Sự phát triển mạnh mẽ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã, đang làm xuất hiện nhiều loại vũ khí mới, hiện đại, hình thành các phương thức tác chiến mới, tác động không nhỏ tới nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc nói chung và nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo nói riêng.

Thủ trưởng Bộ Tư lệnh Quân chủng Hải quân kiểm tra sản phẩm “Mục tiêu ngầm” do Viện nghiên cứu, thiết kế, chế tạo.

Trước thực tế đó và trên cơ sở mục tiêu xây dựng Quân chủng Hải quân tiến thẳng lên hiện đại, những năm gần đây, Viện Kỹ thuật Hải quân được giao nhiều nhiệm vụ quan trọng, tham gia thực hiện nhiều dự án lớn, trọng điểm của Bộ Quốc phòng và Quân chủng về nghiên cứu phát triển các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật Hải quân thế hệ mới, có tính tích hợp, hàm lượng khoa học và tính năng kỹ thuật, chiến thuật cao; đồng thời, tiếp nhận chuyển giao công nghệ và huấn luyện đào tạo trang bị kỹ thuật mới phục vụ cho huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của Quân chủng, v.v. Đó là những nhiệm vụ rất nặng nề, khó khăn, phức tạp và có tính đặc thù cao. Trong khi đó, các yếu tố bảo đảm cho nghiên cứu thiết kế, chế tạo vũ khí, trang bị mới của Viện còn hạn chế, chưa theo kịp sự phát triển nhanh của khoa học, công nghệ, nhất là nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ nghiên cứu, chế thử.

Để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, trước hết, Đảng ủy, chỉ huy Viện tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, xác định đây là khâu đột phá nâng cao năng lực nghiên cứu thiết kế, chế tạo vũ khí, trang bị thế hệ mới. Bám sát chức năng, đặc điểm nhiệm vụ, Viện đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị rà soát, đánh giá đúng thực trạng đội ngũ cán bộ, nhân viên kỹ thuật; xây dựng, hoàn thiện khung tiêu chuẩn về trình độ chuyên môn cho từng vị trí, chức danh. Trên cơ sở đó, xây dựng quy hoạch, kế hoạch tạo nguồn, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng; trong đó, ưu tiên xây dựng đội ngũ chuyên gia đầu ngành, cán bộ khoa học trẻ, cán bộ ở các lĩnh vực nghiên cứu mới. Đặc biệt, để nâng cao năng lực nghiên cứu, làm chủ công nghệ thiết kế, chế tạo trang bị kỹ thuật đặc chủng hải quân, Viện chú trọng lựa chọn cán bộ, kỹ sư có trình độ chuyên môn giỏi và thành thạo ngoại ngữ để lập các nhóm nghiên cứu chuyên sâu thực hiện nghiên cứu phát triển vũ khí, vật tư trang bị mới, hiện đại; quan tâm tạo điều kiện cho cán bộ, nhân viên kỹ thuật trẻ tham gia vào các đề tài nghiên cứu lớn và gửi đi thực tế tại các đơn vị,… để nâng cao trình độ, phát triển năng lực, tư duy nghiên cứu độc lập, sáng tạo, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.

Chỉ huy Viện Kỹ thuật Hải quân kiểm tra tiến độ thi công sản phẩm nghiên cứu khoa học tại xưởng sản xuất, chế thử.

Cùng với đó, Viện mạnh dạn bổ nhiệm cán bộ trẻ có năng lực, tư duy nghiên cứu tốt vào những vị trí chủ chốt, xây dựng môi trường công tác thân thiện, bình đẳng; khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để cán bộ, nhân viên cống hiến, phấn đấu. Đến nay, 100% cán bộ nghiên cứu của Viện có trình độ đại học trở lên, trong đó có hơn 20% cán bộ, kỹ sư được đào tạo ở nước ngoài, thông thạo tiếng Nga, Anh, Trung Quốc, Séc,… đủ khả năng làm việc trực tiếp với chuyên gia nước ngoài để nắm bắt và làm chủ công nghệ mới. Đây thực sự là lực lượng nòng cốt đưa công tác nghiên cứu khoa học của Viện phát triển lên tầm cao mới.

Cùng với con người, cơ sở vật chất và công nghệ là nền tảng để chuyển các ý tưởng nghiên cứu thành sản phẩm thực tế. Vì vậy, Viện tích cực huy động các nguồn lực đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị đo lường và thử nghiệm theo hướng hiện đại, đồng bộ, tạo nền tảng kỹ thuật để nâng cao chất lượng nghiên cứu thiết kế, chế tạo vũ khí, trang bị kỹ thuật mới. Bám sát định hướng phát triển khoa học, công nghệ của Quân chủng và nhiệm vụ được giao, Viện đã chỉ đạo các phòng, ban, phân xưởng rà soát nắm chắc thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ nghiên cứu, thử nghiệm, xác định nhu cầu bổ sung, nâng cấp phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ đơn vị. Trên cơ sở đó, xây dựng, đề xuất các dự án phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ với lộ trình phù hợp. Đáng chú ý, thực hiện Dự án "Đầu tư mua sắm trang thiết bị nâng cao năng lực nghiên cứu, sản xuất thử nghiệm cho Viện Kỹ thuật Hải quân", những năm qua, cùng với xây dựng mới, hiện đại hóa hệ thống phòng thí nghiệm chuyên ngành, bể thử mini, bể thử bán tự nhiên, Trung tâm công nghệ thủy âm, Trung tâm đo và xử lý tiêu từ tàu biển,… Viện chú trọng phát huy vai trò đội ngũ cán bộ, kỹ sư trong nghiên cứu sáng chế, cải tiến để chế tạo các trang thiết bị phục vụ thiết kế, chế tạo vũ khí, trang bị mới. Nhờ đó, đến nay, Viện đã chủ động hoàn toàn về công nghệ thiết kế, chế tạo, gia công ở tất cả các khâu, từ tính toán thông số kỹ thuật, mô hình hóa 3D đến đúc nguyên khối thân vỏ và hệ thống chiến đấu trên tàu, tạo sự đột phá về chất lượng nghiên cứu, chế thử, góp phần giải quyết kịp thời những vấn đề cấp thiết trong công tác bảo đảm kỹ thuật, bảo đảm trang bị của Quân chủng.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư phát triển mạnh mẽ, để bắt kịp tốc độ phát triển của khoa học, công nghệ quân sự, Viện đẩy mạnh phối hợp, liên kết, hợp tác với các cơ sở nghiên cứu khoa học uy tín trong nước và nước ngoài thực hiện chuyển giao công nghệ; biên dịch, biên soạn tài liệu phục vụ công tác khai thác, làm chủ trang bị kỹ thuật mới của Quân chủng. Thực hiện vấn đề này, cùng với chủ động lựa chọn cán bộ tham gia các đoàn khảo sát, đàm phán tiếp nhận, chuyển giao công nghệ của nước ngoài; Viện tích cực hợp tác với các trung tâm nghiên cứu, nhà máy trong nước để trao đổi, học tập kinh nghiệm về thiết kế, chế tạo, cải tiến, nâng cấp trang bị kỹ thuật và triển khai các dự án, đề tài quan trọng. Nổi bật là, Viện đã hợp tác hiệu quả với các chuyên gia Nga, Ba Lan, Ấn Độ; với Học viện Kỹ thuật quân sự, Viện Cơ học, Viện Vật liệu thuộc Tổng cục Công nghiệp quốc phòng triển khai thực hiện thành công nhiều đề tài, dự án lớn. Thông qua hợp tác nghiên cứu khoa học, Viện đã nắm bắt, làm chủ các công nghệ mới, như: công nghệ thiết kế 3D, các hệ thống khả trình vi điện tử (FPGA), phần mềm Ship Constructor 21 Suite Ultimate, phần mềm Maxsure Ultimate, công nghệ vật liệu mới và kỹ thuật vi xử lý, kỹ thuật số, kỹ thuật siêu cao tần và xử lý số tín hiệu, kỹ thuật đo lường và điều khiển số, v.v. Đây là nền tảng quan trọng để Viện nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học, ứng dụng vào thiết kế, chế tạo trang bị kỹ thuật mới, hiện đại.

Sửa chữa đạn ngư lôi tại Lữ đoàn 954.

