Trường Trung cấp Biên phòng 2 là một trong những trung tâm đào tạo cán bộ, quân nhân chuyên nghiệp chủ yếu cho lực lượng Bộ đội Biên phòng (BĐBP) các tỉnh phía Nam; đào tạo cán bộ biên phòng và công an cho các nước láng giềng, với các trình độ trung cấp và cao đẳng chuyên nghiệp. Ngoài các chuyên ngành chính là Quản lý bảo vệ biên giới, Quản lý kiểm soát cửa khẩu, Trinh sát Biên phòng, Phòng chống tội phạm ma tuý, Nhà trường còn được Bộ Quốc phòng giao nhiệm vụ đào tạo nhân viên chuyên môn kỹ thuật biên phòng; huấn luyện nghiệp vụ tìm kiếm-cứu nạn; bồi dưỡng nghiệp vụ biên phòng, ngoại ngữ và thực hiện một số nhiệm vụ khác.

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân uỷ Trung ương), Bộ Quốc phòng mà trực tiếp là Đảng ủy, Bộ Tư lệnh BĐBP, Nhà trường đã không ngừng phấn đấu, khắc phục khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ giáo dục-đào tạo (GD-ĐT), trở thành một trung tâm đào tạo và nghiên cứu khoa học có uy tín của BĐBP và của quân đội. Công tác GD-ĐT của Nhà trường luôn bám sát quan điểm của Đảng, nhiệm vụ của quân đội, của BĐBP và mục tiêu, yêu cầu đào tạo của từng khoá học. Việc đổi mới chương trình, nội dung và phương pháp đào tạo luôn được cấp ủy, chỉ huy các cấp đặc biệt quan tâm. Từng khoa giáo viên, tổ bộ môn đều chú trọng cải tiến nội dung, chương trình, không ngừng hoàn thiện hệ thống giáo trình, tài liệu giảng dạy và học tập theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, phù hợp với từng đối tượng đào tạo và sát thực tiễn. Nhà trường đã biên soạn, chỉnh lý, bổ sung hơn 100 giáo trình môn học cho các đối tượng; nghiên cứu, ứng dụng 54 đề tài khoa học và sáng kiến, cải tiến trong công tác GD-ĐT. Hình thức và phương pháp đào tạo của Nhà trường đã có sự đổi mới mạnh mẽ theo hướng giảm thời gian lên lớp, tăng thực hành, thực tập; từng bước ứng dụng các phương pháp dạy-học hiện đại; kết hợp giữa truyền thụ kiến thức với gợi mở, nêu vấn đề, sử dụng có hiệu quả một số phương tiện kỹ thuật vào giảng dạy. Cùng với đó, Nhà trường luôn chú trọng xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên thực sự tiền phong, gương mẫu, là lực lượng nòng cốt trong thực hiện các nhiệm vụ; gắn xây dựng đội ngũ đảng viên với xây dựng đội ngũ cán bộ, gắn công tác đào tạo cán bộ với công tác phát triển đảng viên; xây dựng Đảng bộ trong sạch vững mạnh (TSVM) với xây dựng Nhà trường chính quy, mẫu mực, vững mạnh toàn diện (VMTD); đẩy mạnh phong trào thi đua "Dạy giỏi, học giỏi, phục vụ tốt", tạo chuyển biến tích cực về công tác GD-ĐT.

Đến nay, 98,2% giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục của Nhà trường có trình độ đại học và sau đại học, trong đó có 18,9% sau đại học; 95% cán bộ, giáo viên đã qua đào tạo kiến thức sư phạm, có bằng cử nhân hoặc chứng chỉ sư phạm; trên 50% cán bộ, giáo viên đã qua thực tế giữ các cương vị chỉ huy, lãnh đạo ở đơn vị cơ sở BĐBP; 1 đồng chí được Nhà nước phong tặng danh hiệu “Nhà giáo nhân dân”, 3 đồng chí được Nhà nước phong tặng danh hiệu “Nhà giáo ưu tú”; hơn 100 cán bộ, giáo viên được tặng Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp giáo dục”; nhiều đồng chí được tặng danh hiệu Nhà giáo giỏi cấp bộ, cấp cơ sở... Vì vậy, chất lượng GD-ĐT của Nhà trường ngày càng được nâng lên, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Tỷ lệ học viên tốt nghiệp ra trường hằng năm đều đạt 100%, trong đó có 80,88% khá, giỏi; trên 80% học viên sau khi hoàn thành khóa học được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam; trên 90% học viên ra trường về đơn vị đảm đương tốt nhiệm vụ, chức trách theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo và có khả năng phát triển. Năm 2010, 100% tổ chức đảng của Nhà trường đạt tiêu chuẩn TSVM, hoàn thành tốt nhiệm vụ và Nhà trường đạt đơn vị VMTD.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác GD-ĐT của Nhà trường còn bộc lộ những mặt  hạn chế, như: chương trình đào tạo, định hướng đào tạo cho một số chuyên ngành mới chưa theo kịp yêu cầu phát triển, còn biểu hiện nặng về lý thuyết, nhẹ về thực hành. Việc đổi mới giáo trình, tài liệu còn thiếu đồng bộ và chưa kịp thời, chưa tiếp cận, cập nhật được những thông tin, tri thức khoa học mới. Công tác nghiên cứu khoa học, công nghệ (NCKH, CN) chưa được đầu tư thích đáng, kết quả chưa tương xứng với tiềm năng. Thêm nữa, đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục vừa thừa, vừa thiếu, vừa không đồng bộ về cơ cấu; phương pháp dạy-học của một số giáo viên, học viên còn chậm đổi mới, vẫn theo lối truyền thụ một chiều, nên chưa phát huy được tư duy sáng tạo và tinh thần tự học của học viên.

