Vào cuối năm 1967, trên cơ sở đánh giá tương quan lực lượng địch – ta và nhận thấy thế “tiến thoái lưỡng nan” về chiến lược của Mỹ khi năm vận động tranh cử Tổng thống Mỹ đang đến gần, Bộ Chính trị quyết định phải tạo một bước nhảy vọt thông qua chọn hướng chiến lược hiểm, dùng cách đánh mới, giáng một đòn bất ngờ, thật mạnh vào ý chí xâm lược của Mỹ, làm xoay chuyển cục diện chiến tranh. Thực hiện chủ trương của Đảng, đúng đêm giao thừa Tết Mậu Thân (đêm 30 rạng ngày 31-01-1968), quân và dân ta đã mở cuộc Tổng tiến công và nổi dậy đồng loạt vào 4/6 thành phố, 37/44 thị xã, hàng trăm thị trấn và các căn cứ quân sự, hậu cần, sở chỉ huy lớn của địch trên toàn miền Nam. Đây là cuộc ra quân với quy mô lớn, đồng loạt, toàn diện và có khí thế cách mạng cao nhất kể từ đầu cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đến lúc bấy giờ và cũng là lần đầu tiên ta tiến công táo bạo, bất ngờ vào sào huyệt của kẻ thù. Tuy còn một số mặt phải nghiên cứu, nhưng cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân đánh dấu bước phát triển mới trong học thuyết và nghệ thuật quân sự (NTQS) Việt Nam. Bằng cuộc Tổng tiến công chiến lược này, ta đã giáng một đòn quyết định làm phá sản chiến lược “Chiến tranh cục bộ” của đế quốc Mỹ, lung lay ý chí xâm lược của giới cầm quyền Mỹ, buộc chúng phải “phi Mỹ hóa” chiến tranh, chấm dứt chiến tranh phá hoại miền Bắc, chấp nhận đàm phán trực tiếp với ta tại Hội nghị Pa-ri, tạo bước ngoặt cho cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Bác Hồ và Bộ Chính trị họp bàn chiến dịch Tết Mậu Thân 1968. Ảnh tư liệu

45 năm đã trôi qua, nhưng không khí hào hùng của cuộc Tổng tiến công chiến lược Tết Mậu Thân còn vang vọng mãi, với niềm tự hào sâu sắc trong tâm khảm của mỗi chúng ta. Hiện nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng, quân và dân ta đang đẩy mạnh thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc (BVTQ) trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Bên cạnh thời cơ, thuận lợi là cơ bản, chúng ta phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhất là sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch bằng chiến lược “Diễn biến hòa bình” với những thủ đoạn hết sức tinh vi, thâm độc. Vì thế, hơn bao giờ hết, chúng ta phải đề cao cảnh giác, kết hợp chặt chẽ xây dựng với bảo vệ, bảo vệ với xây dựng, thực hiện BVTQ bằng sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị, dưới sự lãnh đạo của Đảng. Từ cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân nói riêng, cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước nói chung suy nghĩ về một số vấn đề đặt ra đối với sự nghiệp BVTQ hiện nay.

Một là, đánh giá đúng tình hình, quán triệt, nắm vững và thực hiện nghiêm túc quan điểm, đường lối của Đảng để bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới. Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân, một trong những nhân tố dẫn đến thắng lợi là, Đảng ta đã chủ động nghiên cứu, đánh giá đúng tình hình, nhất là đánh giá đúng chỗ mạnh, chỗ yếu của địch và khả năng thực tế của ta… trên cơ sở đó, hoạch định chủ trương, phương pháp và tổ chức chỉ đạo chiến lược, chiến dịch một cách đúng đắn, sáng tạo. Trong đó, nét nổi bật là, quán triệt tư tưởng tiến công, lựa chọn hướng tiến công (địa bàn đô thị - sào huyệt và cũng là chỗ mạnh nhưng sơ hở của địch), mục tiêu và thời điểm tiến công hết sức táo bạo, bất ngờ làm cho chúng bị động, lúng túng trong đối phó. Đặc biệt, cùng lúc ta đồng loạt tiến công trên phạm vi rộng, trọng tâm là các trung tâm đầu não của địch cũng làm chúng hoảng loạn cả về tinh thần và không kịp trở tay (nhất là trong giai đoạn đầu) để phản ứng lại cuộc Tổng tiến công và nổi dậy bằng sức mạnh tổng hợp của quân và dân ta.

