Là địa bàn chiến lược quan trọng của khu vực phía Nam và cả nước trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Quân khu 7 cũng là nơi mà các thế lực thù địch tập trung chống phá quyết liệt bằng nhiều thủ đoạn, nhất là thông qua chiến lược “Diễn biến hoà bình”. Trong thời gian qua, tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn cơ bản được bảo đảm ổn định; thế nhưng, bên cạnh đó, cũng có một số vấn đề đang diễn biến phức tạp: khiếu kiện đông người, đình công của công nhân và các loại tội phạm, tệ nạn xã hội gia tăng...  Đó là những thách thức lớn đối với quân và dân các địa phương trên địa bàn Quân khu trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; là các yếu tố tác động trực tiếp đến hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện Chỉ thị 16 - CT/TW của Ban Bí thư “về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng dân quân tự vệ (DQTV) và lực lượng dự bị động viên (DBĐV) trong tình hình mới”

Trên cơ sở đánh giá tình hình địa bàn và nhận thức đúng tầm quan trọng của lực lượng DQTV và DBĐV trong tình hình mới, Đảng uỷ, Bộ Tư lệnh Quân khu 7 (BTLQK7) và cấp uỷ, chính quyền các cấp, các ngành trên địa bàn Quân khu đã nghiêm túc quán triệt, tổ chức thực hiện Chỉ thị 16 của Ban Bí thư cùng Hướng dẫn 01/HD- ĐUQSTW của Thường vụ Đảng uỷ Quân sự Trung ương, đề ra nhiều biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo để nâng cao chất lượng tổng hợp, trước hết là chất lượng chính trị và hiệu quả hoạt động của lực lượng DQTV và DBĐV. Đã chú trọng gắn việc triển khai thực hiện Chỉ thị 16 với thực hiện nghị quyết đại hội nhiệm kỳ của các đảng bộ, chương trình hành động của Đảng uỷ thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 (khoá IX) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc  trong tình hình mới. Qua hơn 5 năm thực hiện Chỉ thị 16 của Ban Bí thư, nhận thức của cấp uỷ, chính quyền và ban, ngành, đoàn thể các cấp trên địa bàn Quân khu 7 đã có sự chuyển biến mạnh mẽ, thống nhất cao với chủ trương của Đảng, có nhiều tiến bộ trong xây dựng lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV. Lực lượng DQTV ngày càng vững mạnh, bảo đảm độ tin cậy về chính trị; hiện có 99,92% xã (phường, thị) đội trưởng là đảng viên, trong đó có 76,2% tham gia cấp uỷ cơ sở. Tỷ lệ đảng viên trong DQTV đạt 12,11%, đoàn viên 45,89%. Toàn Quân khu có 100% xã (phường, thị trấn) đã xây dựng được chi bộ và tổ đảng quân sự, 100% xã (phường, thị trấn) có tổ chức chi đoàn quân sự ; vai trò lãnh đạo của chi bộ quân sự xã, phường được phát huy; công tác phát triển đảng viên, đoàn viên trong dân quân hằng năm đều tăng; số lượng, biên chế trang bị ngày càng phù hợp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở cơ sở. Các đơn vị DBĐV được xây dựng, củng cố cả về tổ chức, chất lượng và số lượng. Đã sắp xếp quân nhân dự bị (QNDB) vào các đơn vị DBĐV đạt 86,96% chỉ tiêu của Chính phủ và Bộ Quốc phòng giao. Tỷ lệ đảng viên trong QNDB đạt 5,8%, riêng sĩ quan dự bị đạt 47,4%, trong đó cán bộ chính trị (khung B) có 90,57% là đảng viên. Đội ngũ sĩ quan dự bị và QNDB được quản lý, sắp xếp theo yêu cầu biên chế và tổ chức huấn luyện theo đúng quy định, có nền nếp, có hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng, độ tin cậy chính trị và khả năng huy động, hoàn thành nhiệm vụ của lực lượng DBĐV.

