Tỉnh Quảng Trị là địa bàn có vị trí chiến lược đối với Quân khu 4 và cả nước; có bờ biển dài 75 km và đường biên giới với Lào dài 206 km. Những năm gần đây, kinh tế của Tỉnh có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, hậu quả chiến tranh để lại còn nặng nề; thiên tai thường xuyên xảy ra, nên đời sống nhân dân nhiều nơi còn rất khó khăn. Do tác động của cơ chế thị trường, một số quân nhân dự bị (QNDB) thường xuyên đi làm ăn xa, gây khó khăn cho công tác đăng ký, quản lý. Mặt khác, số thanh niên nhập ngũ hằng năm ít, số QNDB giải ngạch lại nhiều, dẫn đến mất cân đối trong công tác xây dựng lực lượng... Bên cạnh đó, nguồn ngân sách bảo đảm cho công tác quốc phòng nói chung và xây dựng lực lượng dự bị động viên (LLDBĐV) nói riêng còn hạn chế cũng ảnh hưởng trực tiếp đến nhiệm vụ này.

Ảnh mang tính minh họa (Nguồn: Internet)

Trước tình hình đó, để xây dựng được LLDBĐV vững mạnh, cơ quan quân sự các cấp đã làm tốt chức năng tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương tích cực triển khai nhiều giải pháp phù hợp với đặc điểm địa bàn; trong đó, tập trung vào một số giải pháp chủ yếu sau:

Một là, thường xuyên làm tốt công tác giáo dục, tuyên truyền về vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của LLDBĐV trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc; xem đây là tiền đề xây dựng LLDBĐV vững mạnh; đồng thời, thiết thực góp phần thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng: “Quan tâm xây dựng LLDBĐV hùng hậu, dân quân tự vệ rộng khắp, sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ) bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống”¹. Vì vậy, cấp ủy, chính quyền các cấp luôn coi trọng công tác giáo dục, tuyên truyền cho nhân dân và LLDBĐV nhận thức đúng đắn quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về vấn đề này; để trên cơ sở đó, nâng cao trách nhiệm, quyền và nghĩa vụ của công dân, vận dụng vào tổ chức thực hiện có hiệu quả. Để thực hiện, cơ quan quân sự các cấp đã chủ động tham mưu cho cấp ủy, Ủy ban nhân dân (UBND) cùng cấp xây dựng các nghị quyết, kế hoạch lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành công tác xây dựng, hoạt động của LLDBĐV. Các văn bản này xác định rõ trách nhiệm của các cấp, các ngành và các bước triển khai tổ chức thực hiện Pháp lệnh về LLDBĐV một cách đồng bộ, hiệu quả. Trên cơ sở đó, Tỉnh tổ chức tập huấn, quán triệt cho đội ngũ cán bộ chủ trì các cấp và chủ động đưa nội dung này vào tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng. Trong đó, chú trọng nâng cao nhận thức cho LLDBĐV và nhân dân những nội dung của Pháp lệnh về LLDBĐV, về ý thức trách nhiệm của công dân đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc; những âm mưu, thủ đoạn trong chiến lược “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch đối với cách mạng Việt Nam...; qua đó, tạo thuận lợi cho công tác xây dựng LLDBĐV vững mạnh.

Hai là, chú trọng nâng cao chất lượng nguồn và thực hiện tốt công tác đăng ký, quản lý chặt chẽ nguồn động viên. Thực tiễn ở Quảng Trị cho thấy, muốn xây dựng được LLDBĐV vững mạnh và nâng cao tỷ lệ đúng chuyên nghiệp quân sự thì phải có kế hoạch tạo nguồn ngay từ khi công dân nhập ngũ. Vì vậy, những năm qua, căn cứ chỉ tiêu được giao, Bộ Chỉ huy Quân sự (CHQS) Tỉnh trực tiếp tham mưu cho UBND Tỉnh phân bổ giao chỉ tiêu nhập ngũ cho các huyện, thị, bảo đảm phù hợp với tỷ lệ dân số và theo đúng ý định, kế hoạch động viên đã xác định. Cấp ủy, chính quyền các cấp đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể tổ chức triển khai thực hiện tốt các bước khám tuyển, gọi công dân nhập ngũ đúng quy trình, quy định, bảo đảm công bằng, dân chủ, công khai. Khi quân nhân hoàn thành nhiệm vụ phục vụ tại ngũ, các địa phương đã phối hợp với đơn vị quân đội làm công tác đón, nhận một cách trang trọng, nền nếp; đồng thời, tổ chức cho đối tượng này đăng ký vào ngạch dự bị động viên (DBĐV) theo đúng quy định.

