Lao động sản xuất, xây dựng kinh tế là một trong ba chức năng cơ bản, nhiệm vụ vẻ vang, thể hiện sâu sắc bản chất, truyền thống của Quân đội nhân dân Việt Nam. Trước yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới, đòi hỏi toàn quân tiếp tục đề cao trách nhiệm, thực hiện tốt hơn nữa chức năng “đội quân lao động sản xuất”, góp phần củng cố, tăng cường tiềm lực quốc phòng, sức mạnh quốc gia.

Thượng tướng Vũ Hải Sản và đoàn công tác thăm, trò chuyện cùng nhân viên Phòng Kỹ thuật, Công ty Cổ phần X20. Ảnh: qdnd.vn

Trong suốt chặng đường 80 năm xây dựng, chiến đấu, chiến thắng và trưởng thành (22/12/1944 - 22/12/2024), dưới sự lãnh đạo của Đảng, Quân đội ta thực hiện tốt chức năng “đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất”; trong đó, chức năng “đội quân lao động sản xuất”, đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Ngay sau ngày thành lập, quán triệt quan điểm “tự lực, tự cường”, “vừa kháng chiến, vừa kiến quốc” của Đảng, Quân đội ta đã vừa chiến đấu, vừa tích cực tăng gia sản xuất, cải thiện đời sống bộ đội bằng nhiều hình thức, biện pháp phong phú, sáng tạo. Các công binh xưởng được thành lập đã nghiên cứu, chế tạo, sản xuất hàng triệu tấn vũ khí, trang bị kỹ thuật, đáp ứng yêu cầu xây dựng lực lượng, sự phát triển của chiến tranh nhân dân và yêu cầu tác chiến trên các chiến trường.

Sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp, hàng vạn cán bộ, chiến sĩ Quân đội chuyển sang làm nhiệm vụ lao động, sản xuất, tham gia các công trình trọng điểm của đất nước, góp phần xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa; đồng thời, đẩy mạnh tăng gia sản xuất, xây dựng các căn cứ: hậu phương, hậu cần,... trên chiến trường miền Nam, tạo nguồn vật chất tại chỗ to lớn bảo đảm cho tác chiến, xây dựng lực lượng,... góp phần quan trọng vào thắng lợi chung của dân tộc.

Đất nước thống nhất, Quân đội tiếp tục là lực lượng xung kích trong hàn gắn vết thương chiến tranh, tham gia phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt, bước vào thời kỳ đổi mới, thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước về kết hợp kinh tế với quốc phòng, Quân đội đã phát huy vai trò xung kích tham gia phát triển kinh tế - xã hội gắn với xây dựng tiềm lực, thế trận quốc phòng toàn dân trên các địa bàn chiến lược, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Các đơn vị Quân đội đã phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương tổ chức quy hoạch, xây dựng hàng chục khu kinh tế - quốc phòng, tạo việc làm cho hàng trăm nghìn hộ dân, hình thành hàng trăm điểm, cụm dân cư tập trung trên vành đai biên giới, địa bàn xung yếu. Các doanh nghiệp Quân đội vừa tích cực hội nhập, vừa xung kích thực hiện các dự án kinh tế - xã hội kết hợp với quốc phòng, an ninh, nhất là ở địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, địa bàn C, K và thực hiện nhiều dự án đầu tư ra nước ngoài hiệu quả. Ngành Công nghiệp quốc phòng làm chủ nhiều công nghệ lưỡng dụng tiên tiến, nghiên cứu, thiết kế, chế tạo, sản xuất, cải tiến và sửa chữa được nhiều loại vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện đại, góp phần tích cực vào xây dựng Quân đội từng bước hiện đại và sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Các đơn vị thường trực, sự nghiệp công lập tích cực tăng gia sản xuất, làm dịch vụ theo quy định, tạo nguồn thu trực tiếp cải thiện đời sống bộ đội, tham gia có hiệu quả vào phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo, v.v.

