giáo dục, nâng cao nhận thức cho cán bộ, chiến sĩ, khơi dậy niềm vinh dự, tự hào khi được đứng trong hàng quân danh dự đại diện cho toàn quân khi thực hiện nhiệm vụ nghi lễ của Đảng, Nhà nước, Quân đội. Đồng thời, đi sâu giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Bên cạnh đó, Đoàn tích cực triển khai các biện pháp bảo vệ an ninh, bảo vệ chính trị nội bộ; rà soát, thẩm định chặt chẽ tiêu chuẩn chính trị các đối tượng, nhất là việc tuyển dụng, tuyển chọn người về đơn vị. Chủ động đấu tranh phòng ngừa, ngăn chặn hoạt động cài cắm, móc nối, lôi kéo, phá hoại của các thế lực thù địch; phòng, chống lộ lọt bí mật; bảo đảm tốt an ninh, an toàn các hoạt động.

Để đạt hiệu quả cao, Đảng ủy, chỉ huy Đoàn yêu cầu các cơ quan, đơn vị thường xuyên nắm, quản lý, dự báo, giải quyết tốt tình hình tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ, nhất là trước những vấn đề mới, phức tạp, nhạy cảm, không để bị động, bất ngờ. Phát huy vai trò của các cấp ủy, tổ chức đảng, tổ chức quần chúng, nhất là Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ,... trong quản lý, giáo dục, làm lan tỏa giá trị văn hóa quân sự, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, chính quy, hiện đại. Mặt khác, Đoàn thực hiện tốt phong trào Thi đua Quyết thắng gắn với thực hiện Kết luận số 01-KL/TW, ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị (khóa XII) “Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” và Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” bằng những tiêu chí, việc làm cụ thể, thiết thực, tạo không khí vui tươi, phấn khởi trong toàn đơn vị. Nhờ đó, 100% cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, yên tâm công tác, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Từ những ngày đầu thành lập Đoàn Nghi lễ Quân đội, Bác Hồ đã khẳng định: “Một đất nước độc lập, tự chủ không thể thiếu quân nhạc”³. Bác còn căn dặn: “Các cháu phải ra sức đào tạo thêm nhiều người vào. Quân đội ngày càng trưởng thành, càng cần nhiều quân nhạc”⁴. Khắc ghi lời dạy của Người và trước yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ nghi lễ về quy mô, hình thức, chất lượng, Đoàn chủ động đổi mới tư duy, linh hoạt trong tổ chức lực lượng, phương pháp huấn luyện và hiệp đồng thực hiện nhiệm vụ. Theo đó, Đảng ủy, chỉ huy Đoàn linh hoạt bố trí thời gian, lực lượng phù hợp để vừa thực hiện nhiệm vụ, vừa tổ chức huấn luyện theo kế hoạch. Chú trọng đổi mới nội dung, phương pháp huấn luyện theo phương châm “Cơ bản, thiết thực, vững chắc”, coi trọng huấn luyện đồng bộ, chuyên sâu, sát thực tế nhiệm vụ; kết hợp chặt chẽ giữa rèn luyện thể lực, kỹ thuật động tác cá nhân, khẩu lệnh, động tác của người chỉ huy với nâng cao bản lĩnh chính trị, tác phong công tác và trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho các đối tượng theo hướng “chắc về lý luận, giỏi về chuyên môn, chuẩn về tác phong, vững về bản lĩnh”, bảo đảm mỗi cán bộ, chiến sĩ đều đạt chuẩn mực “đúng, đều, mạnh, đẹp” trong thực hiện nhiệm vụ.

Quá trình huấn luyện, Đoàn tập trung đột phá huấn luyện chuyên môn nghiệp vụ, nâng cao chất lượng phục vụ nghi lễ. Với huấn luyện các chiến sĩ - nghệ sĩ Quân nhạc, Đoàn chú trọng rèn luyện từ hơi thở, nhịp phách đến vóc dáng, quân dung; từ kỹ thuật cá nhân đến hợp luyện toàn đội hình để mỗi giai điệu quân nhạc khi vang lên sẽ hội tụ được cả “hồn sông, khí núi” của dân tộc với lịch sử hơn bốn nghìn năm dựng nước đi đôi với giữ nước và sức mạnh oai hùng của Quân đội cách mạng “bách chiến, bách thắng”. Với huấn luyện bộ đội Danh dự, Đoàn đi sâu huấn luyện điều lệnh đội ngũ, động tác nghi lễ, tạo nên vẻ đẹp oai phong, hùng dũng của Quân đội nhân dân Việt Nam; huấn luyện khẩu lệnh của đội trưởng, tổ quân kỳ bảo đảm to rõ, dứt khoát, tính chuyên nghiệp cao. Đồng thời, chủ động biên soạn, phối khí, chuyển thể, các tác phẩm âm nhạc trong và ngoài nước, sáng tác tác phẩm mới để phục vụ biểu diễn các nhiệm vụ nghi lễ, tham gia hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quân, toàn quốc. Xây dựng kịch bản âm nhạc trong lễ diễu binh, diễu hành tại các Lễ kỷ niệm; luyện tập màn xếp hình nghệ thuật, múa súng của bộ đội Quân nhạc, Danh dự phục vụ các sự kiện chính trị của Đảng, Nhà nước, Quân đội và giao lưu quân nhạc quốc tế, bảo đảm trang nghiêm, trọng thị.

