Hệ thống tổ chức chỉ huy của quân đội ta được phân thành 3 cấp: phân đội, chiến thuật-chiến dịch (CT-CD), chiến dịch-chiến lược; trong đó, cấp CT-CD bao gồm: các trung đoàn, lữ đoàn, sư đoàn và tương đương (Ban Chỉ huy Quân sự cấp huyện, Bộ Chỉ huy Quân sự và Bộ Chỉ huy Biên phòng cấp tỉnh, vùng Hải quân, vùng Cảnh sát biển,...). Đây là thành phần lực lượng cơ bản, nòng cốt của quân đội ta, có thể nằm trong đội hình của cấp trên (quân khu, quân đoàn, quân chủng, binh chủng, Bộ đội Biên phòng...), hoặc độc lập chiến đấu, công tác trên địa bàn cả  nước. Đội ngũ cán bộ cấp CT-CD là lực lượng lãnh đạo, chỉ huy, quản lý đơn vị thực hiện các nhiệm vụ: huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ), chiến đấu, phục vụ chiến đấu và các nhiệm vụ khác, cả trong thời bình và thời chiến. Chất lượng tổng hợp, trình độ SSCĐ, sức mạnh chiến đấu, khả năng hoàn thành nhiệm vụ của từng đơn vị phụ thuộc vào năng lực lãnh đạo, chỉ huy, quản lý của đội ngũ cán bộ, bởi “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”¹ và “công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”². Do vậy, xây dựng đội ngũ cán bộ cấp CT-CD vững mạnh là yêu cầu vừa cấp thiết, vừa cơ bản lâu dài; trong đó, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ có vai trò đặc biệt quan trọng, là biện pháp chủ yếu để bổ sung số lượng, cải thiện cơ cấu, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ.

Để không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng và tuyển chọn cán bộ đào tạo cấp CT-CD, chúng ta cần thực hiện đồng bộ tất cả các khâu; trong đó, công tác tạo nguồn cán bộ đào tạo là khâu rất quan trọng. Thực hiện tốt khâu này sẽ tạo được số lượng nguồn dồi dào, phong phú về cơ cấu, chất lượng tốt, làm cơ sở để tuyển chọn học viên đào tạo đủ số lượng, có cơ cấu phù hợp, chất lượng  cao, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo tại nhà trường.

Cũng cần thấy rằng, công tác tạo nguồn và tuyển chọn cán bộ đào tạo cấp CT-CD có những điểm tương đồng, nhưng cũng có những điểm khác biệt với các nguồn đào tạo khác. Đối tượng nguồn đào tạo cấp CT-CD là những cán bộ đã được đào tạo cơ bản ở cấp phân đội (phần lớn có trình độ học vấn bậc đại học), đã trải qua quá trình  công tác ở đơn vị, nên cấp ủy, chỉ huy đơn vị hoàn toàn chủ động trong công tác tạo nguồn, không bị lệ thuộc vào địa phương như nguồn đào tạo cán bộ phân đội; việc tuyển chọn cán bộ vào nhà trường đào tạo  do các cơ quan chức năng và các học viện (chủ yếu là Học viện Lục quân, Học viện Chính trị, các học viện chuyên ngành) đảm nhiệm theo chỉ tiêu, kế hoạch, quy định, quy chế của Nhà nước, Bộ Quốc phòng (BQP).   

