Biên giới quốc gia là “phên dậu”, “cửa ngõ” của đất nước; quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia là nhiệm vụ thiêng liêng có ý nghĩa chiến lược vô cùng quan trọng đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Ngay sau khi kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi, lập lại hòa bình trên miền Bắc (1954), Đảng và Nhà nước ta đã quan tâm đặc biệt đến nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia và nội địa (Nghị quyết số 58/NQ-TW, ngày 19-1-1958 của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng - khóa II). Ngày 3-3-1959, Thủ tướng Chính phủ ra Nghị định số 100/TTg về việc thành lập lực lượng Công an nhân dân vũ trang (nay là Bộ đội Biên phòng- BĐBP), trong đó nêu rõ: “Thống nhất các đơn vị bộ đội đang làm công tác bảo vệ nội địa, bảo vệ biên giới, giới tuyến và các đơn vị công an biên phòng, cảnh sát vũ trang thành một lực lượng vũ trang chuyên trách làm công tác biên phòng và bảo vệ nội địa, lấy tên là Công an nhân dân vũ trang  (CANDVT), do Bộ Công an trực tiếp chỉ đạo, quản lý”. Tại lễ thành lập lực lượng CANDVT (28-3-1959), Chủ tịch  Hồ Chí Minh tới dự và trong Lời huấn thị, Người nhấn mạnh: “Thành lập Lực lượng CANDVT là một thành công về đoàn kết và giúp đỡ lẫn nhau giữa bộ đội và công an”.

Ngay từ khi mới thành lập, lực lượng CANDVT đã được tổ chức tập trung thống nhất từ Trung ương đến cơ sở, bố trí thành 3 cấp: ở Trung ương có Ban Chỉ huy CANDVT Trung ương; cấp tỉnh (thành) có Ban Chỉ huy CANDVT tỉnh (thành); cấp cơ sở có các đồn biên phòng làm công tác quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia và các đơn vị CANDVT nội địa bảo vệ lãnh tụ cùng các mục tiêu quan trọng ở nội địa, giới tuyến. Từ đó đến nay, Đảng, Nhà nước luôn quan tâm theo dõi, tạo mọi điều kiện cho Lực lượng hoàn thành tốt nhiệm vụ, đáp ứng yêu cầu của tình hình trong và ngoài nước. Trải qua các giai đoạn lịch sử (1965-1975; 1975-1986; 1986-1995; 1995-đến nay), mặc dù có những thay đổi về tổ chức: lúc trực thuộc sự điều hành, quản lý của Bộ Công an, khi sang Bộ Quốc phòng..., nhưng BĐBP luôn đoàn kết một lòng, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân,  tuyệt đối tin tưởng và chấp hành mọi chỉ thị, nghị quyết của Đảng, xác định rõ trách nhiệm chính trị, vượt qua mọi gian khổ, hy sinh, tích cực phấn đấu, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, góp phần cùng quân, dân cả nước giữ vững chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới, biển đảo của Tổ quốc; ra sức xây dựng lực lượng không ngừng lớn mạnh và trưởng thành về mọi mặt, xứng đáng với niềm tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân.

 Trong công cuộc đổi mới, dưới ánh sáng của Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH và Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Biên phòng đã lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan, đơn vị thực hiện nghiêm túc chủ trương của Đảng, Nhà nước về xây dựng biên giới quốc gia hòa bình, hữu nghị, trên cơ sở thực hiện tốt các đối sách biên phòng nhằm ngăn chặn xung đột, giảm đối đầu, giảm hoạt động vũ trang; tăng cường hoạt động phòng chống gián điệp, chiến tranh tâm lý, triệt phá các tổ chức phản động; đấu tranh chống xâm canh xâm cư, lấn chiếm biên giới và chống các loại tội phạm ..., giữ vững độc lập chủ quyền, an ninh biên giới; đẩy mạnh công tác vận động quần chúng, đối ngoại biên phòng trên tuyến biên giới; đổi mới công tác xuất-nhập cảnh tại các cửa khẩu biên giới, phục vụ chủ trương mở rộng giao lưu, hợp tác với các nước láng giềng. Trên tuyến biển, đảo đã thành lập các hải đoàn, hải đội, tổ chức thêm các đồn, trạm biên phòng ở ven biển, hải đảo, tăng cường bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh trên các vùng biển của đất nước. Đặc biệt, giai đoạn từ 1995 đến nay, quán triệt quan điểm của Đảng về kết hợp quốc phòng, an ninh và đối ngoại,  bám sát phương châm vừa hợp tác, vừa đấu tranh, bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, củng cố biên giới hòa bình, hữu nghị với các nước láng giềng, BĐBP đã tích cực, chủ động tham mưu với Đảng và Nhà nước đàm phán với các nước láng giềng ký kết nhiều hiệp định, hiệp nghị để giải quyết các vấn đề còn tồn đọng trên biên giới, vùng biển, giữ vững chủ quyền lãnh thổ với nguyên tắc mềm dẻo, kiên trì, không để xảy ra đối đầu căng thẳng trên biên giới. Kết quả nổi bật là, BĐBP tích cực tham gia công tác phân giới cắm mốc tuyến biên giới Việt- Trung (hoàn thành tháng 12-2008); duy trì quản lý theo hiện trạng và triển khai công tác phân giới cắm  mốc tuyến biên giới Việt Nam-Cam-pu-chia; tăng cường quản lý và tăng dày cột mốc tuyến biên giới Việt Nam - Lào; tham mưu cho Đảng, Nhà nước phân định vịnh Bắc Bộ và các vùng biển chồng lấn bảo vệ tài nguyên đất nước; ngăn chặn, xử lý có hiệu quả nhiều vụ vượt biên, xâm nhập qua biên giới, xua đuổi, bắt giữ nhiều tàu thuyền nước ngoài vi phạm chủ quyền vùng biển nước ta. Các đồn, trạm biên phòng cửa khẩu quốc gia, quốc tế thực hiện cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian kiểm tra, kiểm soát người., phương tiện qua lại biên giới, cửa khẩu, đảm bảo chặt chẽ về an ninh nhưng thông thoáng, nhanh gọn, văn minh, lịch sự, phục vụ tốt yêu cầu hợp tác, phát triển, hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước. Các đơn vị biên phòng còn chủ động mở rộng quan hệ hợp tác với lực lượng bảo vệ biên giới các nước láng giềng, trao đổi thông tin tình hình, tổ chức quản lý, bảo vệ biên giới, phối hợp chống vượt biên, xâm nhập, chống tội phạm và giải quyết những vấn đề nảy sinh trên biên giới. Cùng với đó,  BĐBP trên các địa bàn biên giới tích cực làm tốt công tác tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền địa phương  xây dựng, củng cố hệ thống chính trị ở cơ sở, tham gia phát triển kinh tế- xã hội, xóa đói, giảm nghèo cho đồng bào biên giới, xây dựng vùng biên cương, biển đảo ngày càng phát triển về mọi mặt.

Trong công tác xây dựng lực lượng, Đảng ủy và Bộ Tư lệnh BĐBP luôn quán triệt sâu sắc quan điểm xây dựng quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ công tác xây dựng Đảng, xây dựng lực lượng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; đổi mới tác phong, phương pháp công tác; tăng cường trang bị kỹ thuật; không ngừng nâng cao đời sống tinh thần, vật chất cho bộ đội. Cùng với đó, công tác đào tạo cán bộ, nghiên cứu khoa học... được coi trọng, góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp, trình độ sẵn sàng chiến đấu của đơn vị, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới. Đặc biệt, những năm gần đây, Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Bộ Quốc phòng đã quan tâm tập trung xây dựng hành lang pháp lý, bao gồm Luật Biên giới quốc gia, Pháp lệnh BĐBP, các nghị định, chỉ thị quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới nói chung, cho công tác biên phòng nói riêng.

Trải qua 50 năm xây dựng, trưởng thành và không ngừng phấn đấu, các thế hệ cán bộ, chiến sỹ biên phòng đã lập được nhiều chiến công và thành tích vẻ vang. Với những thành tích đặc biệt xuất sắc trong sự nghiệp giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc, BĐBP đã vinh dự được Nhà nước tuyên dương đơn vị  Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân (12-1979); trao tặng Huân chương Sao Vàng (2-2004), hai Huân chương Độc lập (hạng Nhất: 1-1994, hạng Nhì: 8-1996), hai Huân chương Quân công (hạng Nhất: 3-1977, hạng Nhì: 8-1996). Cùng với đó, 135 đơn vị và 62 cá nhân được Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân; 595 lượt đơn vị và cá nhân được tặng thưởng Huân chương Quân công, Huân chương Chiến công và Huân chương Lao động; 13.243 lượt đơn vị và cá nhân được tặng cờ, bằng khen của Chính phủ, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an.