Cùng với đó, Viện triển khai nhiều giải pháp đổi mới công tác quản lý khoa học, chú trọng phát huy vai trò, trách nhiệm của Hội đồng khoa học quân sự và các ban chủ nhiệm đề tài trong việc quản lý, giám sát, đôn đốc, nghiệm thu, bàn giao sản phẩm nghiên cứu. Đồng thời, thành lập Quỹ phát triển khoa học công nghệ để tạo nguồn lực tài chính bền vững cho các dự án nghiên cứu trung hạn và dài hạn. Xây dựng các quy chế, quy định hợp lý, kiến tạo môi trường nghiên cứu khoa học quân sự lành mạnh, dân chủ, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động nghiên cứu khoa học và phát huy mọi tiềm năng sáng tạo của đội ngũ nhân lực kỹ thuật.

Bằng các giải pháp đồng bộ, phù hợp và sáng tạo, trong 05 năm qua, Viện đã triển khai thực hiện thành công 348 đề tài, dự án, nhiệm vụ khoa học các cấp, trong đó có nhiều đề tài, sáng kiến đạt giải cao của Giải thưởng Nguyễn Phan Vinh và giải thưởng Tuổi trẻ sáng tạo trong Quân đội¹. Nổi bật là, Viện đã triển khai nghiên cứu, thiết kế, chế tạo thành công tàu ngầm quân sự cỡ nhỏ, nghiên cứu, thiết kế nhiều loại tàu mặt nước; tích cực tham gia sửa chữa, nâng cấp, hiện đại hóa trang bị kỹ thuật và chế tạo một số vật tư phụ tùng phục vụ công tác bảo đảm kỹ thuật tại các đơn vị và biên dịch tài liệu phục vụ khai thác, làm chủ các trang bị kỹ thuật mới của Quân chủng.

Những thành tựu đạt được trong nghiên cứu cải tiến vũ khí trang bị, đóng mới các loại tàu, xuồng đặc chủng, cùng các hệ thống chiến đấu và thiết bị mô phỏng,… là những minh chứng rõ nhất cho nỗ lực không ngừng nghỉ của đội ngũ cán bộ, kỹ sư, nhân viên kỹ thuật, người lao động và định hướng phát triển đúng đắn của Viện Kỹ thuật Hải quân, góp phần trực tiếp nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của Quân chủng.

Để xứng đáng là trung tâm nghiên cứu khoa học, công nghệ hàng đầu của Quân chủng Hải quân và Quân đội về lĩnh vực vũ khí, trang bị kỹ thuật hàng hải, thời gian tới, Viện Kỹ thuật Hải quân tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; trực tiếp là Quyết định số 83/QĐ-HQ, ngày 02/01/2025 của Tư lệnh Hải quân về định hướng phát triển của Viện Kỹ thuật Hải quân đến năm 2030 và những năm tiếp theo. Trong đó, tập trung triển khai thực hiện hiệu quả Chiến lược phát triển, trọng dụng nhân tài, nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số giai đoạn 2025 - 2030. Tích cực huy động các nguồn lực đầu tư, hoàn thiện hạ tầng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, phấn đấu đến năm 2030 có hạ tầng phòng thí nghiệm, trường thử đồng bộ, tiên tiến, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo đảm kỹ thuật trong Quân chủng.

Cùng với đó, Viện đẩy nhanh tiến độ triển khai các đề tài, dự án có hàm lượng khoa học cao, nhất là các công nghệ mũi nhọn phục vụ nghiên cứu phát triển tích hợp hệ thống chiến đấu, công nghệ thủy âm và tiêu từ tàu biển. Tăng cường hợp tác nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và đào tạo với các cơ sở uy tín trong nước và nước ngoài, tạo môi trường sáng tạo, mở trong nghiên cứu khoa học, đồng thời tận dụng sức mạnh tổng hợp trong nghiên cứu thiết kế, chế tạo vũ khí, trang bị mới, hiện đại, góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu và khả năng sẵn sàng chiến đấu của Hải quân Nhân dân Việt Nam, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc trong mọi tình huống.

Đại tá, TS. NGUYỄN QUANG TRUNG, Viện trưởng
___________________        

1 - Tổng số tham gia 30 đề tài, sáng kiến giải thưởng Nguyễn Phan Vinh và Tuổi trẻ sáng tạo trong Quân đội; trong đó có 21 đề tài, sáng kiến đạt giải Nguyễn Phan Vinh (5 giải A, 11 giải B, 5 giải C), 23  đề tài, sáng kiến đạt giải Tuổi trẻ sáng tạo trong Quân đội (1 giải Nhất, 6 giải Nhì, 8 giải Ba, 8 giải khuyến khích) và 01 giải Ba, giải thưởng sáng tạo Khoa học công nghệ Việt Nam.