Kết quả đó thật to lớn, rất đáng tự hào. Điều đó, trước hết, khẳng định chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước trong việc huy động Quân đội tham gia lao động sản xuất, phát triển kinh tế kết hợp với quốc phòng; đồng thời, thể hiện sâu sắc vai trò, trách nhiệm chính trị của Quân đội trong thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hiện nay, đất nước đang bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, bên cạnh thuận lợi là cơ bản, chúng ta cũng chịu nhiều tác động từ sự biến động nhanh, phức tạp và rất khó đoán định của tình hình an ninh chính trị thế giới và khu vực. Trong đó, tình hình Biển Đông vẫn diễn biến và tiềm ẩn nguy cơ xảy ra xung đột; thiên tai, dịch bệnh, ô nhiễm môi trường, khan hiếm nguồn năng lượng, nguyên liệu, trở thành vấn đề mang tính toàn cầu. Trong nước, nền kinh tế còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, khả năng chống chịu, thích ứng với tác động từ bên ngoài và tiếp cận nền kinh tế số còn hạn chế; sự nghiệp xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc đặt ra nhiều thách thức; các thế lực thù địch, phản động tăng cường chống phá trên tất cả các lĩnh vực, v.v. Trước tình hình đó, cùng với đẩy mạnh chức năng của đội quân chiến đấu và công tác, toàn quân cần tiếp tục thực hiện tốt hơn nữa chức năng “đội quân lao động sản xuất”, tham gia có hiệu quả vào phát triển kinh tế - xã hội, tạo nguồn lực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; tập trung vào một số nội dung cốt yếu sau.

1. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, trực tiếp là cấp ủy, chỉ huy các cấp trong tham gia lao động sản xuất, phát triển kinh tế kết hợp với quốc phòng của Quân đội. Toàn quân, trực tiếp là cấp ủy, chỉ huy các cấp cần tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm túc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về nhiệm vụ quan trọng này; trọng tâm là Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XIII) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; Nghị quyết số 820-NQ/QUTW, ngày 17/12/2021 của Quân ủy Trung ương về “Lãnh đạo nhiệm vụ lao động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp quốc phòng của Quân đội đến năm 2030”. Trên cơ sở đó, rà soát, xây dựng hoàn thiện các chiến lược, chương trình, kế hoạch, đề án, dự án tham gia phát triển kinh tế kết hợp với quốc phòng, bảo đảm tính thiết thực, hiệu quả. Để bảo đảm hoạt động lao động sản xuất, phát triển kinh tế kết hợp với quốc phòng theo đúng chủ trương, nghị quyết của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương rà soát bổ sung, hoàn chỉnh hệ thống văn bản liên quan đến nhiệm vụ lao động sản xuất; cơ chế, chính sách ưu tiên huy động nguồn lực, sử dụng đất đai, phân bổ và sử dụng nguồn vốn,… tạo thuận lợi để Quân đội tham gia thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia; Đề án phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh trên địa bàn xung yếu, các vùng biển, đảo, vành đai biên giới, các khu kinh tế - quốc phòng.

Cùng với đó, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị, địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cho các đối tượng và toàn dân về quan điểm, chủ trương kết hợp kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế của Đảng, Nhà nước. Toàn quân thống nhất nhận thức tham gia lao động sản xuất, phát triển kinh tế kết hợp với quốc phòng là nhiệm vụ thường xuyên, chiến lược, cơ bản, lâu dài và là bản chất, truyền thống tốt đẹp của của Quân đội ta. Từ đó, đấu tranh hiệu quả với những luận điểm xuyên tạc của các thế lực thù địch về chức năng, nhiệm vụ lao động sản xuất, xây dựng kinh tế cũng như bảo vệ uy tín, bản chất cách mạng của Quân đội.

