Đại hội XI của Đảng đã chỉ rõ: "xây dựng khu vực phòng thủ (KVPT) tỉnh, thành phố vững mạnh" ¹. Điều đó khẳng định vị trí, tầm quan trọng của nhiệm vụ xây dựng KVPT tỉnh, thành phố trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Quân đội nhân dân (QĐND) cần tiếp tục quán triệt sâu sắc quan điểm đó của Đảng; đồng thời, chủ động phối hợp với các bộ, ngành, địa phương và toàn dân thực hiện thắng lợi nhiệm vụ này  trong tình hình mới.

Trung đội Cối 60, lực lượng dự bị động viên huyện Đắk Mil tham gia diễn tập khu vực phòng thủ huyện. (Ảnh: Báo Đắk Nông)

Những năm qua, quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, trực tiếp là Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị định 152/2007/NĐ-CP của Chính phủ, lực lượng vũ trang (LLVT) nhân dân, QĐND đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương đẩy mạnh xây dựng KVPT tỉnh, thành phố ngày càng vững chắc, đạt được nhiều kết quả quan trọng. Nổi bật là, Bộ Quốc phòng (BQP), Bộ Tổng Tham mưu (BTTM) đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hư­ớng dẫn các đơn vị trong toàn quân quán triệt, tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ; đồng thời, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương đề xuất nhiều chủ trương, biện pháp cụ thể, thiết thực để nâng cao hiệu quả xây dựng và tổ chức các hoạt động của KVPT, nhất là trong xử lý các tình huống liên quan tới quốc phòng-an ninh (QP-AN), đối ngoại tại các địa phương trên các hướng, địa bàn trọng điểm chiến lược, không để bị động, bất ngờ. Trên cơ sở đó, các quân khu, cơ quan quân sự (CQQS) các tỉnh, thành phố đã phát huy tốt vai trò tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức xây dựng các tiềm lực KVPT theo hướng toàn diện, nhưng tập trung có trọng tâm, trọng điểm sát với điều kiện cụ thể của địa phương, đảm bảo ngày càng vững chắc, đi vào chiều sâu. LLVT địa phương các tỉnh, thành phố đã chú trọng xây dựng vững mạnh toàn diện, có chất lượng tổng hợp, trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ) ngày càng cao, xứng đáng là lực lượng nòng cốt trong xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân trên địa bàn... Qua đó, đã thiết thực góp phần vào cuộc đấu tranh ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn "diễn biến hòa bình" và các hoạt động bạo loạn, lật đổ của các thế lực thù địch, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH), góp phần thúc đẩy công cuộc đổi mới, CNH,HĐH, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc. 

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, trong xây dựng KVPT cũng còn tồn tại những nhược điểm cần sớm khắc phục. Đó là, nhận thức về nhiệm vụ xây dựng KVPT của một số cán bộ, nhất là cán bộ chủ trì ban, ngành, địa phương chưa đầy đủ, còn có tư tưởng, quan điểm coi trọng kinh tế, xem nhẹ quốc phòng, dẫn đến việc kết hợp hai mặt này trong quy hoạch, kế hoạch thiếu chặt chẽ, còn nhiều bất cập; hệ thống chính trị cơ sở ở một số huyện, xã trên địa bàn chiến lược xây dựng chưa thực sự vững mạnh về mọi mặt, chưa sâu sát, nắm chắc tình hình địa bàn, nên khi tình huống xảy ra chưa kịp thời ngăn chặn, xử lý bị động, lúng túng. Chất lượng tổng hợp của LLVT một số địa phương còn có mặt hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ xây dựng KVPT... Tuy nhiên, đánh giá tổng thể có thể thấy, ưu điểm vẫn là cơ bản, những kết quả đạt được là hết sức quan trọng, tạo cơ sở để chúng ta thực hiện thắng lợi nhiệm vụ này, như tinh thần Nghị quyết Đại hội XI của Đảng đề ra.

