Bình Phước là một tỉnh miền núi, biên giới, nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam; có vị trí chiến lược quan trọng về chính trị, kinh tế, văn hoá-xã hội và quốc phòng–an ninh đối với cả nước. Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, những năm qua, Tỉnh đã nỗ lực phấn đấu, đạt nhiều thành tựu trên các lĩnh vực. Tuy nhiên, trong bối cảnh đất nước hội nhập kinh tế quốc tế, đẩy mạnh CNH, HĐH, Tỉnh còn nhiều khó khăn, bất cập. Đáng chú ý, vấn đề dân tộc, tôn giáo vẫn diễn biến phức tạp; tình trạng khiếu kiện đông người, khiếu kiện vượt cấp vẫn chưa giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh nông thôn, an ninh chính trị và trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn. Do đó, yêu cầu tăng cường quốc phòng-an ninh, xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc, xây dựng lực lượng vũ trang (LLVT) địa phương vững mạnh, là một đòi hỏi tất yếu. Nổi lên hiện nay, Tỉnh phải tập trung xây dựng, nâng cao chất lượng tổng hợp của lực lượng dân quân, tự vệ (DQTV) và lực lượng dự bị động viên (DBĐV), trước hết là chất lượng chính trị, bảo đảm để các lực lượng này thực sự trở thành nòng cốt của nền quốc phòng toàn dân trên địa bàn và là chỗ dựa tin cậy của cấp ủy, chính quyền, nhân dân ở địa phương, cơ sở.

Nhằm thực hiện chủ trương đó, Tỉnh uỷ Bình Phước đã tổ chức quán triệt sâu sắc Chỉ thị 16-CT/TW ngày 05-10-2002 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (Khoá IX) và Hướng dẫn số 01-HD/TW của Đảng uỷ Quân sự Trung ương "Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với  lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV trong tình hình mới" tới mọi cấp uỷ, chính quyền, ban, ngành, LLVT từ Tỉnh đến cơ sở; ra Nghị quyết số 06-NQ/TU của Tỉnh uỷ lãnh đạo việc tổ chức thực hiện; đồng thời, chỉ đạo cấp uỷ, chính quyền các cấp, các cơ quan, đơn vị hành chính sự nghiệp, đơn vị kinh tế, doanh nghiệp trên địa bàn gắn nhiệm vụ xây dựng lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV với việc kiện toàn, nâng cao chất lượng của hệ thống chính trị ở cơ sở. Định kỳ 6 tháng và hằng năm, cấp uỷ, chính quyền các cấp đánh giá kết quả thực hiện nghị quyết, kế hoạch và xác định chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng xây dựng lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV. Cùng với đó, Tỉnh uỷ chỉ đạo các cấp uỷ ra nghị quyết chuyên đề về thực hiện Chỉ thị 16-CT/TW; yêu cầu hằng năm có chủ trương lãnh đạo, hướng dẫn tổ chức thực hiện sát với cơ sở; xem kết quả xây dựng lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV là một mặt quan trọng để đánh giá kết quả lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ quân sự-quốc phòng (QS-QP) của tổ chức đảng và vai trò, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ chủ trì các cấp. Ngoài ra, Tỉnh uỷ còn chỉ đạo các cấp định kỳ tổ chức sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm việc thực hiện Chỉ thị của Ban Bí thư một cách kịp thời; từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm để lãnh đạo, chỉ đạo sát hơn với đặc điểm, yêu cầu của từng cơ sở và nhiệm vụ trong từng thời kỳ.