Kế thừa, phát huy kết quả, kinh nghiệm những năm qua và để khắc phục những hạn chế trong công tác GD-ĐT, Nhà trường đang tập trung nỗ lực phấn đấu thực hiện thắng lợi “Chiến lược phát triển GD-ĐT, giai đoạn 2011-2020”, mà mục tiêu, phương hướng là: Phát huy cao độ mọi nguồn lực để hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được cấp trên giao, không ngừng nâng cao chất lượng GD- ĐT; xây dựng Nhà trường VMTD, xứng đáng là trung tâm đào tạo, NCKH, CN chất lượng cao của  Quân đội và lực lượng BĐBP. Trên cơ sở nghiên cứu, tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ GD-ĐT giai đoạn 2000-2010 và dự báo tình hình, yêu cầu nhiệm vụ, khả năng đào tạo; Nhà trường đã và đang triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp, trong đó tập trung vào những vấn đề chủ yếu sau.

Trước hết, đổi mới quy trình, chương trình, nội dung, phương pháp đào tạo theo hướng chuẩn hóa, phù hợp với mục tiêu, yêu cầu đào tạo. Đây là giải pháp cơ bản, có ý nghĩa quyết định đến chất lượng đào tạo và sự phát triển của Nhà trường. Bởi vì, nhiệm vụ GD-ĐT của Nhà trường giai đoạn hiện nay có bước phát triển mới; đối tượng, quy mô đào tạo mở rộng theo hướng đa cấp, đa ngành; lưu lượng học viên tăng, với nhiều loại hình đào tạo khác nhau... Trong khi đó, quy hoạch tổng thể về biên chế tổ chức, xây dựng cơ bản của Nhà trường đang trong quá trình triển khai thực hiện; cơ sở đào tạo, vật chất, kinh phí bảo đảm cho mọi hoạt động còn hạn chế; đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục chưa đồng bộ về cơ cấu biên chế;... Vì vậy, Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường xác định: phải nắm vững và bám sát định hướng của cấp trên, lãnh đạo và chỉ đạo thực hiện tốt nhiệm vụ GD-ĐT sát với mục tiêu, yêu cầu đề ra trong từng giai đoạn; không ngừng nâng cao chất lượng giảng dạy, xây dựng Nhà trường chính quy, VMTD. Trên cơ sở quán triệt sâu sắc và thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ 9 và các nghị quyết, chỉ thị của cấp trên, trực tiếp là Nghị quyết 86-NQ/ĐUQSTW của Đảng uỷ Quân sự Trung ương về công tác GD-ĐT trong tình hình mới, Nhà trường tập trung đổi mới quy trình, chương trình, nội dung đào tạo sát với thực tiễn theo hướng cơ bản, thiết thực, hệ thống, thống nhất, chuyên sâu, phù hợp với mục tiêu, yêu cầu đào tạo của từng đối tượng. Hiện tại, Nhà trường đang tích cực rà soát và đổi mới một bước giáo trình, loại bỏ những nội dung không còn phù hợp; bổ sung, sắp xếp, cấu trúc lại chương trình, nội dung nhằm khắc phục những bất cập, chồng chéo hiện nay. Bên cạnh việc hoàn thiện nội dung chương trình toàn khóa, Nhà trường coi trọng xây dựng, hoàn thiện nội dung của từng môn học cụ thể theo hướng: thiết thực, hiện đại, bám sát sự tiến bộ của khoa học-công nghệ, nghệ thuật quân sự lĩnh vực biên phòng; giảm lý thuyết, tăng thực hành đối với từng môn học; phát huy tính tích cực, tự giác học tập, nghiên cứu của học viên; trang bị kiến thức toàn diện, kết hợp với chuyên sâu, trau dồi cho người học phẩm chất cách mạng, rèn luyện bản lĩnh, tác phong chỉ huy, tính độc lập, sáng tạo, khả năng thích ứng cao với hoàn cảnh, điều kiện công tác.