Tuy nhiên, cấp uỷ, chính quyền một số địa phương, cơ quan, đơn vị vẫn chưa nhận thức đầy đủ về vai trò, vị trí chiến lược của DQTV và DBĐV, còn có biểu hiện “giao khoán” cho cơ quan quân sự; trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác phát triển đảng, xây dựng chi bộ quân sự còn hạn chế. Vai trò tham mưu của một số cơ quan quân sự có lúc, có nơi chưa kịp thời, thiếu nhạy bén; sự phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể chưa đồng bộ và chặt chẽ, nên có lúc, có nơi chưa phát huy được sức mạnh tổng hợp trong xây dựng hai lực lượng này. Một số địa phương quản lý sĩ quan dự bị, QNDB chưa chắc, tạo nguồn đào tạo sĩ quan dự bị từ đối tượng là cán bộ dân chính đảng khó khăn, nhất là cán bộ ngành y. Công tác phát triển đảng trong lực lượng DBĐV còn hạn chế.

Để nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV và DBĐV, trước hết phải tạo sự thống nhất cao, sự phối hợp chặt chẽ giữa Đảng uỷ Quân khu với các Tỉnh uỷ, Thành uỷ để lãnh đạo, chỉ đạo quán triệt, học tập các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, pháp lệnh của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, nghị định của Chính phủ về công tác DQTV và DBĐV. Đây là một bài học lớn mà Quân khu đúc rút từ thực tiễn thực hiện công tác quốc phòng địa phương nói chung và triển khai Chỉ thị 16 của Ban Bí thư nói riêng. Đó là cơ sở để lãnh đạo, chỉ đạo các cấp, các ngành, các địa phương làm tốt công tác giáo dục chính trị, giáo dục quốc phòng, tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho nhân dân và các lực lượng vũ trang (LLVT) trên địa bàn Quân khu nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của lực lượng DQTV, DBĐV. Vì xây dựng, củng cố, nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, mà trước hết là của cấp uỷ, chính quyền các cấp. 

Trên cơ sở quán triệt và thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của cấp trên về cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với LLVT, Thường vụ Đảng uỷ Quân khu đã ra Nghị quyết chuyên đề số 40/NQ-ĐU, Tư lệnh Quân khu có Chỉ thị 301/CT-TL về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV trong tình hình mới”. Đồng thời, đã chỉ đạo cơ quan quân sự các tỉnh, thành phố tham mưu cho Tỉnh uỷ, Thành uỷ, Uỷ ban nhân dân ra nghị quyết, chỉ thị lãnh đạo, chỉ đạo và giao nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ban, ngành, đoàn thể các cấp quán triệt và tổ chức thực hiện nghiêm túc Chỉ thị 16 của Ban Bí thư. Các nghị quyết, chỉ thị của Quân khu và các tỉnh (thành phố) đều thống nhất phải tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ, chính quyền địa phương, của các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp,... đối với lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV; lấy kết quả lãnh đạo xây dựng lực lượng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ hằng năm của cấp uỷ, chính quyền các địa phương, cơ sở. Công tác xây dựng, củng cố, kiện toàn lực lượng DQTV và DBĐV được tổ chức chặt chẽ, đúng Pháp lệnh. Riêng việc tuyển chọn, kết nạp công dân vào lực lượng DQTV được thực hiện theo phương châm “dân bầu, dân cử, dân chăm lo”; thực hiện ở đâu có dân, có tổ chức đảng, ở đó phải tổ chức lực lượng DQTV, gắn với việc kiện toàn và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị cơ sở. 

