Binh đoàn 16 là đơn vị kinh tế-quốc phòng (KT-QP) mới được thành lập. Nhiệm vụ trọng tâm của Binh đoàn là xây dựng các khu kinh tế, sắp xếp, bố trí điều chỉnh dân cư kết hợp với củng cố quốc phòng, thực hiện xóa đói, giảm nghèo cho nhân dân trong vùng dự án; phối hợp với các lực lượng xây dựng thế trận phòng thủ, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân trên địa bàn biên giới thuộc địa bàn 3 tỉnh Đăk Lăk, Đăk Nông, Bình Phước, với chiều dài gần 500 km, địa hình phức tạp, thời tiết, khí hậu khắc nghiệt, đất đai khô cằn, cơ sở hạ tầng kinh tế-xã hội thấp kém, có nơi còn là "vùng trắng" phải xây dựng mới từ đầu, như vùng dự án EASup... Các hộ dân lập nghiệp trong vùng dự án của Binh đoàn đến từ nhiều nguồn, nhiều địa phương, chủ yếu thuộc các tỉnh Bến Tre, Thanh Hóa; đồng bào di dịch cư tự do thuộc các dân tộc từ 16 tỉnh biên giới phía Bắc, đồng bào dân tộc tại chỗ... Tình hình an ninh chính trị-xã hội trên địa bàn còn tiềm ẩn nhiều yếu tố gây mất ổn định, nổi lên là hoạt động kích động, chống phá của các thế lực thù địch... Trong quá trình triển khai các dự án KT-QP, Binh đoàn phải dồn sức tháo gỡ khó khăn, như: thiếu trầm trọng các nguồn vốn để duy trì sản xuất và bảo đảm đời sống cho người lao động, vườn cây đã qua thời kỳ xây dựng cơ bản bước vào kinh doanh, nhưng do nhiều nguyên nhân dẫn đến chất lượng kém, thu không đủ bù chi; trong khi đó, nguồn vốn vay ngân hàng để đầu tư đã đến hạn trả nợ cả gốc và lãi, đời sống khó khăn tác động đến tư tưởng và niềm tin của người lao động vào thành công của dự án. Trong điều kiện, hoàn cảnh đó, Đảng ủy và Bộ Tư lệnh Binh đoàn đã luôn chú trọng thực hiện tích cực, đồng bộ nhiều giải pháp để vượt qua khó khăn, thách thức, phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Việc phát huy nội lực, nêu cao ý thức, trách nhiệm chính trị, phẩm chất tốt đẹp "Bộ đội Cụ Hồ" của mọi cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên chức quốc phòng, người lao động trong Binh đoàn vào thực hiện nhiệm vụ được xác định là một giải pháp quan trọng, cơ bản, hàng đầu. Do đó, khi Cuộc vận động (CVĐ) "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" được Đảng ta phát động, Binh đoàn 16 đã đón nhận, hưởng ứng và thực hiện CVĐ với thái độ nghiêm túc nhất.

Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Binh đoàn nhận thức rằng: tổ chức thực hiện có hiệu quả CVĐ không những góp phần xây dựng nền tảng chính trị, tinh thần, mà còn tạo ra động lực tích cực, góp phần thiết thực để Binh đoàn vượt lên mọi khó khăn, thách thức, nâng cao hiệu quả thực hiện nhiệm vụ KT-QP. Trong khi Binh đoàn phải đối mặt với những khó khăn gay gắt thì CVĐ đã đem đến nguồn sinh lực mới và niềm tin vượt lên khó khăn. Cán bộ, đảng viên và quần chúng trong Binh đoàn đều nhận thức được sự cần thiết, cấp bách của việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Bác như yêu cầu, nội dung CVĐ đã xác định. Từ nhận thức trên, CVĐ đã được Đảng ủy, Ban Chỉ đạo CVĐ Binh đoàn tập trung triển khai chặt chẽ theo đúng tinh thần các chỉ thị của Bộ Chính trị, Đảng ủy Quân sự Trung ương và Hướng dẫn của Tổng cục Chính trị. Điều trăn trở và quan tâm nhất của lãnh đạo, chỉ huy Binh đoàn, là làm sao để việc tổ chức thực hiện CVĐ không những phải nâng cao được tình cảm cách mạng, niềm tin yêu Đảng, Bác Hồ, mà còn phải chuyển hóa thành hành động cụ thể trong thực tiễn công tác và sinh hoạt của mọi cán bộ, đảng viên và quần chúng. Với quyết tâm tìm nội dung, phương pháp học và làm theo để biến tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trở thành hành động thực tiễn của cán bộ, đảng viên và quần chúng "hợp sức đồng lòng tháo gỡ khó khăn", từ Binh đoàn tới cơ sở đã tổ chức các hội nghị, các buổi hội thảo trong lãnh đạo, chỉ huy, các tổ chức quần chúng để xác định nội dung, giải pháp, gắn học tập với làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh cho phù hợp với Binh đoàn, từng đơn vị, cơ quan và với chức trách, nhiệm vụ từng người. Trong hội nghị, tọa đàm, các đơn vị đã kết hợp phân tích, phê phán những nhận thức chưa đầy đủ, lệch lạc cho rằng: học tập tư tưởng, tấm gương đạo đức của Bác là chỉ để hiểu rõ hơn về Bác, để trân trọng, kính yêu Người; còn học để làm theo vị lãnh tụ thiên tài, vĩ đại của dân tộc thì cảm thấy cao xa quá...; hoặc những ý kiến coi CVĐ chỉ chủ yếu nhằm vào bộ phận cán bộ, đảng viên phai nhạt lý tưởng, suy thoái đạo đức, lối sống, quan liêu tham nhũng...

Từ quá trình triển khai CVĐ đã cho thấy: để có được bước chuyển biến thực sự từ học tập đến làm theo tấm gương đạo đức của Bác, điều quan trọng và quyết định là cấp ủy phải xây dựng được chương trình hành động học tập và làm theo rõ từng nội dung, từng việc cụ thể của từng cơ quan, đơn vị và thường xuyên lãnh đạo, kiểm tra tổ chức thực hiện. Đối với Binh đoàn 16, những nội dung mà Binh đoàn xác định phải tập trung học tập và làm theo là: lòng yêu nước, thương dân, ý chí và nghị lực vượt qua mọi khó khăn, cam go, thử thách để đạt mục đích cách mạng; là tấm gương của vị lãnh tụ có tấm lòng nhân ái, vị tha, bao dung, nhân hậu, hết mực vì con người, một tấm gương về đức "cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư", trong sáng, sự giản dị và đức khiêm tốn. Việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức "yêu nước, thương dân" của Hồ Chí Minh được xác định là một nội dung quan trọng hàng đầu trong thực hiện CVĐ. Đối với cán bộ, chiến sĩ Binh đoàn 16, yêu nước, thương dân trong tình hình hiện nay, trước hết là phải quán triệt sâu sắc chủ trương của Đảng, Nhà nước và quân đội về xây dựng các đoàn KT-QP, yên tâm với nhiệm vụ, gắn bó với địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới; lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn và tổ chức thực hiện cho công nhân và người lao động biến những vùng đất hoang sơ, khô cằn, nghèo kiệt thành vùng kinh tế phát triển, ổn định dân cư-xã hội, không còn nghèo khó,... góp phần cùng cả nước sớm đưa nước ta ra khỏi nước nghèo, kém phát triển. Thương dân là phải lo cho dân có cuộc sống ổn định, hết đói nghèo, được chăm sóc sức khỏe, con em được đến trường học, từng bước cải thiện điều kiện sinh hoạt để người dân có cuộc sống tốt hơn... Đó là một yêu cầu hết sức khó khăn, song làm cho dân, lo cho dân thì khó mấy cũng phải làm.