Công tác tổ chức đăng ký vào ngạch DBĐV được kết hợp chặt chẽ với rà soát chất lượng các đối tượng, củng cố, kiện toàn tổ chức biên chế, thực hiện bổ nhiệm các chức vụ cho QNDB, miễn nhiệm, giải ngạch theo quy định. Đến nay, toàn Tỉnh đã đăng ký QNDB đạt tỷ lệ 8% so với dân số. Trong QNDB, sĩ quan chiếm: 3%, QNDB hạng 1: 31%, QNDB hạng 2: 65%, nữ có chuyên môn kỹ thuật cần cho quân đội đạt 2%. Công tác sắp xếp QNDB vào các đơn vị DBĐV được Tỉnh chú trọng bảo đảm đúng và gần đúng chuyên nghiệp quân sự, gần, gọn địa bàn theo đơn vị nhận nguồn. Hiện nay, LLDBĐV của Tỉnh đạt tỷ lệ 93,5% so với chỉ tiêu được giao; trong đó, xếp đúng chuyên nghiệp quân sự: 63,14%, gần đúng: 16,6% (riêng sĩ quan dự bị đạt 80% chỉ tiêu, trong đó đúng chuyên nghiệp quân sự: 68,02%). Công tác đăng ký, quản lý phương tiện kỹ thuật được các địa phương thực hiện nghiêm túc theo chế độ, đã sắp xếp đạt 97% chỉ tiêu Chính phủ giao.

Để nâng cao chất lượng chính trị của LLDBĐV, Tỉnh chú trọng tạo nguồn từ đối tượng là đảng viên, đoàn viên ưu tú. Các Ban CHQS xã, phường đã chủ động tham mưu cho Đảng ủy phối hợp chặt chẽ với các đơn vị nhận nguồn xây dựng kế hoạch bồi dưỡng đối tượng, kết nạp đảng cho những quần chúng ưu tú là QNDB. Các bước tuyển chọn để kết nạp đảng viên mới được các xã, phường làm theo đúng quy trình. Vì vậy, đến nay, tỷ lệ đảng viên trong các đơn vị DBĐV của Tỉnh đạt 8,05%; những đảng viên mới được kết nạp đều có tinh thần trách nhiệm cao trong thực hiện nhiệm vụ được giao.

Quảng Trị là tỉnh vừa có rừng, vừa có biển đảo, nhưng công nghiệp chưa phát triển mạnh, nên nhiều QNDB phải đi làm ăn xa, ảnh hưởng không ít đến công tác quản lý QNDB trên địa bàn. Để khắc phục khó khăn này, cơ quan quân sự các cấp đã làm tốt công tác phối hợp, hiệp đồng với cơ quan công an trong việc quản lý QNDB đi làm xa địa bàn; trước khi đi, QNDB phải viết bản cam kết với chính quyền địa phương: sẽ có mặt đầy đủ khi có lệnh gọi huấn luyện, diễn tập, kiểm tra sẵn sàng động viên...

Hằng năm, các đơn vị nhận nguồn và địa phương đều tiến hành Hội nghị hiệp đồng, xây dựng kế hoạch thực hiện nhiệm vụ, cùng nhau khảo sát, kiểm tra nắm chắc quân số và chất lượng QNDB để kịp thời có phương án điều chỉnh, bổ sung, bảo đảm cho đơn vị nhận nguồn luôn đủ quân số, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.

