Xây dựng lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh, làm nòng cốt thực hiện công tác quân sự, quốc phòng ở cơ sở là chủ trương chiến lược của Đảng. Nhận thức sâu sắc điều đó, những năm qua, tỉnh Cà Mau luôn chú trọng xây dựng lực lượng quan trọng này đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Cà Mau là tỉnh đồng bằng ven biển, nằm ở cực Nam của Tổ quốc, có bờ biển dài 254km, vùng biển rộng khoảng 80.000km²; trong đó, có các đảo Hòn Khoai, Hòn Chuối, Hòn Buông và Hòn Đá Bạc; chạy dọc theo bờ biển là hệ thống rừng sinh thái ngập mặn. Ở nội địa, có hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt, đan xen. Trong thời kỳ chiến tranh, Cà Mau là địa bàn quan trọng, vùng căn cứ kháng chiến của miền Tây Nam Bộ. Nhận thức rõ vị trí, đặc điểm đó, cùng với tập trung mọi nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội, tỉnh Cà Mau luôn chú trọng thực hiện tốt nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương; trong đó, xây dựng lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh là nội dung được cấp ủy, chính quyền các cấp hết sức quan tâm. Nhờ đó, lực lượng dân quân tự vệ của Tỉnh được xây dựng “vững mạnh, rộng khắp”, có số lượng, cơ cấu, thành phần hợp lý, chất lượng tổng hợp ngày càng cao, nhất là chất lượng chính trị. Đến nay, Tỉnh đã xây dựng được 168 ban chỉ huy quân sự cơ sở (101 ban chỉ huy quân sự xã, phường, thị trấn và 67 ban chỉ huy quân sự cơ quan, tổ chức cấp tỉnh, cấp huyện), lực lượng dân quân tự vệ đạt tỷ lệ 1,48% so với dân số; trong đó, dân quân cơ động: 17,16%, dân quân binh chủng: 23,58%, dân quân biển: 1,63%, lực lượng tự vệ: 11,04% so với tổng số lực lượng dân quân tự vệ.

Trong quá trình xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, cấp ủy, chính quyền các địa phương luôn chú trọng phát huy vai trò của cơ quan quân sự các cấp trong việc tham mưu, chỉ đạo, tổ chức huấn luyện, đảm bảo chế độ, chính sách đối với lực lượng dân quân tự vệ. Để triển khai thực hiện tốt các chỉ thị, nghị quyết của cấp trên về công tác dân quân tự vệ, trọng tâm là Kết luận 41/KL-TW của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Chỉ thị 16-CT/TW về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng dân quân tự vệ và dự bị động viên trong tình hình mới” và Luật Dân quân tự vệ, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh đã tham mưu cho Tỉnh ban hành nhiều văn bản để chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện. Đồng thời, chỉ đạo cơ quan quân sự các cấp chủ động tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo công tác dân quân tự vệ, lập đề án, kế hoạch củng cố, kiện toàn, xây dựng lực lượng dân quân tự vệ phù hợp với đặc thù địa bàn. Cơ quan quân sự các cấp thường xuyên rà soát, đăng ký, quản lý công dân trong độ tuổi theo luật định và thực hiện nghiêm túc việc bổ nhiệm, miễn nhiệm cán bộ và kết nạp mới chiến sĩ dân quân tự vệ, chuyển ra đối với số cán bộ, chiến sĩ hết tuổi. Các địa phương thực hiện quy trình tổ chức xây dựng lực lượng dân quân tự vệ chặt chẽ, công khai, dân chủ ngay từ cơ sở theo phương châm “dân biết, dân bàn, dân cử, dân chăm lo”. Đảng ủy Quân sự Tỉnh chủ trì, phối hợp với các ban, ngành chức năng thực hiện tốt việc tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động của chi bộ quân sự cấp xã. Đến nay, 100% xã (phường, thị trấn) trong Tỉnh có chi bộ quân sự (100 chi bộ có chi ủy); chất lượng và độ tin cậy của lực lượng dân quân tự vệ, nhất là chất lượng chính trị không ngừng được nâng lên; tỷ lệ đảng viên trong dân quân tự vệ chiếm 20,14%. Hầu hết các chi bộ quân sự đã giữ vững và phát huy được vai trò hạt nhân chính trị ở cơ sở, phát huy tốt vai trò giúp cấp ủy, chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác quân sự, quốc phòng, tạo môi trường thuận lợi để các địa phương phát triển kinh tế - xã hội.

