Nằm về phía Nam vùng duyên hải Bắc Bộ, thuộc địa bàn các cửa sông, như: sông Đáy, sông Hồng và sông Thái Bình, Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng¹ có diện tích hơn 105.558 ha, trong đó có 66.256 ha đất liền ven biển và 39.302 ha mặt nước biển thuộc 25 xã của 05 huyện: Thái Thụy, Tiền Hải (tỉnh Thái Bình), Giao Thủy, Nghĩa Hưng (tỉnh Nam Định) và Kim Sơn (tỉnh Ninh Bình).

Nhiều loại động vật quí hiếm cư trú tại Vườn quốc gia Xuân Thủy thuộc Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng.

Đây là khu dự trữ sinh quyển ven biển với hai vùng lõi là Vườn quốc gia Xuân Thủy và Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Tiền Hải, có tổng diện tích 14.167 ha. Mục tiêu quản lý vùng lõi là bảo tồn đa dạng sinh học, hạn chế các hoạt động của con người. Việc bảo tồn đa dạng sinh học vùng lõi gắn liền với việc bảo tồn rừng ngập mặn và những bãi bồi ven biển, cửa sông. Không giống như các khu bảo tồn trong nội địa, vùng lõi trong khu dự trữ sinh quyển này thường xuyên chịu sức ép từ việc khai thác và đánh bắt thủy sản quá mức, điều này không chỉ làm mất đi vẻ đẹp cảnh quan mà còn làm đảo lộn các chuỗi và lưới thức ăn trong tự nhiên.

Khu vực vùng đệm có diện tích 36.849 ha, là vùng tiếp giáp với vùng lõi, có thể tiến hành các hoạt động kinh tế, nghiên cứu, giáo dục và giải trí nhưng không ảnh hưởng đến mục đích bảo tồn trong vùng lõi. Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng có 05 vùng đệm thuộc địa giới hành chính của 05 huyện nói trên. Ranh giới vùng đệm được tính từ đê biển ra phía ngoài bãi bồi thấp nhất khi nước triều xuống. Toàn bộ diện tích rừng ngập mặn được khôi phục và trồng mới cùng với các bãi nuôi vạng, hệ thống đầm nuôi thủy sản giáp chân đê biển đều nằm trong vùng đệm. Đây là khu vực rất quan trọng cho các loài chim di cư từ vùng lõi cũng như các nơi khác đến kiếm ăn và trú ngụ. Việc quản lý vùng đệm đặt dưới sự chỉ đạo của cơ quan và chính quyền địa phương, kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế, tạo nguồn thu nhập cho người dân địa phương và bảo tồn rừng ngập mặn vừa có tác dụng phòng hộ, vừa góp phần tăng nguồn lợi thủy hải sản.

Vùng chuyển tiếp có diện tích 54.541ha, còn được gọi là vùng phát triển bền vững. Đây là nơi cộng tác của các nhà khoa học, nhà quản lý và người dân địa phương nhằm đẩy mạnh các hoạt động phát triển kinh tế, du lịch, dịch vụ đi đôi với tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng. Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng có 05 vùng chuyển tiếp thuộc địa giới hành chính của 05 huyện nêu trên. Ranh giới vùng chuyển tiếp được xác định dựa trên địa giới hành chính xã nằm dọc theo đê biển.

Theo các công trình nghiên cứu của UNESCO đã công bố, Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng có khoảng 200 loài chim, trong đó có gần 60 loài chim di cư, hơn 50 loài chim nước đã và đang cư trú, trong đó có nhiều loài quý hiếm được ghi trong Sách đỏ thế giới, như: cò thìa, mòng biển, rẽ mỏ thìa, cò trắng bắc, v.v. Khu dự trữ sinh quyển này còn sở hữu những cánh rừng ngập mặn rộng hàng nghìn héc ta, khu đầm lầy ngập mặn, các khu bãi bồi ven biển và cửa sông. Những cánh rừng ngập mặn nơi đây được ví như bức tường xanh bảo vệ đê biển, khu dân cư khỏi bị tàn phá bởi gió bão và nước biển dâng. Đây cũng là nơi nuôi dưỡng, sinh sản của các loài hải sản, cung cấp nguồn lợi thủy sản phong phú cùng với khoảng 500 loài động vật, thực vật thủy sinh và cỏ biển; trong đó, nhiều loài có giá trị kinh tế cao, như: tôm, cua, cá biển, vạng, trai, sò, cá tráp, v.v.

Ngoài ra, Khu dự trữ sinh quyển châu thổ sông Hồng còn có nhiều tiềm năng để phát triển loại hình du lịch sinh thái, đồng quê và tắm biển; là điểm đến của nhiều đoàn nghiên cứu, tham quan học tập ở trong nước và quốc tế.

Thực hiện: Phạm Bình
___________________       

1 - Được UNESCO công nhận là một khu dự trữ sinh quyển thế giới vào năm 2004.