Trước thời cơ và thách thức đặt ra trên lĩnh vực tác chiến đối không trong kỷ nguyên số, Sư đoàn Phòng không 365 tập trung lãnh đạo, chỉ đạo đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, tạo bước đột phá nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý, bảo vệ vững chắc vùng trời Tổ quốc.

Tổ chức Hội thi công tác chuẩn bị huấn luyện cấp Sư đoàn.

Sư đoàn Phòng không 365 (Quân chủng Phòng không - Không quân) có nhiệm vụ quản lý, bảo vệ vùng trời phía Bắc, Đông Bắc của Tổ quốc - địa bàn có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về quốc phòng, an ninh. Quá trình thực hiện nhiệm vụ, bên cạnh thuận lợi là cơ bản, Sư đoàn gặp không ít khó khăn do phạm vi đảm nhiệm rộng, lực lượng làm nhiệm vụ phân tán trên nhiều địa bàn, địa hình phức tạp, thời tiết khắc nghiệt; cán bộ, chiến sĩ thường xuyên phải canh trực, sẵn sàng chiến đấu cao, v.v. Đặc biệt, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ quân sự làm xuất hiện nhiều loại phương tiện, vũ khí tiến công đường không hiện đại và các phương thức, thủ đoạn tác chiến mới trên mặt trận đối không, đặt ra cho Bộ đội Phòng không - Không quân nói chung, Sư đoàn nói riêng nhiều khó khăn, thách thức mới. Bên cạnh đó, thực hiện chủ trương xây dựng Quân chủng tiến thẳng lên hiện đại, Sư đoàn được trang bị nhiều loại vũ khí, khí tài thế hệ mới, hiện đại, để khai thác sử dụng hiệu quả đòi hỏi phải nắm vững, làm chủ khoa học, công nghệ. Trước thực tế đó, những năm qua, Đảng ủy, chỉ huy Sư đoàn đã lãnh đạo, chỉ đạo, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ nâng cao chất lượng các mặt công tác, xác định đây là khâu then chốt nhằm mục tiêu làm chủ khai thác, sử dụng vũ khí hiện đại và đạt những kết quả tích cực. Nhiều sáng kiến, mô hình ứng dụng khoa học, công nghệ trong huấn luyện mô phỏng, tự động hóa thông tin chỉ huy và tích hợp hệ thống ra đa, hỏa lực được triển khai hiệu quả¹, góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu. Năm 2024, Sư đoàn đã tổ chức diễn tập bắn đạn thật, thời gian chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu được rút ngắn, khả năng canh trực, phát hiện, bắt bám mục tiêu có sự phát triển vượt bậc, v.v.

Sau khi có Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị; Nghị quyết số 3488-NQ/QUTW, ngày 29/01/2025 của Quân ủy Trung ương và Nghị quyết số 1953-NQ/ĐU, ngày 28/02/2025 của Đảng ủy Quân chủng Phòng không - Không quân về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Đảng ủy, chỉ huy Sư đoàn xác định đây là cơ hội, điều kiện thuận lợi để tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng, phát triển khoa học công nghệ, chuyển đổi số, nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý, bảo vệ vùng trời, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Theo đó, Sư đoàn đã quán triệt, cụ thể hóa xây dựng Nghị quyết chuyên đề, Kế hoạch hành động² về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phù hợp với đặc thù của đơn vị kỹ thuật chiến đấu, xác định đây là một nhiệm vụ chính trị trọng tâm và quyết liệt triển khai thực hiện. Thời gian tới, để thực hiện tốt nội dung quan trọng này, Sư đoàn xác định tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp, trong đó tập trung vào ba nội dung cốt lõi: tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo; ứng dụng kỹ thuật, công nghệ hiện đại và kiện toàn tổ chức, nâng cao chất lượng nhân lực.

Trước hết, Sư đoàn tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với nhiệm vụ ứng dụng, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Sư đoàn chỉ đạo các đơn vị tiếp tục quán triệt sâu sắc chủ trương của cấp trên, nhất là Nghị quyết chuyên đề, Kế hoạch hành động của Sư đoàn, chủ động rà soát, điều chỉnh bổ sung các chỉ tiêu, biện pháp thực hiện trong chương trình, kế hoạch thực hiện gắn với từng nhiệm vụ, từng tháng, quý, v.v. Đồng thời, tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, quán triệt nhiệm vụ, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa về tư duy, nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, chiến sĩ, trước hết là cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với nhiệm vụ quan trọng này. Với tinh thần “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, Sư đoàn chú trọng kiện toàn Ban Chỉ đạo cải cách hành chính và chuyển đổi số, thành lập Ban Phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo sau đại hội đảng các cấp; phân công rõ trách nhiệm cho từng thành viên theo từng mảng công tác; ban hành quy chế hoạt động, quy định trách nhiệm cụ thể của cấp ủy, chỉ huy, cán bộ chuyên trách trong tổ chức thực hiện. Đồng thời, tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện, kịp thời phát hiện những mô hình hiệu quả, cách làm hay để biểu dương, nhân rộng; đồng thời chỉ ra những mặt hạn chế, bất cập để rút kinh nghiệm, điều chỉnh kế hoạch triển khai sát với thực tiễn, tạo bước chuyển căn bản về nhận thức, tư duy và hành động, góp phần quan trọng vào thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao.

