Hội nhập quốc tế, đối ngoại quốc phòng là chủ trương chiến lược của Đảng, Nhà nước và Bộ Quốc phòng, góp phần duy trì hòa bình, ổn định, phát triển đất nước, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. Nhận thức sâu sắc điều đó, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Binh chủng Hóa học đã, đang triển khai đồng bộ các giải pháp thực hiện công tác quan trọng này theo chức năng, nhiệm vụ, đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Thủ trưởng Binh chủng trao thưởng cho các tập thể hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong Diễn tập DC-25.

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, trực tiếp là Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, những năm qua, cùng với lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị trung tâm là huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Binh chủng Hóa học đã quán triệt, triển khai thực hiện hiệu quả các nghị quyết, kết luận, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng về hội nhập quốc tế, đối ngoại quốc phòng theo chức năng, nhiệm vụ được giao và đạt được nhiều kết quả tích cực.

Thực hiện tốt vai trò cơ quan đầu mối quốc gia trong các lĩnh vực chuyên ngành đặc thù

Với vai trò đại diện Cơ quan đầu mối quốc gia phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt¹, Binh chủng thường xuyên nghiên cứu, dự báo, đánh giá đúng tình hình, nhất là về vũ khí hủy diệt hàng loạt, các nguy cơ, sự cố hóa học, sinh học, phóng xạ, hạt nhân và môi trường, kịp thời tham mưu, đề xuất với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Nhà nước các chủ trương, giải pháp đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong thực thi các công ước, điều ước quốc tế về cấm vũ khí hủy diệt hàng loạt mà Việt Nam đã ký kết.

Tổ chức và tham gia các hoạt động hợp tác quốc tế, như: phối hợp với Chương trình Kiểm soát xuất khẩu và an ninh biên giới (EXBS)/Bộ Ngoại giao Mỹ, Chương trình kiểm soát hàng hóa lưỡng dụng khu vực Đông Nam Á của Liên minh châu Âu (EU P2P), Liên minh châu Âu (EU), Mạng lưới chuyên gia quân sự ASEAN về hóa học, sinh học và phóng xạ (CBR) tổ chức hội thảo, tập huấn về phòng, chống phổ biến, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, chống rửa tiền, kiểm soát xuất khẩu hàng hóa lưỡng dụng, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm tổ chức lực lượng và đào tạo nguồn nhân lực ứng phó sự cố hóa học, sinh học, phóng xạ, hạt nhân; xây dựng khung pháp lý của Việt Nam về phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt. Tham gia các lớp tập huấn nâng cao năng lực ứng phó sự cố hóa học, sinh học, phóng xạ, hạt nhân, hoàn thiện hệ thống pháp luật do Tổ chức Cấm vũ khí hóa học (OPCW), Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), EU và các cơ quan của Liên hợp quốc tổ chức, v.v. Qua đó, thể hiện rõ trách nhiệm của Việt Nam trong nỗ lực chung về chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, bảo đảm an ninh toàn cầu.

Hợp tác hiệu quả trong khắc phục hậu quả chất độc hóa học dioxin

Đây là một trong những điểm sáng, thể hiện sâu sắc tính nhân văn và hiệu quả công tác đối ngoại quốc phòng của Bộ đội Hóa học. Binh chủng đã chủ động tham mưu với Chính phủ, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về nội dung hợp tác với các cơ quan, tổ chức quốc tế về khắc phục hậu quả chất độc hóa học sau chiến tranh; vận động các tổ chức quốc tế, Chính phủ Hoa kỳ tài trợ và phối hợp khắc phục hậu quả; hợp tác chặt chẽ với Tập đoàn Shimizu/Nhật Bản thử nghiệm công nghệ xử lý đất nhiễm dioxin; hợp tác với Tập đoàn Haemers Technologies (Bỉ) thử nghiệm chứng minh công nghệ giải hấp nhiệt xử lý đất nhiễm dioxin tại sân bay Biên Hòa, v.v. 

Thủ trưởng Binh chủng kiểm tra công tác huấn luyện, đào tạo tại Trường Sĩ quan Phòng hóa.

