Bộ đội Biên phòng tỉnh Lạng Sơn quản lý, bảo vệ đường biên giới quốc gia trên bộ dài 231,74 km, tiếp giáp với Khu tự trị dân tộc Choang, Quảng Tây, Trung Quốc; gồm 474 cột mốc, 02 cửa khẩu quốc tế, 01 cửa khẩu chính (cửa khẩu song phương), 07 cửa khẩu phụ, 02 lối thông quan và 02 đường chuyên dụng vận chuyển hàng hóa thuộc Cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị.

Bộ trưởng Phan Văn Giang và Bộ trưởng Đổng Quân chụp ảnh cùng cán bộ Bộ đội Biên phòng tỉnh Lạng Sơn tại Giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới Việt Nam-Trung Quốc lần thứ 9.

Những năm gần đây, nhất là sau khi đại dịch Covid-19 được kiểm soát, hoạt động xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu, giao thương hàng hóa được khôi phục và ngày càng tăng cao, đặt ra áp lực không nhỏ đối với lực lượng quản lý cửa khẩu, biên giới trong bối cảnh phương thức kiểm soát truyền thống ngày càng bộc lộ nhiều khó khăn, bất cập. Nhận thức rõ điều đó, Bộ đội Biên phòng Tỉnh đã tập trung triển khai đồng bộ, toàn diện các biện pháp công tác biên phòng nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý cửa khẩu, biên giới; trong đó, cải cách hành chính, chuyển đổi số được xác định là khâu đột phá.

Thực hiện mục tiêu trên, Bộ đội Biên phòng Tỉnh đã quán triệt sâu sắc các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, đặc biệt là Quyết định số 15/2019/QĐ-TTg, ngày 28/3/2019 của Thủ tướng Chính phủ về thực hiện thủ tục biên phòng điện tử tại các cửa khẩu do Bộ Quốc phòng quản lý; Quyết định số 03/2025/QĐ-TTg, ngày 12/02/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 15/2019/QĐ-TTg, ngày 28/3/2019; Quyết định số 1920/QĐ-BQP, ngày 15/5/2019 của Bộ Quốc phòng về công bố thủ tục hành chính biên phòng điện tử mới về lĩnh vực quản lý biên giới thuộc phạm vi, chức năng quản lý của Bộ Quốc phòng; Nghị quyết số 3488-NQ/QUTW, ngày 29/01/2025 của Quân ủy Trung ương về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong Quân đội. Trên cơ sở đó tham mưu, đề xuất cho Tỉnh ban hành hệ thống văn bản lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện cải cách thủ tục biên phòng điện tử, xác định lộ trình, tiêu chí đánh giá và cơ chế giám sát, kiểm tra, bảo đảm cho việc thực hiện luôn sát thực tiễn, phù hợp với điều kiện đặc thù của tuyến biên giới bộ. Trong đó, phân công rõ trách nhiệm của cấp ủy, người đứng đầu trong việc tổ chức, điều hành triển khai nhiệm vụ cải cách hành chính, chuyển đổi số tại từng đồn, trạm biên phòng. Theo đó, các đồng chí đồn trưởng, chính trị viên, chỉ huy các đội, trạm biên phòng trực tiếp tham gia công tác này với vai trò vừa là người lãnh đạo đồng thời là người tổ chức thực hiện, kiểm tra, hướng dẫn.

Để đạt hiệu quả, Bộ đội Biên phòng Tỉnh thành lập Ban Chỉ đạo cải cách hành chính, chuyển đổi số, với vai trò là cơ quan trung tâm chỉ đạo, điều phối nội dung này trong nội bộ đơn vị, trực tiếp tham mưu, kiến nghị với lãnh đạo cấp trên và địa phương để tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy quá trình thực hiện các mô hình chuyển đổi số mới. Từ năm 2021 đến nay, Ban Chỉ đạo đã tổ chức hàng chục cuộc họp định kỳ và chuyên đề để rà soát tiến độ, kiểm điểm trách nhiệm, điều chỉnh lộ trình phù hợp với tình hình thực tế. Nhờ đó, nhiều nội dung cải cách thủ tục hành chính được cụ thể hóa, như: cải tiến quy trình kiểm tra, kiểm soát, giảm số lần đóng dấu kiểm chứng từ mỗi lần xuất, nhập cảnh qua cửa khẩu xuống 01 lần/10 ngày cho cư dân biên giới; rút ngắn thời gian kiểm tra xuất nhập cảnh từ 40 giây xuống còn từ 10 - 15 giây/khách nhờ áp dụng hệ thống quét mã vạch và cổng kiểm soát tự động. Song song với đó, công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức về ý nghĩa, mục tiêu, nội dung của cải cách hành chính, chuyển đổi số cũng được tiến hành thường xuyên, sâu rộng trong toàn đơn vị. Các cấp ủy, chi bộ đưa nội dung này vào sinh hoạt định kỳ, coi đó là một trong những tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ hằng tháng, quý, năm của cán bộ, đảng viên và đơn vị. Đây chính là yếu tố thúc đẩy tinh thần trách nhiệm, khơi dậy tính chủ động, sáng tạo trong tổ chức thực hiện.

Cùng với đó, Bộ đội Biên phòng Tỉnh chú trọng làm tốt công tác tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng và thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ với các lực lượng liên quan ngay từ khâu chỉ đạo đến triển khai thực hiện. Lạng Sơn là đầu mối giao thương kinh tế đối ngoại, hội nhập kinh tế quốc tế trọng điểm, sôi động của đất nước, vì vậy, khối lượng công việc Bộ đội Biên phòng Tỉnh phải thực hiện rất lớn, yêu cầu đặt ra rất cao trong kiểm soát xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu và kiến tạo môi trường thông thoáng, an toàn, hiện đại. Trước thực tế đó, Bộ đội Biên phòng Tỉnh chủ động tham mưu với Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân Tỉnh¹, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện có hiệu quả công tác quản lý nhà nước về quốc phòng, an ninh, đối ngoại và chủ trì, phối hợp với các ban, sở, ngành, chính quyền địa phương biên giới và lực lượng có liên quan duy trì an ninh, trật tự, an toàn xã hội ở khu vực biên giới, cửa khẩu. Bám sát kế hoạch, chương trình hành động đã đề ra, Bộ đội Biên phòng Tỉnh chỉ đạo các cơ quan, đơn vị rà soát, xây dựng, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia; quản lý, kiểm soát xuất, nhập cảnh; sửa đổi, bổ sung quy chế làm việc của Bộ Chỉ huy và các cơ quan, đơn vị. Chỉ đạo, phân công trách nhiệm quản lý địa bàn giữa các đồn biên phòng; ký kết quy chế, kế hoạch phối hợp với các cơ quan, lực lượng chức năng, như: Công an, Hải quan,… bảo đảm quy trình xử lý nghiệp vụ được thống nhất, liên thông, không chồng chéo. Nhờ làm tốt công tác phối hợp, những vướng mắc ban đầu như trùng lặp khai báo giữa hệ thống cửa khẩu số và hệ thống nghiệp vụ ngành Hải quan đã từng bước được tháo gỡ thông qua kiến nghị đồng bộ hóa quy trình và tích hợp nền tảng dữ liệu.

Đặc biệt, từ tháng 02/2022, Lạng Sơn được Ủy ban Chuyển đổi số quốc gia giao thực hiện thí điểm nền tảng “Cửa khẩu số” tại Cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị, lối thông quan Tân Thanh, Bộ đội Biên phòng Tỉnh đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị thực hiện số hóa toàn bộ các thông tin khai báo của doanh nghiệp trước khi phương tiện, hàng hóa đến cửa khẩu qua hình thức trực tuyến. Đến nay, 100% doanh nghiệp đã khai báo trực tuyến trên nền tảng “Cửa khẩu số” với trên 06 nghìn phương tiện và hơn 02 nghìn doanh nghiệp đăng ký tài khoản, cấp hơn 250 tài khoản cho các lực lượng chức năng, thời gian kê khai thông tin chỉ mất từ 02 đến 05 phút/phương tiện, hàng hóa, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí cho các doanh nghiệp và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước tại cửa khẩu.

Đoàn công tác của Bộ Quốc phòng làm việc với Bộ đội Biên phòng tỉnh Lạng Sơn.

Nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính, chuyển đổi số trong thực hiện nhiệm vụ, Bộ đội Biên phòng Tỉnh tập trung bồi dưỡng, đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để chuyển toàn bộ hoạt động kiểm soát truyền thống sang quản lý, kiểm soát thông minh. Công tác đào tạo, bồi dưỡng được triển khai đồng bộ, sát với chức trách, nhiệm vụ và trình độ của từng đối tượng. Định kỳ hằng tháng, quý, Bộ đội Biên phòng Tỉnh tổ chức các lớp tập huấn chuyên đề về sử dụng phần mềm quản lý xuất nhập cảnh, xử lý dữ liệu trên nền tảng “Cửa khẩu số”, khai thác thiết bị giám sát điện tử và lồng ghép các nội dung vào chương trình huấn luyện năm. Đối với các đồn biên phòng thực hiện thí điểm (Hữu Nghị, Chi Ma, Tân Thanh), ngoài cán bộ trực tiếp vận hành hệ thống được cử đi đào tạo chuyên sâu, Tỉnh tăng cường bồi dưỡng tại chỗ theo hình thức “cầm tay chỉ việc” để đảm bảo cán bộ, nhân viên vận hành thành thạo ngay tại thực địa. Bên cạnh đó, chú trọng lựa chọn, bố trí sử dụng cán bộ đúng người, đúng việc, những cán bộ có năng lực tiếp cận nhanh với công nghệ mới, có tinh thần trách nhiệm cao, được phân công phụ trách các vị trí then chốt, như: điều phối giao thông thông minh, kiểm soát hệ thống giám sát, xử lý tình huống kỹ thuật số tại cửa khẩu. Đáng chú ý, để khơi dậy tiềm năng sáng tạo trong đội ngũ cán bộ, thời gian qua, Bộ đội Biên phòng Tỉnh đẩy mạnh phong trào thi đua sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, nâng cao chất lượng công tác quản lý cửa khẩu, biên giới. Qua phong trào, nhiều sáng kiến, đề tài nghiên cứu được áp dụng vào thực tiễn đạt hiệu quả cao. Tiêu biểu là nhóm tác giả Đồn Biên phòng cửa khẩu Chi Ma đã nghiên cứu, xây dựng Phần mềm quản lý phương tiện ra, vào khu vực cửa khẩu và xuất nhập cảnh², Đồn Biên phòng Bắc Xa đã triển khai hoàn thiện mô hình “Thông tin biên cương số”³, v.v.