Hai là, xây dựng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý học viên có chất lượng cao đáp ứng yêu cầu giảng dạy. Chất lượng GD-ĐT phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố; trong đó, đội ngũ giáo viên có ý nghĩa quyết định. Do đó, Nhà trường luôn chú trọng đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng toàn diện của đội ngũ giảng viên; tiếp tục kiện toàn đội ngũ này, nhằm bảo đảm đủ về số lượng, từng bước nâng cao chất lượng và có cơ cấu hợp lý. Cùng với việc duy trì nghiêm chế độ bình giảng, dự giờ, thông qua bài để rút kinh nghiệm, Nhà trường thường xuyên tổ chức các hội thi, hội thao để bồi dưỡng, rèn luyện năng lực hoạt động thực tiễn, nâng cao trình độ sư phạm cho giáo viên; chuẩn hoá danh hiệu giáo viên dạy giỏi các cấp, coi đây là một tiêu chí để đánh giá, sắp xếp, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ, giáo viên. Đồng thời với việc rà soát, quy hoạch, kế hoạch và thực hiện nghiêm túc quy trình tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng giảng viên (đào tạo, bồi dưỡng tại đơn vị và gửi đi đào tạo sau đại học), Nhà trường còn khuyến khích giảng viên tự học tập, nâng cao trình độ chuyên môn, ngoại ngữ, tin học, năng lực sư phạm, kiến thức thực tiễn để nâng cao chất lượng giảng dạy, đáp ứng yêu cầu hội nhập và giao lưu quốc tế. Đối với đội ngũ cán bộ quản lý, Nhà trường chú trọng vào việc bồi dưỡng về nghiệp vụ công tác quản lý giáo dục; năng lực công tác chỉ huy, quản lý bộ đội; năng lực công tác đảng, công tác chính trị; công tác hậu cần-kỹ thuật cho từng loại cán bộ. Hằng năm và từng học kỳ, các đơn vị quản lý học viên đều có kế hoạch bồi dưỡng cho cán bộ cấp dưới với nội dung, thời gian phù hợp. Theo đó, cấp hệ, tiểu đoàn bồi dưỡng cho cán bộ lớp, đại đội; cấp đại đội bồi dưỡng cho cán bộ trung đội và cán bộ là học viên kiêm chức; đồng thời, thực hiện tốt các chế độ, chính sách đãi ngộ, tôn vinh, khen thưởng, bảo đảm điều kiện làm việc, sinh hoạt, giúp cho đội ngũ cán bộ, giáo viên yên tâm công tác, hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Ba là, gắn nhiệm vụ đào tạo, NCKH, CN của Nhà trường với thực hiện nhiệm vụ của các đơn vị trên các tuyến biên giới, vùng biển. “Học đi đôi với hành”, “Lý luận phải gắn liền với thực tiễn” là phương châm, nguyên lý chỉ đạo xuyên suốt đối với các học viện, nhà trường trong toàn quân. Theo tinh thần đó, Nhà trường đang tập trung nghiên cứu phân tích, dự báo nhu cầu về số lượng, chất lượng quân nhân chuyên nghiệp, nhân viên chuyên môn kỹ thuật biên phòng nhằm cung cấp số liệu và cơ sở khoa học cho cơ quan chuyên môn cấp trên xây dựng chương trình, lập kế hoạch đào tạo; đồng thời, xây dựng và thực hiện cơ chế phối hợp giữa Nhà trường với Bộ Chỉ huy BĐBP các tỉnh (thành phố) tổ chức cho cán bộ, giáo viên đi thực tế ngắn hạn, dài hạn ở đơn vị cơ sở; tạo điều kiện cho học viên thực tập tốt nghiệp cuối khoá cũng như việc trao đổi, nắm bắt chất lượng, hiệu quả công tác của học viên tốt nghiệp ra trường; thông tin về nhu cầu đào tạo, sử dụng cán bộ của các đơn vị cơ sở... Trên cơ sở đó, gắn kết giữa nghiên cứu khoa học với nhu cầu của các đơn vị cơ sở thông qua việc hình thành các liên kết, hợp tác nghiên cứu, thực hiện các đề tài khoa học giữa Nhà trường với Bộ Chỉ huy BĐBP các tỉnh (thành phố) và hải đoàn biên phòng.

Bốn là, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang bị cho GD-ĐT. Sự kết hợp các phương pháp dạy-học cụ thể với phương tiện dạy-học luôn tạo ra những khả năng mới, góp phần nâng cao chất lượng dạy-học. Trong những năm tới, với phương châm “trên dưới cùng lo, cùng làm”, đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, Nhà trường tập trung hoàn thành quy hoạch xây dựng cơ bản và các dự án đầu tư trang, thiết bị đã được cấp trên phê duyệt; chuẩn hóa phòng học, phòng chuyên dùng, phòng chuyên ngành; xây dựng thao trường huấn luyện chiến thuật, trường bắn nhằm nâng cao chất lượng huấn luyện thực hành cho các đối tượng đào tạo. Mặt khác, Nhà trường tranh thủ sự giúp đỡ của địa phương, của các cơ quan, đơn vị bạn; sử dụng có hiệu quả mọi nguồn kinh phí, đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, góp phần đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả GD-ĐT của Nhà trường đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.

Đại tá, TS. DƯƠNG CÔNG HIẾU

Hiệu trưởng Nhà trường