Ba là, tổ chức huấn luyện quân sự, giáo dục chính trị chặt chẽ đúng quy định. Công tác huấn luyện quân sự, giáo dục chính trị là một nội dung quan trọng, nhằm nâng cao chất lượng tổng hợp, sức chiến đấu của LLDBĐV. Vì vậy, hằng năm, Tỉnh chú trọng triển khai công tác huấn luyện LLDBĐV đúng theo Mệnh lệnh của Tư lệnh Quân khu và Chỉ lệnh của Tổng Tham mưu trưởng; đồng thời, bám sát phương châm huấn luyện "cơ bản, thiết thực, vững chắc", làm cơ sở để chỉ đạo chặt chẽ từ khâu xây dựng kế hoạch, công tác bảo đảm, chuẩn bị nội dung, chương trình đến phương pháp thực hành huấn luyện cho từng đơn vị, từng chuyên ngành. Trước khi bước vào huấn luyện, Bộ CHQS Tỉnh chủ động mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực cho đội ngũ cán bộ DBĐV. Công tác chuẩn bị huấn luyện phân đội được chuẩn bị chu đáo từ thao trường, bãi tập đến doanh trại, quân trang... Trong huấn luyện phân đội, các đơn vị luôn bám sát kế hoạch của trên để xác định nội dung huấn luyện phù hợp với từng đối tượng; trong đó, chú trọng huấn luyện chuyên sâu cho các binh chủng: thông tin, trinh sát, pháo binh, công binh... Quá trình huấn luyện được tổ chức tập trung theo từng đầu mối đơn vị; bảo đảm huấn luyện đúng, đủ nội dung, đúng thời gian quy định; kết hợp chặt chẽ giữa huấn luyện quân sự với giáo dục chính trị và rèn luyện kỷ luật, tổ chức hội thi, hội thao đánh giá kết quả. Các đơn vị chú trọng tăng cường báo động luyện tập cơ động chiến đấu, nâng cao ý thức SSCĐ của từng quân nhân, từng đơn vị... Cùng với đó, Tỉnh còn chú trọng huấn luyện tạo nguồn từ QNDB hạng 2 thành hạng 1, góp phần bảo đảm quân số theo yêu cầu. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, cùng với huấn luyện SSCĐ, Tỉnh chú trọng giáo dục nâng cao nhận thức cho LLDBĐV về những âm mưu chống phá cách mạng nước ta của các thế lực thù địch, để họ nâng cao cảnh giác và tích cực đấu tranh có hiệu quả với thủ đoạn của chúng. Cùng với nhiệm vụ huấn luyện theo kế hoạch, các cơ quan, đơn vị đã gắn nội dung huấn luyện kỹ năng và giáo dục ý thức trách nhiệm để LLDBĐV sẵn sàng tham gia vào các nhiệm   vụ phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, bão lụt, tham gia chống bạo loạn, bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở địa phương.

Bốn là, thực hiện đầy đủ, nghiêm túc các chế độ, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với LLDBĐV. Trong nền kinh tế thị trường, việc thực hiện tốt công tác bảo đảm chế độ, chính sách cho QNDB có ý nghĩa hết sức quan trọng, góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm, tạo điều kiện cho gia đình và bản thân QNDB yên tâm hoàn thành nhiệm vụ được giao. Vì vậy, mặc dù điều kiện kinh tế-xã hội còn nhiều khó khăn, nhưng cấp ủy, chính quyền các cấp luôn quan tâm tạo mọi điều kiện để bảo đảm ngân sách cho công tác huấn luyện, diễn tập, kiểm tra sẵn sàng động viên LLDBĐV. Với sự cố gắng của các địa phương, ngân sách cấp năm sau luôn cao hơn năm trước, bước đầu đã bảo đảm được nhu cầu xây dựng LLDBĐV theo quy định.

Công tác bảo đảm chế độ chính sách trong xây dựng và huy động LLDBĐV cũng được địa phương thực hiện nghiêm túc, đúng quy định. Đối với QNDB được bổ nhiệm giữ chức vụ chỉ huy, hằng quý, địa phương thực hiện chi trả phụ cấp trách nhiệm đến từng quân nhân; đối với QNDB và chủ phương tiện kỹ thuật được huy động thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, diễn tập, kiểm tra sẵn sàng động viên, việc chi trả trợ cấp cho gia đình được thực hiện nghiêm túc theo đúng Pháp lệnh. Bên cạnh đó, Tỉnh còn coi trọng việc phát huy vai trò của các tổ chức xã hội, vận động mọi tầng lớp nhân dân quan tâm xây dựng LLDBĐV vững mạnh.

Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc hiện nay đặt ra những yêu cầu rất cao đối với công tác xây dựng LLDBĐV. Trên cơ sở những kết quả đã đạt được, Quảng Trị tiếp tục đẩy mạnh thực hiện các giải pháp nâng cao chất lượng LLDBĐV, để lực lượng này thực sự là nhân tố quan trọng trực tiếp góp phần vào việc hoàn thành nhiệm vụ quân sự, quốc phòng của địa phương; ngày càng khẳng định vị trí, vai trò chiến lược của mình trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

 Thiếu tướng NGUYỄN CHÍ HƯỚNG

Chỉ huy trưởng BCHQS Tỉnh

1 - ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 234-235.