Phát triển kinh tế - xã hội, “Giữ vững môi trường hòa bình, ổn định”¹, là mục tiêu quan trọng hàng đầu được xác định trong dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Thực hiện thành công mục tiêu này là tiền đề quan trọng để đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững, đồng thời bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc.

Lịch sử hàng nghìn năm của dân tộc Việt Nam có nhiều thời kỳ phát triển hết sức rực rỡ, nhưng có lẽ chưa bao giờ đất nước ta có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay. Đặc biệt là, sau nửa thế kỷ thống nhất đất nước và gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới, với nỗ lực, sáng tạo, đạt được những thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử, đã làm thay đổi rõ rệt bộ mặt của đất nước, đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân được cải thiện đáng kể. Những năm qua, cùng với thắng lợi của công cuộc đổi mới, quá trình hội nhập quốc tế đã được Đảng và Nhà nước ta thực hiện toàn diện cả về bề rộng, chiều sâu và tầm cao với hầu hết các nước là thành viên Liên hợp quốc; xây dựng các mối quan hệ hợp tác, đối tác chiến lược, đối tác chiến lược toàn diện với tất cả các cường quốc trên thế giới.

Quang cảnh phiên bế mạc Hội nghị lần thứ mười hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, chiều 19/7. Ảnh: TTXVN

Thực hiện thành công những mục tiêu lớn trong kỷ nguyên thống nhất và sự nghiệp đổi mới vừa qua là tiền đề, điều kiện thuận lợi để đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới. Chính vì thế, Tổng Bí thư Tô Lâm đã phát động một hành trình cách mạng mới đối với đất nước ta là vững bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam. Đó là kỷ nguyên phát triển, giàu mạnh dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, thực hiện thắng lợi mục tiêu chiến lược đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045, trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Đây là lời hịch khơi dậy mạnh mẽ hào khí dân tộc, ý thức độc lập, tự chủ, tự cường và khát vọng phát triển đất nước nhanh, bền vững, lên tầm cao mới, cấp độ mới của độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Định hướng bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc là phù hợp với logic phát triển của cách mạng Việt Nam và xu thế của thời đại.

Để phát triển đất nước nhanh, bền vững trong kỷ nguyên mới, dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng xác định mục tiêu hàng đầu là phải đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định. Đây là mục tiêu chiến lược, điều kiện quan trọng hàng đầu để xây dựng đất nước đã được các kỳ đại hội trước của Đảng ta xác định. Thực hiện mục tiêu hàng đầu đó, Đảng ta đã chủ trương triển khai đồng bộ các nhiệm vụ chiến lược, trong đó: phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường là trọng tâm; xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt; phát triển văn hóa, con người là nền tảng; tăng cường quốc phòng, an ninh và đẩy mạnh đối ngoại, hội nhập quốc tế là trọng yếu, thường xuyên. Tập trung đẩy mạnh xây dựng, hoàn thiện thể chế, phát triển nhanh, bền vững; khơi thông, giải phóng và phát huy mọi nguồn lực. Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, khát vọng phát triển đất nước; phát huy sức mạnh văn hóa, con người thành nguồn lực nội sinh và động lực phát triển; phát triển, ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo để phát triển nhanh, bền vững. Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên vươn mình phát triển của dân tộc, cần thực hiện tốt những nội dung chính sau:

Thứ nhất, đẩy mạnh phát triển kinh tế, chăm lo các vấn đề văn hóa, xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân. Đây là mục tiêu, vấn đề hàng đầu Đại hội XIV cần quan tâm để giữ vững môi trường hòa bình, ổn định đất nước. Theo đó, chính sách đối với các thành phần kinh tế của Đảng và Nhà nước ta nhằm giải phóng sức sản xuất, động viên tối đa mọi nguồn lực bên trong và bên ngoài cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nâng cao hiệu quả kinh tế, xã hội, cải thiện đời sống của Nhân dân. Chủ động đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế nhà nước, kinh tế hợp tác xã; trong đó, kinh tế nhà nước đóng vai trò chủ đạo, kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất để phát triển, là lực lượng tiên phong trong việc ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; xác lập, củng cố và nâng cao địa vị làm chủ của người lao động trong nền sản xuất xã hội, thực hiện công bằng xã hội ngày một tốt hơn; thực hiện nhiều hình thức phân phối, lấy phân phối theo kết quả lao động và hiệu quả kinh tế là chủ yếu, đồng thời phân phối dựa trên mức đóng góp của các nguồn lực khác vào kết quả sản xuất kinh doanh và phân phối thông qua phúc lợi xã hội; tăng cường hiệu lực quản lý vĩ mô của Nhà nước, khai thác triệt để vai trò tích cực đi đôi với khắc phục và ngăn ngừa, hạn chế những tác động tiêu cực của cơ chế thị trường; giữ vững độc lập chủ quyền và bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc trong quan hệ kinh tế đối ngoại.