Những yêu cầu đó được xác định phải chuyển hóa thành việc làm cụ thể, gắn với chức trách, nhiệm vụ của mỗi người. Trong phạm vi Binh đoàn, sự chuyển hóa từ học tập đến làm theo về tấm gương "yêu nước, thương dân" phải được thể hiện bằng việc thực hiện có hiệu quả các dự án KT-QP, tham gia thiết thực vào  xây dựng cơ sở chính trị-xã hội trên địa bàn; xóa đói, giảm nghèo; phát triển văn hóa, nâng cao dân trí đối với đồng bào các dân tộc thiểu số... Do vậy, gắn liền với quá trình tổ chức quán triệt, học tập về CVĐ, Binh đoàn đã tích cực tiến hành các giải pháp để tháo gỡ khó khăn, nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh; tăng cường công tác dân vận, tham gia xây dựng địa bàn... Để thực hiện được các yêu cầu đó, Binh đoàn đã nghiêm túc phân tích, chỉ ra nguyên nhân của những hạn chế, vướng mắc, khuyết điểm trong sản xuất kinh tế; đồng thời, xác định những giải pháp để tích cực khắc phục. Bắt đầu từ việc kiểm kê, điều tra, khảo sát lại điều kiện đất đai, khí hậu và chất lượng 18.000 ha vườn cây, nơi nào vườn cây kém phát triển, không hiệu quả do đất đai và thời tiết không phù hợp, thì lập đề án chuyển đổi sang cây trồng phù hợp hiệu quả hơn; nơi nào do kỹ thuật trồng, chăm sóc và đầu tư chưa đúng quy trình kỹ thuật, thì tăng cường cán bộ sâu sát dân, bồi dưỡng, hướng dẫn kỹ thuật, đầu tư chăm sóc phục hồi để vườn cây phát triển. Vì vậy 4 trung đoàn trồng cà phê đã đưa được năng suất từ 2,3 tấn quả tươi /1 ha, lên 7,8 tấn/ ha; có vườn đã đạt 10 tấn/ha. Từ kết quả kiểm tra chất lượng vườn cây, Binh đoàn đã kịp thời có quyết định dừng đầu tư, chuyển đổi 6.449 ha điều ở EASúp, qua đó đã tiết kiệm được hàng chục tỷ đồng.

Đi liền với sự quan tâm giúp đỡ của trên, Binh đoàn đã từng bước đổi mới cơ chế quản lý, điều hành sản xuất, kinh doanh theo hướng mở rộng quyền chủ động cho các nông trường, xí nghiệp và người lao động. Kiên quyết lãnh đạo, chỉ đạo chuyển đổi phương thức khoán (từ khoán công đoạn sang khoán ổn định lâu dài) để các hộ dân nhận khoán chủ động đầu tư chăm sóc, yên tâm gắn bó và thực sự làm chủ vườn cây, từng bước chuyển dần sang kinh tế hộ gia đình. Nông trường giữ chức năng làm dịch vụ hai đầu, chuyển giao kỹ thuật, cung cấp giống, bảo vệ thực vật và tiêu thụ sản phẩm. Các cơ quan và đơn vị tích cực vận động nhân dân trồng xen cây lương thực, cây hoa màu trên diện tích nhận khoán. Có hàng trăm hộ gia đình đã trở nên giàu có nhờ trồng xen lúa và giống khoai lang Nhật Bản. Đặc biệt, vùng dự án EASúp, nhờ trồng xen lúa mà nhiều hộ gia đình đã có thu nhập hàng trăm triệu đồng một năm. Điển hình như gia đình ông Nguyễn Văn Chu (Tư Chu) ở Nông trường 737 đạt 85 tấn lúa/ năm; ông Nguyễn Văn Rịt đạt trên 60 tấn/ năm; đa số các hộ còn lại đều đạt trung bình từ 5 đến 20 tấn/ năm.

Đời sống kinh tế của hầu hết các hộ dân trong vùng dự án KT-QP của Binh đoàn còn thấp so với mặt bằng chung xã hội. Làm sao để dân thoát nghèo, yên tâm gắn bó với các vùng dự án, luôn là nỗi lo thường trực đối với từng cán bộ, cơ quan và đơn vị. Binh đoàn đã phối hợp với chính quyền các tỉnh Đăk Lăk, Đăk Nông, Bình Phước lo cho hơn 4.000 hộ dân có đất làm nhà, đất sản xuất và tham gia nhận khoán trồng, chăm sóc hàng ngàn héc-ta cây công nghiệp, ổn định từng cụm tuyến dân cư. Hằng năm, Binh đoàn thực hiện hỗ trợ người nghèo, hỗ trợ khắc phục hậu quả thiên tai, hỗ trợ giống vốn... với số tiền lên tới hàng trăm triệu đồng. Tuy nhiên, những giải pháp đó mới chỉ là  tạm thời; hướng giải quyết cơ bản vấn đề này về lâu dài vẫn là sự nỗ lực của Binh đoàn và sự quan tâm phối hợp giải quyết của các cơ quan chức năng. Bộ Tư lệnh Binh đoàn và các cơ quan đã kiên trì, tích cực thực hiện nhiều biện pháp, tranh thủ sự giúp đỡ của Bộ Quốc phòng và các cơ quan Nhà nước, triệt để khai thác các chính sách ưu đãi của Chính phủ đối với các đoàn KT-QP, các doanh nghiệp vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số để huy động các nguồn vốn, từng bước tháo gỡ khó khăn, duy trì phát triển sản xuất, ổn định cuộc sống của nhân dân trên địa bàn.

