Vừa qua, Đảng bộ Quân đội đã thực hiện thí điểm chủ trương đại hội đảng bộ cơ sở trực tiếp bầu ban thường vụ, bí thư, phó bí thư; qua đó, đã rút ra những kinh nghiệm quan trọng để tiến hành đại hội đảng các cấp trong Đảng bộ đúng với chỉ đạo của trên, nhằm góp phần vào thành công Đại hội XI của Đảng.

Thực hiện thí điểm chủ trương đại hội đảng bộ cơ sở trực tiếp bầu ban thường vụ, bí thư, phó bí thư nhằm rút kinh nghiệm việc mở rộng dân chủ trong Đảng, phát huy quyền dân chủ trực tiếp của đảng viên, đề cao trách nhiệm của toàn đảng bộ để lựa chọn những đảng viên thực sự tiêu biểu bầu vào cơ quan lãnh đạo, nâng cao chất lượng cấp uỷ, ban thường vụ và năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng.         

Đây là vấn đề mới và khó, chưa được quy định trong Điều lệ Đảng hiện hành. Do vậy, ngay sau khi có Thông báo số 210-TB/TW ngày 22-12-2008 của Bộ Chính trị và Hướng dẫn số 24-HD/BTCTW, ngày 06-3-2009 của Ban Tổ chức Trung ương, Thường vụ Đảng uỷ Quân sự Trung ương (ĐUQSTƯ) đã nghiêm túc quán triệt và chỉ đạo Tổng cục Chính trị ban hành các văn bản  hướng dẫn thực hiện trong Đảng bộ Quân đội; chỉ đạo các đảng ủy trực thuộc ĐUQSTƯ lựa chọn trên 5% số đảng bộ cơ sở của đảng bộ mình, đại diện cho các loại hình cơ sở, nhất là các đảng bộ cơ sở 3 cấp, các đảng bộ cơ sở có ban thường vụ ở đơn vị đủ quân làm nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu để thực hiện thí điểm chủ trương đại hội đảng bộ cơ sở trực tiếp bầu ban thường vụ, bí thư, phó bí thư. Đồng thời, yêu cầu các cấp uỷ đảng trong quân đội, nhất là những nơi được chọn thí điểm, quán triệt sâu, kỹ các quy chế, quy định, hướng dẫn của trên; làm tốt công tác tư tưởng, tạo sự thống nhất về nhận thức của cán bộ, đảng viên, quần chúng; triển khai đồng bộ công tác chuẩn bị mọi mặt, trọng tâm là chuẩn bị văn kiện, nhân sự và thực hiện đúng nguyên tắc, thủ tục, đảm bảo cho đại hội diễn ra thực sự dân chủ và thành công.

Đến hết quý I/2010, Đảng bộ Quân đội đã cơ bản hoàn thành kế hoạch tổ chức thí điểm chủ trương đại hội đảng bộ cơ sở trực tiếp bầu ban thường vụ, bí thư, phó bí thư. Nhìn chung, cấp uỷ, cơ quan chính trị các cấp đã quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm túc chủ trương của trên; cụ thể hóa phù hợp với tình hình, nhiệm vụ của từng đảng bộ. Các đảng bộ cơ sở được chọn làm thí điểm đã nắm vững sự chỉ đạo, hướng dẫn của cấp ủy, cơ quan chính trị cấp trên; đề cao trách nhiệm của cấp ủy, cán bộ, đảng viên và quần chúng, chuẩn bị chu đáo các văn kiện, thực hiện đúng quy trình công tác nhân sự và công tác đảm bảo; tiến hành đại hội đúng nguyên tắc thủ tục, phát huy dân chủ, trí tuệ của đại biểu (đảng viên) trong thảo luận văn kiện, bầu cử cấp uỷ, ban thường vụ, bí thư, phó bí thư và đại biểu dự đại hội đảng bộ cấp trên, đạt được mục đích yêu cầu đề ra. Nhìn chung, các đại hội đều bầu một lần đủ số lượng ủy viên ban chấp hành, ủy viên ban thường vụ, bí thư, phó bí thư và đại biểu dự đại hội đảng bộ cấp trên; hầu hết cán bộ chủ trì đều trúng cử với số phiếu tín nhiệm cao.

Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức đại hội vẫn còn một số hạn chế nhất định: Việc chọn đảng bộ cơ sở đại hội thí điểm chỉ tập trung vào các đảng bộ hoàn thành tốt nhiệm vụ trở lên, nên chưa toàn diện ở các loại hình. Danh sách bầu cử ban chấp hành, ban thường vụ ở một số đại hội chưa đạt tỷ lệ số dư theo quy định; còn phiếu bầu không hợp lệ. Ở một số đại hội, ý kiến thảo luận của đại biểu (đảng viên) còn xuôi chiều, tính chiến đấu hạn chế; đoàn chủ tịch chưa linh hoạt khêu gợi thảo luận, tranh luận những nội dung lớn, quan trọng, trọng tâm, thiết thực, vấn đề nổi cộm, hoặc còn có ý kiến khác nhau; tổng hợp, kết luận thảo luận còn dài, chưa bao quát hết ý kiến phát biểu của đại biểu (đảng viên); ban kiểm phiếu làm việc còn lúng túng. Một số đại hội phân chia thời gian cho các nội dung chưa phù hợp, có nội dung bị dồn ép, thời gian thảo luận văn kiện cấp trên và cấp mình chưa tương xứng.

Từ thực tiễn Đảng bộ Quân đội chỉ đạo 3 đảng bộ cơ sở tiến hành đại hội trước để rút kinh nghiệm chung và chỉ đạo 80 đảng bộ cơ sở thực hiện thí điểm chủ trương đại hội đảng bộ cơ sở trực tiếp bầu ban thường vụ, bí thư, phó bí thư, bước đầu có thể rút ra một số kinh nghiệm chủ yếu sau:

Một là, cấp ủy các cấp phải tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức quán triệt sâu, kỹ các chỉ thị, hướng dẫn, quan điểm chỉ đạo của Trung ương, ĐUQSTƯ, Tổng cục Chính trị, cấp uỷ cấp trên về đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ 9, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 11 của Đảng; Quy chế bầu cử trong Đảng, nguyên tắc, thủ tục đại hội, nhất là những nội dung mới của đại hội nhiệm kỳ này, tạo sự thống nhất về nhận thức tư tưởng và đề cao trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, quần chúng trong suốt quá trình chuẩn bị và tiến hành đại hội. Cấp ủy, cơ quan chính trị các cấp cần tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo làm tốt công tác tuyên truyền, tổ chức các hoạt động thi đua lập thành tích chào mừng đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 11 của Đảng.

Hai là, coi trọng công tác chuẩn bị đại hội, trọng tâm là chuẩn bị văn kiện, nhân sự đại hội và công tác đảm bảo; nơi nào chuẩn bị chưa chu đáo thì chưa tiến hành đại hội.

Văn kiện của cấp ủy trình đại hội từ cấp trên trực tiếp cơ sở trở xuống gồm có dự thảo nghị quyết và kiểm điểm của cấp ủy trong nhiệm kỳ. Trong đó, dự thảo nghị quyết thực chất là báo cáo chính trị của đại hội do cấp ủy triệu tập đại hội chuẩn bị. Do vậy, sau khi đại hội thảo luận, đoàn chủ tịch kết luận, chỉ đạo đoàn thư ký tiếp thu, rút gọn, hoàn chỉnh thành nghị quyết để đoàn chủ tịch thông qua tại đại hội (trước khi bế mạc). Nội dung nghị quyết nên rút gọn phần tổng kết nhiệm kỳ qua (chỉ tập trung đánh giá khái quát ưu, khuyết điểm nổi bật, khẳng định rõ chất lượng tổng hợp và khả năng hoàn thành nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị; chỉ ra nguyên nhân, kinh nghiệm chủ yếu). Phần phương hướng nhiệm kỳ tới cần xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm, những chỉ tiêu chính cần đạt được và chủ trương, giải pháp chủ yếu, nhất là các giải pháp đột phá để khắc phục yếu kém, tồn tại. Văn kiện đại hội cấp trên và cấp mình cần được gửi trước đến các đại biểu (đảng viên) để nghiên cứu, chuẩn bị ý kiến thảo luận tại đại hội.

Thực hiện nghiêm túc quy trình nhân sự cấp uỷ, đại biểu dự đại hội đảng bộ cấp trên; kết hợp chặt chẽ việc rà soát, sắp xếp, kiện toàn cán bộ lãnh đạo, chỉ huy, quản lý với chuẩn bị nhân sự cấp uỷ khoá mới và đại biểu dự đại hội đảng bộ cấp trên. Để đảm bảo tiêu chuẩn, cơ cấu và kết quả bầu cử trong đại hội, cần lựa chọn, bổ nhiệm cán bộ chủ trì thực sự tiêu biểu về bản lĩnh chính trị, năng lực, trí tuệ, phẩm chất đạo đức, có uy tín trong  đảng bộ và đơn vị, đủ tiêu chuẩn để được bầu vào cấp uỷ, ban thường vụ. Trường hợp cán bộ không đủ tiêu chuẩn, điều kiện, tín nhiệm thì điều chỉnh, kiện toàn người thay thế trước đại hội.