Ngày nay, trong sự nghiệp BVTQ, những kinh nghiệm đó vẫn còn nguyên giá trị. Theo đó, chúng ta cần nghiên cứu kỹ, khách quan, toàn diện tình hình thực tế để vận dụng một cách sáng tạo, phù hợp và có tính khả thi cao. Thực hiện nhiệm vụ BVTQ trong bối cảnh tình hình quốc tế có nhiều biến động phức tạp, khó lường và trong quan hệ quốc tế có những đặc điểm mới, đan xen giữa hợp tác và đấu tranh, đối tượng với đối tác… nên có cả thuận lợi và khó khăn, với yêu cầu ngày càng cao. Cũng vì thế, việc nghiên cứu, đánh giá đúng tình hình quốc tế và trong nước, nhất là những vấn đề liên quan đến quốc phòng – an ninh (QP-AN); dự báo được xu hướng phát triển và tác động (cả tích cực và tiêu cực) của nó đối với sự nghiệp BVTQ có ý nghĩa hết sức quan trọng. Để thực hiện tốt vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, nhất là Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao… Trên cơ sở đó, tham mưu cho Đảng, Nhà nước về đường lối, chiến lược BVTQ và đối sách xử lý có hiệu quả các tình huống về quốc phòng, an ninh và đối ngoại. Đồng thời, các ngành, các lực lượng phải nắm vững đường lối, chủ trương của Đảng về BVTQ để cụ thể hóa thành các chiến lược chuyên ngành và các kế hoạch mang tính chiến lược, làm cơ sở để triển khai thực hiện. Trong đó, Kế hoạch phân vùng chiến lược về quốc phòng gắn với phân vùng chiến lược về kinh tế - xã hội; Kế hoạch xây dựng thế trận quân sự khu vực phòng thủ của các địa phương trong thời bình gắn với bổ sung, điều chỉnh phương án phòng thủ chiến lược; Kế hoạch xây dựng, phát triển lực lượng vũ trang (LLVT) nhân dân… cần sớm được hoàn thiện và triển khai trong thực tiễn nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của các cấp, các ngành, các lực lượng và toàn dân đối với nhiệm vụ BVTQ. Trong quá trình thực hiện, phải giữ vững nguyên tắc: Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt đối với LLVT và sự nghiệp quốc phòng.

Hai là, tăng cường xây dựng nền quốc phòng toàn dân (QPTD), thế trận QPTD gắn với thế trận an ninh nhân dân, đáp ứng yêu cầu BVTQ. Nét nổi bật nhất của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân, cũng là bất ngờ lớn nhất đối với kẻ thù, là lần đầu tiên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, quân và dân ta đã bất ngờ tiến công đồng loạt trên cả ba vùng chiến lược, lấy các đô thị làm chiến trường chính, đánh vào sào huyệt, “tim óc” của kẻ thù bằng lực lượng tổng hợp. Trong đó, việc kết hợp chặt chẽ giữa tiến công của bộ đội chủ lực với nổi dậy của quần chúng mà nòng cốt là LLVT địa phương (bộ đội địa phương và dân quân, du kích) trong thế trận được chuẩn bị sẵn đã phát huy cao độ được sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân trong cuộc Tổng tiến công chiến lược. Nhờ đó, quân và dân ta đã thực hiện đánh địch vừa rộng khắp, vừa tập trung, hãm chúng vào thế bị động, lúng túng chống đỡ. Chính nhờ dựa vào nhân dân, vào thế trận chiến tranh nhân dân, nhất là các tổ chức đảng và cơ sở cách mạng địa phương, nhiều đơn vị chủ lực ta đã bí mật đứng vững ngay tại cửa ngõ các đô thị lớn, đánh những trận gây choáng váng giới cầm quyền Mỹ, tạo tiếng vang trên thế giới, như: trận đánh vào tòa Đại sứ Mỹ, dinh Tổng thống và Bộ Tổng Tham mưu ngụy ở Sài Gòn… Thực tiễn đó, một lần nữa khẳng định, sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân là một trong những nét đặc sắc trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân cũng là vấn đề có tính xuyên suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của quân và dân ta. Vì vậy, vấn đề quan trọng nhất hiện nay là chúng ta phải chú trọng xây dựng nền QPTD vững mạnh, xây dựng thế trận QPTD gắn với thế trận an ninh nhân dân vững chắc trên từng khu vực và địa bàn cả nước, nhất là trên các địa bàn chiến lược.

Xây dựng nền QPTD là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của các cấp, các ngành, các lực lượng và toàn dân; trong đó LLVT nhân dân là nòng cốt, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành thống nhất của Nhà nước. Để đạt được mục tiêu xây dựng nền QPTD vững mạnh, thời gian tới, cần tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 12-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa X) và Nghị định số 116/2007/NĐ-CP của Chính phủ về giáo dục QP-AN. Trong đó, chú trọng đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp phù hợp với các đối tượng, sát đặc điểm tình hình địa bàn, nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục QP-AN lên một bước mới. Trong quá trình xây dựng, cần thấu suốt quan điểm của Đảng về hai nhiệm vụ chiến lược, đẩy mạnh kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường QP-AN; thực hiện tốt việc bảo đảm an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo; phòng, chống tham nhũng…, nhằm tăng cường “thế trận lòng dân”, củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ XHCN. Bên cạnh đó, phải đẩy mạnh xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh (thành phố) về chiều sâu, vững chắc theo tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW (khóa X) của Bộ Chính trị, Chỉ thị số 07-CT/TW (khóa XI) của Ban Bí thư và Nghị định 152/NĐ-CP của Chính phủ. Trong quá trình thực hiện, phải phát huy có hiệu quả vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền; năng lực làm tham mưu và tổ chức thực hiện của các ban, ngành, đoàn thể, mà trước hết là của cơ quan quân sự địa phương để tăng cường tiềm lực về mọi mặt cho khu vực phòng thủ, nâng cao hiệu lực, hiệu quả vận hành cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy, phối hợp của các cấp, các ngành, các lực lượng; đồng thời, phát huy vai trò, trách nhiệm của các bộ, ban, ngành, đoàn thể Trung ương.