Thủ trưởng Sư đoàn trình bày tham luận tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Sư đoàn 365, nhiệm kỳ 2025 - 2030.

Cùng với đó, Sư đoàn chú trọng ứng dụng công nghệ số trong công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu. Thực hiện chủ trương tiến lên hiện đại, những năm qua, Sư đoàn được trên đầu tư nhiều trang thiết bị hiện đại, như: đài quan sát phòng không VRS - SRS, đài ra đa VRS - 2DM,… góp phần quan trọng nâng cao năng lực quản lý, bảo vệ vững chắc vùng trời Tổ quốc, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong điều kiện mới, Sư đoàn đẩy mạnh ứng dụng công nghệ mô phỏng, thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) trong huấn luyện kỹ thuật, chiến thuật, nhất là huấn luyện các kíp chiến đấu, bộ đội kỹ thuật, lực lượng trinh sát và trạm ra đa. Phát huy hiệu quả mô hình huấn luyện “số hóa”, tích hợp các nội dung tác chiến phòng không như: trinh sát, phát hiện mục tiêu, điều khiển hỏa lực và xử trí tình huống trên bản đồ số, v.v. Để đối phó hiệu quả với các loại mục tiêu bay thấp, phương tiện bay không người lái (UAV), mục tiêu xuất hiện ở địa hình phức tạp, Sư đoàn chỉ đạo các cơ quan, đơn vị tăng cường kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các trạm ra đa quân sự, ra đa hàng không dân dụng và hệ thống quan sát mắt, kịp thời truyền đạt thông tin tới sở chỉ huy các cấp. Đồng thời, khai thác triệt để tính năng của khí tài mới, hệ thống chống nhiễu, quang truyền hình, tổ chức nghiên cứu, đánh giá, đề xuất phương án “cấy dày” hệ thống ra đa, triển khai thế trận hỏa lực “đa tầng”, bảo đảm phát hiện sớm, báo động nhanh, đánh trúng, không bỏ lỡ thời cơ. Song song với đó, Sư đoàn duy trì nghiêm nền nếp, chế độ trực chỉ huy, trực ban tác chiến kết hợp luyện tập các phương án sẵn sàng chiến đấu có ứng dụng công nghệ mới trong xử trí các tình huống tác chiến phòng không.

Với nhận thức: con người là nhân tố quyết định trong chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo, Sư đoàn đặc biệt coi trọng đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực công nghệ số. Bám sát chỉ đạo, hướng dẫn của trên và tình hình thực tiễn Đơn vị, cùng với đẩy mạnh công tác tuyển chọn và cử cán bộ, nhân viên kỹ thuật có năng lực, phẩm chất tốt tham gia các khóa đào tạo chuyên sâu về khoa học, công nghệ và chuyển đổi số tại các cơ sở đào tạo trong và ngoài Quân đội, Sư đoàn tăng cường tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về công nghệ thông tin, tự động hóa, tác chiến không gian mạng, an toàn thông tin và chuyển đổi số, hình thành các mô hình “Đơn vị số”, “Quân nhân số”. Nội dung tập huấn, bồi dưỡng tập trung vào các kỹ năng sử dụng phần mềm mô phỏng, quản lý dữ liệu số, vận hành hệ thống tác chiến tích hợp. Qua đó, bồi dưỡng, rèn luyện tư duy công nghệ, phương pháp tiếp cận mới, phù hợp với yêu cầu tác chiến phòng không hiện đại trong điều kiện tác chiến phi đối xứng, phi truyền thống ngày càng gia tăng. Đặc biệt, quán triệt định hướng “học tập suốt đời” của Tổng Bí thư Tô Lâm, Đảng ủy, chỉ huy Sư đoàn quyết liệt yêu cầu cán bộ, nhân viên, chiến sĩ tích cực tham gia các nền tảng “Bình dân học vụ số” phù hợp với đặc điểm, trình độ và nhiệm vụ của từng đối tượng trong từng cơ quan, đơn vị. Đồng thời, khuyến khích cán bộ, chiến sĩ tích cực tự học tập, nghiên cứu, cập nhật kiến thức công nghệ, nhất là những lĩnh vực sát với nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và quản lý vùng trời, như: trí tuệ nhân tạo, điều khiển tự động, dữ liệu lớn, bảo mật thông tin, phân tích tín hiệu kỹ thuật số.

