Suốt chặng đường 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành (07/9/1945 - 07/9/2025), Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam đã thể hiện rõ bản lĩnh, trí tuệ, tài thao lược, hoàn thành xuất sắc chức năng, nhiệm vụ, đóng góp quan trọng vào những thắng lợi vĩ đại của dân tộc. Hiện nay, trước diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, khu vực và yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới, Bộ Tổng Tham mưu cần tập trung nâng tầm công tác tham mưu chiến lược về quân sự, quốc phòng, cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Đại tướng Nguyễn Tân Cương kiểm tra, động viên các lực lượng hợp luyện diễu binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9.

Để đáp ứng yêu cầu khách quan, sự đòi hỏi cấp bách của nhiệm vụ cách mạng, ngày 07/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ thị thành lập Bộ Tổng Tham mưu. Người chỉ rõ: “Bộ Tổng Tham mưu là cơ quan quân sự cơ mật của Đoàn thể, là cơ quan quan trọng của Quân đội, có nhiệm vụ: Tổ chức, huấn luyện Quân đội cho giỏi, tổ chức nắm địch, nắm ta rõ ràng; bày mưu kế khôn khéo; tổ chức chỉ huy thông suốt, bí mật, nhanh chóng, kịp thời, chính xác để đánh thắng mọi kẻ thù, bảo vệ cách mạng”¹.

Thực hiện lời huấn thị của Người và trên cơ sở nắm vững chức năng, nhiệm vụ được giao, 80 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, trực tiếp là Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu luôn nỗ lực phấn đấu, không ngừng vươn lên, phát huy cao độ bản lĩnh, tài trí mưu lược, sáng tạo và nghệ thuật quân sự độc đáo; chủ động, tích cực, quyết đoán, linh hoạt trong tổ chức, chỉ đạo, điều hành các hoạt động quân sự, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, khẳng định vững chắc vị trí, vai trò cơ quan tham mưu chiến lược trọng yếu về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng; trực tiếp chỉ huy Quân đội nhân dân, dân quân tự vệ làm nòng cốt cùng toàn dân lập nên những chiến công hiển hách, giành thắng lợi vẻ vang trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, cũng như trong chiến đấu bảo biên giới Tây Nam, biên giới phía Bắc và làm nghĩa vụ quốc tế cao cả, đóng góp quan trọng vào sự phát triển lớn mạnh và chiến thắng vẻ vang của Quân đội và dân tộc.

Những năm gần đây, trước bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có nhiều diễn biến phức tạp, Bộ Tổng Tham mưu đã làm tốt công tác nghiên cứu, nắm chắc, dự báo đúng tình hình, kịp thời tham mưu với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đề xuất với Đảng, Nhà nước hoạch định đường lối chiến lược về quân sự, quốc phòng, có đối sách hợp lý, xử lý hiệu quả các tình huống phức tạp, nhạy cảm về quốc phòng, an ninh; các chủ trương, quyết sách xây dựng Quân đội “tinh, gọn, mạnh” tiến lên hiện đại, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, xây dựng “thế trận lòng dân” ngày càng vững chắc. Chủ động phối hợp với các lực lượng triển khai nhiều biện pháp thực hiện có hiệu quả các chủ trương của Đảng, quyết định của Chính phủ về quân sự, quốc phòng; tham mưu xây dựng, bổ sung, sửa đổi, từng bước hoàn thiện hệ thống luật pháp về quân sự, quốc phòng, cụ thể hóa và tổ chức thực hiện chặt chẽ, đồng bộ, thống nhất, huy động hiệu quả sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân trong xây dựng Quân đội tiến lên hiện đại, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc, v.v. Đồng thời, chỉ huy, chỉ đạo toàn quân thực hiện tốt nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, chủ động phòng ngừa, ứng phó hiệu quả các vấn đề về an ninh phi truyền thống, hoàn thành tốt chức năng đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất; bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, biên giới, biển, đảo của Tổ quốc, không để bị động, bất ngờ về chiến lược, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng, phát triển đất nước.

Hiện nay, tình hình thế giới tiếp tục có những diễn biến phức tạp; xu thế hòa bình, hợp tác, phát triển vẫn giữ vai trò chủ đạo, song đứng trước nhiều thách thức lớn. Cục diện thế giới đang có sự dịch chuyển sang hình thái đa cực, đa trung tâm, đa tầng nấc. Chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, tranh chấp chủ quyền lãnh thổ, biên giới, biển, đảo và các thách thức an ninh phi truyền thống ngày càng gay gắt. Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tiếp tục tăng cường hợp tác, liên kết, thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng 2045, đồng thời nỗ lực duy trì vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực, song đang phải đối mặt với nhiều thách thức mới cả bên trong và bên ngoài. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là sự phát triển của trí tuệ nhân tạo tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực đời sống xã hội, trong đó có lĩnh vực quân sự, quốc phòng, làm xuất hiện nhiều loại hình tác chiến, không gian chiến lược mới. Hình thái, tính chất của các cuộc chiến tranh, xung đột trong tương lai ngày càng bất đối xứng, bất quy tắc, sử dụng vũ khí công nghệ cao là phổ biến.

