Nằm ở phía Đông Bắc tỉnh Quảng Ninh, huyện đảo Cô Tô có diện tích tự nhiên trên 47 km², dân số khoảng 6.700 người, với hơn 30 đảo lớn, nhỏ; trong đó, có 03 đảo lớn nhất là Cô Tô, Thanh Lân và đảo Trần (còn gọi là đảo Chằn hay Chàng Tây). Đây là một trong những tiền đồn, có vị trí hết sức quan trọng cả về chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh và đối ngoại,… trên vùng biển Đông Bắc của Tổ quốc.

Cô Tô có tên cổ là Chàng Sơn (Núi Chàng), từ xa xưa nơi đây là điểm trú ngụ của thuyền bè và ngư dân vùng biển Đông Bắc, song chưa thành nơi định cư vì luôn bị những toán cướp biển quấy phá. Năm 1832, Tổng đốc Hải An là Nguyễn Công Trứ đã xin triều đình cho thành lập làng, xã và cắt cử người cai quản, canh phòng giặc từ hướng biển. Sau khi hòa bình được lập lại ở miền Bắc (1954), Đảng và Nhà nước ta chủ trương thành lập đơn vị hành chính cấp huyện trên đảo Cô Tô. Ngày 09/5/1961, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm Cô Tô và đây là nơi đầu tiên được dựng tượng toàn thân Hồ Chủ tịch khi Người còn sống.

Địa hình ở Cô Tô được kiến tạo: phần giữa nhô cao, xung quanh là đồi, núi thấp và những cánh đồng hẹp, ven các đảo có những bãi cát, bãi đá và vịnh nhỏ, đất đai chủ yếu là đất phelarit trên sa thạch. Mô hình kinh tế của huyện đảo Cô Tô là nông - lâm - ngư nghiệp và dịch vụ du lịch, trong đó tập trung chủ yếu là đánh bắt và chế biến hải sản. Riêng hải sản của Cô Tô có giá trị kinh tế cao so với cả nước, gồm các loài, như: cầu gai, cá hồng, cá song, cá mú, cá chim, ghẹ, tu hài, v.v. Bên cạnh đó, Cô Tô cũng chú trọng sản xuất nông nghiệp với đặc sản là cây cam được trồng tập trung trên đảo Thanh Lân.

Những năm gần đây, cơ sở hạ tầng ở Cô Tô đang được đầu tư khá đồng bộ, nhất là hệ thống điện lưới quốc gia, nước sinh hoạt, đường giao thông, y tế, trường học, v.v. Hiện nay, Cô Tô chú trọng phát triển dịch vụ du lịch và lĩnh vực này đang từng bước khẳng định vai trò mũi nhọn trong cơ cấu kinh tế, khi nơi đây được coi là điểm du lịch hấp dẫn với vẻ đẹp hoang sơ của những bãi biển nước trong, bờ thoải cùng hệ sinh thái rừng nguyên sinh nhiệt đới được bảo tồn gần như nguyên vẹn. Vùng biển Cô Tô cũng được coi là vùng đa dạng sinh học hàng đầu ở Việt Nam với sự có mặt nhiều hệ sinh thái điển hình của vùng biển nhiệt đới, trong đó có hệ sinh thái rạn san hô tập trung.

Thời gian tới, trên cơ sở tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XII) về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và tổng thể phát triển của tỉnh Quảng Ninh, Cô Tô tập trung phát triển theo hướng mở cửa, hội nhập, có tầm nhìn dài hạn, bước đi thích hợp, bảo đảm phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững. Theo đó, Cô Tô sẽ thu hút các nguồn lực để đầu tư có trọng tâm, trọng điểm và phát triển các ngành có lợi thế. Coi trọng xây dựng đồng bộ kết cấu hạ tầng; thực hiện các cơ chế, chính sách ưu đãi và thông thoáng để thu hút các nhà đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh trên đảo. Đồng thời, lấy phát triển kinh tế làm cơ sở để tăng cường củng cố quốc phòng, an ninh, bảo vệ địa bàn và lấy bảo đảm quốc phòng, an ninh làm tiền đề để phát triển kinh tế, phấn đấu đưa Cô Tô thành “Khu du lịch sinh thái - nghỉ dưỡng biển, đảo cấp quốc gia” và cũng là tiền đồn hết sức quan trọng về quốc phòng, an ninh trên vùng biển Đông Bắc của Tổ quốc.

Thực hiện: TRẦN TOÀN