Trong giai đoạn mới của cách mạng, tình hình an ninh thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, tác động trực tiếp đến nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và an ninh biên giới, vùng biển của Tổ quốc. Các thế lực thù địch sẽ tăng cường đẩy mạnh chiến lược “ Diễn biến hòa bình”, lợi dụng các vấn đề dân tộc, tôn giáo để tiếp tục chống phá ta về mọi mặt, nhất là trên các địa bàn biên giới. Song song với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước, hoạt động của các loại tội phạm tiếp tục diễn biến phức tạp, nhất là tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia về chính trị, hình sự, vận chuyển ma túy, vũ khí, chất nổ, tiền giả, buôn bán phụ nữ, trẻ em qua biên giới ngày tinh vi, nguy hiểm hơn. Tình hình đó đặt ra cho BĐBP (lực lượng chuyên trách, nòng cốt làm nhiệm quản lý, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới) những yêu cầu nặng nề hơn. Phát huy truyền thống đơn vị Anh hùng, khắc phục những tồn tại, BĐBP tiếp tục nỗ lực phấn đấu thực hiện  xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao; trước mắt tập trung vào một số nội dung sau đây:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, hiệu lực quản lý của Nhà nước về biên giới quốc gia trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế. Đảm bảo sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp, về mọi mặt của Đảng đối với BĐBP và công tác biên phòng có ý nghĩa quyết định trong xây dựng nền biên phòng toàn dân vững mạnh gắn với xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận biên phòng toàn dân gắn với thế trận quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân trên các địa bàn biên giới. BĐBP cần tích cực, chủ động tham mưu cho Đảng ủy Quân sự Trung ương, Bộ Chính trị trong xây dựng chiến lược biên giới và chiến lược bảo vệ biên giới trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế, để tạo sự thống nhất về nhận thức và hành động trong xây dựng và bảo vệ biên giới quốc gia. Tiếp tục đề xuất với Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật về biên giới, tạo hành lang pháp lý để thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền an ninh, biên giới. Đồng thời, tích cực đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân ở địa bàn biên giới thực hiện tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tích cực, tự giác tham gia bảo vệ biên giới.

Hai là, quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về nhiệm vụ quốc phòng-an ninh, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ biên giới quốc gia thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước. Một mặt, BĐBP cần thực hiện tốt Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và “lời dạy của Bác đối với BĐBP", chăm lo xây dựng vững mạnh về mọi mặt; tích cực, chủ động nắm chắc tình hình, giải quyết có hiệu quả mọi tình huống xảy ra trên biên giới, vùng biển. Mặt khác, quản lý chặt chẽ đường biên, cột mốc, giữ vững an ninh chính trị, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và lợi ích quốc gia, đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội địa bàn biên giới. Quán triệt sâu sắc quan điểm: chủ động hội nhập quốc tế và khu vực theo tinh thần phát huy tối đa nội lực, tự chủ trong hội nhập, giữ vững định hướng XHCN, bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc, bảo đảm an ninh quốc gia, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo vệ môi trường... để vận dụng sáng tạo vào nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia. Phối hợp chặt chẽ với các lực lượng, nhất là bộ đội và công an (theo Quyết định 107/ 2003/TTg của Thủ tướng Chính phủ), phát huy sức mạnh tổng hợp của các cấp, các ngành, các lực lượng, xây dựng thế trận biên phòng toàn dân vững chắc, góp phần giữ vững độc lập, chủ quyền, an ninh biên giới trong mọi tình huống.

Ba là, chủ động phối hợp với các bộ, ngành đề xuất, kiến nghị với Đảng, Nhà nước đề ra chủ trương, quyết sách nhằm chấn hưng vùng biên giới, phát triển kinh tế-xã hội vùng biên, mở rộng giao lưu quốc tế, góp phần phát triển kinh tế-xã hội, ổn định đời sống nhân dân nơi biên giới. Trong kiểm soát các hoạt động ra vào biên giới, BĐBP cần chủ động phối hợp với các ngành chức năng thực hiện tốt chủ trương mở cửa hội nhập; chú trọng cải cách thủ tục hành chính, đảm bảo nguyên tắc, giữ vững an ninh chính trị, trật tự  kỷ cương, nhưng phải tạo điều kiện thông thoáng, thuận lợi cho hoạt động thông thương của người và phương tiện qua lại biên giới. Tăng cường giáo dục tinh thần cảnh giác trong cán bộ, chiến sĩ BĐBP và trong nhân dân trước những âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng chính sách  mở cửa hội nhập của nhà nước ta để chống phá cách mạng nước ta. Kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, phát hiện, xử lý hoạt động của các loại tội phạm và các hành vi xâm phạm chủ quyền và lợi ích quốc gia, bảo vệ chính sách mở cửa hội nhập kinh tế quốc tế của Đảng và Nhà nước.

Với những thành tích và truyền thống vẻ vang đã đạt được qua 50 năm xây dựng và trưởng thành, trong giai đoạn mới của cách mạng, toàn thể cán bộ, chiến sĩ BĐBP tiếp tục nỗ lực phấn đấu giành nhiều thành tích mới, xứng đáng với truyền thống của lực lượng BĐBP Việt Nam anh hùng, với lời căn dặn của Bác Hồ trong buổi lễ thành lập lực lượng: “Đoàn kết cảnh giác/ Liêm chính, kiệm cần/ Hoàn thành nhiệm vụ/ Khắc phục khó khăn/ Dũng cảm trước địch/ Vì nước quên thân/ Trung thành với Đảng/ Tận tụy với dân".

Thiếu tướng, ThS. TRẦN HOA

Tư lệnh Bộ đội Biên phòng