Cùng với việc hướng dẫn, giúp dân phát triển kinh tế, Binh đoàn luôn chăm lo bảo đảm các vấn đề xã hội và xây dựng cơ sở chính trị địa phương. Hệ thống nhà trẻ, mẫu giáo, trường học, trạm xá, đường giao thông luôn được củng cố và phát triển; tuy còn những khó khăn, nhưng hầu hết con em người lao động trong vùng dự án đều được đến lớp học tập. Binh đoàn đã kết hợp bố trí, sắp xếp lực lượng lao động để hình thành thôn bản, làng xã; phối hợp với địa phương bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ trong hệ thống chính trị ở cơ sở. Đến nay, Binh đoàn đã thành lập được 3 xã với 28 thôn, bàn giao cho địa phương quản lý. Người lao động của Binh đoàn đã được thụ hưởng các chính sách xã hội của xã biên giới, vùng sâu, vùng xa; một làng đồng bào dân tộc S'Tiêng đã được xây dựng thành làng văn hóa.

Gắn liền với yêu cầu học tập và làm theo tấm gương đạo đức "yêu nước, thương dân" của Hồ Chí Minh, Binh đoàn đã chú trọng giáo dục, bồi dưỡng cho mọi cán bộ, đảng viên, quần chúng nêu cao ý thức, trách nhiệm, tình cảm gắn bó, cống hiến, hy sinh phấn đấu vì hạnh phúc của nhân dân và tăng cường công tác dân vận gắn với quá trình tổ chức sản xuất. Hiệu quả công tác dân vận là một tiêu chí quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của các tập thể và cá nhân. Cùng với sự chuyển biến tích cực trong quá trình thực hiện nhiệm vụ KT-QP, hiệu quả thực hiện CVĐ ở Binh đoàn còn được thể hiện nổi bật trong thực hiện công tác dân vận, nhất là trong giúp dân phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai. Trận lũ quét lịch sử năm 2007 đã biến vùng EASúp tỉnh Đăk Lăk trở thành một biển nước mênh mông; tính mạng và tài sản của nhân dân từng giờ, từng phút bị đe dọa một cách nghiêm trọng. Không quản ngại hy sinh, đêm tối, cán bộ, chiến sĩ Binh đoàn đã len lỏi đến từng hộ dân để cứu người; riêng kíp ca-nô cứu trợ của Thiếu úy Nguyễn Xuân Nghiễm sau một đêm đã cứu được 42 người khỏi bị dòng nước cuốn trôi. Cũng trong đêm đó, y tá Hoàng Thị Bình cùng kíp trực của Bệnh xá E.737 thuộc Binh đoàn, trong điều kiện bị nước bao vây bốn phía, tuy chưa có nghiệp vụ đỡ đẻ, song đã nêu cao y đức, trí thông minh, cứu sống được 2 mẹ con sản phụ trong một ca đẻ ngược... Những việc làm trên là tiêu biểu cho rất nhiều hành động tốt đẹp của cán bộ, chiến sĩ Binh đoàn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ và trong quan hệ với đồng bào các dân tộc trên địa bàn công tác.

Việc tổ chức thực hiện nghiêm túc CVĐ "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" trong gần 2 năm qua đã góp phần khơi dậy những giá trị đạo đức tốt đẹp của "Bộ đội Cụ Hồ" trong cán bộ, đảng viên, quần chúng của Binh đoàn 16. Những giá trị đó đang ngày càng phát huy tác dụng tích cực đối với việc xây dựng Binh đoàn về chính trị, tinh thần; tăng cường niềm tin và nghị lực cho cán bộ, chiến sĩ Binh đoàn vượt qua mọi khó khăn, thách thức, phấn đấu hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ KT-QP trên một địa bàn chiến lược của Tổ quốc.

Thiếu tướng Trần Đình Hạng

Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Binh đoàn