Hiện nay và những năm tiếp theo, tình hình thế giới, khu vực và trong nước còn diễn biến phức tạp. Khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu còn tác động tiêu cực đến các nước; các nước lớn tiếp tục điều chỉnh chiến lược, tăng cường gây ảnh hưởng ở khu vực châu Á nói chung, Đông Nam Á nói riêng; tình trạng xung đột vũ trang, các hoạt động khủng bố, ly khai, tranh giành chủ quyền trên Biển Đông và nhiều vấn đề an ninh phi truyền thống khác có chiều hướng gia tăng, diễn biến phức tạp, đe dọa đến an ninh, ổn định của khu vực và các nước. Đối với nước ta, công cuộc đổi mới tiếp tục thu được những kết quả quan trọng, tạo thế và lực mới cho đất nước phát triển; nhưng các thế lực thù địch đang ra sức đẩy mạnh chiến lược "Diễn biến hòa bình", triệt để lợi dụng vấn đề "dân chủ, nhân quyền, tôn giáo" và các vấn đề nhạy cảm, phức tạp để chống phá...; hoạt động truyền đạo trái pháp luật, di dịch cư tự do, các loại tội phạm vẫn xảy ra trên một số địa bàn; thiên tai, dịch bệnh còn diễn biến khó lường. Tình hình đó đặt ra cho nhiệm vụ QP-AN nói chung, nhiệm vụ xây dựng KVPT nói riêng, những yêu cầu mới nặng nề hơn. Để tiếp tục thực hiện tốt trong thời gian tới, quân đội cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung chính sau:  

Một là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho bộ đội về nhiệm vụ, tạo cơ sở để xây dựng và tăng cường tiềm lực chính trị-tinh thần của KVPT địa phương. Theo đó, cấp ủy, chỉ huy các cấp cần quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, chỉ thị, hướng dẫn của BQP, BTTM về công tác quân sự, quốc phòng (QS,QP), nhất là Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, Nghị quyết 28-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị định số 152/2007/NĐ-CP của Chính phủ về KVPT... Qua đó, để bộ đội nhận thức rõ: xây dựng KVPT tỉnh, thành phố vững chắc trong thế trận phòng thủ chung của cả nước là chủ trương chiến lược của Đảng; là nghĩa vụ, trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, trực tiếp là của cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể, nhân dân địa phương, trong đó, LLVT đóng vai trò nòng cốt. Trước yêu cầu mới, nhiệm vụ xây dựng KVPT phải toàn diện, bám chắc phương châm "xã giữ xã, huyện giữ huyện, tỉnh giữ tỉnh", phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, của toàn dân, toàn quân; nâng cao chất lượng tham mưu của các cơ quan, ban ngành, đoàn thể địa phương; trong đó: CQQS và cơ quan công an giữ vai trò nòng cốt và là trung tâm phối hợp hiệp đồng. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, phải gắn chặt giữa xây dựng với hoạt động của KVPT, chủ động đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn "diễn biến hòa bình", bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội; đồng thời, sẵn sàng các biện pháp chuyển địa phương vào các trạng thái quốc phòng khi tình huống xảy ra, đánh bại các hành động xâm lược của địch.

Hai là, xây dựng LLVT địa phương vững mạnh toàn diện, thực sự là nòng cốt để tăng cường tiềm lực quân sự, an ninh cho KVPT.  Trước hết, cấp ủy, chỉ huy các cấp cần chú trọng xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Trong đó, thường xuyên làm tốt công tác giáo dục chính trị, nâng cao nhận thức cho bộ đội về nhiệm vụ chính trị của quân đội, của đơn vị, xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, ý chí quyết tâm cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ. Đồng thời, chăm lo xây dựng tổ chức đảng trong sạch vững mạnh gắn với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện; gắn giáo dục chính trị, tư tưởng với công tác quản lý bộ đội, gắn phong trào Thi đua Quyết thắng với việc thực hiện "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", gương mẫu chấp hành và vận động nhân dân thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Căn cứ vào chỉ lệnh, chỉ thị, mệnh lệnh của BQP, BTTM, cấp ủy, chỉ huy các cấp tập trung kiện toàn tổ chức biên chế các đơn vị bộ đội thường trực, dân quân tự vệ, dự bị động viên, đảm bảo "tinh, gọn, mạnh", đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Chú trọng đổi mới công tác huấn luyện, nâng cao trình độ và khả năng SSCĐ, nhất là khả năng cơ động, trình độ tác chiến độc lập, tác chiến tại chỗ, tác chiến hiệp đồng quân, binh chủng của các lực lượng trong KVPT tỉnh, thành phố thuộc địa bàn trọng điểm chiến lược: biên giới, ven biển, đảo. Trên cơ sở các kế hoạch, phương án tác chiến đã được phê chuẩn, CQQS làm tốt vai trò tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương ra chỉ thị về nhiệm vụ QS,QP, quy hoạch KVPT gắn với quy hoạch các dự án KT-XH; xây dựng hệ thống chính trị cơ sở; đầu tư xây dựng các công trình phòng thủ, căn cứ chiến đấu, căn cứ hậu phương, căn cứ hậu cần-kỹ thuật, KVPT then chốt... và chủ trì phối hợp với các sở, ban, ngành tổ chức thực hiện; thường xuyên luyện tập, diễn tập các phương án tác chiến phòng thủ, đảm bảo khả năng đấu tranh quốc phòng, phòng thủ dân sự địa phương trong thời bình, sẵn sàng chuyển địa phương từ thời bình sang thời chiến khi có tình huống chiến tranh.

