Lịch sử chống ngoại xâm hào hùng của dân tộc Việt Nam gắn liền với những chiến công oanh liệt. Trận “Điện Biên Phủ trên không” cuối năm 1972 của quân và dân ta đánh bại cuộc tập kích chiến lược đường không (mật danh Lai-nơ-bếch-cơ II) chủ yếu bằng máy bay B-52 của đế quốc Mỹ trên bầu trời miền Bắc, trọng điểm là Hà Nội, Hải Phòng là một trong số đó.

Trước đó, vào năm 1954, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, quân và dân ta đã làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, kết thúc 9 năm trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, buộc chúng phải ký Hiệp định Giơ-ne-vơ, lập lại hòa bình ở ba nước trên bán đảo Đông Dương: Việt Nam, Lào, Căm-pu-chia.

Chiến công nối tiếp chiến công. Sau 18 năm (1972), một lần nữa, bản hùng ca Điện Biên Phủ lại vang lên trên bầu trời Hà Nội - Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” - buộc tên đế quốc đầu sỏ của chủ nghĩa đế quốc phải chấp nhận thất bại, ký Hiệp định Pa-ri, rút quân về nước, chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam.

Hai chiến thắng trước hai tên đế quốc, thực dân trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ là những kỳ tích trong thời đại Hồ Chí Minh, dấu mốc lịch sử, niềm kiêu hãnh tự hào của dân tộc Việt Nam. Thắng lợi vĩ đại đó là sự tất yếu, hợp quy luật và xu thế thời đại. Nó có nhiều điểm chung cả về nguyên nhân, ý nghĩa, tầm vóc và nhân tố tạo nên chiến thắng. Trong đó, nhân tố bao trùm nhất, quyết định nhất là đường lối chiến tranh nhân dân độc đáo, sáng tạo của Đảng. Đường lối đó được hình thành, phát triển trên cơ sở nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lê-nin về chiến tranh cách mạng, tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh, truyền thống quân sự dân tộc và tinh hoa quân sự thế giới.

Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” là thắng lợi của chiến tranh nhân dân trên mặt trận đối không, đặc sắc trên nhiều phương diện, có một không hai trong lịch sử dân tộc và lịch sử chiến tranh thế giới. Đó là cuộc đối đầu không cân sức về tiềm lực, vũ khí, phương tiện kỹ thuật quân sự giữa một bên là lực lượng không quân chiến lược Mỹ (với gần 200 máy bay chiến lược B-52 và hơn một ngàn máy bay chiến thuật các loại được huy động) và một bên là lực lượng phòng không ba thứ quân của Việt Nam, diễn ra trong thời gian cực ngắn (12 ngày đêm), trong không gian hẹp (một số địa phương miền Bắc), mục tiêu đánh phá tập trung (Hà Nội, Hải Phòng), nhưng kết cục là đế quốc Mỹ đã thất bại thảm hại (thiệt hại 81 máy bay các loại, có 34 máy bay B-52 và nhiều giặc lái) và chiến thắng thuộc về quân và dân ta. Như vậy, xét về tổng thể, ta mạnh hơn địch, đúng với quy luật chiến tranh: “mạnh được, yếu thua”.

Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” làm nức lòng nhân dân cả nước, bạn bè quốc tế và nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới; đồng thời, làm cho giới cầm quyền Mỹ sửng sốt, bàng hoàng. “Siêu pháo đài bay” B-52 - thần tượng, niềm kiêu hãnh của không lực Hoa Kỳ chưa từng bị bắn hạ trong chiến tranh, nhưng đã bị “vít cổ” tại miền Bắc Việt Nam với tỷ lệ thiệt hại cao (17,6%) tới mức chúng không chịu nổi. Cũng từ đây, B-52 không còn là “con ngáo ộp” như người ta tưởng và đế quốc Mỹ từng rêu rao, hù dọa. Chưa bao giờ nhân loại được chứng kiến một cuộc đọ sức như vậy và một chiến thắng đất đối không oanh liệt như thế của nhân dân Việt Nam.