Với nhận thức các nghi thức nghi lễ trong các hoạt động đối ngoại của Đảng, Nhà nước, Quân đội có ý nghĩa chính trị sâu sắc, Đảng ủy, chỉ huy Đoàn đã chủ động nghiên cứu, học tập, tiếp thu có chọn lọc nghi thức nghi lễ của các nước tiên tiến trên thế giới, kế thừa những giá trị truyền thống của văn hoá dân tộc, tham mưu đề xuất với cấp trên đổi mới nghi thức nghi lễ đón khách, tổ chức luyện tập, vận dụng trong thực tiễn đạt hiệu quả cao.

Cùng với đó, để thống nhất nghi thức nghi lễ và nâng cao chất lượng, trình độ chuyên môn cho lực lượng Quân nhạc trong toàn quân, Đoàn chủ động chuẩn bị tốt nội dung, triển khai tập huấn theo đúng kế hoạch, nội dung chương trình. Đồng thời, tham mưu, đề xuất với thủ trưởng Bộ Tổng Tham mưu, thủ trưởng Bộ Quốc phòng chủ trương, giải pháp nâng cao chất lượng huấn luyện, biểu diễn, xây dựng chính quy các đội Quân nhạc trong toàn quân; thống nhất quy trình thực hiện các nghi thức nghi lễ, góp phần xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Mặt khác, Đoàn còn thực hiện tốt nhiệm vụ tập huấn cho cán bộ, nhạc công của Quân đội nhân dân Lào, góp phần củng cố mối quan hệ đoàn kết, hợp tác toàn diện giữa quân đội hai nước.

Tháng 01/1946, khi đến dự Lễ khai giảng khóa I, Trường Cán bộ tự vệ Hồ Chí Minh, Bác tới chỗ nhạc trưởng và hỏi: “Hôm qua mình gửi cho anh em Ban Âm nhạc lá thư, nhận được chưa”⁵. Dù Bác không nói ra, nhưng đây chính là bài học giáo dục về tác phong tỉ mỉ, sâu sát đối với chiến sĩ quân nhạc. Thấu triệt bài học đó, Đoàn đẩy mạnh xây dựng nền nếp chính quy, quản lý kỷ luật, rèn luyện tác phong cẩn thận, tỉ mỉ trong công tác cho cán bộ, chiến sĩ. Cấp ủy, chỉ huy các cấp thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo quán triệt, thực hiện nghiêm Điều lệnh quản lý bộ đội; các nghị quyết, chỉ thị, quy định của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng; hướng dẫn của Tổng cục Chính trị, Cục Chính trị (Bộ Tổng Tham mưu) về tăng cường công tác quản lý, giáo dục chấp hành pháp luật, kỷ luật, bảo đảm an toàn giao thông. Đồng thời, duy trì nghiêm chế độ trực chỉ huy, trực ban, tuần tra canh gác và các chế độ trong ngày, trong tuần theo quy định; rèn luyện, chấn chỉnh lễ tiết tác phong quân nhân, xưng hô, chào hỏi của cán bộ, chiến sĩ, v.v. Nhờ đó, tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức, hành động của cán bộ, chiến sĩ, nâng cao chất lượng xây dựng chính quy, chấp hành tốt pháp luật của Nhà nước, kỷ luật Quân đội, quy định của đơn vị, mệnh lệnh người chỉ huy, hạn chế thấp nhất các vụ việc vi phạm kỷ luật, xây dựng đơn vị “Tiêu biểu về nền nếp chính quy, mẫu mực về điều lệnh”.

Mặt khác, Đoàn chú trọng thực hiện có nền nếp chế độ bảo quản, bảo dưỡng, sử dụng vũ khí, trang bị kỹ thuật, nhạc cụ; chế độ nổ máy, chạy thử, kiểm tra xe phục vụ các nghi lễ, lễ tang cấp Nhà nước theo quy định để thực hiện tốt nhất các nhiệm vụ được giao.

Phát huy truyền thống đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ đổi mới, “Trung thành vô hạn, đoàn kết một lòng, năng động sáng tạo, chính quy mẫu mực, vì Tổ quốc, vì Nhân dân phục vụ” và đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Ðoàn Nghi lễ Quân đội đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đặc biệt trong mọi hoàn cảnh, tạo nên sự trang nghiêm, hùng dũng, chuẩn mực của bộ đội Danh dự hòa quyện vào vẻ đẹp hùng tráng, oai phong của bộ đội Quân nhạc trong các nghi lễ trọng đại, trở thành biểu tượng văn hóa cao đẹp của Quân đội ta, góp phần khẳng định vị thế, uy tín của đất nước, con người Việt Nam trên trường quốc tế, xứng đáng với sự tin yêu, giao phó của Ðảng, Nhà nước, Quân đội và Nhân dân./.

Đại tá NGUYỄN TRUNG TÂM, Chính ủy Đoàn
____________________

1 - Quân nhạc Việt Nam - 45 năm xây dựng, hoạt động và trưởng thành, Nxb QĐND, H. 1990, tr. 53.

2 - Trong giai đoạn 2019 - 2024, trung bình mỗi năm, Đoàn đảm nhiệm từ 600 đến 800 nhiệm vụ nghi lễ, biểu diễn nghệ thuật, trong đó nhiều chương trình mang ý nghĩa chính trị, văn hóa, đối ngoại đặc biệt quan trọng với tổng số lượt cán bộ, chiến sĩ tham gia phục vụ tăng tới 128,8% so với trước.

3 - Quân nhạc Việt Nam - 45 năm xây dựng, hoạt động và trưởng thành, Nxb QĐND, H. 1990, tr. 38.

4 - Sđd, tr. 49.

5 - Sđd, tr. 44.