Với đặc thù là lực lượng thực hiện nhiệm vụ “kép”, vừa quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, vừa tham gia phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng thế trận biên phòng toàn dân, Bộ đội Biên phòng Tỉnh đã chủ động gắn cải cách hành chính, chuyển đổi số với công tác dân vận, đối ngoại biên phòng, tạo sức mạnh tổng hợp trong thực hiện nhiệm vụ. Thực hiện mục tiêu đó, Bộ đội Biên phòng Tỉnh chủ động đưa nội dung hướng dẫn sử dụng nền tảng số vào các buổi tuyên truyền pháp luật, sinh hoạt thôn, bản; tổ chức “Ngày thứ Bảy tình nguyện”, “Tiết học biên cương”,… giúp người dân làm quen với mã QR, kê khai trực tuyến, truy cập vào các cổng thông tin dịch vụ công. Việc làm này đã tạo nên yếu tố cộng hưởng giữa công nghệ và công tác vận động quần chúng, góp phần giúp cư dân từng bước làm quen, tiến tới làm chủ chuyển đổi số, trực tiếp tham gia hoạt động quản lý biên giới, cửa khẩu. Trong công tác đối ngoại, thông qua các cuộc hội đàm định kỳ, tuần tra song phương, kết nghĩa cụm dân cư hai bên biên giới, Bộ đội Biên phòng Tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với lực lượng quản lý biên giới Trung Quốc trong việc chia sẻ dữ liệu kiểm soát cửa khẩu, thống nhất quy trình ứng dụng mã hóa điện tử, nhận dạng phương tiện qua biên giới, v.v. Những biện pháp đó góp phần giữ vững hòa bình, ổn định khu vực biên giới, tạo dựng lòng tin, nâng cao vị thế, hình ảnh của lực lượng Bộ đội Biên phòng Việt Nam trong hợp tác quốc tế.

Với quyết tâm chính trị cao cùng các giải pháp đồng bộ, Bộ đội Biên phòng tỉnh Lạng Sơn đã tạo bước đột phá mới trong cải cách hành chính, chuyển đổi số, nâng cao hiệu quả quản lý cửa khẩu, biên giới, vừa tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, vừa quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới.

Đại tá ĐÀO QUỐC THẠO, Phó Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự kiêm Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng Tỉnh.
_____________________       

1 - Thực hiện Quyết định số 865/QĐ-TTg, ngày 17/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án thí điểm xây dựng cửa khẩu thông minh, Bộ đội Biên phòng Tỉnh tham mưu cho Ủy ban nhân dân Tỉnh ban hành Kế hoạch triển khai Đề án thí điểm cửa khẩu thông minh tại đường chuyên dụng vận chuyển hàng hóa khu vực mốc 1119 - 1120 và khu vực mốc 1088/2 - 1089 (thuộc cặp cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị/Việt Nam - Hữu Nghị Quan/Trung Quốc).

2 - Đây là phần mềm chia sẻ liên thông các dữ liệu liên quan cho lực lượng chức năng tại các cửa khẩu, đảm bảo tổ chức quản lý chặt chẽ, công khai, minh bạch và tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp; hiện nay, Phần mềm đã được áp dụng tại 07/12 cửa khẩu trong địa bàn Tỉnh.

3 - Đồn Biên phòng Bắc Xa đã triển khai việc lắp đặt và dãn mã QR-Code tại Ủy ban nhân dân xã Bắc Xa, 13 nhà văn hoá thôn, 04 Tổ, chốt Biên phòng, đặt 02 biển và dán 08 mã QR tại các đường kiểm tra cột mốc, bảo vệ biên giới. Từ tháng 4/2025 đến nay, đã có hàng nghìn lượt người sử dụng mô hình.