Tiếp tục và tăng cường đổi mới cơ chế quản lý kinh tế, xây dựng đồng bộ cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Vận dụng cơ chế thị trường, đòi hỏi phải nâng cao năng lực quản lý nhà nước; đồng thời, xác lập đầy đủ chế độ tự chủ của các đơn vị kinh tế, nhằm phát huy tác động tích cực đi đôi với ngăn ngừa, hạn chế những mặt tiêu cực của thị trường. Nhà nước quản lý thị trường bằng pháp luật, kế hoạch, cơ chế chính sách, các công cụ đòn bẩy kinh tế và bằng lực lượng vật chất của khu vực kinh tế nhà nước. Đồng thời, Nhà nước cần phải thực hiện tốt các chức năng: định hướng sự phát triển, trực tiếp đầu tư vào một số lĩnh vực để dẫn dắt các thành phần kinh tế khác cùng phát triển; thiết lập một khuôn khổ luật pháp thống nhất, có hệ thống chính sách phù hợp để tạo môi trường ổn định và động lực phát triển, tạo điều kiện cho giới kinh doanh làm ăn phát đạt; khắc phục, hạn chế mặt tiêu cực của cơ chế thị trường; phân phối và phân phối lại thu nhập quốc dân, quản lý tài sản công và kiểm kê, kiểm soát toàn bộ hoạt động kinh tế - xã hội. Thu hút có chọn lựa các dự án đầu tư nước ngoài, tập trung chủ yếu cho phát triển các ngành công nghệ cao. Tiếp tục hoàn thiện đồng bộ và đột phá mạnh mẽ trong xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, nhất là hạ tầng giao thông đa phương thức, hạ tầng quản trị phát triển kinh tế - xã hội bền vững, chuyển đổi số, kinh tế xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Cùng với đó, Đảng ta xác định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, một động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời là mục tiêu của chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ trọng tâm của văn hóa, văn nghệ là góp phần xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tâm hồn, tình cảm, lối sống, có nhân cách tốt đẹp, có bản lĩnh vững vàng. Mọi mặt hoạt động của lĩnh vực văn hóa là nhằm xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tiếp thu những tinh hoa văn hóa nhân loại. Trong khi mở cửa quan hệ với bên ngoài, luôn thực hiện phương châm: hội nhập nhưng không hòa tan; mở cửa nhưng không đánh mất mình, kiên quyết chống văn hóa lai căng, độc hại, v.v.

Hệ thống chính sách xã hội mà chúng ta đang thực hiện và tiếp tục hoàn thiện dựa trên cơ sở những quan điểm lớn của Đảng; tăng trưởng kinh tế phải gắn liền với tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và trong suốt quá trình phát triển. Công bằng xã hội thể hiện ở cả khâu phân phối tư liệu sản xuất lẫn khâu phân phối kết quả của hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo công ăn việc làm, xóa đói giảm nghèo, hoạt động đền ơn đáp nghĩa, chăm sóc đối tượng chính sách, người có công với cách mạng. Để đảm bảo bình yên và công bằng xã hội, cần kiên quyết đấu tranh chống tội phạm, buôn lậu, gian lận thượng mại, sản xuất, tiêu thụ hàng giả, hàng kém chất lượng; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, các tệ nạn xã hội, v.v.

Thứ hai, tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại, xử lý kịp thời, hiệu quả các tình huống, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định. Quan hệ giữa quốc phòng, an ninh, đối ngoại là tất yếu và cùng chung một nguồn cội do Đảng ta tạo lập, lãnh đạo trực tiếp, toàn diện; Nhà nước quản lý, điều hành, xây dựng; Nhân dân ủng hộ, chăm lo. Đảng ta xác định quốc phòng, an ninh, đối ngoại là những trụ cột trọng yếu, là ba mũi giáp công trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và phát triển đất nước. Quốc phòng là công cuộc giữ nước bằng sức mạnh của toàn dân tộc, trong đó sức mạnh quân sự là trọng tâm, lực lượng vũ trang là nòng cốt. An ninh là trạng thái ổn định, an toàn của xã hội, của đất nước, của đời sống Nhân dân. Duy trì và tăng cường quốc phòng, an ninh toàn diện là bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân, bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. Đối ngoại là đường lối, chủ trương, chính sách, chiến lược, sách lược trong quan hệ quốc tế của Đảng, Nhà nước và các đoàn thể, nhằm tăng cường đoàn kết, hữu nghị với các nước, tăng cường hợp tác quốc tế, kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, tạo điều kiện và tăng cường quan hệ quốc tế về quốc phòng, an ninh. Đảng ta chỉ rõ: “Tăng cường tiềm lực quốc phòng và an ninh; xây dựng và phát huy mạnh mẽ “thế trận lòng dân” trong nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân; xây dựng và củng cố vững chắc thế trận quốc phòng toàn dân và thế trận an ninh nhân dân. Kết hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa kinh tế, văn hóa, xã hội, đối ngoại với quốc phòng, an ninh và giữa quốc phòng, an ninh với kinh tế, văn hóa, xã hội và đối ngoại”². Quốc phòng, an ninh được tăng cường là cơ sở sức mạnh để tăng cường đối ngoại.