Đảng uỷ Quân khu đã sớm có chủ trương thống nhất với các Tỉnh uỷ, Thành uỷ về việc xây dựng chi bộ quân sự xã (phường, thị trấn) và chỉ đạo, hướng dẫn cụ thể về chức năng, nhiệm vụ; về cơ cấu đảng viên sinh hoạt trong chi bộ quân sự, bao gồm: Bí thư Đảng uỷ xã, đảng viên trong Ban Chỉ huy Quân sự xã, trong lực lượng dân quân cơ động, dân quân thường trực, Bí thư Đảng uỷ xã giữ chức Bí thư chi bộ quân sự. Thực tiễn hoạt động của loại hình chi bộ này đã đem lại hiệu quả thiết thực; chi bộ quân sự các xã (phường, thị trấn) đã lãnh đạo thực hiện tốt chức năng tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền cùng cấp và tổ chức thực hiện tốt công tác quân sự địa phương ở cơ sở. Công tác bồi dưỡng, phát triển đảng viên trong lực lượng DQTV, DBĐV được quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo nên đạt kết quả tốt. Đặc biệt, trong lãnh đạo thực hiện Chỉ thị 16, Quân khu đã đưa nội dung Chỉ thị 235 của Thường vụ Đảng uỷ Quân khu về xây dựng chi bộ 4 tốt, đảng viên 5 tốt và Chỉ thị 245 của Tư lệnh Quân khu về thực hiện 7 không đối với Ban chỉ huy Quân sự xã, phường, lực lượng dân quân thường trực tập trung, dân quân trên các chốt biên giới. Một số địa phương có tỷ lệ đảng viên trong DQTV đạt 12% trở lên như Tây Ninh, Bình Phước, Lâm Đồng, Đồng Nai và Bình Dương. Đối với tổ chức đảng trong đơn vị DBĐV, Quân khu đã lâm thời thành lập 1.171 chi bộ cấp đại đội, sắp xếp 235 đảng bộ bộ phận và đảng bộ 2 cấp, 41 đảng bộ 2- 3 cấp và kết nạp hàng ngàn đảng viên mới trong QNDB, góp phần nâng cao chất lượng, độ tin cậy về chính trị và khả năng hoạt động, lãnh đạo đơn vị huấn luyện, diễn tập, kiểm tra sẵn sàng động viên, sẵn sàng chiến đấu.

Hai là, đẩy mạnh công tác giáo dục, huấn luyện, nâng cao tinh thần cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu cho lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV. Hằng năm, cấp uỷ các cấp đều đưa nội dung xây dựng lực lượng DQTV và DBĐV vào nghị quyết lãnh đạo, Uỷ ban nhân dân có chỉ thị, kế hoạch triển khai cụ thể những vấn đề về xây dựng, giáo dục, huấn luyện và hoạt động đối với lực lượng DQTV và DBĐV, trong đó chú trọng xây dựng về chính trị, tổ chức huấn luyện, diễn tập vận hành cơ chế theo quy định, bảo đảm không ngừng nâng cao sức mạnh, khả năng sẵn sàng chiến đấu cho lực lượng DQTV và DBĐV.

Công tác giáo dục chính trị- tư tưởng, phổ biến giáo dục pháp luật cho lực lượng DQTV và DBĐV luôn được triển khai rộng rãi, có bước đổi mới, phát triển cả về tổ chức, nội dung, chương trình, hình thức và phương pháp. Ngoài các nội dung giáo dục theo quy định, Quân khu còn chỉ đạo cơ quan chức năng chủ động biên soạn nhiều nội dung giáo dục chính trị phù hợp với đặc điểm, tình hình nhiệm vụ quân sự- quốc phòng, an ninh, như: các chuyên đề về chống chiến tranh tâm lý, chống âm mưu lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo của các thế lực thù địch trên địa bàn Quân khu, nhiệm vụ quân sự- quốc phòng, truyền thống của LLVT Quân khu và các địa phương.

Trong huấn luyện, Quân khu chỉ đạo các địa phương thực hiện theo phương châm “cơ bản, thiết thực, chất lượng”, huấn luyện đủ nội dung, chương trình, thời gian và quân số. Thường xuyên tổ chức bồi dưỡng, tập huấn cán bộ DQTV và cán bộ khung B các đơn vị DBĐV. Chỉ đạo 100% xã (phường, thị trấn) tổ chức huấn luyện và tổ chức bắn đạn thật, ném lựu đạn, thực hành gây nổ cho chiến sĩ DQTV theo chỉ tiêu, yêu cầu đề ra. Đồng thời, tổ chức diễn tập vận hành cơ chế ở các chức danh để nắm vững nguyên tắc và vận dụng linh hoạt vào thực tiễn địa phương, góp phần nâng cao trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu trong mọi tình huống. Căn cứ vào nhiệm vụ, chỉ tiêu huấn luyện lực lượng DBĐV hằng năm, Quân khu chỉ đạo các đơn vị DBĐV cùng các địa phương thống nhất triển khai các biện pháp gọi QNDB tập trung huấn luyện theo quy định, nhằm nâng cao trình độ kỹ, chiến thuật cho cán bộ chỉ huy, hạ sĩ quan, nhân viên chuyên môn kỹ thuật, khả năng hiệp đồng chiến đấu đối với cấp phân đội.