Song song với đó, Binh chủng đã triển khai thực hiện hiệu quả Dự án Tiếp nhận trang thiết bị phân tích dioxin và môi trường do Chính phủ Nhật Bản tài trợ, đáp ứng nhu cầu nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực phân tích dioxin và các hợp chất POPs; Dự án “Hỗ trợ nâng cao chất lượng sống cho người khuyết tật tại các tỉnh bị phun rải nặng chất da cam” (Dự án Hòa nhập) do Chính phủ Hoa kỳ tài trợ tại 8 tỉnh, thành phố: Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Gia Lai, Quảng Ngãi, Đồng Nai, Kon Tum và Bình Định². Trên cơ sở thành công đó, Binh chủng tiếp tục trao đổi với Hoa Kỳ về mở rộng dự án trên địa bàn các tỉnh Cà Mau và Quảng Ngãi giai đoạn 2025 - 2030; đàm phán với đối tác của Bỉ, Nhật Bản, Hàn Quốc, xây dựng dự án xử lý dioxin tại sân bay Phù Cát, tiến tới xử lý toàn bộ không còn chất độc dioxin.

Phát triển hợp tác song phương, đa phương và tham gia các nhiệm vụ ở cấp độ toàn cầu

Bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Binh chủng đã đẩy mạnh thực hiện Nghị định thư hợp tác về phòng hóa với Quân đội nhân dân Lào và Quân đội Hoàng gia Campuchia trên các lĩnh vực đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn cán bộ; cử chuyên gia giúp bạn xây dựng, củng cố, phát triển lực lượng, nâng cấp, xây dựng cơ sở kỹ thuật và viện trợ trang bị phòng hóa, v.v. Qua đó, góp phần thắt chặt mối quan hệ hữu nghị truyền thống, đoàn kết đặc biệt Việt Nam - Lào và đoàn kết hữu nghị Việt Nam - Campuchia.

Trên bình diện đa phương, Binh chủng tích cực trao đổi, chia sẻ thông tin liên quan đến hóa học, sinh học, phóng xạ, hạt nhân với các nước ASEAN; tổ chức và tham gia các cuộc diễn tập ứng phó thiên tai (ARDEX), diễn tập hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa và tham gia tập huấn, trao đổi đoàn chuyên ngành cứu hộ - cứu nạn với Hoa Kỳ.

Không dừng lại ở đó, Binh chủng chủ động làm tốt công tác chuẩn bị lực lượng, phương tiện, huấn luyện chuyên môn và cử cán bộ tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc sát với chức năng, nhiệm vụ³; tổ chức các hoạt động trao đổi, cử cán bộ tham dự hội nghị, hội thảo quốc tế⁴. Tranh thủ các cơ chế hợp tác quốc tế, tận dụng hiệu quả sự hỗ trợ của các tổ chức, đối tác quốc tế để thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ và tăng cường năng lực trang bị kỹ thuật của lực lượng theo hướng hiện đại, nâng cao đáng kể khả năng tự chủ vật tư, năng lực ứng phó sự cố, xử lý ô nhiễm và hỗ trợ Nhân dân trong thiên tai, thảm hoạ, khẳng định vị thế, uy tín, năng lực của Bộ đội Hóa học trong tham gia giải quyết các vấn đề quốc tế quan tâm.

Thực hành trinh sát chất độc trong Diễn tập Phòng thủ dân sự ứng phó sự cố môi trường.

Những kết quả đạt được trong công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng của Binh chủng Hóa học thời gian qua là rất tích cực, song mới chỉ là bước đầu. Để đối phó hiệu quả với các thách thức an ninh phi truyền thống, nguy cơ sự cố, thảm họa hóa học, sinh học, phóng xạ, hạt nhân và hậu quả chất độc hóa học tồn lưu sau chiến tranh đòi hỏi Binh chủng tiếp tục triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, tăng cường tiềm lực, sức mạnh nội tại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, ngăn ngừa xung đột và nguy cơ chiến tranh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc từ sớm, từ xa bằng biện pháp hòa bình.