Đối với lực lượng DQTV, Tỉnh coi trọng lãnh đạo, chỉ đạo kiện toàn, củng cố, xây dựng các chi bộ, tổ đảng quân sự đủ về số lượng, đúng cơ cấu, thành phần và không ngừng nâng cao chất lượng. Các huyện (thị) uỷ và cấp uỷ trực thuộc chủ động tạo nguồn phát triển đảng trong lực lượng DQTV, nhằm góp phần thực hiện chủ trương của Tỉnh ủy về xoá tình trạng thôn (ấp) “trắng” đảng viên, không có chi bộ và bảo đảm phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV. Cũng qua công tác phát triển đảng, các địa phương có kế hoạch cử tuyển những đồng chí DQTV là đảng viên tham gia nghĩa vụ quân sự, tạo nguồn cán bộ cho địa phương sau khi hoàn thành nhiệm vụ tại ngũ. Liên tục từ năm 2003 đến nay, Tỉnh duy trì 100% số xã (phường, thị trấn) có chi bộ hoặc tổ đảng quân sự. Hiện nay, toàn Tỉnh có 99/102 xã (phường, thị trấn) có chi bộ quân sự, 3 xã có tổ đảng quân sự; các đồng chí Bí thư đảng uỷ xã (phường, thị trấn) đều được bầu làm bí thư chi bộ quân sự. Các chi bộ quân sự thường xuyên được kiện toàn, củng cố cả về số lượng và chất lượng, thực hiện tốt chức năng tham mưu cho Đảng uỷ lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ QS-QP địa phương và lãnh đạo LLVT ở cơ sở hoàn thành mọi nhiệm vụ. Công tác giáo dục, quản lý, rèn luyện cấp uỷ, đảng viên đối với các chi bộ, tổ đảng quân sự luôn được đảng uỷ các xã (phường, thị trấn) hết sức coi trọng. Kết quả phân loại tổ chức đảng và chất lượng đảng viên hằng năm: 100% chi bộ quân sự đạt trong sạch, vững mạnh; 100% số cấp uỷ và đảng viên thuộc các chi bộ, tổ đảng quân sự đủ tư cách hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Cùng với xây dựng tổ chức đảng trong lực lượng DQTV, Tỉnh chỉ đạo chặt chẽ việc củng cố, kiện toàn Ban Chỉ huy Quân sự xã (phường, thị trấn) và Ban Chỉ huy đội tự vệ theo đúng quy định. Theo cơ cấu, các đồng chí Bí thư Đảng uỷ được phân công trực tiếp làm chính trị viên. Toàn Tỉnh hiện nay có 100% số xã đội trưởng, 76,60% xã đội phó là đảng viên; cán bộ các Ban Chỉ huy Quân sự xã (phường, thị trấn), Ban Chỉ huy đội tự vệ đều có năng lực khá, được đào tạo cơ bản, có tinh thần trách nhiệm cao; 94,68% xã đội trưởng tham gia cấp uỷ địa phương. Công tác tập huấn, bồi dưỡng cán bộ DQTV được cấp uỷ các cấp quan tâm đúng mức, đáp ứng yêu cầu huấn luyện, giáo dục chính trị và hoạt động tác chiến trị an ở cơ sở. Thực hiện Chỉ thị của Bộ quốc phòng, Tỉnh đã mở 2 lớp đào tạo Chỉ huy trưởng quân sự xã (phường, thị trấn) cho 183 đồng chí và bố trí đúng chức danh đào tạo đạt 77,01%. Các chế độ đăng ký, quản lý, tuyển chọn DQTV được cấp ủy các cấp lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ. Việc xây dựng lực lượng DQTV đã quán triệt phương châm "vững mạnh, rộng khắp", bảo đảm có số lượng phù hợp, chất lượng chính trị và độ tin cậy ngày càng cao (tỷ lệ DQTV hiện nay đạt 1,81% tổng số dân; trong đó 14,86% là đảng viên). Các cấp ủy luôn coi trọng lãnh đạo làm tốt công tác giáo dục, bồi dưỡng đối với cán bộ, chiến sĩ DQTV về quan điểm, đường lối chính trị, quân sự của Đảng; các chỉ thị, nghị quyết, văn bản của trên và của địa phương về nhiệm vụ QS-QP và việc xây dựng lực lượng DQTV; đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức về tình hình, nhiệm vụ, đề cao cảnh giác với mọi âm mưu, thủ đoạn trong chiến lược “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Công tác huấn luyện quân sự đối với lực lượng DQTV được lãnh đạo, chỉ đạo theo phương châm "cơ bản, thiết thực, hiệu quả", sát thực tế địa phương; huấn luyện thuần thục theo kế hoạch chiến đấu trị an và các phương án phòng, chống cháy nổ, cháy rừng, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn,...