Huấn luyện tháo, nạp đạn tên lửa tại Trung đoàn 284, Sư đoàn 365.

Để bảo đảm nền tảng vững chắc cho chuyển đổi số, Sư đoàn tiếp tục tham mưu, đề xuất đầu tư, nâng cấp trang thiết bị công nghệ thông tin, hạ tầng số, mạng truyền số liệu quân sự có băng thông cao, độ tin cậy và bảo mật tốt, đáp ứng yêu cầu chỉ huy, tác chiến phòng không theo thời gian thực. Triển khai các giải pháp bảo mật hiện đại như: mã hóa đường truyền, tường lửa thế hệ mới. Tổ chức kiểm tra, diễn tập phòng thủ mạng để bảo vệ sở chỉ huy và các hệ thống vũ khí trước nguy cơ tác chiến điện tử, tấn công mạng. Cùng với đó, Sư đoàn tăng cường ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong công tác quản lý, điều hành và bảo đảm. Đặc biệt, thực hiện mục tiêu triển khai 100% văn bản chỉ đạo, điều hành được quản lý trên hệ thống số hóa, bảo đảm nhanh chóng, chính xác, cùng với tổ chức hệ thống văn thư, lưu trữ điện tử bảo đảm yếu tố bảo mật cao nhất, đáp ứng yêu cầu thông tin nhanh chóng, chính xác trong điều kiện tác chiến hiện đại, Sư đoàn chú trọng xây dựng cơ sở dữ liệu số hóa đồng bộ trên các lĩnh vực: tổ chức, biên chế, kế hoạch huấn luyện, công tác hậu cần, kỹ thuật, tài chính, sẵn sàng chiến đấu, v.v. Các dữ liệu được cập nhật định kỳ, phân quyền sử dụng rõ ràng, giúp chỉ huy các cấp dễ dàng truy cập, khai thác thông tin phục vụ điều hành, kiểm tra, đánh giá kết quả công tác. Về lâu dài, Sư đoàn từng bước tiếp cận, ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo vào một số hoạt động, như: phân tích dữ liệu huấn luyện, đánh giá chất lượng sẵn sàng chiến đấu, dự báo tình huống và hỗ trợ ra quyết định trong tổ chức điều hành diễn tập, tác chiến. Phấn đấu đến năm 2026, Sư đoàn hoàn thành triển khai các phần mềm quản lý kỹ thuật số, tích hợp chức năng theo dõi, kiểm soát tình trạng cho 100% hệ thống vũ khí, khí tài ở các đơn vị, cùng các dữ liệu về thời hạn sử dụng, lịch bảo dưỡng, thông số kỹ thuật liên tục cập nhật trực tuyến, giúp cơ quan chuyên môn nắm chắc tình trạng trang bị, xây dựng kế hoạch sửa chữa, bảo trì hiệu quả, đồng thời nâng cao tuổi thọ và khả năng sẵn sàng chiến đấu của hệ thống vũ khí, khí tài.

Phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là khâu đột phá, nhiệm vụ có ý nghĩa rất quan trọng. Cấp ủy, chỉ huy các cấp và cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 365 quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ này, thiết thực nâng cao chất lượng tổng hợp, trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu, quản lý, bảo vệ vững chắc vùng trời của Tổ quốc trong mọi tình huống.

Đại tá NGUYỄN VĂN TOÀN, Phó Sư đoàn trưởng, kiêm Tham mưu trưởng Sư đoàn
______________________       

1 - Như: Mô hình mô phỏng kiểm tra, hiệu chỉnh tham số máy hỏi HP3-12 và đài ra đa VRS-2DM; Phần mềm 3DSMAX và UNITY mô phỏng cấu tạo và nguyên lý làm việc bộ phận đổi thế pháo phòng không 37mm-2N; Mạch giữ chậm tín hiệu trả lời từ máy trả lời tích cực CPO-2 dùng để kiểm tra tín hiệu máy hỏi dải tần III, v.v.

2 - Nghị quyết số 472-NQ/ĐU, ngày 11/3/2025 của Đảng ủy Sư đoàn 365 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Kế hoạch số 412/KH-SĐ, ngày 21/3/2025 của Sư đoàn triển khai thực hiện nghị quyết.