Thực tế cho thấy, đội ngũ cán bộ quân sự ở cơ sở có vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao chất lượng, hiệu quả xây dựng lực lượng dân quân tự vệ. Ý thức rõ điều đó, cơ quan quân sự các cấp chủ động tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền địa phương thường xuyên củng cố, kiện toàn ban chỉ huy quân sự cấp xã và ban chỉ huy quân sự các cơ quan, tổ chức trên địa bàn, đảm bảo số lượng và chất lượng. Bộ Chỉ huy Quân sự chủ động tham mưu cho Tỉnh tổ chức 04 khóa đào tạo cán bộ ban chỉ huy quân sự cấp xã cho 336 đồng chí (hiện đang đào tạo 01 khóa cho 120 đồng chí); đưa 34 đồng chí đi đào tạo cao đẳng, đại học chuyên nghiệp quân sự cơ sở bằng nguồn ngân sách địa phương. Đồng thời, thường xuyên duy trì nền nếp tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ ban chỉ huy quân sự cấp xã và cán bộ ấp, khóm đội trưởng, cán bộ các đơn vị tự vệ theo phân cấp; nội dung chú trọng cập nhật những vấn đề mới, nhất là về quan điểm, đường lối của Đảng, nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch trên địa bàn.

Luyện tập bắn súng

Cùng với quan tâm củng cố, kiện toàn tổ chức biên chế, Tỉnh luôn coi trọng thực hiện tốt công tác huấn luyện, coi đây là biện pháp chính để nâng cao chất lượng tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu của lực lượng dân quân tự vệ. Nội dung huấn luyện được Tỉnh chỉ đạo tiến hành toàn diện, sát với yêu cầu, tổ chức biên chế, trang bị, nhiệm vụ của từng lực lượng, gắn với thực tế địa bàn, phù hợp khả năng ngân sách bảo đảm của địa phương. Hằng năm, cơ quan quân sự các cấp xây dựng kế hoạch huấn luyện cho 100% đơn vị dân quân tự vệ; tham mưu cho địa phương làm tốt công tác chuẩn bị huấn luyện, nhất là việc tổ chức quán triệt nhiệm vụ, tập huấn, bồi dưỡng cán bộ dân quân tự vệ, chuẩn bị thao trường, bãi tập. Trong huấn luyện, Tỉnh chỉ đạo cơ quan quân sự các cấp quán triệt phương châm “cơ bản, thiết thực, chất lượng”, kết hợp chặt chẽ giữa huấn luyện chiến đấu với giáo dục chính trị, pháp luật, giáo dục truyền thống, giữa lý thuyết với thực hành, lấy thực hành là chính. Các đơn vị đã chú trọng huấn luyện cho cán bộ, chiến sĩ dân quân tự vệ, nhất là dân quân tự vệ cơ động, binh chủng, thường trực và dân quân tự vệ biển nắm vững kỹ thuật chiến đấu bộ binh, cách đánh của dân quân tự vệ, thành thạo các phương án chiến đấu tại chỗ; tăng cường huấn luyện theo các tình huống dự kiến có thể xảy ra tại cơ sở; đồng thời, huấn luyện nâng cao khả năng phối hợp cùng các lực lượng: Công an, Bộ đội Biên phòng trong tuần tra, kiểm soát, xử trí các tình huống A2, giữ gìn an ninh, trật tự trên đất liền, trên biển, v.v. Bên cạnh đó, lực lượng dân quân tự vệ còn được huấn luyện về phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và bồi dưỡng về công tác vận động quần chúng. Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh chỉ đạo các huyện, ban, ngành đẩy mạnh hội thao, hội thi trong lực lượng dân quân tự vệ; đồng thời, coi trọng tổ chức diễn tập nâng cao trình độ sẵn sàng chiến đấu cho các đơn vị dân quân cấp xã, sát với phương án chiến đấu và các tình huống dự kiến ở từng địa phương, cơ sở. Thông qua đó, thiết thực nâng cao chất lượng tổng hợp, năng lực thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, chiến sĩ dân quân tự vệ. Kết quả huấn luyện dân quân tự vệ hằng năm của Tỉnh, có 100% đạt yêu cầu, trong đó trên 76,5% khá, giỏi.

Huấn luyện võ thuật

Đảng ủy, Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh đã tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo phát huy vai trò của lực lượng dân quân tự vệ tham gia công tác dân vận, tuyên truyền, vận động nhân dân gương mẫu chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước. Hằng năm, thông qua huấn luyện, lực lượng dân quân tự vệ đã kết hợp làm công tác vận động quần chúng, lao động giúp dân, như: tham gia phát hoang, làm lộ giao thông nông thôn; củng cố trường học, trạm y tế; giúp đỡ các gia đình chính sách, neo đơn, xóa nhà dột nát… với trên 9.250 ngày công lao động. Trước diễn biến bất thường của tình hình thời tiết, khô hạn kéo dài, nước mặn xâm thực sâu vào đất liền gây ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của nhân dân, các đơn vị đã tổ chức lực lượng dân quân tự vệ xuống giúp nhân dân đào đắp, nạo vét kênh mương nội đồng, thu hoạch lúa và hoa màu, ổn định sản xuất, với trên 2.750 ngày công. Những việc làm thiết thực đó đã tăng cường tình đoàn kết, gắn bó quân - dân, góp phần xây dựng cơ sở chính trị địa phương vững mạnh.

Để bảo đảm thống nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng lực lượng và thực hiện chế độ, chính sách đối với lực lượng dân quân tự vệ theo luật định, Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh đã tham mưu cho Hội đồng nhân dân Tỉnh ban hành Nghị quyết quy định chế độ, chính sách đối với dân quân tự vệ; Ủy ban nhân dân Tỉnh ban hành Đề án xây dựng lực lượng và mua sắm trang thiết bị, công cụ hỗ trợ cho lực lượng dân quân thường trực giai đoạn 2014 - 2020 và những năm tiếp theo. Trên cơ sở đó, 9/9 huyện, thành phố đều tổ chức trung đội dân quân thường trực, luân phiên trực sẵn sàng chiến đấu. Bên cạnh đó, Tỉnh đầu tư mua sắm trang phục và nhiều phương tiện, công cụ hỗ trợ hiện đại, bảo đảm trang bị thống nhất cho lực lượng dân quân tự vệ. Các địa phương chủ động bố trí ngân sách bảo đảm chế độ cho lực lượng dân quân tự vệ theo quy định; đồng thời, có nhiều chủ trương, biện pháp huy động nguồn lực hỗ trợ từ các tổ chức, đoàn thể, doanh nghiệp,… nhằm động viên lực lượng yên tâm, tích cực hoạt động.

Từ thực tiễn xây dựng và tổ chức hoạt động của lực lượng dân quân tự vệ, Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh rút ra một số kinh nghiệm sau:

Một là, cần có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và các tổ chức, ban, ngành, đoàn thể địa phương. Hằng năm, cấp ủy các cấp ra nghị quyết chuyên đề lãnh đạo; chính quyền ra chỉ thị và xây dựng chương trình hành động, triển khai tổ chức giáo dục, huấn luyện, củng cố, xây dựng lực lượng dân quân tự vệ; coi đây là một trong những nội dung đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ chính trị của từng địa phương, cơ sở.

Hai là, phát huy vai trò nòng cốt của cơ quan quân sự các cấp trong việc tham mưu, hướng dẫn, tổ chức xây dựng, huấn luyện lực lượng dân quân tự vệ. Đảng ủy, Bộ Chỉ huy Quân sự chủ động tham mưu cho Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân Tỉnh ban hành các nghị quyết, chỉ thị về công tác xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, sát với tình hình và điều kiện thực tế của địa phương. Cơ quan quân sự các cấp thường xuyên phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể để tuyển chọn, quản lý, tổ chức lực lượng đúng Luật Dân quân tự vệ.

Ba là, thực hiện đúng phương châm huấn luyện “cơ bản, thiết thực, chất lượng”, phù hợp với nhiệm vụ tác chiến và bảo vệ an ninh ở cơ sở. Sau mỗi giai đoạn huấn luyện, phải tổ chức kiểm tra, hội thi, hội thao đánh giá kết quả; qua đó, điều chỉnh, bổ sung nội dung cho sát yêu cầu, nhiệm vụ. Đồng thời, chú trọng công tác quy hoạch, đào tạo, sử dụng đội ngũ cán bộ làm công tác dân quân tự vệ ở cơ sở.

Bốn là, chú trọng công tác kiểm tra, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, kịp thời phát hiện, chấn chỉnh các mặt tồn tại; động viên, khen thưởng các điển hình, mô hình mới, cách làm sáng tạo trong công tác tổ chức, hoạt động của lực lượng. Cùng với đó, phải bảo đảm đầy đủ chế độ, chính sách theo luật định, nhất là những trường hợp ốm đau, tai nạn trong thời gian tham gia huấn luyện, hoạt động.

Những kết quả và kinh nghiệm trên là cơ sở quan trọng để Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh tiếp tục tham mưu cho Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân Tỉnh tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh, đảm bảo thực sự là lực lượng vũ trang quần chúng trung thành, tin cậy của cấp ủy, chính quyền và nhân dân; lực lượng nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh ở cơ sở, góp phần thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Đại tá TRƯƠNG DŨNG TIẾN, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự Tỉnh