Hà Giang là tỉnh biên giới cực Bắc của Tổ quốc, có diện tích rộng, giữ vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về quốc phòng, an ninh, đối ngoại của Quân khu 2 và cả nước. Quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối của Đảng về xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, những năm qua, Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân Tỉnh đã đề ra nhiều chủ trương, giải pháp sát, đúng trong phát triển kinh tế - xã hội; thực hiện tốt công tác quốc phòng, quân sự địa phương. Trong đó, chú trọng xây dựng lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh, rộng khắp, làm nòng cốt thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc; xung kích trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở địa phương cơ sở và đạt nhiều kết quả tích cực.

Đại đội dân quân Pháo phòng không 37 mm huấn luyện sẵn sàng chiến đấu.

Trước hết, Tỉnh chú trọng nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện của cấp ủy, chính quyền các cấp trong xây dựng lực lượng dân quân tự vệ. Trên cơ sở quán triệt các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Luật Dân quân tự vệ và mệnh lệnh, kế hoạch, hướng dẫn của Quân khu, Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh chủ trì phối hợp với các ban, sở, ngành tham mưu giúp Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân Tỉnh xây dựng, ban hành văn bản lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, phù hợp với điều kiện và khả năng của Tỉnh. Đáng chú ý, thực hiện Nghị quyết số 22/NQ-HĐND, ngày 15/7/2022 của Hội đồng nhân dân tỉnh Hà Giang về phê chuẩn Đề án tổ chức lực lượng, huấn luyện, hoạt động và bảo đảm chế độ chính sách cho lực lượng dân quân tự vệ giai đoạn 2022 - 2025, thời gian qua, Bộ Chỉ huy Quân sự đã chỉ đạo, hướng dẫn các sở, ban, ngành, địa phương triển khai quyết liệt các biện pháp xây dựng lực lượng dân quân tự vệ sát với đặc điểm, tình hình thực tiễn của địa phương, cơ quan, tổ chức. Để đạt hiệu quả cao, Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh đã phát huy vai trò nòng cốt đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến sâu rộng nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ chốt các cấp trong xây dựng lực lượng dân quân tự vệ; hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc các cơ quan, đơn vị, địa phương tổ chức thực hiện Đề án, kịp thời phát hiện, khắc phục những hạn chế, vướng mắc nảy sinh. Từ năm 2020 đến nay, Tỉnh đã tổ chức 34 lớp, các huyện, thành phố tổ chức 64 lớp tập huấn Luật Dân quân tự vệ và các văn bản pháp quy về dân quân tự vệ cho 16.348 lượt cán bộ tham gia. Qua đó, thống nhất về nhận thức và trách nhiệm, huy động sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, toàn dân trong thực hiện nhiệm vụ quan trọng này.

Với phương châm “ở đâu có dân, có tổ chức đảng, ở đó có dân quân tự vệ”, Tỉnh luôn chú trọng xây dựng lực lượng này có số lượng, cơ cấu, thành phần hợp lý, chất lượng tổng hợp ngày càng cao, phù hợp đặc điểm địa bàn. Theo đó, Tỉnh tập trung lãnh đạo, chỉ đạo cấp ủy, chính quyền địa phương, cơ sở, trực tiếp là cơ quan quân sự tiến hành rà soát, đăng ký, quản lý chặt chẽ công dân trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ để tham mưu cho cấp ủy, chính quyền cùng cấp thực hiện nghiêm quy trình xét duyệt, tuyển chọn, kết nạp và chuyển ra lực lượng dân quân tự vệ, đảm bảo công khai, dân chủ, công bằng, chặt chẽ từ thôn, bản; xây dựng lực lượng dân quân tự vệ có cơ cấu, thành phần hợp lý, chất lượng ngày càng cao, nhất là lực lượng dân quân thường trực, dân quân cơ động ở địa bàn biên giới. Cùng với đó, Tỉnh tập trung lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng chính trị, độ tin cậy của lực lượng dân quân tự vệ; các địa phương, đơn vị làm tốt công tác quán triệt nhiệm vụ, giáo dục chính trị tư tưởng để dân quân tự vệ nhận thức rõ chức năng, nhiệm vụ, cũng như vinh dự, trách nhiệm khi được đứng trong hàng ngũ. Cùng với tuyên truyền, giáo dục, Tỉnh đã tập trung xây dựng, củng cố, kiện toàn và nâng cao năng lực lãnh đạo, chất lượng hiệu quả hoạt động của chi bộ quân sự cấp xã; làm tốt công tác phát triển đảng viên, đoàn viên, trong dân quân tự vệ. Đến nay, Tỉnh đã xây dựng được 193 cơ sở dân quân, 79 cơ sở tự vệ, 05 tiểu đội dân quân thường trực tại các xã biên giới; quân số chiếm khoảng 1,96% so với dân số; thành lập và duy trì hoạt động có hiệu quả 193/193 chi bộ quân sự xã, phường; tỷ lệ đảng viên trong lượng dân quân tự vệ đạt 30,5% (trong đó, dân quân đạt 25,7%, tự vệ đạt 78%).

