Tăng cường công tác nắm tình hình, tham gia xử lý có hiệu quả các “điểm nóng”, nhằm giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội và an ninh trên địa bàn biên giới, bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, biên giới, biển, đảo của Tổ quốc là một nhiệm vụ quan trọng mà Bộ đội Biên phòng đã và đang nỗ lực phấn đấu thực hiện tốt.

Nước ta có hơn 4.653 km đường biên giới trên đất liền (tiếp giáp với 3 nước: Trung Quốc, Lào và Cam-pu-chia) và hơn 3.260 km bờ biển. Địa hình vùng biên giới chủ yếu là núi cao, khí hậu khắc nghiệt, giao thông đi lại khó khăn. Khu vực biên giới (KVBG) Việt Nam có 1.018 xã (phường, thị trấn), 221 huyện (thị xã) thuộc 44 tỉnh (thành phố). Trên địa bàn có 49 dân tộc anh em cùng chung sống, dân số khoảng hơn 8,3 triệu người (chiếm 18% dân số cả nước); có 6 tôn giáo chính với 1,2 triệu tín đồ và hơn 2.000 chức sắc. Nhân dân các dân tộc ở KVBG có truyền thống yêu nước, cố kết cộng đồng chống giặc ngoại xâm, bảo vệ “giang sơn, bờ cõi”. Trong công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm, chăm lo xây dựng hệ thống chính trị cơ sở (xã, phường, thị trấn) vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo vững mạnh toàn diện; tích cực phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH), xóa đói giảm nghèo; thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội, dân tộc, tôn giáo… Nhờ đó, đời sống vật chất, văn hóa, tinh thần của đồng bào ngày càng được cải thiện.

Tuy nhiên, KVBG so với các địa bàn khác của cả nước vẫn còn nhiều khó khăn. KT-XH chưa phát triển; phong tục, tập quán nhiều nơi còn lạc hậu; đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân nhìn chung còn thấp. Nhân dân các dân tộc hai bên biên giới có quan hệ dòng tộc từ lâu đời, thường xuyên qua lại thăm thân… Trong khi đó, nhận thức về quốc gia, quốc giới của đồng bào còn hạn chế; tình trạng xâm canh, xâm cư, di dịch cư tự do, buôn lậu, xâm nhập, vượt biên trái pháp luật, khai thác tài nguyên, khoáng sản trái phép ở KVBG diễn ra phổ biến… Lợi dụng đặc điểm đó, các thế lực thù địch triệt để khai thác để chống phá ta bằng chiến lược “Diễn biến hòa bình”. Chúng sử dụng chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền”, “dân tộc”, “tôn giáo” để tuyên truyền, lôi kéo, kích động, tạo dựng "ngọn cờ" hòng chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, chia rẽ lương, giáo, kích động chống đối chính quyền… làm phức tạp tình hình an ninh, trật tự (AN,TT) ở KVBG, thậm chí đã xuất hiện một số “điểm nóng”. Điển hình là vụ: các đối tượng xấu trong đồng bào dân tộc Mông đã kích động, lôi kéo, tập trung hàng ngàn người về bản Huổi Khon, xã Nậm Kè, huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên vào tháng 5-2011.

Với chức năng là lực lượng nòng cốt, chuyên trách, chủ trì trong công tác quản lý, bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ, giữ gìn AN,TT ở KVBG, những năm qua, Bộ đội Biên phòng (BĐBP) xác định rõ trách nhiệm, khắc phục khó khăn, gian khổ, bám trụ nơi biên giới; chủ động làm tốt công tác nắm tình hình, tham mưu, phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương, các ban, ngành, đoàn thể, các lực lượng, các tổ chức chính trị, xã hội và đồng bào các dân tộc để giải quyết, xử lý vụ việc xảy ra, bảo đảm "vừa có tình, vừa có lý", giữ ổn định chính trị, AN,TT trên các tuyến biên giới, vùng biển của Tổ quốc.

Có nhiều nguyên nhân cơ bản để BĐBP thực hiện tốt công tác nắm tình hình, tham gia xử lý có hiệu quả các “điểm nóng” ở KVBG. Thứ nhất, các đơn vị Biên phòng luôn quán triệt, bám sát quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh BĐBP, của tỉnh ủy, ủy ban nhân dân các tỉnh (thành phố) trong quá trình giải quyết các vụ việc. Bộ Chỉ huy BĐBP các tỉnh (thành phố), trực tiếp là các Đồn Biên phòng, cán bộ Biên phòng đã thường xuyên, chủ động bám cơ sở, "cùng ăn, cùng ở, cùng làm, cùng nói tiếng dân tộc" với đồng bào ở KVBG; nhờ vậy, luôn nắm chắc tình hình địa bàn và tâm tư, nguyện vọng, những bức xúc của dân. Đồng thời, xây dựng được niềm tin, hình ảnh tốt đẹp của người cán bộ Biên phòng đối với đồng bào các dân tộc. Qua đó, tuyên truyền, vận động đồng bào chấp hành đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Thứ hai, các đơn vị đã thực hiện tốt các biện pháp công tác biên phòng, lấy biện pháp công tác trinh sát làm mũi nhọn, biện pháp vận động quần chúng là cơ bản, nền tảng, chủ động nắm chắc tình hình, phát hiện sớm những thiếu sót, những bất cập trong thực hiện các chủ trương phát triển KT-XH của địa phương... để kịp thời tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền địa phương có biện pháp khắc phục. Khi xảy ra vụ việc, các đơn vị nhanh chóng tổng hợp tình hình, phân tích, làm rõ nguyên nhân, xác định rõ đối tượng, phương thức, thủ đoạn của kẻ xấu; chủ động phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng, các lực lượng triển khai các biện pháp, kết hợp giữa đấu tranh, ngăn chặn, phân hóa, cô lập, bắt giữ xử lý đối tượng chủ mưu cầm đầu với tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân. Do đó, quá trình giải quyết các vụ việc đã nhận được sự đồng thuận của phần lớn quần chúng nhân dân ở KVBG. Thứ ba, các đơn vị đã chú trọng công tác đánh giá, tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền địa phương củng cố hệ thống chính trị cơ sở vững mạnh gắn với đẩy mạnh thực hiện các dự án phát triển KT-XH trên địa bàn, từng bước nâng cao đời sống mọi mặt cho đồng bào các dân tộc, làm cơ sở xây dựng “thế trận lòng dân”, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân và thế trận biên phòng toàn dân trên địa bàn ngày càng vững chắc; phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, của các lực lượng và toàn dân giữ gìn AN,TT ở KVBG, bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, biên giới, biển, đảo của Tổ quốc.

Đại diện Đoàn đại biểu biên giới đoạn 4 Việt Nam và đại diện Đoàn đại biểu biên giới đoạn 4 Trung Quốc ký biên bản ghi nhớ (Nguồn: bienphong.com.vn)

Trong sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh CNH,HĐH, hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, KVBG, vùng biển, đảo nước ta luôn có ý nghĩa chiến lược quan trọng về an ninh, quốc phòng, kinh tế và đối ngoại. Nhiệm vụ nắm tình hình, quản lý địa bàn, đảm bảo AN,TT ở KVBG của lực lượng BĐBP có nhiều khó khăn, phức tạp. Các thế lực thù địch, phản động tiếp tục đẩy mạnh nhiều hoạt động chống phá ta trên các lĩnh vực với thủ đoạn ngày càng tinh vi, xảo quyệt… Trong khi đó, giải quyết, xử lý các vấn đề về AN,TT ở KVBG là vấn đề phức tạp và nhạy cảm, trực tiếp tác động sâu rộng tới đời sống của nhân dân các dân tộc KVBG, tới an ninh, chủ quyền lãnh thổ và trong mối quan hệ với các nước láng giềng. Vì vậy, trong quá trình tham gia giải quyết vụ việc, BĐBP phải luôn giữ vững nguyên tắc Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt. Để chủ động phòng ngừa, phát hiện, giải quyết, xử lý kịp thời, có hiệu quả các tình huống, vụ việc xảy ra ở KVBG, không tạo thành “điểm nóng”, đảm bảo giữ ổn định tình hình AN,TT trong mọi tình huống, các đơn vị BĐBP cần tập trung triển khai thực hiện tốt một số biện pháp sau:

1. Triển khai đồng bộ, kết hợp chặt chẽ giữa các biện pháp công tác biên phòng, lấy công tác trinh sát làm mũi nhọn; xây dựng mạng lưới trinh sát đủ về số lượng, có chất lượng cao, bố trí hợp lý, khép kín biên giới. Các đơn vị cần thường xuyên rà soát, bổ sung hồ sơ điều tra cơ bản địa bàn, mục tiêu, đối tượng, nhất là các mục tiêu, đối tượng trọng điểm. Đồng thời, tăng cường các biện pháp trinh sát, nắm bắt tình hình từ xa, từ sớm, phát hiện kịp thời âm mưu, thủ đoạn hoạt động của địch, đối tượng và các loại tội phạm để đấu tranh ngăn chặn; chủ động điều tra nghiên cứu những dấu hiệu, hiện tượng, địa bàn có khả năng xảy ra “điểm nóng” về an ninh; nắm bắt kịp thời những yêu cầu, bức xúc của quần chúng, những sơ hở, thiếu sót của chính quyền, cơ quan chức năng trong việc thực hiện các chính sách an sinh xã hội, chính sách tôn giáo, dân tộc, đất đai, đền bù giải phóng mặt bằng... Trên cơ sở đó, đánh giá, dự báo đúng tình hình, kịp thời tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương các chủ trương, giải pháp cụ thể để ổn định tình hình.