Nhờ đó, tinh thần cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu của lực lượng DQTV và DBĐV ngày càng được nâng lên. Lực lượng DQTV đóng vai trò quan trọng trong giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, thực sự là công cụ tin cậy bảo vệ Đảng, chính quyền và tính mạng, tài sản của nhân dân ở cơ sở và tham gia phòng chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn có hiệu quả. Đội ngũ cán bộ, chiến sĩ các đơn vị DBĐV có lập trường tư tưởng vững vàng, chất lượng ngày càng được nâng cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Ba là, tập trung củng cố, nâng cao chất lượng Ban Chỉ huy Quân sự xã (phường, thị trấn), thực hiện tốt kế hoạch đào tạo cán bộ chỉ huy quân sự xã, (phường,thị trấn) góp phần xây dựng cơ sở chính trị địa phương. Trong quá trình triển khai thực hiện Chỉ thị 16 của Ban Bí thư, Thường vụ Đảng uỷ Quân khu và các Tỉnh uỷ, Thành uỷ đã thống nhất chỉ đạo cấp uỷ, chính quyền các cấp tập trung vào việc kiện toàn đội ngũ cán bộ quân sự xã (phường, thị trấn); chỉ đạo Bộ Chỉ huy Quân sự các tỉnh kết hợp với Trường Chính trị các tỉnh xây dựng kế hoạch chọn nguồn và tổ chức các lớp đào tạo chỉ huy trưởng quân sự cấp xã theo Quyết định 85/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Chỉ thị 34/CT-BQP của Bộ Quốc phòng. Học viên các lớp này được đào tạo cả quân sự, chính trị, công tác quản lý hành chính và tin học; ra trường được cấp bằng trung cấp tương đương các môn học. Gắn nhiệm vụ đào tạo chỉ huy trưởng quân sự cấp xã với việc quán triệt, thực hiện Nghị quyết 17-NQ/TƯ của Ban Chấp hành Trung ương Đảng “về xây dựng, đổi mới và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị cơ sở xã, phường, thị trấn”. Tính đến cuối năm 2007, Quân khu đã đào tạo được 1.369 học viên lớp chỉ huy trưởng quân sự cấp xã. Phần lớn số cán bộ đã đào tạo được cấp uỷ, chính quyền cơ sở quan tâm và bố trí đúng chuyên ngành quân sự. Điều đó không những giải quyết được tình trạng thiếu hụt cán bộ, kiện toàn đội ngũ cán bộ quân sự cấp xã, mà còn củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của các chi bộ quân sự, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với LLVT. Đồng thời, đó còn là nguồn phát triển cán bộ lãnh đạo Đảng, chính quyền ở các địa phương, cơ sở.

Cùng với việc củng cố, kiện toàn đội ngũ cán bộ quân sự cấp xã, Quân khu còn thành lập được 528 Ban Chỉ huy Quân sự ở cơ quan, tổ chức thuộc cấp tỉnh, 373 Ban Chỉ huy Quân sự cơ quan, tổ chức cấp huyện và 193 Ban Chỉ huy Quân sự đơn vị thành viên thuộc Bộ, ngành Trung ương có trụ sở đặt tại các địa phương, theo Nghị định 184/2004/NĐ-CP của Chính phủ. Hiện nay, Ban Chỉ huy Quân sự các cơ quan, đơn vị này đã đi vào hoạt động, tham gia thực hiện nhiệm vụ quân sự- quốc phòng địa phương.

Để góp phần nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV, Quân khu 7 mong muốn Ban Bí thư sớm có chủ trương chỉ đạo thống nhất về tổ chức, hoạt động của chi bộ quân sự xã, phường, thị trấn và khôi phục chức danh Chính trị viên phó Ban Chỉ huy Quân sự cấp xã.

Trung tướng Lê Mạnh

Phó Bí thư Đảng ủy, Tư lệnh Quân khu