2. Nâng cao hiệu quả hoạt động của các khu kinh tế - quốc phòng gắn với xây dựng khu vực phòng thủ, củng cố thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân ngày càng vững chắc. Trên cơ sở các khu kinh tế - quốc phòng hiện có, các cơ quan chức năng của Bộ tiếp tục nghiên cứu, tham mưu việc điều chỉnh tổ chức, đổi mới phương thức, cũng như đầu tư nâng cao hiệu quả hoạt động của các đoàn kinh tế - quốc phòng theo Đề án Quy hoạch tổng thể xây dựng và phát triển các khu kinh tế - quốc phòng đến năm 2030 theo đúng lộ trình, đủ khả năng hoàn thành nhiệm vụ được giao. Đồng thời, tập trung nguồn lực đầu tư thích đáng cho các ngành kinh tế mà Quân đội có thế mạnh ở các vùng biển, đảo; trọng tâm hướng vào xây dựng các tập đoàn kinh tế biển mạnh, làm nòng cốt trong phát triển kinh tế kết hợp với củng cố quốc phòng trên các vùng biển, đảo Tổ quốc. Tiếp tục xây dựng, phát huy hiệu quả hoạt động của các ngành nghề, lĩnh vực có tính lưỡng dụng, như: dịch vụ cảng biển, logistics, bảo vệ dầu khí, du lịch biển, đóng mới, sửa chữa tàu thuyền và vũ khí, trang bị cho các lực lượng hoạt động trên biển, các trung tâm dịch vụ hậu cần nghề cá, khai thác hải sản. Tích cực tham gia xây dựng các trung tâm kinh tế - khoa học, công nghệ quốc phòng, an ninh theo mô hình đa năng, tự chủ một phần về kinh tế và các hoạt động kết hợp kinh tế với quốc phòng trên các chuỗi đảo gần bờ,… làm điểm tựa cho nhân dân “vươn khơi, bám biển”, v.v.

3. Đẩy nhanh tiến độ sắp xếp, cơ cấu lại, đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động các doanh nghiệp Quân đội. Quán triệt, thực hiện Kết luận số 1815-KL/QUTW, ngày 03/3/2023 của Quân ủy Trung ương về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 425-NQ/QUTW, ngày 18/5/2017 “Về sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Quân đội đến năm 2020 và những năm tiếp theo” và Đề án sắp xếp lại doanh nghiệp Quân đội giai đoạn 2021 - 2025 của Bộ Quốc phòng, các doanh nghiệp trong toàn quân, nhất là doanh nghiệp nòng cốt cần đẩy mạnh việc cơ cấu lại, đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động, bảo đảm đủ sức cạnh tranh và phát triển trong điều kiện khắc nghiệt của nền kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế sâu rộng. Quá trình thực hiện phải gắn kết chặt chẽ với Đề án tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030 và những năm tiếp theo, Đề án Quy hoạch công nghiệp quốc phòng Việt Nam và định hướng phát triển doanh nghiệp nhà nước của Chính phủ. Chú trọng xây dựng, phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân trong Quân đội theo tinh thần Nghị quyết số 41-NQ/TW, ngày 10/10/2023 của Bộ Chính trị (khóa XIII) và Kế hoạch số 2663-KH/QUTW, ngày 28/02/2024 của Quân ủy Trung ương, v.v. Trước mắt, tập trung củng cố phát triển một số tập đoàn, tổng công ty có trình độ khoa học, công nghệ tiên tiến, hiện đại, quy mô phù hợp, hoạt động hiệu quả, có tính lưỡng dụng cao, có khả năng phục vụ tốt cho nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, phù hợp với chiến lược trang bị của Quân đội. Để đạt hiệu quả cao, các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp cần đẩy mạnh đổi mới cơ chế, nâng cao năng lực quản lý, quản trị và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, gắn nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội với thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, đảm bảo sự phát triển ổn định lâu dài; sẵn sàng chuyển nhiệm vụ sang các trạng thái quốc phòng khi có tình huống xảy ra. Đồng thời, chú trọng phát huy vai trò, trách nhiệm và sự tham gia tích cực, hiệu quả của các thành phần kinh tế kết hợp với mở rộng hợp tác quốc tế, tận dụng thành tựu khoa học, công nghệ và các nguồn lực khác, nâng cao năng lực sản xuất, kinh doanh, vừa bảo đảm nhiệm vụ quốc phòng, vừa phục vụ đời sống dân sinh; duy trì và nâng cao trình độ tay nghề, giữ gìn lực lượng lao động chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc.