Trước hết, Binh chủng tiếp tục quán triệt, thực hiện tốt quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng trong tình hình mới. Trọng tâm là Kết luận số 53-KL/TW, ngày 28/4/2023 của Bộ Chính trị; Nghị quyết số 2662-NQ/QUTW, ngày 26/02/2024 của Quân ủy Trung ương về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo. Trong đó, chú trọng nâng cao năng lực nghiên cứu, dự báo, phân tích, đánh giá chính xác tình hình, nhất là thực trạng, xu hướng phát triển vũ khí hủy diệt hàng loạt, phương tiện, trang bị kỹ thuật và hoạt động phòng, chống vũ khí hủy diệt hàng loạt của các quốc gia, tổ chức quốc tế; các thách thức an ninh phi truyền thống; những thuận lợi, khó khăn tác động trực tiếp đến quốc phòng, an ninh của đất nước và nhiệm vụ đối ngoại quốc phòng của Binh chủng. Trên cơ sở đó, tham mưu, đề xuất với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng các chủ trương, giải pháp hợp tác quốc tế hiện đại hóa lực lượng phòng hóa; thực hiện chức năng quản lý nhà nước về phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt và các lĩnh vực: phòng thủ dân sự, ứng phó sự cố hóa học, sinh học, phóng xạ, hạt nhân, khắc phục hậu quả chất độc hoá học tồn lưu sau chiến tranh; ứng phó với biến đổi khí hậu và thảm họa môi trường. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản thỏa thuận hợp tác quốc tế về quốc phòng, v.v.

Hai là, triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các nhiệm vụ đối ngoại quốc phòng, hợp tác quốc tế Bộ Quốc phòng giao. Trước mắt, cùng với tích cực tham gia các hoạt động trao đổi đoàn, giao lưu quốc phòng; tổ chức đào tạo, tập huấn cán bộ cho Quân đội nhân dân Lào và Quân đội Hoàng gia Campuchia, Binh chủng tích cực, chủ động tham gia thực chất, có trách nhiệm vào các cơ chế đối thoại, các diễn đàn đa phương, như: Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF), Ủy ban ASEAN về phòng, chống thiên tai (ACDM), Mạng lưới chuyên gia quân sự ASEAN về hóa học, sinh học, phóng xạ, Hiệp định Quản lý thảm họa và ứng phó khẩn cấp (AADMER), Diễn đàn Nguyên tử quốc tế và sẵn sàng cử cán bộ tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc khi có yêu cầu.

Cùng với đó, Binh chủng tiếp tục đẩy mạnh mở rộng hợp tác với các đối tác trong mua sắm trang bị, chuyển giao công nghệ sản xuất, sửa chữa trang bị phòng hóa, nhất là các lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, công nghệ sinh học, công nghệ lượng tử,… thúc đẩy chuỗi nghiên cứu - phát triển - sản xuất - ứng dụng, phục vụ nhiệm vụ chính trị của Binh chủng.

Ba là, đẩy mạnh đối ngoại quốc phòng trong thực hiện chức năng quản lý nhà nước về phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt; ứng phó sự cố hóa học, sinh học, phóng xạ, hạt nhân. Phát huy kết quả đạt được, Binh chủng tiếp tục tham mưu với Chính phủ, Bộ Quốc phòng về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực phòng, chống phổ biến và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt; ký kết các hiệp định, thỏa thuận với các đối tác nước ngoài thực thi công ước, điều ước quốc tế về chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt và hóa học, sinh học, phóng xạ, hạt nhân. Để nâng cao hiệu quả, Binh chủng phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng nghiên cứu rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của Việt Nam và các cơ chế quốc tế mà Việt Nam tham gia về phòng, chống phổ biến, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt. Tổ chức và tham gia các hội nghị, hội thảo quốc tế, tập huấn, khóa học về phòng, chống phổ biến và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, kiểm soát xuất khẩu hàng hóa lưỡng dụng, phát hiện các dấu hiệu của hoạt động tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt; về chuẩn bị ứng phó sự cố hóa học, sinh học, phóng xạ, hạt nhân trong khu vực ASEAN; về nâng cao nhận thức, năng lực và cụ thể hóa các nghĩa vụ, yêu cầu của Nghị quyết số 1540, ngày 28/4/2004 của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Xây dựng và triển khai chương trình hợp tác song phương, đa phương với các quốc gia và các tổ chức quốc tế về ứng phó sự cố môi trường cấp quốc gia. Quá trình hợp tác, quán triệt và thực hiện nhất quán nguyên tắc độc lập, tự chủ, bảo đảm tối đa lợi ích, không làm phương hại đến quốc phòng, an ninh, hình ảnh, uy tín của đất nước và Quân đội.