Ba là, quá trình tổ chức, điều hành thực hiện các nội dung của đại hội phải thực sự linh hoạt, đảm bảo nghiêm túc, đúng thủ tục, nguyên tắc.

Chương trình đại hội cần bố trí hợp lý, cân đối, xen kẽ các nội dung đại hội để việc điều hành của đoàn chủ tịch không bị dồn ép. Khi điều hành thảo luận các văn kiện, đoàn chủ tịch cần khêu gợi, định hướng, khuyến khích tranh luận thẳng thắn, tập trung vào những vấn đề trọng tâm, nổi cộm, những vấn đề còn có ý kiến khác nhau; phân tích làm rõ nguyên nhân các khuyết điểm; dành nhiều thời gian thảo luận phương hướng, mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ trọng tâm, các chủ trương, giải pháp chủ yếu, nhất là giải pháp đột phá; những quan điểm, chủ trương mới hoặc qua thảo luận còn có ý kiến khác nhau cần biểu quyết riêng. Tổng hợp kết luận phần thảo luận cần khái quát, ngắn gọn, rõ ràng, bao quát được các ý kiến thảo luận của đại hội.

Tiến hành công tác nhân sự cấp ủy, nhân sự đại biểu tại đại hội nên xen kẽ trong quá trình thảo luận dự thảo nghị quyết đại hội cấp mình. Danh sách bầu cử ban chấp hành, ban thường vụ cần có số dư theo quy định. Đoàn chủ tịch báo cáo danh sách nhân sự bầu cấp ủy, nhân sự bầu đại biểu dự đại hội cấp trên do cấp ủy đương nhiệm chuẩn bị để đại hội tham khảo trước khi đại hội thảo luận, ứng cử, đề cử, thông qua danh sách bầu cử.

Khi điều hành bầu cử, đoàn chủ tịch cần quán triệt kỹ nguyên tắc, thể lệ bầu cử, xác định rõ thái độ trách nhiệm của đại biểu trong việc lựa chọn, bầu những người đủ tiêu chuẩn, phù hợp với định hướng cơ cấu cấp ủy, ban thường vụ và đại biểu dự đại hội cấp trên.

Để thực hiện tốt nội dung trên đây, cơ quan chính trị cấp trên, cấp ủy tổ chức đại hội phải coi trọng tập huấn, bồi dưỡng cho các cơ quan của đại hội về kỹ năng điều hành thực hiện các nội dung của đại hội; tập trung vào phương pháp khêu gợi thảo luận, kết luận và cách lấy biểu quyết khi tiến hành kết luận phần thảo luận văn kiện cấp trên và cấp mình; trong điều hành bầu cử, cần phân rõ nhiệm vụ của đoàn chủ tịch và ban kiểm phiếu, có phương pháp xử lý các tình huống trong quá trình bầu cử; quan tâm bồi dưỡng về nguyên tắc, thủ tục đại hội và tổ chức tập dượt, làm thử (nếu thấy cần thiết) để nâng cao kỹ năng điều hành các nội dung công tác được phân công.

Bốn là, phát huy sức mạnh tổng hợp, tinh thần chủ động, sáng tạo của cán bộ, đảng viên, quần chúng, của toàn đảng bộ và đơn vị trong quá trình chuẩn bị và tiến hành đại hội; tăng cường công tác chỉ đạo, kiểm tra, hướng dẫn của cấp uỷ, cơ quan chức năng cấp trên để kịp thời phát hiện và giúp cơ sở tháo gỡ những vướng mắc trong công tác chuẩn bị, đảm bảo cho đại hội thành công tốt đẹp.

Tổ chức đại hội đảng bộ các cấp là nhiệm vụ trọng tâm của công tác xây dựng đảng năm 2010 của Đảng bộ Quân đội. Sau khi hoàn thành việc thực hiện thí điểm chủ trương đại hội đảng bộ cơ sở trực tiếp bầu ban thường vụ, bí thư, phó bí thư, từ tháng 5-2010 các tổ chức cơ sở đảng còn lại và cấp trên trực tiếp cơ sở sẽ tiến hành đại hội nhiệm kỳ 2010-2015. Những kinh nghiệm trên đây thiết thực góp phần giúp các cấp uỷ, tổ chức cơ sở đảng chưa đại hội tiếp tục làm tốt công tác chuẩn bị và tổ chức thành công đại hội nhiệm kỳ 2010-2015, tiến tới Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ 9.

Thiếu tướng NGUYỄN ĐỨC KHIỂN

Cục trưởng Cục Tổ chức