4. Đẩy mạnh hoạt động kinh tế đối ngoại, thu hút đầu tư phục vụ nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, thời gian tới, nước ta sẽ phải thực hiện đầy đủ các cam kết trong khuôn khổ các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới; đó là thời cơ, vận hội để phát triển, song cũng đặt ra không ít khó khăn, thách thức. Vì vậy, để tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, thúc đẩy hoạt động kinh tế đối ngoại, hội nhập quốc tế với nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, các cơ quan chức năng, doanh nghiệp cần nghiên cứu, nắm chắc tình hình, tham mưu cho Bộ Quốc phòng xây dựng hoàn thiện chiến lược, kế hoạch hoạt động kinh tế đối ngoại, hội nhập quốc tế sát tình hình thực tiễn. Đẩy mạnh xúc tiến, giới thiệu quảng bá sản phẩm công nghiệp quốc phòng do Việt Nam tự nghiên cứu, chế tạo. Để đạt hiệu quả cao, cơ quan chức năng phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý nhà nước trong hoạt động kinh tế đối ngoại tham mưu cho Bộ Quốc phòng đề xuất Chính phủ xây dựng, ban hành chính sách ưu đãi, khuyến khích và hỗ trợ hoạt động hợp tác quốc tế, đầu tư nước ngoài, bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp trong quá trình đầu tư, kinh doanh ở nước ngoài. Nâng cao hiệu quả công tác nghiên cứu khảo sát thị trường, đối tác đầu tư, kinh doanh để mở rộng hợp tác quốc tế trong các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, nghiên cứu và ứng dụng khoa học kỹ thuật, đổi mới công nghệ, nhằm tranh thủ ngoại lực trong củng cố và tăng cường tiềm lực quốc phòng, góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.

5. Sử dụng có hiệu quả các nguồn lực được giao, quản lý và tổ chức tốt hoạt động lao động sản xuất kết hợp với quốc phòng trong các cơ quan, đơn vị thường trực và đơn vị được giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công. Toàn quân, trước hết, cấp ủy, chỉ huy các đơn vị thường trực cần quán triệt, nhận thức sâu sắc trách nhiệm trong tổ chức lao động sản xuất; tận dụng tối đa nguồn lực sẵn có để tổ chức sản xuất, xây dựng kinh tế phù hợp với điều kiện cụ thể của đơn vị, địa bàn. Đồng thời, triển khai hiệu quả các mô hình tăng gia, chăn nuôi, sản xuất, chế biến tập trung gắn với xây dụng căn cứ hậu cần, kỹ thuật trong khu vực phòng thủ, góp phần tạo ra của cải vật chất, cải thiện, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của bộ đội. Các đơn vị được giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công tiếp tục đẩy nhanh tiến độ tổ chức sắp xếp lại và tự chủ tài chính gắn với thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Quá trình triển khai, các cơ quan, đơn vị cần thực hiện nghiêm pháp luật nhà nước, quy định của Bộ Quốc phòng về quản lý, sử dụng đất quốc phòng vào hoạt động sản xuất, xây dựng kinh tế, đảm bảo đúng mục đích, không để xảy ra khiếu kiện ảnh hưởng đến uy tín của Quân đội.

Cùng với đó, để nâng cao hiệu quả Quân đội tham gia lao động sản xuất, phát triển kinh tế gắn với quốc phòng, các cơ quan, đơn vị tiếp tục rà soát, xây dựng hoàn chỉnh quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, mối quan hệ công tác của cơ quan chỉ đạo về nhiệm vụ lao động sản xuất, xây dựng kinh tế; thống nhất cơ quan quản lý hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế ở các đơn vị trong toàn quân; phân định rõ chức năng quản lý nhà nước và cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước, chức năng quản lý, điều hành, giám sát tại các doanh nghiệp theo quy định của pháp luật. Bổ sung, hoàn chỉnh cơ chế, chính sách thu hút, tuyển dụng nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu lao động, phù hợp với từng lĩnh vực, ngành nghề hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế cho các đơn vị, doanh nghiệp quốc phòng. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong quản lý, chỉ đạo hoạt động kinh tế kết hợp với quốc phòng, v.v.

Tự hào với những kết quả, thành tựu đạt được trong 80 năm qua, toàn quân tiếp tục phát huy hơn nữa vai trò “đội quân lao động sản xuất”, cùng toàn Đảng, toàn dân và hệ thống chính trị thực hiện thắng lợi mục tiêu “sớm đưa nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại”, “xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, từng bước hiện đại, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại” và tô thắm thêm bản chất, truyền thống “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới.

Thượng tướng VŨ HẢI SẢN, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng