Tiếp nối Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI), ngày 15-5-2016, Bộ Chính trị (khóa XII) ban hành Chỉ thị 05-CT/TW về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” với những nội dung mới, toàn diện và sâu sắc hơn. Điều đó thể hiện rõ quyết tâm của Đảng ta là làm cho tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh mãi lan tỏa, thật sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của đời sống xã hội.

Hội nghị phối hợp triển khai thực hiện Chỉ thị 05 giữa Tổng cục Chính trị và Ban Tuyên giáo Trung ương. (Ảnh: qdnd)

Học tập và làm theo Hồ Chí Minh là chủ trương lớn của Đảng, nhằm khơi dậy và phát huy các giá trị tư tưởng, đạo đức, phong cách cao đẹp của Bác; hình thành, phát triển các giá trị đạo đức của chủ nghĩa xã hội; xây dựng con người Việt Nam có nhân cách cao đẹp, bản lĩnh chính trị vững vàng, lối sống văn minh; xây dựng các quan hệ xã hội lành mạnh, tiến bộ, v.v. Sinh thời, từng việc làm, lời nói của Người là “mệnh lệnh không lời” để toàn dân học tập và noi theo. Từ khi Bác về với thế giới người hiền, chủ trương học tập và làm theo Bác đã được thực hiện xuyên suốt, bằng nhiều hình thức khác nhau. Trong Điếu văn tiễn biệt Chủ tịch Hồ Chí Minh, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ra lời kêu gọi: “Vĩnh biệt Người, chúng ta thề: Suốt đời học tập đạo đức, tác phong của Người,...”. Tiếp đó, ngày 29-9-1969, Bộ Chính trị Trung ương Đảng ra Chỉ thị về đợt sinh hoạt chính trị “Học tập và làm theo Di chúc của Hồ Chủ tịch”. Khẩu hiệu hành động: “Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại!” đã tạo động lực mãnh liệt, có sức hiệu triệu to lớn đối với cán bộ, chiến sĩ và nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Ngày 07-11-2006, Bộ Chính trị (khóa X) ban hành Chỉ thị 06-CT/TW về tổ chức Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” (Chỉ thị 06), với nội dung học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức của Bác; thời gian thực hiện gắn với nhiệm kỳ Đại hội X của Đảng. Sau 5 năm, ngày 14-5-2011, Bộ Chính trị (khóa XI) ban hành Chỉ thị 03-CT/TW về “Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” (Chỉ thị 03). Đây được xác định là nội dung sinh hoạt thường xuyên của tổ chức đảng, gắn với chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, giải quyết những vấn đề về tư tưởng, đạo đức¹.

Qua 5 năm thực hiện Chỉ thị 03 đã đạt được kết quả bước đầu, góp phần quan trọng vào việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XI của Đảng và Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng. Tuy nhiên, việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh còn có những hạn chế, chưa trở thành việc làm thường xuyên, chưa thành ý thức tự giác của không ít tổ chức đảng, cơ quan, địa phương, đơn vị và một bộ phận cán bộ, đảng viên.

Thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng và phát huy kết quả đạt được, khắc phục những hạn chế trong việc thực hiện Chỉ thị 03, ngày 15-5-2016, Bộ Chính trị (khóa XII) ban hành Chỉ thị 05-CT/TW về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” (Chỉ thị 05). Đây là Chỉ thị có ý nghĩa quan trọng về nhiều mặt, nhất là với công tác xây dựng Đảng, xây dựng con người trong giai đoạn hiện nay. Điều này được thể hiện ở một số nội dung mới mà Chỉ thị xác định, cụ thể là:

Thứ nhất, Chỉ thị 05 mang tầm chiến lược hơn, gắn với tư duy mới của Đảng. Đối với công tác xây dựng Đảng, Nghị quyết Đại hội XII đặt ra mục tiêu: “Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức”². Theo đó, Chỉ thị 05 xác định: “Đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là một nội dung quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức,...”. Như vậy, cũng như Chỉ thị 03, việc học tập và làm theo Bác được coi là giải pháp hàng đầu trong nhóm giải pháp xây dựng Đảng. Song, Chỉ thị 05 nhấn mạnh hơn về tầm quan trọng, vị trí, vai trò của việc học Bác đối với công tác xây dựng Đảng một cách toàn diện, cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức, chứ không chỉ giới hạn trong nhóm giải pháp về chính trị tư tưởng như Chỉ thị 03.