Ba là, tiếp tục phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền, chỉ huy tác chiến của CQQS địa phương trong xây dựng và hoạt động của KVPT. Đây là vấn đề nguyên tắc và là nhân tố quan trọng quyết định đến kết quả xây dựng và hoạt động của KVPT. Việc xây dựng và hoạt động của KVPT tỉnh, thành phố phải đặt dưới sự lãnh đạo tập trung, thống nhất của Tỉnh ủy, Thành ủy, sự quản lý, điều hành của chính quyền địa phương; CQQS phối hợp với cơ quan công an, các ban, ngành, đoàn thể làm tham mưu, tổ chức thực hiện. Trong các tình huống khẩn cấp về quốc phòng và chiến tranh, dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp của cấp ủy Đảng, sự chỉ đạo thống nhất của Ủy ban nhân dân, chỉ huy trưởng CQQS địa phương chỉ huy thống nhất LLVT thuộc quyền trong KVPT, phối hợp với các lực lượng trên địa bàn thực hiện nhiệm vụ SSCĐ và chiến đấu. Chỉ huy trưởng CQQS tỉnh, thành phố chỉ huy LLVT thuộc quyền tác chiến bảo vệ KVPT phải căn cứ vào kế hoạch, phương án tác chiến, mệnh lệnh chiến đấu của Tư lệnh Quân khu. Trong các tình huống liên quan đến đấu tranh phòng, chống tội phạm, biểu tình, khủng bố, gây bạo loạn chính trị và mất trật tự, an toàn xã hội, dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, điều hành của chính quyền địa phương, chỉ huy trưởng cơ quan công an chủ trì tham mưu và chỉ huy lực lượng công an phối hợp với lực lượng quân sự và các lực lượng khác xử lý theo chức năng, nhiệm vụ do luật pháp quy định. Quan hệ chỉ huy, hiệp đồng giữa các LLVT trong KVPT khi thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội và nhiệm vụ quốc phòng đặt dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, điều hành của chính quyền và sự chỉ huy thống nhất của chỉ huy CQQS, công an theo quy định của pháp luật về mối quan hệ phối hợp giữa QĐND và Công an nhân dân. Để nâng cao hiệu quả lãnh đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền địa phương, cần chú trọng kiện toàn Ban Chỉ đạo quân khu về KVPT, Ban chỉ huy quân sự của các bộ, ban, ngành địa phương cả về tổ chức biên chế, quy chế, hoạt động hiệu quả theo chức trách, nhiệm vụ được giao. CQQS các cấp thường xuyên phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể tiến hành rà soát, hoàn chỉnh các kế hoạch, phương án tác chiến, đảm bảo sát hợp với tình hình thực tiễn, mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ; tổ chức tốt công tác huấn luyện, diễn tập KVPT cấp tỉnh, huyện và diễn tập chiến đấu-trị an cấp xã (phường, thị trấn), nhất là diễn tập chống "diễn biến hòa bình", bạo loạn lật đổ; chuyển LLVT vào các trạng thái SSCĐ; chuyển địa phương vào các trạng thái quốc phòng; động viên quốc phòng, bảo đảm hậu cần-kỹ thuật trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc; xử lý các tình huống QS,QP gắn với xây dựng các công trình phòng thủ, giải quyết những phức tạp còn tồn đọng, làm trong sạch địa bàn..., nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ của cấp ủy, chính quyền và các lực lượng trong KVPT. Đồng thời, phải chú trọng làm tốt công tác sơ, tổng kết, rút ra các bài học kinh nghiệm cả về lý luận và thực tiễn để kịp thời khắc phục những thiếu sót, bất cập; bổ sung, hoàn chỉnh các kế hoạch, phương án; nâng cao hiệu lực, hiệu quả vận hành cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy tác chiến của các cấp, các ngành, các lực lượng, xây dựng KVPT tỉnh, thành phố ngày càng vững chắc, đủ khả năng phòng thủ, bảo vệ địa phương trong mọi tình huống, góp phần củng cố thế trận phòng thủ của cả nước, bảo vệ vững chắc Tổ quốc XHCN.

 Trung tướng NGUYỄN TRUNG THU

Phó Tổng tham mưu trưởng QĐND Việt Nam

1 - ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 234.