Nhưng, chúng ta - người trong cuộc, hiểu rõ hơn ai hết cội nguồn và có niềm tin vững chắc vào chiến thắng hào hùng đó. Với đường lối chiến tranh nhân dân trên mặt trận đối không độc đáo, sáng tạo, Đảng ta đã phát huy cao nhất sức mạnh tổng hợp của cả nước, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh  thời đại để đánh bại kẻ thù xâm lược.

Nét độc đáo của chiến tranh nhân dân Việt Nam nói chung, trên mặt trận đối không nói riêng được thể hiện tập trung ở sự lãnh đạo tài tình, sự chỉ đạo chiến lược sắc sảo của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Với tầm nhìn chiến lược và tài thao lược quân sự, Đảng ta đã nắm vững quy luật của chiến tranh, đánh giá đúng tương quan so sánh lực lượng, điểm mạnh, yếu của cả địch và ta, dự báo chính xác âm mưu, thủ đoạn của địch,… trên cơ sở đó có sự chuẩn bị chu đáo về mọi mặt từ rất sớm và trong nhiều năm cho trận quyết chiến 12 ngày đêm cuối năm 1972 với lực lượng không quân chiến lược Mỹ trên bầu trời miền Bắc. Nét độc đáo còn được thể hiện ở chỗ toàn dân tham gia chiến đấu và phục vụ chiến đấu, trực tiếp là lực lượng phòng không ba thứ quân, nòng cốt là Quân chủng Phòng không - Không quân. Đó còn là sức mạnh của cuộc chiến tranh chính nghĩa, của lòng yêu nước nồng nàn, ý chí quyết tâm cao độ, quyết đánh và biết đánh thắng giặc Mỹ xâm lược - nhân tố mà ta có ưu thế tuyệt đối so với địch. Tính sáng tạo của chiến tranh nhân dân trên mặt trận đối không trong Chiến dịch Phòng không cuối năm 1972 được thể hiện trên nhiều lĩnh vực, nhưng nổi bật nhất ở nghệ thuật tác chiến phòng không hết sức đặc sắc và tập trung nhất, quan trọng nhất là tìm ra cách đánh B-52 phù hợp, hiệu quả. Trong một cuộc đọ sức rất đặc thù trên mặt trận đối không mà địch có ưu thế hơn hẳn về vũ khí, phương tiện kỹ thuật hiện đại, nếu chúng ta chỉ đánh địch bằng ý chí, quyết tâm, lòng quả cảm thôi thì chưa đủ, mà còn phải đánh và thắng chúng bằng cả trí thông minh, tài sáng tạo. Và, đó cũng là biểu hiện tập trung của sức mạnh và trí tuệ Việt Nam được phát huy trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc.

Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” là đòn quân sự trực tiếp quyết định, tạo thuận lợi cho thắng lợi trên mặt trận ngoại giao, buộc đế quốc Mỹ phải ký Hiệp định Pa-ri, chấp nhận những điều khoản có lợi cho ta. Chiến thắng oanh liệt đó tạo bước ngoặt trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, thực hiện quyết tâm chiến lược của Đảng: “đánh cho Mỹ cút” để tiến tới “đánh cho ngụy nhào” vào năm 1975, hoàn thành vẻ vang sự nghiệp giải phóng dân tộc kéo dài liên tục trong 30 năm đầy hy sinh, gian khổ của quân và dân ta.

Đã 45 năm trôi qua, nhưng bản hùng ca Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” còn vang vọng mãi trong ký ức đồng bào, chiến sĩ cả nước, nhất là quân và dân Thủ đô Hà Nội, bộ đội Phòng không - Không quân anh hùng, với niềm tự hào sâu sắc. Chiến thắng lịch sử đó để lại những bài học quý và là nguồn động lực tinh thần to lớn cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta vượt qua mọi khó khăn, thách thức, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, tiếp tục vững bước trên con đường đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ hội nhập, phát triển.

TẠP CHÍ QUỐC PHÒNG TOÀN DÂN