Đất nước ta sau 40 năm đổi mới đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử; tiềm lực, vị thế, uy tín quốc tế của đất nước được nâng cao. Tuy nhiên, chúng ta vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị tiếp tục đẩy mạnh “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, “phi chính trị hóa” Quân đội, với âm mưu, thủ đoạn ngày càng tinh vi, quyết liệt và trực diện hơn, v.v.

Thượng tướng Huỳnh Chiến Thắng, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam chỉ đạo diễn tập chống khủng bố (CKB24) khu vực miền Trung (tháng 8/2024).

Bối cảnh đó đặt ra những yêu cầu mới rất cao đối với sự nghiệp xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc, đòi hỏi công tác tham mưu chiến lược về quân sự, quốc phòng phải tích cực đổi mới, chủ động, nhạy bén, nâng cao hiệu quả hơn nữa. Để hoàn thành trọng trách này, Bộ Tổng Tham mưu cần tập trung thực hiện tốt một số vấn đề chủ yếu sau.

Một là, giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, của Quân ủy Trung ương đối với công tác tham mưu chiến lược về quân sự, quốc phòng. Đây là vấn đề có tính nguyên tắc, xuyên suốt, đảm bảo cho Bộ Tổng Tham mưu luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, không ngừng nâng tầm công tác tham mưu chiến lược về quân sự, quốc phòng, đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới. Theo đó, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan Bộ Tổng Tham mưu cần thường xuyên quán triệt sâu sắc, nắm vững đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc, về kinh tế, văn hóa, xã hội, đối ngoại; trọng tâm là Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XIII) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, Chiến lược Quốc phòng, Chiến lược quân sự Việt Nam và các chiến lược chuyên ngành, v.v. Trên cơ sở đó, tích cực đổi mới tư duy, có nhận thức sâu sắc, đầy đủ về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; tập trung lãnh đạo, chỉ đạo sát sao, toàn diện công tác nắm tình hình, nghiên cứu, dự báo chiến lược về quân sự, quốc phòng, về đối tượng, đối tác của cách mạng Việt Nam,... kịp thời tham mưu cho Quân ủy Trung ương, Bộ quốc phòng đề xuất với Đảng, Nhà nước hoạch định đường lối, chủ trương chiến lược đúng đắn, chủ động phòng ngừa, ngăn chặn, đẩy lùi nguy cơ dẫn đến xung đột vũ trang, chiến tranh xâm lược, bảo vệ vững chắc Tổ quốc, kiên quyết không để bị động, bất ngờ về chiến lược.

Tập trung xây dựng Đảng bộ Bộ Tổng Tham mưu - Cơ quan Bộ Quốc phòng, các đảng bộ, chi bộ các cơ quan, đơn vị có năng lực lãnh đạo toàn diện, sức chiến đấu cao; vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ; chấp hành nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ; đề cao tự phê bình và phê bình, giữ gìn mối đoàn kết thống nhất nội bộ. Cấp ủy, tổ chức đảng các cấp tích cực đổi mới phương thức lãnh đạo, đề cao tính tiền phong, gương mẫu của người đứng đầu cấp ủy và chỉ huy đơn vị. Chú trọng nâng cao chất lượng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên; xây dựng Bộ Tổng Tham mưu mẫu mực về tổ chức, biên chế tinh, gọn, mạnh, đồng bộ, chuyên sâu. Trọng tâm là xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến dịch, chiến lược có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân; có trí tuệ, tư duy chiến lược sắc sảo, nhạy bén, linh hoạt trong nắm bắt, nghiên cứu đánh giá, dự báo, đề xuất giải pháp xử trí và năng lực chỉ huy, tổ chức thực hiện đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của cơ quan chỉ huy, tham mưu chiến lược.