Lịch sử tồn tại và phát triển của dân tộc ta là lịch sử của sự kết hợp thành công nhiệm vụ dựng nước đi đôi với giữ nước. Đó là quy luật phát triển của dân tộc, của đất nước cả trong quá khứ, hiện tại và tương lai. Muốn vậy, phải tăng cường xây dựng và củng cố nền quốc phòng toàn dân và nền an ninh nhân dân vững mạnh, có đường lối đối ngoại và thực hiện hiệu quả công tác đối ngoại, tạo lập không gian hòa bình bền vững, góp phần xây dựng và nâng tầm vị thế đất nước, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Thứ ba, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân. Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa vừa là mục tiêu, vừa là động lực để phát triển xã hội, thể hiện mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Xây dựng một xã hội dân chủ, trong đó cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức nhà nước thực sự là công bộc của Nhân dân; mọi chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước đều thể hiện ý chí, nguyện vọng, lợi ích chính đáng của Nhân dân, của quốc gia, dân tộc.

Chúng ta chủ trương xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, lấy liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức làm nền tảng, do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Quyền lực của Nhà nước là thống nhất, có sự phân công phối hợp giữa các cơ quan Nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp. Thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước. Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam quản lý xã hội bằng pháp luật và theo đúng pháp luật; đồng thời, coi trọng giáo dục nâng cao đạo đức xã hội chủ nghĩa, tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước.

Thứ tư, xây dựng Đảng ngang tầm đòi hỏi của thời kỳ mới. Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện, là lực lượng duy nhất có khả năng lãnh đạo xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Để đảm nhiệm và hoàn thành được sứ mệnh to lớn trong giai đoạn mới, Đảng ta cần tiếp tục tự đổi mới, tự chỉnh đốn, nâng cao hơn nữa năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của mình, khắc phục các khuyết điểm, những biểu hiện tiêu cực và yếu kém. Tiếp tục xây dựng tổ chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị các cấp tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Đổi mới mạnh mẽ phân cấp, phân quyền, gắn với trách nhiệm; nâng cao hiệu quả phối hợp trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành. Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Đặc biệt chú trọng đến mọi mặt công tác xây dựng Đảng, để Đảng ta thực sự là đảng của trí tuệ, niềm tin, là đạo đức, là văn minh, xứng đáng với vị trí, vai trò lãnh đạo mà dân tộc và cách mạng giao phó.

Bối cảnh thế giới, khu vực và trong nước vừa tạo cho Việt Nam vững bước vào kỷ nguyên mới với những triển vọng mới đầy hứa hẹn, vừa đặt ra những yêu cầu mới hết sức to lớn, nặng nề. Thuận lợi và khó khăn, thời cơ và nguy cơ đan xen nhau, cùng tác động tới chiều hướng phát triển đất nước. Đại hội XIV của Đảng sẽ đề ra những chủ trương, định hướng, chính sách để chủ động nắm bắt thời cơ, tích cực tham gia quá trình hợp tác, phân công lao động quốc tế; phát huy lợi thế có sẵn và tìm ra lợi thế so sánh để vươn lên, phát triển nhanh, bền vững, tận dụng thế và lực đã có, tạo ra thế và lực mới; đồng thời, luôn tỉnh táo, kiên quyết đẩy lùi và khắc phục các nguy cơ, nhất là những nguy cơ mới nảy sinh, bảo đảm cho sự phát triển ổn định, đúng hướng.

Xuất phát từ tình hình thực tiễn, chúng ta tin tưởng chắc chắn rằng, Việt Nam sẽ tự tin, vững bước vào kỷ nguyên mới, kiên định con đường đã lựa chọn, đã có đủ sức lực và trí tuệ để tiến bước cùng thế giới, tiến cùng thời đại, nhất định thực hiện được mục tiêu hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.

GS, TS. VŨ VĂN HIỀN
__________________        

1 - ĐCSVN – Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, Nxb CTQGST, H. 2025, tr. 27.

2 - ĐCSVN – Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập I, Nxb CTQGST, H. 2021, tr. 157.