Trong gần 40 năm qua, sự nghiệp đổi mới đã đưa đất nước ta vượt qua những thời khắc cam go, đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử; cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế đất nước ngày càng được nâng lên. Trong hành trình đó, dấu ấn của cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - người đặt nền móng, khơi thông dòng chảy đổi mới - mãi là biểu tượng của tư duy đột phá, bản lĩnh chính trị và tinh thần vì dân, vì nước.

Đồng chí Nguyễn Văn Linh tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam, tháng 12/1986. Nguồn: qdnd.vn

Tại Đại hội lần thứ VI của Đảng (tháng 12/1986), Đại hội mở đầu thời kỳ đổi mới, đồng chí Nguyễn Văn Linh được bầu làm Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Là Tổng Bí thư đầu tiên của thời kỳ đổi mới đầy khó khăn, thách thức, “đồng chí Nguyễn Văn Linh đã cùng tập thể lãnh đạo nhạy bén, chủ động, sáng tạo, khôn khéo chèo lái con thuyền cách mạng vượt qua những bước hiểm nghèo của thời kỳ xảy ra những biến động to lớn trên thế giới, đẩy mạnh công cuộc đổi mới và thu được những thành tựu rất quan trọng, thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh, cải thiện đời sống nhân dân, mở rộng quan hệ đối ngoại và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế”¹.

Với gần 70 năm hoạt động cách mạng, đồng chí Nguyễn Văn Linh là một trong những học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, người đảng viên cộng sản rất mực kiên cường, trung thành, tận tụy, suốt đời chiến đấu vì lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của Nhân dân, một người lãnh đạo có uy tín lớn của Đảng, Nhân dân và Quân đội ta, người bạn tin cậy của bạn bè quốc tế; người con ưu tú, niềm tự hào của Đảng và dân tộc Việt Nam.

Người mở đường, tham gia hoạch định, lãnh đạo thực hiện đường lối đổi mới

Tháng 6/1986, khi được phân công đảm trách nhiệm vụ Thường trực Ban Bí thư, với kinh nghiệm từ những mô hình “xé rào” khi còn là Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh và tinh thần dũng cảm, sáng tạo, mạnh dạn thay đổi cách nghĩ, cách làm, đồng chí Nguyễn Văn Linh đã đóng góp tích cực và có hiệu quả vào việc thiết kế đường lối, chính sách đổi mới của Đảng và Nhà nước, mang đến luồng sinh khí đổi mới ngay từ trong công tác chuẩn bị để Đại hội Đảng lần thứ VI (12/1986) diễn ra thành công. Đúc rút từ chính cuộc sống, thực tiễn phong phú, sinh động của các địa phương, cơ sở và từ lợi ích, nguyện vọng của Nhân dân, Đại hội đã nhận thức rõ hơn, đúng đắn hơn lý luận về thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội, nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, tôn trọng và hành động theo quy luật khách quan, thẳng thắn chỉ ra những sai lầm, khuyết điểm, đặc biệt là về chính sách kinh tế, bệnh chủ quan, duy ý chí, “giản đơn hóa, muốn thực hiện nhanh chóng nhiều mục tiêu của chủ nghĩa xã hội trong điều kiện nước ta mới ở chặng đường đầu tiên”² để hoạch định và thông qua đường lối đổi mới đất nước - một bước ngoặt lịch sử, đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng và phát triển mạnh mẽ về mọi mặt.

Trong bối cảnh phong trào xã hội chủ nghĩa trên thế giới gặp nhiều khó khăn, các thế lực thù địch, phản động đẩy mạnh “diễn biến hòa bình”, can thiệp, phá hoại, Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VI) do đồng chí Nguyễn Văn Linh chủ trì đã đề ra những nguyên tắc cơ bản để chỉ đạo công cuộc đổi mới, đó là: đi lên chủ nghĩa xã hội là con đường tất yếu của nước ta, là sự lựa chọn sáng suốt của Bác Hồ, của Đảng ta; đổi mới không phải là thay đổi mục tiêu xã hội chủ nghĩa mà là làm cho mục tiêu ấy được thực hiện có hiệu quả bằng những quan niệm đúng đắn về chủ nghĩa xã hội, những hình thức, bước đi và biện pháp thích hợp; chủ nghĩa Mác - Lênin luôn luôn là nền tảng tư tưởng của Đảng, chỉ đạo toàn bộ sự nghiệp cách mạng của Nhân dân ta; sự lãnh đạo của Đảng là điều kiện quyết định thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa của Nhân dân ta; xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội vừa là mục tiêu vừa là động lực của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, v.v.

Không chỉ kiên trì các nguyên tắc, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh luôn linh hoạt trong thực tiễn chỉ đạo. Đồng chí luôn nhấn mạnh, cần đổi mới tư duy, trước hết là đổi mới tư duy kinh tế, tập trung giải phóng sức sản xuất và mọi tiềm năng của xã hội, nhằm cải thiện và nâng cao dần mức sống của Nhân dân, trên cơ sở đó tạo lập ổn định, phát triển, đổi mới chính trị. Nhiều chủ trương đã được thể chế hóa và ban hành, như: Quyết định số 217-HĐBT, ngày 14/11/1987 của Hội đồng Bộ trưởng về ban hành các chính sách đổi mới kế hoạch hóa và hạch toán kinh doanh xã hội chủ nghĩa đối với xí nghiệp quốc doanh; Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam (1987),… tạo cơ sở để thực hiện tiền tệ hóa tiền lương, bỏ chế độ tem phiếu, dần chuyển từ nền kinh tế trao đổi hiện vật sang nền kinh tế hàng hóa điều tiết theo thị trường và sự quản lý của Nhà nước, đời sống của Nhân dân ngày càng được nâng lên. Trên lĩnh vực nông nghiệp, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, ngày 05/4/1988, Bộ Chính trị (khóa VI) đã ra Nghị quyết số 10-NQ/TW về “Đổi mới quản lý kinh tế nông nghiệp”, hoàn thiện cơ chế khoán trong nông nghiệp, tạo bước phát triển nhảy vọt và bền vững của nền nông nghiệp nước ta từ đó đến nay.

Đặc biệt, giữa lúc Đảng Cộng sản ở Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu đang đứng trước nguy cơ mất quyền lãnh đạo đất nước do phạm sai lầm nghiêm trọng và sự tăng cường chống phá của các thế lực thù địch, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng được đồng chí Nguyễn Văn Linh và Bộ Chính trị (khóa VI) đặc biệt quan tâm. Nhiều nghị quyết sát thực tế, như: Nghị quyết số 04-NQ/TW, ngày 12/9/1987 của Bộ Chính trị (khóa VI) về cuộc vận động làm trong sạch và nâng cao sức chiến đấu của tổ chức đảng và bộ máy nhà nước, làm lành mạnh các quan hệ xã hội; Nghị quyết số 07-NQ/TW, ngày 24/8/1989, Hội nghị lần thứ bảy, Ban Chấp hành Trung ương (khóa VI) về một số vấn đề cấp bách về công tác tư tưởng trước tình hình trong nước và quốc tế hiện nay,… đã củng cố ý chí cách mạng, nâng cao bản lĩnh chính trị cho cán bộ, đảng viên, kiên định đi theo con đường đã chọn, đấu tranh với những tư tưởng sai trái, mơ hồ, mất cảnh giác.

Trên các cương vị, đồng chí Nguyễn Văn Linh đều tâm niệm rằng, Đảng ta phải không ngừng nâng cao và hoàn thiện sự lãnh đạo, nhất là trước yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đồng thời, mỗi cán bộ, đảng viên phải tự đổi mới không ngừng để đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của sự nghiệp đổi mới xã hội chủ nghĩa. Trước hết là đổi mới nhận thức, phải học tập không ngừng nâng cao trình độ lý luận và vận dụng vào công tác thực tế, khắc phục chủ nghĩa kinh nghiệm và chủ nghĩa giáo điều. Không chỉ luôn đôn đốc thực hiện tự phê bình và phê bình, Đồng chí luôn gương mẫu đi đầu trong tổ chức kiểm điểm cá nhân từ Tổng Bí thư đến từng Ủy viên Bộ Chính trị trong công tác, ý thức tổ chức kỷ luật, đạo đức, lối sống, được toàn Đảng, toàn dân nhiệt liệt hoan nghênh.

Trên mặt trận tư tưởng, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh là người chỉ đạo và là một nhà báo đã sử dụng ngòi bút sắc sảo của mình làm vũ khí sắc bén trong công cuộc đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần quan trọng vào công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, thổi vào đời sống xã hội một sinh khí sinh hoạt dân chủ, không che dấu khuyết điểm, tạo luồng gió mới trong xã hội; thể hiện tinh thần dân chủ, công khai, nói thẳng, nói thật, lời nói đi đôi với việc làm, góp phần đấu tranh chống tiêu cực, làm trong sạch bộ máy các cơ quan Đảng, Nhà nước. Đồng thời, Đồng chí có những đóng góp xuất sắc trên mặt trận ngoại giao, tạo môi trường quốc tế thuận lợi cho công cuộc đổi mới ở Việt Nam. Biểu hiện nổi bật ở Nghị quyết số 13-NQ/TW, ngày 20/5/1988 của Bộ Chính trị (khóa VI) về nhiệm vụ và chính sách đối ngoại trong tình hình mới; thể hiện rõ tư duy đổi mới và những điều chỉnh đường lối đối ngoại, đề ra mục tiêu tranh thủ sự ủng hộ quốc tế và xu hướng quốc tế hóa để thúc đẩy sự phát triển của đất nước. Với những chủ trương chiến lược: chủ động và tích cực hội nhập quốc tế; xác định rõ hơn về “bạn” và “thù”; kết hợp hài hòa giữa hợp tác và đấu tranh; thúc đẩy phát triển kinh tế,… đã đánh dấu sự thay đổi tư duy đối ngoại từ khép kín, đối đầu sang mở cửa, hội nhập, mở đường cho Việt Nam tham gia sâu rộng vào các hoạt động kinh tế, chính trị, văn hóa trên trường quốc tế, tạo ra môi trường quốc tế thuận lợi, góp phần vào sự ổn định và phát triển của đất nước.

Quang cảnh Hội thảo khoa học: “Đồng chí Nguyễn Văn Linh - Nhà lãnh đạo kiên định, sáng tạo của Đảng và cách mạng Việt Nam”. Nguồn: qdnd.vn

Phát huy di sản của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam

Việt Nam đang tiến bước mạnh mẽ vào kỷ nguyên phát triển mới, mang theo khát vọng xây dựng đất nước hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc, trở thành nước phát triển vào dịp kỷ niệm 100 năm thành lập nước (năm 2045). Trong bối cảnh đó, việc tiếp tục kế thừa và phát triển sáng tạo di sản tư tưởng của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - người khơi nguồn cho công cuộc đổi mới, đặc biệt là đổi mới tư duy, giữ vai trò hết sức quan trọng. Những bài học kinh nghiệm về hoạch định và tổ chức thực hiện đường lối đổi mới, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đấu tranh chống tiêu cực, hội nhập quốc tế, tinh thần hành động vì dân, vì nước,… có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc, là cơ sở, nền tảng để Đảng ta vận dụng, bổ sung và phát triển sáng tạo trong giai đoạn lịch sử mới.

Bước vào thời kỳ mang tính bước ngoặt, Đảng ta tiếp tục kiên định vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, lý luận về đường lối đổi mới. Đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới với phương châm: phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường là trung tâm; xây dựng Đảng là then chốt; phát triển văn hóa, con người là nền tảng; tăng cường quốc phòng, an ninh và đẩy mạnh đối ngoại, hội nhập quốc tế là trọng yếu, thường xuyên. Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện, kiểm soát chặt chẽ quyền lực; kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Đặc biệt, giữ vững và phát huy tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung; khuyến khích cán bộ, đảng viên đổi mới tư duy, tránh bảo thủ, trì trệ, “nói đi đôi với làm” - những phẩm chất cốt lõi của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh.

Tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đổi mới mạnh mẽ trong quản lý kinh tế, thúc đẩy tự chủ, sáng tạo trong sản xuất và kinh doanh. Chú trọng xây dựng, hoàn thiện thể chế để phát triển nhanh, bền vững đất nước, kiên quyết tháo gỡ các điểm nghẽn, nút thắt, khơi thông và giải phóng mọi nguồn lực, phát huy mọi động lực cho phát triển. Đồng thời, phát huy sức mạnh của Nhân dân, khối đại đoàn kết toàn dân tộc và thế trận lòng dân, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, bảo vệ vững chắc Tổ quốc từ sớm, từ xa. Tất cả được triển khai với một tinh thần xuyên suốt: tinh thần đổi mới không ngừng, trung thành nhưng không giáo điều, sáng tạo nhưng không xa rời nguyên tắc - đúng như những gì Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh từng khởi xướng và kiên trì thực hiện trong những năm tháng chuyển mình lịch sử của dân tộc.

Kỷ niệm 110 năm ngày sinh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh (01/7/1915 - 01/7/2025) là dịp để toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ôn lại và trân trọng những cống hiến to lớn của cố Tổng Bí thư đối với sự nghiệp cách mạng. Qua đó, khơi dậy tinh thần đổi mới, bản lĩnh tiên phong, tư duy hành động vì lợi ích của Nhân dân và dân tộc mà Đồng chí đã nêu gương. Những di sản lý luận và thực tiễn mà Đồng chí để lại tiếp tục soi đường cho toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta trong hành trình phát triển đất nước; hiện thực hóa khát vọng vì một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng.

TS. LÊ THỊ THU HỒNG, Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
___________________       

1 - Điếu văn của Ban Chấp hành Trung ương Đảng tại Lễ truy điệu đồng chí Nguyễn Văn Linh, ngày 29/4/1998. Nguồn: https://nhandan.vn/special/nguyenvan linh_kiendinhthuctien/index.html.

2 - ĐCSVN – Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, Nxb st, H. 1987, tr. 26 - 27.