Bốn là, tranh thủ tối đa các nguồn lực quốc tế trong khắc phục hậu quả chất độc hóa học tồn lưu sau chiến tranh. Đây là nhiệm vụ chính trị mang ý nghĩa nhân đạo sâu sắc, đòi hòi nguồn lực rất lớn, cả về con người, khoa học công nghệ, tài chính. Thực hiện vấn đề này, Binh chủng tăng cường hơn nữa hoạt động hợp tác quốc tế để vận động nguồn lực tài chính, trang thiết bị, công nghệ, đào tạo cán bộ nhằm đẩy nhanh công tác khắc phục hậu quả chất độc hóa học/dioxin. Trước mắt, tập trung vận động chính phủ nước ngoài và các tổ chức quốc tế hỗ trợ cho xử lý dioxin tại các điểm nóng, như: sân bay Phù Cát và sân bay Biên Hòa giai đoạn 2. Tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và các đối tác để thực hiện hiệu quả Dự án Hòa nhập mở rộng⁵, nâng cao chất lượng sống của các nạn nhân chất độc hóa học/dioxin. Đẩy mạnh hợp tác thử nghiệm, đánh giá, lựa chọn và tiến tới làm chủ công nghệ xử lý triệt để dioxin phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Năm là, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực làm công tác đối ngoại; đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền và bảo vệ chính trị nội bộ. Bám sát chức năng, nhiệm vụ, Binh chủng phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng tiếp tục rà soát, đánh giá, ưu tiên xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng đủ số lượng, chất lượng cao, chuyên nghiệp, hiện đại, có kiến thức, năng lực toàn diện, có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân. Tăng cường cảnh giác, quản lý chặt chẽ chính trị nội bộ, chủ động đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, không để các thế lực thù địch lợi dụng các hoạt động hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng để thâm nhập, móc nối, lôi kéo, thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” nội bộ.

Sáu là, tiếp tục đẩy mạnh hợp tác quốc tế về phát triển khoa học công nghệ, đầu tư trang thiết bị thực chất, chọn lọc và hiệu quả. Trọng tâm là hợp tác nghiên cứu, đào tạo chuyên sâu và chuyển giao công nghệ trong các lĩnh vực then chốt như: quan trắc, cảnh báo sớm tác nhân hóa học, sinh học, phóng xạ, hạt nhân; công nghệ mô phỏng trong huấn luyện, diễn tập; công nghệ xử lý hoá chất độc hại; công nghệ vật liệu, cảm biến mới; ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn trong tự động hóa chỉ huy, điều hành. Đồng thời, thúc đẩy hợp tác mua sắm, tiếp nhận, chuyển giao trang thiết bị, công nghệ và dây chuyền sản xuất, hướng tới mục tiêu từng bước tự chủ công nghệ nền, công nghệ lõi, nội địa hoá, nâng cao năng lực chế tạo và sửa chữa trang bị chuyên ngành, góp phần hiện đại hóa nhanh, đồng bộ và vững chắc Bộ đội Phòng hóa, đáp ứng các yêu cầu nhiệm vụ phòng, chống vũ khí huỷ diệt hàng loạt, ứng phó sự cố hóa học, sinh học, phóng xạ, hạt nhân và khắc phục hậu quả chất độc hóa học sau chiến tranh trong trong tình hình mới./.

Thiếu tướng NGUYỄN ĐÌNH HIỀN, Tư lệnh Binh chủng
_____________________

1 - Theo Nghị định số 81/2019/NĐ-CP, ngày 11/11/2019 của Chính phủ về phòng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, Binh chủng Hóa học là Cơ quan thường trực của Cơ quan đầu mối quốc gia Việt Nam.

2 - Địa giới hành chính trước 01/7/2025.

3 - Năm 2024, Binh chủng đã cử 01 sĩ quan đi làm nhiệm vụ quan sát viên quân sự tại Phái bộ UNMISS (Nam Sudan).

4 - Năm 2024, Binh chủng đã tổ chức 26 đoàn công tác với 48 cán bộ tham dự các hoạt động tại 16 quốc gia và đón 06 đoàn chuyên gia nước ngoài vào làm việc, trao đổi kinh nghiệm.

5 - Ngày 15/9/2025, Trung tâm Hành động quốc gia khắc phục hậu quả chất độc hóa học và môi trường (NACCET) và Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam ký thỏa thuận bổ sung vốn ODA không hoàn lại trị giá 32 triệu USD để thực hiện Dự án Hòa nhập mở rộng.