Hai là, chủ động, nhạy bén, nâng cao năng lực, chất lượng tham mưu hoạch định chủ trương, đường lối quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc. Quán triệt, thực hiện Kết luận số 623-KL/QUTW, ngày 03/10/2021 của Quân ủy Trung ương về nâng cao chất lượng nghiên cứu dự báo và tham mưu chiến lược quốc phòng đến năm 2025 và những năm tiếp theo, Bộ Tổng Tham mưu tập trung chỉ đạo các cơ quan, đơn vị phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng chủ động nắm chắc tình hình; nghiên cứu, phân tích, đánh giá, dự báo đúng xu hướng và ý đồ chiến lược của các nước lớn và các nước liên quan, kịp thời tham mưu với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng báo cáo Đảng, Nhà nước có những đối sách chiến lược phù hợp, sẵn sàng xử lý hiệu quả các tình huống quốc phòng, an ninh, đáp ứng nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc cả trước mắt và lâu dài.

Trong bối cảnh hiện nay, Bộ Tổng Tham mưu cần tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu, tham mưu hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật về quân sự, quốc phòng, tập trung tháo gỡ các vướng mắc, bất cập, tạo hành lang pháp lý để thực hiện hiệu quả các chương trình, dự án, đề án xây dựng lực lượng, bảo đảm trang bị đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa Quân đội, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, nhất là trên các địa bàn chiến lược, trọng điểm, biển, đảo, biên giới. Đặc biệt, trước yêu cầu cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, Bộ Tổng Tham mưu tập trung nghiên cứu tham mưu, đề xuất với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng báo cáo Đảng, Nhà nước những vấn đề mới, những giải pháp khả thi về xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với nền an ninh nhân dân, thế trận an ninh nhân dân ngày càng vững chắc. Trọng tâm là, tăng cường các tiềm lực của nền quốc phòng theo tư duy mới của Đảng về bảo vệ Tổ quốc; đẩy mạnh xây dựng phòng thủ quân khu, khu vực phòng thủ vững chắc theo đơn vị hành chính mới; nghiên cứu, đề xuất xây dựng các chiến lược, chính sách đẩy mạnh kết hợp kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế, thực hiện chặt chẽ quy hoạch tổng thể thế trận quốc phòng gắn với phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, nhất là trên các địa bàn chiến lược, trọng điểm. Tiếp tục tham mưu xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, nhất là Quân đội nhân dân có chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu cao.

Trên cơ sở kết quả đạt được trong thực hiện chủ trương điều chỉnh tổ chức lực lượng, xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, Bộ Tổng Tham mưu tiếp tục chỉ đạo nghiên cứu, tham mưu hoàn thiện và ban hành các thông tư, quyết định, quy định rõ chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ công tác, cơ chế phối hợp, quản lý, chỉ huy, điều hành sau sắp xếp tổ chức lại các cơ quan, đơn vị chủ lực và cơ quan quân sự địa phương. Tổ chức sơ kết thực hiện Nghị quyết số 05-NQ/TW của Bộ chính trị, Nghị quyết số 230-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương về tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030 và những năm tiếp theo, làm cơ sở tham mưu, đề xuất kế hoạch thực hiện trong giai đoạn 2026 - 2030. Cùng với đó, tập trung hoàn chỉnh biểu tổ chức biên chế thời chiến; rà soát, điều chỉnh, bổ sung hệ thống văn kiện tác chiến; điều chỉnh thế bố trí chiến lược phù hợp với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; tham mưu đề xuất các đề án, kế hoạch trung hạn, dài hạn nhằm ưu tiên đầu tư cho sản xuất, chú trọng mua sắm bảo đảm vũ khí, trang bị, kỹ thuật hiện đại, phát triển công nghiệp quốc phòng, tạo nền tảng vững chắc để xây dựng Quân đội hiện đại. Tham mưu tổng kết, rút kinh nghiệm xây dựng và nâng cao chất lượng hoạt động lực lượng dân quân tự vệ, lực lượng dự bị động viên; triển khai hiệu quả nhiệm vụ động viên công nghiệp.

Ba là, đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận về tác chiến chiến lược, chiến dịch, nghệ thuật quân sự chiến tranh nhân dân trong điều kiện tác chiến mới. Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc của quân và dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng đang đứng trước những thời cơ, thuận lợi, nhưng cũng có không ít khó khăn, thách thức lớn. Vì vậy, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân, trước hết là các cơ quan nghiên cứu, tham mưu cấp chiến lược tiếp tục đẩy mạnh tổng kết thực tiễn; tổng kết chiến tranh giải phóng, chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và nghiên cứu các cuộc chiến tranh, xung đột vũ trang gần đây trên thế giới để đúc rút, phát triển lý luận tác chiến chiến lược, chiến dịch, nghệ thuật quân sự, khoa học kỹ thuật quân sự, nghệ thuật chiến tranh nhân dân Việt Nam trong điều kiện chiến tranh hiện đại, địch sử dụng vũ khí công nghệ cao, đảm bảo sẵn sàng đối phó thắng lợi với các cuộc chiến tranh xâm lược (nếu xảy ra) ở mọi quy mô.

