Giáo dục quốc phòng- an ninh (GDQP-AN) là một trong những nội dung quan trọng hàng đầu, nhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm của công dân, nhất là đội ngũ cán bộ, đảng viên đối với nhiệm vụ QP-AN, xây dựng nền quốc phòng toàn dân (QPTD), thế trận QPTD gắn với thế trận an ninh nhân dân, bảo vệ Tổ quốc.

Nhận thức rõ điều đó và xuất phát từ đặc điểm có tính đặc thù của một tỉnh thuộc khu vực Tây Nguyên, Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh Gia Lai đã xác định, công tác GDQP-AN phải gắn trực tiếp với đặc điểm địa bàn. Trên cơ sở các chỉ thị, nghị định của Đảng, Chính phủ và các văn bản chỉ đạo của Quân khu 5, Tỉnh ủy, ủy ban nhân dân Tỉnh kịp thời đề ra chủ trương, chỉ thị, hướng dẫn triển khai thực hiện công tác này. Hội đồng GDQP-AN các cấp được thành lập, thường xuyên được củng cố, đã phát huy tốt vai trò tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền cùng cấp từng bước đưa công tác GDQP-AN vào nền nếp. Các cơ quan chức năng tập trung rà soát, phân loại, đánh giá số lượng, chất lượng cán bộ, lập kế hoạch tổ chức bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho các đối tượng theo phân cấp. Hằng năm, Tỉnh cử cán bộ thuộc đối tượng 1 tham gia các lớp bồi dưỡng kiến thức QP-AN tại Học viện Quốc phòng và đối tượng 2 bồi dưỡng ở Trường Quân sự Quân khu 5, bảo đảm chỉ tiêu và đúng thành phần quy định. Cán bộ đối tượng 3 được tổ chức bồi dưỡng tại Trường Quân sự Tỉnh; đối tượng 4, 5 học tại Trung tâm bồi dưỡng chính trị các huyện (thành phố, thị xã). Riêng các lớp bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho đối tượng 4, 5 được cấp huyện tổ chức theo các hình thức khác nhau; trong đó, mô hình tổ chức lớp học theo cụm xã của huyện Kông Chro đã phát huy hiệu quả tốt. Đội ngũ cán bộ, đảng viên sau khi được bồi dưỡng kiến thức QP-AN đã nâng cao ý thức, trách nhiệm và vận dụng tốt kiến thức quân sự, QP-AN đã học trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ xây dựng nền QPTD, thế trận QPTD gắn với thế trận an ninh nhân dân; xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh (huyện); thực hiện tốt hơn nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương, cơ sở, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn. Ngoài các đối tượng theo quy định, năm 2008, Tỉnh đã chủ động mở 2 lớp bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho 100 chức sắc, chức việc các tôn giáo; 1 lớp cho 80 già làng, trưởng thôn, buôn; 1 lớp cho cán bộ lãnh đạo các doanh nghiệp cổ phần (nhà nước không nắm cổ phần chi phối) và chủ một số doanh nghiệp tư nhân trên địa bàn (riêng Thành phố Pleiku thí điểm mở 1 lớp cho 100 đoàn viên, thanh niên đường phố). Trong thời gian tới, Tỉnh dự kiến tiếp tục mở rộng diện bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho chức sắc, chức việc tôn giáo và chủ các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế.

GDQP-AN cho học sinh, sinh viên được thực hiện đúng quy định. Học sinh ở 31/31 trường trung học phổ thông được học môn GDQP-AN theo chương trình, nội dung đã ban hành. Hàng nghìn sinh viên trường Cao đẳng Sư phạm, Đại học Nông lâm thành phố Hồ Chí Minh (phân hiệu tại Gia Lai) và các trường trung học chuyên nghiệp, trung cấp nghề đều hoàn thành chương trình GDQP-AN với kết quả tốt. Mặc dù chưa tổ chức được học rải trong khối trung học phổ thông, nhưng chất lượng GDQP-AN đã từng bước được nâng lên, giúp học sinh, sinh viên nâng cao lòng yêu nước, yêu chế độ XHCN, trân trọng lịch sử, truyền thống của dân tộc, xây dựng cho các em ý thức sống và làm việc theo pháp luật.