Đối với lực lượng DBĐV, Tỉnh tập trung lãnh đạo triển khai nghiêm túc Pháp lệnh về lực lượng DBĐV, Pháp lệnh Động viên công nghiệp và các văn bản quy phạm pháp luật khác về động viên của Nhà nước. Việc đăng ký, quản lý quân DBĐV được cấp uỷ, chính quyền các cấp lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, đúng với quy định của Chính phủ (đến tháng 11-2008, Tỉnh đã sắp xếp, biên chế theo chỉ tiêu Nhà nước giao đạt 100% đầu mối các đơn vị; trong đó, đúng chuyên nghiệp quân sự: 49,63%, gần đúng chuyên nghiệp quân sự: 20,1%; dự bị hạng I chiếm 82,26%, dự bị hạng II chiếm 17,74%). Trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng lực lượng DBĐV, Tỉnh đã chú trọng khoanh vùng động viên theo phương châm "gọn, gần, cán đâu quân đó". Việcbồi dưỡng nguồn sĩ quan dự bị được chỉ đạo triển khai chặt chẽ, từng bước khắc phục tình trạng thiếu về số lượng và mất cân đối về nhóm, ngành cán bộ. Hiện nay, tỷ lệ cán bộ DBĐV biên chế trong toàn Tỉnh đạt 85%. 5 năm qua, các cấp ủy đã tích cực tạo nguồn phát triển đảng trong lực lượng DBĐV; cấp ủy cơ sở chủ động tạo nguồn, bố trí quân nhân hoàn thành nghĩa vụ quân sự tại ngũ vào nguồn quy hoạch cán bộ địa phương, qua đó bồi dưỡng, phát triển đảng viên (năm 2008, tỷ lệ đảng viên trong lực lượng DBĐV toàn Tỉnh đạt 7,52%, tăng 3,4% so với năm 2002; 100% đại đội DBĐV có chi bộ; các tiểu đoàn có đảng ủy). Việc huy động, tổ chức huấn luyện, diễn tập, kiểm tra sẵn sàng chiến đấu cũng luôn được chỉ đạo chặt chẽ; chú trọng đổi mới phương thức quản lý quân DBĐV phù hợp với điều kiện mới (đăng ký thời gian tạm vắng; quản lý thông qua gia đình cán bộ, chiến sĩ; qua phúc tra và diễn tập phòng thủ cấp huyện, tỉnh, chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu;...).

Công tác bảo đảm chế độ, chính sách đối với lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV cũng được Tỉnh lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện thành nền nếp. Ngoài phần bảo đảm chi trả ngày công, tiền ăn, phụ cấp trách nhiệm,... cho các đối tượng theo đúng quy định của trên, Tỉnh còn chỉ đạo đầu tư xây dựng nhà ở, nhà làm việc, công cụ hỗ trợ cho cho các chốt DQTV làm nhiệm vụ trên tuyến biên giới; tạo điều kiện về đất sản xuất, vốn chăn nuôi cho gia đình cán bộ, chiến sĩ DQTV gặp khó khăn; đồng thời, chỉ đạo thực hiện tốt công tác chính sách đối với những dân quân, du kích tham gia sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước nhưng chưa được hưởng chế độ, chính sách của Nhà nước,v.v.     