Quá trình thực hiện, cơ quan chức năng tham mưu chiến lược cần quán triệt sâu sắc tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh, đường lối quân sự, quốc phòng, đường lối chiến tranh nhân dân, bảo vệ Tổ quốc của Đảng. Tập trung nghiên cứu phát triển lý luận và thực tiễn về tổ chức lãnh đạo, chỉ đạo điều hành chiến tranh, chỉ huy tác chiến và tiến hành chiến tranh nhân dân Việt Nam trong điều kiện mới ở cả 3 bộ phận: Chiến lược quân sự, nghệ thuật chiến dịch và chiến thuật. Chú trọng nghiên cứu các hình thái, phương thức tiến hành chiến tranh mới, các loại hình tác chiến, không gian chiến lược (chiến tranh công nghệ cao, tác chiến không gian mạng, chiến tranh phi đối xứng,…); xác định các nguyên tắc, biện pháp tổ chức, sử dụng lực lượng, điều hành tác chiến, phối hợp tác chiến giữa các binh đoàn chủ lực cơ động với lực lượng vũ trang địa phương, hiệp đồng tác chiến quân, binh chủng trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, xử lý hiệu quả các thách thức an ninh phi truyền thống, v.v. Trước sự biến động nhanh chóng, phức tạp của tình hình thế giới, khu vực, đối tượng và đối tác đan xen như hiện nay, cùng với nghiên cứu phát triển lý luận tác chiến, các cơ quan tham mưu chiến lược cần chú trọng nghiên cứu xây dựng phương thức đấu tranh quốc phòng trong các tình huống theo đúng đường lối, quan điểm của Đảng, thực hiện vừa hợp tác, vừa đấu tranh, tránh xung đột, đối đầu hoặc bị cô lập, lệ thuộc.

Bốn là, chủ động tham mưu, triển khai thực hiện có hiệu quả hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, không ngừng củng cố vị thế, uy tín của đất nước và Quân đội trên trường quốc tế. Quán triệt và triển khai thực hiện Chiến lược Hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng của Đảng, Bộ Tổng Tham mưu cần nắm chắc tình hình giúp Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng triển khai đồng bộ các giải pháp đẩy mạnh hội nhập quốc tế, đối ngoại quốc phòng theo phương châm “Tích cực, chủ động, chắc chắn, linh hoạt, hiệu quả” và chính sách quốc phòng “bốn không”; kịp thời tham mưu với Đảng, Nhà nước xử lý có hiệu quả quan hệ đối tác, đối tượng, hợp tác, đấu tranh quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa bằng biện pháp hòa bình. Đồng thời, tiếp tục thúc đẩy nâng tầm hợp tác và hội nhập quốc tế cả trên bình diện song phương và đa phương; chuyển từ tiếp nhận sang đóng góp, từ học hỏi sang dẫn dắt, từ hội nhập toàn diện sang hội nhập sâu rộng, thực chất, tăng cường hiểu biết, tin cậy, hợp tác giải quyết các vấn đề phát sinh và phòng ngừa xung đột; đáp ứng mục tiêu chiến lược bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia, dân tộc, thúc đẩy hòa bình ổn định khu vực và thế giới. Cùng với đó, Bộ Tổng Tham mưu chủ động tham mưu triển khai lực lượng tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, hỗ trợ nhân đạo, tìm kiếm cứu nạn, cứu trợ thảm họa quốc tế, khắc phục hậu quả chiến tranh. Tham mưu, đề xuất với Bộ Quốc phòng triển khai có hiệu quả hoạt động giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới với các nước láng giềng; tham gia hội thi, hội thao quân sự quốc tế,… góp phần tăng cường đoàn kết, tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế; đồng thời, tiếp tục nâng cao vị thế, uy tín của đất nước và Quân đội, lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam, chính sách quốc phòng và hình ảnh, phẩm chất cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ” trên trường quốc tế.

Chặng đường 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Bộ Tổng Tham mưu luôn gắn liền với những chiến công vẻ vang của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng. Trước bối cảnh mới, đòi hỏi Bộ Tổng Tham mưu phải không ngừng đổi mới, nâng tầm công tác tham mưu chiến lược, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng Quân đội, tăng cường quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc; mãi xứng đáng “là cơ quan quân sự cơ mật của Đoàn thể” - Cơ quan tham mưu chiến lược xuất sắc về quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc.

Đại tướng NGUYỄN TÂN CƯƠNG, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng
___________________        

1 - Quân đội nhân dân Việt Nam, Bộ Tổng Tham mưu – Lịch sử Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam, Tập 1 (1945 - 1954), Nxb QĐND, H. 2025, tr. 7.