Gia Lai là tỉnh có đông đồng bào các dân tộc thiểu số, trình độ dân trí thấp, đời sống còn gặp nhiều khó khăn. Các thế lực thù địch đang lợi dụng những đặc điểm trên và kẽ hở của ta trong việc tổ chức thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước để tuyên truyền, kích động một bộ phận đồng bào vượt biên trái phép, biểu tình, gây rối, hòng làm mất ổn định an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Do đó, thực hiện tốt GDQP-AN cho các tầng lớp nhân dân có ý nghĩa quan trọng, thiết thực. Trong thời gian qua, công tác này được Tỉnh tiến hành bằng nhiều hình thức phong phú, như: lồng ghép chương trình giáo dục, tuyên truyền, phổ biến pháp luật ở cụm dân cư với GDQP-AN, kết hợp tổ chức tuyên truyền tập trung với tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông ở địa phương (báo, đài truyền thanh, truyền hình) và hoạt động của các đội tuyên truyền cơ sở. Tỉnh đã thành lập các đội xung kích, ngoài việc biểu diễn văn hóa, văn nghệ, còn phối hợp với các tổ, đội công tác cơ sở tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước đến với đông đảo đồng bào, nhất là đồng bào vùng sâu, vùng xa. Riêng đội xung kích thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh đã phối hợp với Bộ đội Biên phòng tuyên truyền, hướng dẫn đồng bào bằng 2 thứ tiếng (Ba Na và Jơ Rai) đến từng buôn, làng.

Bên cạnh kết quả đạt được, công tác GDQP-AN của Gia Lai còn những mặt hạn chế, bất cập. Đó là, nhận thức của một bộ phận cán bộ, đảng viên các cấp, các ngành ở địa phương về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc chưa sâu, nên chưa quan tâm đúng mức đến công tác GDQP-AN. Hiệu quả hoạt động của một số Hội đồng GDQP-AN cấp huyện, Hội đồng Nghĩa vụ Quân sự cấp xã (kiêm nhiệm công tác GDQP-AN) còn hạn chế. Việc tổ chức bồi dưỡng kiến thức QP-AN có lớp chưa chặt chẽ, hiệu quả chưa cao, có nơi còn mang tính hình thức. Chất lượng GDQP-AN cho học sinh, sinh viên chưa đều, cá biệt còn có tình trạng “thanh toán chương trình”; đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất chưa bảo đảm cả về số lượng, chất lượng… GDQP-AN cho các tầng lớp nhân dân, nhất là đồng bào vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, vùng có đông đồng bào tôn giáo chưa đi vào chiều sâu, thiếu tính thuyết phục.

Xuất phát từ những vấn đề trên, thời gian tới, để nâng cao chất lượng công tác GDQP-AN, Tỉnh tập trung thực hiện một số giải pháp chủ yếu sau.

Một là, tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của các cấp ủy, nhất là cấp ủy cơ sở đối với công tác GDQP-AN toàn dân. Đây là nhân tố có ý nghĩa quyết định. Thực tiễn ở Gia Lai cho thấy, nơi nào cấp ủy, chính quyền quan tâm lãnh đạo, có kế hoạch cụ thể, biện pháp sát hợp, thì ở đó GDQP-AN đạt kết quả tốt và ngược lại. Để nâng cao năng lực lãnh đạo của cấp ủy các cấp, Tỉnh chú trọng quán triệt sâu sắc Chỉ thị số 12-CT/TW, ngày 03-5-2007 của Bộ Chính trị “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác GDQP-AN trong tình hình mới”; trong đó, quan tâm đặc biệt đến vai trò của các tổ chức đảng cơ sở ở những địa bàn vùng sâu, vùng xa và vùng có đông đồng bào các dân tộc thiểu số; phát huy hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện của cấp ủy và đội ngũ bí thư. Theo đó, cấp ủy cơ sở tổ chức quán triệt nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là đội ngũ cán bộ chủ chốt các cấp, các ngành về đường lối, quan điểm của Đảng đối với nhiệm vụ QP-AN, Nghị quyết Trung ương 8 (khóa IX) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”. Đồng thời, quan tâm củng cố, xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở, chú trọng việc phát triển đảng trong lực lượng dân quân, tự vệ, lực lượng dự bị động viên, nhất là ở vùng nông thôn, vùng đồng bào các dân tộc thiểu số.