Phối hợp chặt chẽ với các lực lượng thường xuyên tuần tra đảm bảo an toàn đường biên, mốc giới.

Hiệu quả hoạt động của lực lượng dân quân tự vệ phụ thuộc nhiều vào chất lượng đội ngũ cán bộ quân sự ở cơ sở. Vì vậy, Tỉnh tích cực quy hoạch, lựa chọn nhân sự cử đi đào tạo và bồi dưỡng xây dựng đội ngũ cán bộ ban chỉ huy quân sự xã, phường đủ về số lượng, chất lượng cao; ưu tiên con em đồng bào dân tộc thiểu số, những người có phẩm chất, năng lực, uy tín. Cùng với đó, Tỉnh duy trì tập huấn, bồi dưỡng cho các đối tượng từ cán bộ ban chỉ huy quân sự xã, phường, cơ quan, tổ chức, cán bộ dân quân tự vệ binh chủng đến thôn đội trưởng theo phân cấp. Nội dung tập trung vào nâng cao năng lực tham mưu cho cấp ủy, chính quyền về công tác quân sự, quốc phòng địa phương, trình độ tổ chức huấn luyện, diễn tập, chỉ huy dân quân tự vệ phối hợp cùng các lực lượng thực hiện nhiệm vụ, nhất là giữ gìn an ninh chính trị, tuần tra, quản lý, bảo vệ biên giới, v.v. Đồng thời, Tỉnh yêu cầu thường xuyên đổi mới hình thức, phương pháp tập huấn kết hợp lồng ghép các chương trình ngoại khóa, tham quan diễn tập khu vực phòng thủ, diễn tập phòng thủ dân sự, v.v. Bằng các giải pháp thiết thực, hiệu quả, đến nay, 100% cán bộ ban chỉ huy quân sự cấp xã có trình độ trung cấp trở lên, trong đó có gần 40% có trình độ đại học, cao đẳng. Đội ngũ cán bộ này đã, đang phát huy tốt vai trò, thực hiện có hiệu quả chức trách, nhiệm vụ được giao, nhiều đồng chí phát triển lên các chức danh cao hơn.