Nhận thức đầy đủ vấn đề trên, những năm qua, công tác tạo nguồn và tuyển chọn cán bộ đào tạo cấp CT-CD được cấp ủy, chỉ huy đơn vị, cơ quan chức năng các cấp, các học viện trong quân đội triển khai thực hiện chặt chẽ, chất lượng ngày càng cao. Trên cơ sở rà soát, đánh giá đúng thực trạng đội ngũ cán bộ cấp CT-CD hiện có, căn cứ vào nhiệm vụ chính trị, nhu cầu tổ chức biên chế, chỉ tiêu tuyển sinh hằng năm, các cơ quan, đơn vị đã chủ động xây dựng kế hoạch tuyển chọn, bồi dưỡng nguồn đào tạo, báo cáo cấp trên phê duyệt và tổ chức thực hiện theo đúng quy trình đã xác định. Nhìn chung, công tác tạo nguồn, bồi dưỡng nguồn cán bộ đào tạo cấp CT-CD được các đơn vị thực hiện đúng quy định của BQP về đối tượng và tiêu chuẩn (độ tuổi, cấp bậc, chức vụ, thời gian giữ chức, trình độ học vấn...); việc xét duyệt nhân sự nguồn đào tạo được tiến hành dân chủ, công khai, đúng nguyên tắc, quy chế...Các học viện đã tổ chức bước tuyển chọn tiếp theo (tổ chức thi tuyển, gọi học viên nhập học) bảo đảm chu đáo, chặt chẽ, nghiêm túc, đúng thủ tục. Hằng năm, tuyển chọn được số lượng cán bộ đào tạo đạt chỉ tiêu kế hoạch, chất lượng nhìn chung bảo đảm theo tiêu chuẩn quy định cho từng đối tượng cán bộ (quân sự, chính trị, chuyên môn nghiệp vụ); hầu hết cán bộ chỉ huy, quản lý cấp trung đoàn, sư đoàn được đào tạo đúng cương vị...Nhờ vậy và cùng với việc tổ chức đào tạo nghiêm túc, chúng ta đã đào tạo được hàng ngàn cán bộ, kịp thời bổ sung về số lượng, nâng cao chất lượng, cải thiện cơ cấu, đáp ứng yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội, trực tiếp là đội ngũ cán bộ cấp CT-CD. Cán bộ ra trường về các đơn vị đã phát huy tốt kiến thức đã học, hoàn thành chức trách, nhiệm vụ trên cương vị công tác được giao, thực sự là lực lượng nòng cốt trong đội ngũ cán bộ, cũng như trong thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị.     

Bên cạnh kết quả đạt được, công tác tạo nguồn và tuyển chọn học viên đào tạo cấp CT-CD còn những hạn chế. Đó là, nhận thức, trách nhiệm của một số cấp ủy, cán bộ chủ trì, cơ quan chức năng ở một số cơ quan, đơn vị về công tác đào tạo nói chung, tạo nguồn và tuyển chọn cán bộ đi đào tạo nói riêng chưa đầy đủ. Quy định về đối tượng, tiêu chuẩn tuyển chọn có lúc chưa thật sát với thực tế nguồn; một số đơn vị còn muốn cấp trên điều chỉnh, vận dụng một số tiêu chí, điều kiện tuyển chọn theo thực tế ở đơn vị mà chưa chú trọng bồi dưỡng, nâng cao chất lượng nguồn để đáp ứng yêu cầu tạo nguồn cán bộ ngày càng cao; hoặc cử cán bộ đi học chưa sát với quy hoạch sử dụng. Tổ chức lập kế hoạch và bồi dưỡng nguồn còn bị động, lúng túng, nhất là nội dung, hình thức, phương pháp; một số đối tượng nguồn không được chuẩn bị đủ theo tiêu chí tuyển chọn (thường nguồn cơ quan chưa qua thực tế chỉ huy, lãnh đạo đơn vị) và có xu hướng “già” hơn. Bên cạnh đó, việc tuyển chọn học viên có lúc, có nơi chưa chặt chẽ, chưa đúng quy trình, quy định, nên chất lượng tuyển chọn học viên đào tạo không đồng đều và còn hạn chế, một số tiêu chuẩn có xu hướng giảm (cấp bậc, chức vụ thấp hơn quy định, kiến thức chỉ huy-tham mưu, chính trị, chuyên ngành còn bất cập với yêu cầu...). Việc bố trí, sử dụng cán bộ tốt nghiệp ra trường vẫn còn tình trạng phải xếp chồng, xếp xuống, chưa tạo được điều kiện để cán bộ phát huy kiến thức đào tạo; tỷ lệ cán bộ đào tạo cấp CT-CD tốt nghiệp ra trường chưa được bố trí, sử dụng đúng mục tiêu đào tạo vẫn còn cao (cán bộ chính trị 8,3%, chỉ huy-tham mưu 10,8%, chuyên môn nghiệp vụ 3,8%)...Hạn chế trên đây cùng với những khó khăn, vướng mắc trong công tác tạo nguồn và tuyển chọn cán bộ đào tạo thời gian qua là một trong những nguyên nhân làm cho chất lượng đào tạo cán bộ cấp CT-CD ở các học viện chưa được như mong muốn.

Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, xây dựng quân đội, xây dựng đội ngũ cán bộ trong tình hình mới; tiến trình cải cách giáo dục-đào tạo (GD-ĐT) của quốc gia, cũng như đổi mới và nâng cao chất lượng GD-ĐT trong quân đội đang đặt ra những yêu cầu rất cao cho công tác xây dựng đội ngũ cán bộ cấp CT-CD hiện nay. Để tiếp tục nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cấp CT-CD ngang tầm yêu cầu đòi hỏi, theo chúng tôi, cần tiếp tục đổi mới công tác tạo nguồn và tuyển chọn học viên đào tạo; trong đó, cần tập trung giải quyết tốt những vấn đề chủ yếu sau.    

Một là, tiếp tục quán triệt sâu sắc các quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước và các nghị quyết, chỉ thị của Đảng ủy Quân sự Trung ương, BQP về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, công tác cán bộ và GD-ĐT trong tình hình mới, trực tiếp là Nghị quyết 86/NQ-ĐUQSTW của Đảng ủy Quân sự Trung ương về GD-ĐT, Nghị quyết số 513-NQ/ĐUQSTW của Đảng ủy Quân sự Trung ương “Lãnh đạo triển khai tổ chức thực hiện Nghị quyết số 51-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa X) về tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam”. Trên cơ sở đó, tạo được sự thống nhất về nhận thức, thật sự coi đổi mới công tác tạo nguồn và tuyển chọn cán bộ đào tạo là yêu cầu vừa cấp bách, vừa cơ bản lâu dài, là khâu tác động trực tiếp đến nâng cao chất lượng đào tạo, gắn với bố trí, sử dụng và quá trình phát triển của cán bộ. Các cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chức năng các cấp, trực tiếp là đơn vị quản lý cán bộ, các học viện cần nhận thức sâu sắc và vận dụng sáng tạo những vấn đề cơ bản về chủ trương, phương hướng, nguyên tắc, nguyên lý giáo dục và công tác cán bộ của Đảng, Nhà nước, Quân đội vào công tác tạo nguồn và tuyển chọn học viên đào tạo, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng GD-ĐT và xây dựng đội ngũ cán bộ cấp CT-CD của quân đội trong tình hình mới. Mặt khác, kịp thời phát hiện và kiên quyết đấu tranh với những nhận thức sai trái, lệch lạc về công tác GD-ĐT trong quân đội, đặc biệt là việc nhận thức không đầy đủ, dẫn đến hạ thấp tiêu chuẩn tạo nguồn và tuyển chọn học viên đào tạo... Từ đó, xác định rõ trách nhiệm và quyền hạn của từng cấp, từng ngành, các học viện trong đổi mới công tác tạo nguồn và tuyển chọn cán bộ đào tạo, bảo đảm đúng quy trình, quy định, nguyên tắc, tạo được số lượng nguồn dồi dào, chất lượng cao, cơ cấu hợp lý, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ cấp CT-CD theo mục tiêu, yêu cầu đặt ra.  

Hai là, hoàn thiện quy trình đào tạo, gắn với sử dụng và phát triển các loại hình cán bộ cấp CT-CD để xác định nội dung, biện pháp đổi mới tạo nguồn và tuyển chọn học viên đào tạo. Trên cơ sở nắm vững phương hướng, mục tiêu GD-ĐT cán bộ các cấp và bám sát mục tiêu “đào tạo cấp CT-CD theo chức vụ, có bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức cách mạng trong sáng, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và nhân dân; có kiến thức sâu sắc về chuyên ngành, có trình độ ngoại ngữ, tin học, có tư duy sáng tạo, khả năng nghiên cứu, đề xuất các vấn đề thuộc quyền hạn, trách nhiệm được giao; có năng lực thực hành nhiệm vụ theo cương vị phụ trách”, cơ quan chức năng cần chủ động làm tham mưu cho BQP về xây dựng, hoàn thiện quy trình đào tạo, sử dụng và phát triển của các loại hình cán bộ cấp CT-CD  để làm cơ sở xác định các hình thức và bậc đào tạo. Tuy nhiên, hiện nay trong quân đội ta đang có nhiều hình thức và bậc đào tạo cán bộ, nhưng chủ yếu là: đào tạo cơ bản cấp phân đội có trình độ học vấn bậc đại học từ 4-6 năm, đào tạo cấp CT-CD và sau đại học (thạc sĩ, tiến sĩ) từ 2-4 năm, đào tạo cấp CD-CL 1 năm. Do vậy, cùng với việc hoàn thiện quy trình đào tạo cán bộ các cấp trong quân đội, cần tập trung rà soát, điều chỉnh, bổ sung các nội dung về công tác tạo nguồn và tuyển chọn cán bộ đào tạo cấp CT-CD cho phù hợp với quy trình, chương trình, nội dung GD-ĐT của BQP quy định.

Vấn đề rất quan trọng là phải xác định đúng đối tượng, tiêu chuẩn tuyển chọn, tạo cơ sở pháp lý cho việc tạo nguồn và tuyển chọn cán bộ đào tạo. Với nguồn đào tạo cán bộ cấp CT-CD, chỉ lựa chọn những cán bộ đã hoàn thành tốt nhiệm vụ ở cấp phân đội, có khả năng phát triển, nằm trong quy hoạch phát triển lên cấp trên. Các học viện tổ chức đào tạo theo chương trình, nội dung quy định, bảo đảm học viên sau khi tốt nghiệp ra trường đảm nhiệm cương vị chỉ huy, lãnh đạo, điều hành các chức vụ cấp CT-CD theo mục tiêu đào tạo.  

Ba là, nâng cao chất lượng xây dựng quy hoạch, kế hoạch tạo nguồn đào tạo cán bộ lãnh đạo, chỉ huy, quản lý cấp CT-CD, tạo cơ sở cho công tác tạo nguồn luôn chủ động, nền nếp, hiệu quả. Nghiên cứu, xây dựng quy hoạch tạo nguồn đào tạo đội ngũ cán bộ cấp CT-CD một cách hệ thống, toàn diện; dự kiến phương án bố trí, sắp xếp đội ngũ cán bộ; xác định đúng nguồn và bước đi, hướng sử dụng,... Qua đó, tạo thành quy trình liên hoàn trong tuyển chọn nguồn, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sắp xếp cán bộ theo trình tự hợp lý, đúng định hướng, luôn có đủ số lượng, cơ cấu cân đối giữa các loại hình cán bộ, chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ cấp CT-CD cả trước mắt và lâu dài, cả thời bình và thời chiến. Đối với các cơ sở đào tạo, nghiên cứu khoa học, cần quan tâm xây dựng quy hoạch tạo nguồn đào tạo tiến sĩ, thạc sĩ; nguồn bồi dưỡng công nhận giáo sư, phó giáo sư...

Trên cơ sở quy hoạch được cấp trên phê duyệt, các đơn vị chú trọng nâng cao chất lượng xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch tạo nguồn, tuyển chọn cán bộ đào tạo cấp CT-CD, trực tiếp là kế hoạch hằng năm (có ý nghĩa quyết định đến chất lượng, hiệu quả của quy hoạch tạo nguồn, tuyển chọn cán bộ đào tạo). Kế hoạch đó phải xác định rõ số lượng, trình độ, thời gian, hình thức đào tạo, những điều kiện còn thiếu về văn bằng, chứng chỉ ngoại ngữ của cán bộ đi đào tạo; đồng thời, nâng cao tính khả thi thực hiện kế hoạch, tránh những xáo trộn không cần thiết... Căn cứ vào tình hình thực tế, các đơn vị cần tạo điều kiện, bố trí bồi dưỡng ngoại ngữ, tổ chức tốt dự khóa cho nguồn đào tạo cán bộ cấp CT-CD. Tăng cường phát hiện, tuyển chọn những cán bộ có dấu hiệu tài năng quân sự, mạnh dạn sắp xếp, bổ nhiệm sớm hơn, có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng chu đáo để họ có đủ điều kiện trở thành những cán bộ nòng cốt, đảm đương các cương vị chỉ huy, quản lý quan trọng trong quân đội. Bên cạnh đó, tích cực tạo nguồn, tuyển chọn cán bộ đủ điều kiện để có kế hoạch cử ra nước ngoài đào tạo, nghiên cứu khoa học, nghệ thuật quân sự, nhất là những chuyên ngành kỹ thuật quân sự mũi nhọn, đào tạo cán bộ quản lý, kỹ thuật chuyên ngành... Đối với các cơ sở đào tạo, cần tổ chức đào tạo theo đúng quy chế của Nhà nước và quy định của BQP, tạo cơ sở để nâng cao chất lượng học viên, làm cơ sở để bố trí, sắp xếp, sử dụng cán bộ sau khi tốt nghiệp.

Bốn là, tăng cường đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất cho công tác GD-ĐT và tạo nguồn, tuyển chọn học viên. Việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cấp CT-CD nói chung, tạo nguồn và tuyển chọn học viên đào tạo đội ngũ này nói riêng, là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành và bị chi phối bởi nhiều yếu tố; trong đó, ngân sách, cơ sở vật chất là những yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đào tạo, tạo nguồn và tuyển sinh. Do vậy, cùng với việc tăng kinh phí cho tạo nguồn của các đơn vị, cần ưu tiên ngân sách cho các học viện để tăng cường cơ sở vật chất phục vụ cho công tác đào tạo, xây dựng đội ngũ giảng viên, tổ chức tuyển chọn học viên, nhằm nâng cao chất lượng “đầu vào”, tạo cơ sở nâng cao chất lượng lượng đào tạo tại nhà trường.

Công tác tạo nguồn và tuyển chọn học viên đào tạo cấp CT-CD là yêu cầu vừa cấp thiết, vừa cơ bản lâu dài; là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của cấp ủy, chỉ huy đơn vị quản lý cán bộ. Việc đổi mới công tác tạo nguồn, tuyển chọn học viên đào tạo cấp CT-CD có liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành, nhiều chủ trương, chính sách của Nhà nước, Quân đội, nên phải triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp có tính khả thi. Làm tốt công tác tạo nguồn, tuyển chọn học viên đào tạo là góp phần nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ tại nhà trường, làm cơ sở để bố trí, sắp xếp, sử dụng cán bộ sau khi ra trường, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ phát triển đồng bộ, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội mà trực tiếp là cán bộ cấp CT-CD trong tình hình mới.

Đại tá VŨ DOÃN TÙNG

Cục Cán bộ

__________

1- Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H. 2002, tr. 269.

2- Hồ Chí Minh -  Sđd, tr. 273.