Qua 5 năm thực hiện chỉ thị 16-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng, có thể khẳng định rằng, nhận thức của cấp uỷ, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể và nhân dân tỉnh Bình Phước về vai trò, vị trí của lực lượng DQTV, DBĐV ngày càng sâu sắc hơn. Công tác quản lý, xây dựng lực lượng đang đi vào chiều sâu; chất lượng tổng hợp, nhất là chất lượng chính trị của DQTV, DBĐV ngày càng được nâng cao. Lực lượng DQTV, DBĐV của Tỉnh đã và đang thực hiện tốt chức năng là công cụ bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền và nhân dân ở cơ sở, góp phần phòng, chống có hiệu quả chiến lược “Diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch trên địa bàn. Lực lượng DQTV trong Tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với Công an, Bộ đội Biên phòng, Binh đoàn 16 đẩy mạnh công tác tuần tra, truy quét, ngăn chặn có hiệu quả các hoạt động vi phạm Quy chế biên giới, các loại tội phạm; góp phần vô hiệu hoá hoạt động của các phần tử xấu, lợi dụng vấn đề dân tộc, dân chủ, nhân quyền để kích động, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc trên địa bàn, giữ vững ổn định chính trị, an ninh nông thôn và trật tự, an toàn xã hội trên tuyến biên giới cũng như nội địa. Lực lượng DQTV đã tích cực thực hiện công tác vận động quần chúng, tham gia tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật Nhà nước; làm gương cho đồng bào trong việc chấp hành chủ trương thu hồi đất phục vụ quy hoạch phát triển kinh tế; góp phần khắc phục tình trạng khiếu kiện đông người, vượt cấp từ địa phương, cơ sở. Cùng với đó, lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV của Tỉnh đã phát huy tốt vai trò nòng cốt trong phòng, chống lụt bão, cháy nổ, cháy rừng, cứu hộ, cứu nạn và tích cực góp phần xây dựng khu dân cư vùng đồng bào dân tộc ngày một văn minh, giầu đẹp.

Bên cạnh kết quả đã làm được, việc lãnh đạo xây dựng lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV ở Bình Phước cũng còn một số hạn chế, yếu kém. Nhận thức, trách nhiệm của một số cấp uỷ về thực hiện Chỉ thị 16 của Ban Bí thư còn chưa đầy đủ; năng lực lãnh đạo của một vài cấp uỷ cơ sở đối với công tác QS-QP địa phương còn hạn chế. Đó là nguyên nhân cơ bản dẫn đến chất lượng tổng hợp và sức chiến đấu của lực lượng DQTV, DBĐV tuy được nâng lên nhưng chưa vững chắc; trình độ tác chiến, hiệp đồng của DQTV chưa cao; khả năng phối hợp hoạt động của các lực lượng trên địa bàn ở một số cơ sở, có lúc chưa chặt chẽ. Một số cấp uỷ, chính quyền chưa quan tâm đúng mức tới công tác QS-QP địa phương nói chung và việc xây dựng lực lượng DQTV, DBĐV nói riêng; cá biệt, còn có biểu hiện “khoán trắng” cho cơ quan quân sự.

Thời gian tới, các cấp uỷ, chính quyền tỉnh Bình Phước tiếp tục quán triệt và tổ chức thực hiện có hiệu quả Chỉ thị 16 của Ban Bí thư (Khoá IX), gắn với chương trình thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 (Khoá IX) về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Chủ động rút kinh nghiệm từ những việc đã làm được và chưa làm được, tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo củng cố, kiện toàn, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của chi bộ quân sự và đẩy mạnh công tác phát triển đảng trong lực lượng DQTV, DBĐV; đồng thời, làm tốt công tác giáo dục chính trị, động viên tư tưởng; nâng cao hiệu quả quản lý, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu;... xây dựng lực lượng DQTV, DBĐV ngày càng vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Đại tá VÕ QUYẾT CHIẾN

Tỉnh ủy viên, Phó Bí thư thường trực ĐUQS,

Chính ủy BCHQS Tỉnh