2. Đối với những địa bàn trọng yếu về quốc phòng - an ninh và những nơi hệ thống chính trị cơ sở còn yếu, các đơn vị BĐBP cần tích cực tham mưu và tăng cường lực lượng phối hợp với địa phương rà soát, củng cố… Khi phát hiện có dấu hiệu của địch và đối tượng khống chế, móc nối, các đơn vị cần chủ động nắm chắc diễn biến tình hình, phối hợp chặt chẽ với các lực lượng, cơ quan chức năng, xử lý kịp thời các tình huống, vụ việc xảy ra, không để bị động bất ngờ.

3. Các đơn vị BĐBP cần chú trọng xây dựng mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhân dân; khéo léo, tỉnh táo trong quan hệ, ứng xử, nhất là với các chức sắc tôn giáo, người có uy tín trong dòng họ, trong quần chúng nhân dân; qua đó, tranh thủ sự giúp đỡ, ủng hộ của họ trong việc xử lý tình huống phức tạp, các “điểm nóng” xảy ra trên địa bàn. Điều hết sức quan trọng là, chỉ huy BĐBP tỉnh, đồn cần tăng cường các cuộc tiếp xúc, gặp gỡ các chức sắc tôn giáo, người có uy tín trong dòng họ, quần chúng, làm cho họ ngày càng tin tưởng vào BĐBP, coi BĐBP là chỗ dựa, cầu nối giữa dòng tộc, đồng bào với chính quyền địa phương trong mọi vấn đề của đời sống xã hội.

4. Các đơn vị BĐBP cần chủ động phối hợp chặt chẽ với các lực lượng, cơ quan chức năng, nắm chắc tình hình từ nhiều nguồn, nhiều kênh thông tin khác nhau. Trên cơ sở đó, tổng hợp, phân tích, đánh giá, kết luận chính xác bản chất, nguyên nhân của sự việc, dự báo được diễn biến, quy mô, tính chất và khả năng ảnh hưởng của sự việc đó đối với an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở địa bàn. Khi xảy ra sự việc, BĐBP phải kịp thời xác định rõ có bàn tay của địch và các đối tượng phản động không? Trên cơ sở đó, tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương xử lý “đúng, trúng, hiệu quả”.

5. Các đơn vị tiếp tục lựa chọn những cán bộ biên phòng có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức tốt, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ giỏi, có uy tín, am hiểu phong tục, tập quán, tín ngưỡng của đồng bào để điều động về địa bàn cơ sở công tác, trực tiếp cùng lao động, sản xuất, ăn ở, sinh hoạt cùng nhân dân, giúp đỡ nhân dân tăng gia, sản xuất, xóa đói giảm nghèo... Trong tiếp xúc, đối thoại với dân, phải khiêm tốn, lắng nghe ý kiến nhân dân; không để xảy ra sơ hở, sai sót trong giao tiếp tạo cơ hội cho kẻ địch, phần tử xấu lợi dụng, kích động, chia rẽ, làm giảm uy tín, lòng tin của nhân dân đối với BĐBP.

6. Trong giải quyết các tình huống, vụ việc, phải khéo léo, linh hoạt, nắm vững chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của BĐBP, không để ảnh hưởng đến nhiệm vụ trước mắt và lâu dài của BĐBP trên KVBG cũng như ảnh hưởng tới quan hệ giữa BĐBP với nhân dân. Quan hệ, phối hợp với các lực lượng phải đúng nguyên tắc, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng lực lượng; trên cơ sở đó, tham mưu cho địa phương chủ trì phối hợp, phân công nhiệm vụ cho các lực lượng một cách hợp lý. Phải chấp hành nghiêm các quy định của Bộ Tư lệnh BĐBP về thực hiện chế độ báo cáo, thỉnh thị, nhất là những vấn đề liên quan đến việc điều động, sử dụng lực lượng, phương tiện.

Thực hiện đồng bộ những biện pháp nói trên, lực lượng BĐBP sẽ hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ của lực lượng nòng cốt, chuyên trách trong quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, giữ gìn AN,TT ở KVBG.

Thiếu tướng, PGS,TS. HOÀNG XUÂN CHIẾN

Phó Tư lệnh Bộ đội Biên phòng