Sáng 20/9/2023 (giờ New York, Mỹ), trong khuôn khổ hoạt động của Tuần lễ cấp cao Đại hội đồng Liên hợp quốc (khóa 78), cùng với hơn 60 quốc gia khác, Việt Nam đã ký Hiệp định về “Bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học ở vùng biển nằm ngoài quyền tài phán quốc gia” (Hiệp định về biển cả). Đây là văn kiện thứ ba thực thi Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) và là sự kiện có ý nghĩa lịch sử nhằm tái khẳng định vai trò, tầm quan trọng của Công ước với tư cách là khuôn khổ pháp lý cho mọi hoạt động trên biển và đại dương.

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã ký Hiệp định về Bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học ở vùng biển nằm ngoài quyền tài phán quốc gia

Việc Hiệp định được thông qua với tỷ lệ số phiếu tán thành cao và được các quốc gia ký kết là kết quả quá trình nỗ lực lâu dài của cộng đồng quốc tế với tiến trình gần 02 thập niên; trong đó, đàm phán chính thức bắt đầu từ năm 2018, thu hút sự tham gia của hầu hết các nước thành viên Liên hợp quốc, kể cả các nước không có biển hoặc không phải là thành viên của Công ước. Có thể khẳng định, đây là một dấu mốc lịch sử trong nỗ lực của cộng đồng quốc tế về bảo vệ môi trường biển, trong bối cảnh thực hiện Chương trình nghị sự 2030, đặc biệt là mục tiêu phát triển bền vững Số 14 về bảo tồn và sử dụng bền vững biển và tài nguyên biển. Theo đánh giá của các nhà khoa học, ngay khi Hiệp định có hiệu lực sẽ tác động trực tiếp tới việc điều chỉnh khai thác, chia sẻ lợi ích và bảo tồn nguồn gene biển tại các vùng biển quốc tế (hiện chiếm hơn 60% diện tích bề mặt của các đại dương), hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, đồng thời giải quyết kịp thời các mối đe dọa đối với đại dương. Mặt khác, trong bối cảnh hiện nay, hầu như chỉ có các nước phát triển và công ty tư nhân sở hữu công nghệ biển và công nghệ sinh học hàng đầu, với nguồn tài chính dồi dào mới có khả năng thu thập nguồn gene biển và phát triển ứng dụng đem lại lợi nhuận, trong khi chưa có văn kiện quốc tế nào quy định nghĩa vụ chia sẻ lợi ích cũng như bảo tồn nguồn lợi này, thì sự kiện trên càng có ý nghĩa quan trọng. Sau khi ký kết, các quốc gia cần thực hiện thủ tục phê chuẩn, phê duyệt để chính thức trở thành thành viên của Hiệp định.

Là quốc gia ven biển, Việt Nam tham gia tiến trình đàm phán văn kiện ngay từ đầu và là một trong những quốc gia đầu tiên tham gia ký Hiệp định. Điều này truyền đi thông điệp mạnh mẽ về việc Việt Nam là thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, chung tay cùng các quốc gia trên thế giới giải quyết các vấn đề toàn cầu, đóng góp vào hòa bình, thịnh vượng và phát triển bền vững. Hiệp định mở ra cơ hội cho Việt Nam và các nước đang phát triển khác được tham gia nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ biển, được hưởng lợi về mặt kinh tế từ việc các quốc gia khác có lợi thế lớn hơn. Vấn đề này hoàn toàn phù hợp với “Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045”, nhất là những quan điểm, định hướng có tính đột phá của Đảng ta về phát triển khoa học, công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực biển chất lượng cao, nhằm thực hiện mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia biển mạnh, phát triển bền vững, thịnh vượng, an ninh, an toàn. Bên cạnh đó, Hiệp định tạo ra và khuyến khích những cơ chế hợp tác quốc tế, hợp tác biển khu vực nhằm mục tiêu bảo tồn, chia sẻ lợi ích từ nguồn gene biển, bảo đảm phát triển bền vững, tăng trưởng xanh, đa dạng sinh học biển được bảo tồn, kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với củng cố quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc “từ sớm, từ xa”.

Thực hiện: CAO VƯƠNG