Một vấn đề nữa thể hiện tư duy mới của Đảng là: gắn xây dựng văn hóa với xây dựng con người, đặt lên hàng đầu nhiệm vụ xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện. Để thực hiện nội dung này, Chỉ thị 05 chỉ rõ: phải làm cho tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh thật sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của đời sống xã hội, xây dựng văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Như vậy, với Chỉ thị 05, việc học tập và làm theo Bác không chỉ liên quan đến công tác xây dựng Đảng mà còn gắn kết chặt chẽ với xây dựng văn hóa, con người. Đó là sự nghiệp của toàn dân, không phải chỉ trong phạm vi nội bộ của Đảng.

Với những nội dung trên, việc thực hiện Chỉ thị 05 có ảnh hưởng trực tiếp tới kết quả thực hiện hai trong bốn trụ cột để phát triển đất nước mà Đại hội XII xác định: (1). Phát triển kinh tế - xã hội là trung tâm; (2). Xây dựng Đảng là then chốt; (3). Xây dựng văn hóa, con người làm nền tảng tinh thần; (4). Tăng cường quốc phòng, an ninh là trọng yếu, thường xuyên. Điều đó cho thấy, vị trí, vai trò của Chỉ thị 05 là rất lớn, rất có ý nghĩa, mang tầm chiến lược và xuất phát từ chính chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng.

Thứ hai, việc học tập và làm theo Bác được xác định trong Chỉ thị 05 có nội hàm rộng hơn. Nếu Chỉ thị 06 là cuộc vận động, với nội dung trọng tâm là học tập, làm theo tư tưởng Hồ Chí Minh; Chỉ thị 03 xác định học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh là chủ yếu, thì đến Chỉ thị 05, việc học tập và làm theo Bác được bổ sung, trở thành: học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Trong đó, phong cách Hồ Chí Minh là sự phản ánh những giá trị cốt lõi trong tư tưởng, đạo đức của Người và được thể hiện sinh động, tự nhiên, độc đáo, có sức thu hút, cảm hóa kỳ diệu trong hoạt động, ứng xử hằng ngày. Đó là phong cách tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo, luôn gắn chặt lý luận với thực tiễn; phong cách làm việc dân chủ, khoa học, kỹ lưỡng, cụ thể, tới nơi, tới chốn; phong cách ứng xử văn hoá, tinh tế, đầy tính nhân văn, thấm đậm tinh thần yêu dân, trọng dân, vì dân; phong cách nói đi đôi với làm, đi vào lòng người; nói và viết ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm; phong cách sống thanh cao, trong sạch, giản dị; phong cách quần chúng, dân chủ, tự mình nêu gương, v.v.

Với nội hàm học tập, làm theo Bác đầy đủ, toàn diện, bao gồm cả tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh, Chỉ thị 05 là văn kiện chính thức đầu tiên của Đảng chỉ đạo học tập và làm theo toàn bộ di sản của Bác. Đó là sự phát triển mới về lý luận, khẳng định quyết tâm chính trị, đáp ứng được nguyện vọng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta.