Dân quân tự vệ là lực lượng đi đầu, trực tiếp, nhanh nhất, kịp thời, hiệu quả nhất trong xử trí các tình huống về quốc phòng, an ninh ở cơ sở; đặc biệt là khi xảy ra sự cố cháy rừng, lũ lụt, sạt lở,... các thôn, bản vùng sâu, vùng xa thường bị cô lập, lực lượng cứu hộ không thể tiếp cận được ngay. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, Tỉnh thường xuyên coi trọng nâng cao chất lượng huấn luyện, hoạt động của lực lượng này. Bám sát các chỉ thị, hướng dẫn và phương châm “cơ bản, thiết thực, chất lượng”, Tỉnh yêu cầu các cơ quan, địa phương tăng cường đổi mới nội dung, phương pháp huấn luyện phù hợp với vũ khí, trang bị, nhiệm vụ và thực tế địa bàn; duy trì nghiêm phân cấp huấn luyện; kết hợp chặt chẽ giữa huấn luyện quân sự với giáo dục chính trị, phổ biến, giáo dục pháp luật, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh. Quá trình triển khai, Tỉnh chú trọng huấn luyện cho dân quân tự vệ nắm chắc kỹ thuật, chiến thuật chiến đấu bộ binh; sử dụng thành thạo các loại vũ khí, trang bị, công cụ hỗ trợ; thuần thục phương án chiến đấu tại chỗ, phương án phối hợp với các lực lượng trong giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn, tuần tra bảo vệ biên giới; tăng cường huấn luyện phương án cứu hộ, cứu nạn, v.v. Để đạt hiệu quả cao, hằng năm, trước khi bước vào huấn luyện, Tỉnh chỉ đạo các địa phương rà soát tổ chức, biên chế, làm tốt công tác chuẩn bị về lực lượng, cơ sở vật chất, mô hình, học cụ, thao trường, bãi tập và tổ chức tập huấn, bồi dưỡng cán bộ theo phân cấp. Trước thực tế việc đảm bảo quân số huấn luyện gặp khó khăn do giao thông chưa phát triển, dân cư phân bố rải rác, Tỉnh chỉ đạo cơ quan quân sự các cấp xây dựng kế hoạch, thông báo sớm thời gian triệu tập cho địa phương để chủ động bố trí thời gian huấn luyện hợp lý. Về tổ chức huấn luyện, đối với dân quân tự vệ năm thứ nhất, dân quân cơ động, dân quân tự vệ binh chủng, huấn luyện tập trung tại cơ quan quân sự huyện, thành phố. Với các đại đội dân quân tự vệ phòng không, Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh giao cho Phòng Tham mưu trực tiếp tổ chức huấn luyện; các thành phần còn lại tổ chức huấn luyện tại các xã¹. Cùng với đó, để lực lượng dân quân tự vệ tiếp cận với những tình huống sát thực tế chiến đấu, Tỉnh tăng cường huấn luyện, luyện tập, hội thao các phương án chiến đấu bảo vệ địa bàn, phương án phối hợp với các lực lượng trong xử lý tình huống về quốc phòng, an ninh ở cơ sở. Đồng thời, kết hợp luyện tập thực hành huy động lực lượng dân quân tự vệ tham gia diễn tập khu vực phòng thủ, phòng thủ dân sự; phòng, chống bão lụt, cháy rừng, v.v. Với cách làm đó, hằng năm 100% các cơ sở hoàn thành chương trình huấn luyện với quân số đạt trên 95%, có 75% đến 80% cơ sở đạt khá.

Cùng với nâng cao chất lượng huấn luyện, Tỉnh thường xuyên phát huy vai trò lực lượng dân quân tự vệ trong các hoạt động tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành nghiêm đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tham gia phòng, chống bão lụt, khắc phục hậu quả thiên tai, xây dựng nông thôn mới, xóa nhà tạm, nhà dột nát; công tác vệ sinh, môi trường, bảo vệ rừng; không buôn bán, vận chuyển lâm sản trái phép; tích cực lao động sản xuất, phát triển kinh tế, ổn định cuộc sống, xoá đói, giảm nghèo, củng cố quốc phòng, an ninh, đặc biệt là tại các xã trọng điểm, vùng sâu, vùng xa. Tăng cường phối hợp với các lực lượng trong tuần tra, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ an toàn biên giới. Từ năm 2023 đến nay, có 5.759 lượt cán bộ, chiến sĩ dân quân tự vệ tham gia tuần tra biên giới với Bộ đội Biên phòng; huy động 3.863 lượt dân quân tự vệ tham gia khắc phục hậu quả lũ lụt, sạt lở, cháy rừng,... và hàng nghìn ngày công tham gia xây dựng nông thôn mới và xóa nhà tạm, nhà dột nát.

Cùng với các giải pháp trên, Tỉnh thường xuyên quan tâm chăm lo bảo đảm chế độ, chính sách đối với dân quân tự vệ. Là địa phương kinh tế khó khăn nhất cả nước, nhưng Tỉnh luôn ưu tiên đặc biệt cho nhiệm vụ quốc phòng; các sở, ngành, địa phương tích cực cân đối, chủ động bố trí và huy động nguồn lực theo quy định của pháp luật để bảo đảm chế độ, chính sách; mua sắm vật chất, trang bị của dân quân tự vệ theo quy định. Qua đó, kịp thời động viên, khích lệ lực lượng này khắc phục khó khăn, tham gia hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, lực lượng dân quân tự vệ tỉnh Hà Giang đã được xây dựng vững mạnh, rộng khắp, phát huy tốt vai trò nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, tham gia bảo vệ vững chắc biên giới, an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở cơ sở, xứng đáng là lực lượng tin cậy của cấp ủy, chính quyền và nhân dân.

Đại tá LẠI TIẾN GIANG, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh
_____________________        

1 - Giai đoạn 2020 - 2024, tập huấn cho hơn 4.000 cán bộ dân quân tự vệ; huấn luyện tập trung cho gần 16.500 dân quân tự vệ.