Thế trận QP-AN được xây dựng vững chắc sẽ tạo điều kiện cho các lực lượng phối hợp hoạt động xử lý tốt các tình huống, bảo vệ vững chắc địa bàn, làm thất bại chiến lược “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Yêu cầu đặt ra là, thế trận đó phải đáp ứng tốt nhiệm vụ QP-AN trong thời bình; đồng thời, sẵn sàng chuyển hóa thành thế trận chiến tranh nhân dân khi đất nước bị xâm lược.

Ba là, không ngừng nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của LLVT nhân dân, nhất là Quân đội nhân dân. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân là kết quả của việc xây dựng LLVT nhân dân vững mạnh; thực hiện phương thức tiến hành chiến tranh nhân dân đúng đắn, sáng tạo. Đó là: kết hợp chặt chẽ giữa chiến tranh chính quy của các đơn vị chủ lực với chiến tranh nhân dân địa phương của LLVT địa phương và nó được biểu hiện cụ thể ở sự kết hợp giữa tiến công và nổi dậy, nổi dậy và tiến công trong suốt cuộc Tổng tiến công chiến lược, đặc biệt là ở giai đoạn đầu.

Vì thế, trong sự nghiệp BVTQ hiện nay, chúng ta phải tăng cường xây dựng LLVT ba thứ quân (bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân, tự vệ) vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức; có chất lượng tổng hợp ngày càng cao, đủ sức làm nòng cốt cho toàn dân trong thực hiện nhiệm vụ BVTQ.

Để đạt được mục tiêu trên, cần tiếp tục xây dựng Quân đội nhân dân theo hướng: “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại” theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XI của Đảng. Trước hết, coi trọng xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị làm cơ sở để nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu. Muốn vậy, các đơn vị phải tiếp tục đổi mới công tác giáo dục chính trị, tư tưởng làm cho cán bộ, chiến sĩ nắm vững chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, nhiệm vụ của Quân đội; có bản lĩnh chính trị vững vàng để phòng, chống có hiệu quả âm mưu, thủ đoạn thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa và “phi chính trị hóa” Quân đội của các thế lực thù địch; đồng thời, có ý chí, quyết tâm cao để vượt qua khó khăn, thử thách, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Tập trung xây dựng Đảng bộ Quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; các tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện, sức chiến đấu theo Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”; gắn xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, xây dựng cấp ủy với xây dựng đội ngũ cán bộ chủ trì các cấp. Trong tình hình hiện nay, để đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội từng bước hiện đại, trong đó có một số lực lượng tiến thẳng lên hiện đại, toàn quân phải tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả các mặt công tác, nhất là công tác giáo dục – đào tạo, huấn luyện, tác chiến điện tử, công nghệ thông tin, hậu cần – kỹ thuật…, bảo đảm cho Quân đội kiên định mục tiêu, lý tưởng chiến đấu và trình độ chiến thuật, kỹ thuật, khả năng tác chiến ngày càng cao, trên cơ sở tinh thông nghiệp vụ, khai thác và làm chủ vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện có và mới được trang bị. Cùng với đó, chú trọng xây dựng, phát triển nền khoa học, NTQS Việt Nam trong điều kiện mới, bảo đảm vừa kế thừa, phát huy truyền thống quân sự của dân tộc, vừa tiếp cận, tiếp thu nền khoa học, NTQS tiên tiến, hiện đại trên thế giới; trong đó, coi trọng nghiên cứu khoa học, NTQS chiến tranh nhân dân chống chiến tranh xâm lược bằng vũ khí công nghệ cao của địch.

Cùng với đó, phải tiếp tục đẩy mạnh xây dựng lực lượng dân quân, tự vệ theo phương châm: “vững mạnh, rộng khắp”, được tổ chức chặt chẽ, có cơ cấu, thành phần hợp lý, chất lượng ngày càng cao, nhất là chất lượng và độ tin cậy về chính trị, bảo đảm phát huy vai trò nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng và tham gia giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở địa phương, cơ sở, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ BVTQ trong tình hình mới.

Thượng tướng NGUYỄN THÀNH CUNG

Ủy viên BCHTƯ Đảng, Ủy viên Thường vụ QUTƯ,

Thứ trưởng Bộ Quốc phòng