Thứ ba, Chỉ thị 05 có nội dung sâu hơn, gắn với thực hiện nhiều nghị quyết của Đảng. Cụ thể, gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI và khóa XII), Chỉ thị xác định mục tiêu của việc học tập và làm theo Bác là: “Ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu”. Gắn với thực hiện Nghị quyết 33-NQ/TW, ngày 06-9-2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”, Chỉ thị nhấn mạnh, phải gắn việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh với việc xây dựng và phát triển văn hoá, con người Việt Nam, xây dựng hệ giá trị văn hóa và hệ giá trị chuẩn mực của con người Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Trong đó, chú trọng xây dựng, hoàn thiện chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, đạo đức công vụ, chuẩn mực văn hóa ở từng địa phương, cơ quan, đơn vị, với phương châm: “sát chức năng, nhiệm vụ, ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thực hiện và đánh giá việc thực hiện”. Để thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Chỉ thị không chỉ dành riêng một nội dung để yêu cầu về công tác giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong hệ thống giáo dục quốc dân và các học viện, trường chính trị, trường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ các cấp, mà còn chỉ rõ từng nội dung cần đưa vào chương trình để bảo đảm phù hợp với từng cấp học, bậc học và với yêu cầu giáo dục, đào tạo.

Thứ tư, Chỉ thị 05 đặt ra yêu cầu cao hơn, tổ chức chặt chẽ hơn, quyết liệt hơn. Chỉ thị xác định, phải tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và hành động trong Đảng, hệ thống chính trị và nhân dân; đưa việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trở thành công việc tự giác, thường xuyên của cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và tổ chức chính trị - xã hội các cấp. Tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; gắn với đánh giá, nhận xét cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức hằng năm và cả nhiệm kỳ. Nêu rõ, việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong toàn Đảng và xã hội do đồng chí Tổng Bí thư chỉ đạo; với từng cơ quan, đơn vị, địa phương: giao nhiệm vụ cho cấp ủy các cấp, trực tiếp là ban thường vụ cấp ủy, đồng chí bí thư cấp ủy chỉ đạo.

Thứ năm, Chỉ thị 05 xác định cách làm mới hơn và không giới hạn thời gian thực hiện. Phương châm thực hiện Chỉ thị là “trên trước, dưới sau”; “trong trước, ngoài sau”, trong đó, quan trọng là đề cao trách nhiệm nêu gương, tự giác học trước, làm theo trước của người đứng đầu và cán bộ chủ chốt các cấp, của cán bộ, đảng viên trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Đối với Chỉ thị 06 và Chỉ thị 03, thời gian thực hiện được xác định gắn liền với thực hiện các nghị quyết Đại hội Đảng; còn Chỉ thị 05 không giới hạn thời gian thực hiện. Đây cũng là điểm nhấn thể hiện tầm quan trọng của Chỉ thị này.

Với những điểm mới nêu trên, Chỉ thị 05 được đánh giá là: chiến lược hơn về vai trò, vị trí, ý nghĩa; cao hơn về yêu cầu; rộng hơn về nội hàm; sâu hơn về nội dung; chặt chẽ hơn, quyết liệt hơn về tổ chức thực hiện; mới hơn về cách làm và lâu dài hơn về thời gian. Điều đó là cơ sở để chúng ta tin tưởng rằng, Chỉ thị 05 sẽ là đòn bẩy, tiếp tục tạo động lực mạnh mẽ để mỗi tổ chức, cá nhân phấn đấu, nỗ lực không ngừng cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện thắng lợi nhiệm xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Đại tá NGUYỄN VĂN TÍN, Phó Cục trưởng Cục Tuyên huấn
______________

1 - Đối với Quân đội, thực hiện Chỉ thị 06, ngày 11-01-2007, Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương) ra Chỉ thị 07/CT-ĐUQSTƯ, tổ chức phát động trong toàn quân Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Thực hiện Chỉ thị 03, ngày 05-8-2011, Thường vụ Quân ủy Trung ương ban hành Chỉ thị 317-CT/QUTW về “Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”; ngày 26-12-2013, ban hành Chỉ thị 788-CT/QUTW về việc phát động Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, nhằm cụ thể hóa Chỉ thị 03 phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Quân đội trong tình hình mới, bảo đảm cho việc học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương của Bác rõ nét, gần gũi và thiết thực hơn.

2 - ĐCSVN - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb CTQG, H. 2016, tr. 202.