Hai là, tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan, ban, ngành chức năng trong việc tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Trên cơ sở quán triệt kỹ các văn bản, hướng dẫn của cơ quan cấp trên về GDQP-AN, cơ quan quân sự, công an các cấp với vai trò là tham mưu nòng cốt cần có kế hoạch cụ thể, nhằm phát huy hiệu quả làm tham mưu của các cơ quan, ban, ngành chức năng, nhất là Hội đồng GDQP-AN. Sự phối hợp của các cơ quan phải thường xuyên, nội dung phải toàn diện, trước hết là công tác lập kế hoạch, triển khai và tổ chức thực hiện. Căn cứ vào tình hình cụ thể của địa phương, các cơ quan chức năng tham mưu cho Tỉnh tổ chức mở lớp bồi dưỡng kiến thức QP-AN đúng đối tượng, khắc phục kịp thời tình trạng cán bộ trong nhiệm kỳ công tác không được tham gia bồi dưỡng kiến thức QP-AN; đồng thời, gắn tiêu chí tham gia bồi dưỡng kiến thức QP-AN với việc xem xét, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ. Việc phối hợp giữa các cơ quan, ban, ngành chức năng trong việc rà soát, phân loại đối tượng bồi dưỡng kiến thức QP-AN cần được tiến hành thường xuyên, nhất là việc tuyển chọn, cử cán bộ tham gia các lớp bồi dưỡng do cấp trên tổ chức. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ trong công tác tổ chức các lớp bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ, tập trung vào số cán bộ chủ chốt các cấp, các ngành và cán bộ cơ sở. Bên cạnh đó, cần thực hiện tốt quy chế phối hợp hoạt động giữa các cơ quan, đơn vị thuộc lực lượng vũ trang, trong đó nòng cốt là bộ đội địa phương, bộ đội biên phòng, dân quân, tự vệ với lực lượng công an trong công tác GDQP-AN và thực hiện công tác bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở địa phương, cơ sở.

Ba là, thường xuyên đổi mới hình thức, phương pháp GDQP-AN cho các đối tượng, nhất là cán bộ cơ sở và đồng bào các dân tộc thiểu số vùng sâu, vùng xa. Đội ngũ cán bộ cơ sở có vai trò rất quan trọng, nhất là đối với một địa bàn trọng điểm như Gia Lai. Ngoài việc tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, cán bộ cơ sở còn là những người trực tiếp tổ chức, hướng dẫn nhân dân trong sản xuất và thực hiện nghĩa vụ công dân. Muốn việc GDQP-AN đến với đông đảo các tầng lớp nhân dân, trước hết đội ngũ cán bộ cơ sở phải là những người được quan tâm bồi dưỡng kiến thức QP-AN và nhiệm vụ bảo vệ địa bàn. Tỉnh có kế hoạch phấn đấu đến năm 2010, 100% cán bộ cơ sở được tham gia bồi dưỡng kiến thức QP-AN. Đối với công tác GDQP-AN cho các tầng lớp nhân dân, cần có sự đổi mới hình thức, phương pháp tuyên truyền, cả tuyên truyền trực tiếp và tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, sát thực với từng đối tượng. Về nội dung, cần tập trung làm rõ âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch đối với đồng bào Tây Nguyên; đồng thời, tuyên truyền để đồng bào hiểu sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với việc thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, QP-AN trên địa bàn. Phương pháp tuyên truyền phải dễ hiểu, dễ nhớ, cụ thể, sát với đời sống và phong tục, tập quán của từng dân tộc, tôn giáo. Muốn thế, trong quá trình thực hiện, cần phát huy vai trò của đội ngũ các già làng, trưởng thôn, buôn, các vị chức sắc, chức việc tôn giáo. Cán bộ các đội công tác cơ sở cần phải thông thạo tiếng dân tộc, hiểu phong tục, tập quán của đồng bào, gần dân, sát dân để phục vụ tốt việc tuyên truyền, vận động đồng bào... Đối với nhân dân vùng có đạo, cán bộ cần tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, chủ động giải thích để nhân dân hiểu rõ về chính sách tự do tín ngưỡng, tôn giáo của Đảng và Nhà nước; đồng thời, vạch mặt những kẻ xấu lợi dụng sự thiếu hiểu biết của đồng bào để lừa mỵ, lôi kéo, phá hoại cuộc sống yên bình của nhân dân. Bên cạnh đó, quan tâm xây dựng đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên ở cơ sở, làm nòng cốt trong việc tuyên truyền, vận động đồng bào ở những địa bàn trọng điểm.

Trên cơ sở những giải pháp tổng hợp, sát với đặc điểm địa phương, công tác GDQP-AN của Gia Lai nhất định sẽ phát triển lên một bước mới, góp phần xây dựng nền QPTD vững mạnh, tạo cơ sở thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương; giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn.

Đại tá Dương Văn Trang

Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy

Chỉ huy trưởng BCHQS Tỉnh